2. - Familiako kideak
- Ezkontza
· Ezkontzak Espartan
- Banantzea
- Jaiotza
- Heriotza
- Arropa, oinetakoak, orrazkera

3. Antzinako Greziako familia burua aita
zen, familia hauen helburua, seme-alabak
izatea zen, haiengan familia jarraitzeko,
bereziki semeak, haiek zezaketelako
garapen hori mantendu, beraz, seme-
alabak ez zituztenek, adoptatzen zituzten.
Greziarren sineskeri familiarren oinarri bat,
hildakoen hilobiratzea zen, haien ustez,
bere hildakoak ohoratu behar zituztelako.

4. - Aita (πατερ): familia burua zen, familiaren jaun eta jabe.
Familiarentzako apaiz bat bezalakoa zen.
- Ama (μητηρ): Aitaren autoritatearen azpitik zeuden.
Bere funtzioak ziren: seme alabak izatea eta familia eta
etxea zaintzea. Oso kontrolatuta zeuden. Ez zituzten
hezten, hala ere, batzuk irakurtzen edo musika ikasten
zuten. Emakume langilek, pobreak edo erbestekoak
ziren eta klase sozial txikiko emakumeak bizitza
hobeagoa zuten.
- Seme-alabak (παιδες): Aitaren menpe zeuden. Mutilek
independentzia gehiago zuten neskek baino.
- Esklabuak (δουλοι): Familiako kideak ziren, baina ez
zituzten eskubiderik. Etxean edo soroan lan egiten
zuten.

5. Familia bat

6. Bi esklabu soroa lantzen.

7. Emakumeak 15 urte inguru ezkontzen ziren,
gizonezkoak berriz 18 urterekin. Emakumeak ez
zeukan hitzik ezkontzan eta bere aitak erabaki behar
zuen guztia. Ezkontzan hiru elementu ziren nagusi.
- Esku eskaketa: Emaztegaiaren aitak eta bere
senargaiak, kontratu bat sinatzen zuten eta Dotea
zehazten zuten.
- Egunaren erabakia: urtarrilean ezkontzen ziren, eta
ilargi-betea zegoenean. Ezkontzak hiru egun
irauntzen zituen:

8. · Bezperan, emaztegaiak bere jostailuak Artemis
jainkosari eskaintzen zizkion. Emakumeak beloa
ezartzen zuten, bere birjintasunaren irudi bezala.
Senargaiak, ilea moztu eta jainkoei eskainzen zien.
· Ezkontzaren egunean, ezkontza ospatzen zen.
Gero, bazkalzen zuten eta senarrak emakumeari
beloa kentzen zion. Ondoren, prozesio bat egiten
zuten, himeneo kantuak kantatzen zituzten
bitartean. Han bere senarraren gurasoak
ezagutzen zituen. Azkenik emakumea talamora
(logelara) eramaten zuten.
· Hurrengo egunean, familiakoek bikoteari
opariak ematen zizkioten.

9. Ezkontza bat.

10. EZKONTZAK ESPARTAN:
Espartan, bahiketaren bidezko ezkontza izeneko bat egiten
zen. Zeremonia, bahiketarekin hasten zen, non, gauean,
senargaiak, emaztea gurdi batera igotzen zuen eta neskaren
aitaren etxetik, bere etxera eramaten zuen, eta han
senargaiaren ama zegoen. Erritu hau, egiazko gertaera batetik
aterata zegoen.

11. Hera, ezkontzaren jainkosa eta emakume ezkonduen
babeslea.

12. Gizonezkoentzat, emakumeentzat baino
errazagoa zen.
Banantzearen arrazoiak hauek ziren:
- Gizonezkoak, seme-alabak izan ezin zituztenean
edo emakumeak adulterioa kometitzen zuenean.
Baita, ekonomikoki hobeto zegoen emakume bat
aurkitzen bazuten. Ondorioz, dotea bueltatu behar
zuten.
- Emakumeak banantzeko probak erakutsi behar
zituen eta magistratuak ikusi behar zituen
(adibidez, tratu txarrak)

13. Adulterioa gertatuz gero, hainbat zigor zeuden:
- Gizonen adulterioa soilik zigortzen zen beste gizon
baten emakumearekin egiten bazen, eta zigor
minimoa ezartzen zitzaion.
- Emakumeen adulterioari, zigor doblea ezartzen
zitzaion: Alde batetik banantzea. Bestetik, etxean
geratu behar zen, emakume onak ez
“kontagiatzeko”. Azkenik, gizon batek kalean
ikusten bazuen, emakumeari arropa kentzeko eta
jotzeko baimena zuen.

14. Greziarrentzat, jaiotza gertakari zoriontsua zen.
- Errituak hauek ziren:
· Seme-alabak etxean jaiotzen ziren.
· Etxea arrainez (breaz) margotzen zen, espiritu txarrak
aldentzeko.
· Bostgarren egunean, festa bat egiten zen.
· Hamargarren egunean, otordu bat ospatzen zen,
sakrifizioak egiten ziren, umeari amuletuak ematen zioten eta
umeari izena jartzen zioten.
- Adopzioa: bi beharrengatik egiten ziren; erlijiosoa, familia
baten kultoa desagertzea eta juridikoa, ondasunak
norbaitentzat izateko.
Adoptatzen zuten semea, mutila izan behar zen, 18 urtetik
gorakoa eta jaiotzaz hiritarra. Gaineta, ezin ditu adopzioaren
momentuan seme-alabak izan.

15. - Honela jartzen zituzten seme-alaben izenak:
· Semeak hiru izen zituen:
* Izen berdina zuten gizonak bereizteko jartzen zen.
· Alabak izen bakarra zuen, familiako
emakumeen izena: Cronia, Phryne...
Aitaren parteko
aitonaren izena
Aitaren parteko
izena
Jaiotza lekuaren
izena
Zeus
Aquiles
Agamenon
=
izena
Kronida edo
Kronosen semea
=
Patronimikoa*
Kretakoa
Tesaliakoa
Mizenasekoa

16. Afrodita, erreprodukzioaren jainkosaren jaiotza.

17. Bi erritu zeuden hilobiratzean:
- Gorpuaren erakusketa: Gorpua garbitu eta gero,
zuriz janzten zuten eta diban baten gainean jartzen
zuten, oinak etxeko atera begira zituela. Ahoan
obolo bat jartzen zioten (balio gutxiko txanpon
bat). Buruaren ondoan, olio-ontzi bat jartzen zioten
eta eskuan eztizko goxoki bat.
- Hilobiratzea: Hurrengo egunean, gorpua hilerrira
eramaten zuten. Han, gorpua lurperatzen zuten
eta gainean inskripzioa zuen hilarri bat ezartzen
zuten. Gero hiru aldiz esaten zuten hildakoaren
izena eta festa bat egiten zuten.

18. Arroparen kolorea txuria edo beixa zen eta artilezkoak
ziren. Oihalak, emakumeek egiten zituzten.
- Emakumearen arropa:
· ez zuten azpiko arropa eramaten
· tunika bat zeramaten (peplo, eta kitoi)
Peploa, oihalezko karratu bat zen oinetara
ailegatzen zena. Sorbaldetara lotzen zen krisketekin.
Kitoia, oihalezko karratu bat zen, bi aldeetatik lotuta
zegoen, eta gerriko batekin estutzen zen.
· tunika bat eramaten zuten: himation; lau angeluko
oihal zati bat zen eta ezkerreko besoa estalita eta
eskuinekoa libre geratzen zen.

19. Peplo greziarra Kitoi greziarra

20. - Gizonaren arropa:
· ez zuten azpiko arropa eramaten,
· kitoi bat zeramaten
· tunika bat, examoide izenekoa, eramaten zuten:
lanerako arropa zen.
· mantua edo himation eramaten zuten, batzuetan
tunikarik gabe.
· klamide izeneko kapa motz bat zeramaten.

21. himation greziarra klamidea

22. - Oinetakoak:
Gizon eta emakumeen oinetakoak berdinak zituzten.
Etxean oinhutsik ibiltzen ziten eta kalean oinetakoak
janzten zituzten. Sandaliak eramaten zituzten. Pobreek
embades izeneko oinetakoak eramaten zituzten.
Koturno izeneko botak, ehiztariak eramaten zituzten.
- Orrazkera:
Gizonek ile luzea zeramaten, bizarra moztuta eta
biboterik gabe. Eguzkitik eta euritik babesteko, eta
bidaietarako txapela batzuk erabiltzen zituzten,
πετασος. Hermesek zeukan bat. Lanerako πιλος-a
erabiltzen zuten, txapela bat bezalakoa zen
Emakumeak egiteko oso zailak ziren orrazkerak
eramaten zituzten. Hainbat produktu erabiltzen zituzten.
Lurrinak Asiatik ekartzen zituzten eta hainbat tindagai
erabiltzen zituzten.

25. Hermes petasos-a rekin.