مقاله در نشریه چیلان به قلم هومن فرزامی و آقایان دکتر عسگری و دکتر اصفهانی

1. 88
‫ایران‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫ابعاد‬‫و‬‫‏رو‬‫ش‬‫پی‬‫جهان‬:‫مقدمه‬
‫عوامل‬ ،‫میان‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫دگرگون‬ ‫پرشتاب‬ ‫سرعتی‬ ‫با‬ ‫‏تردید‬‫ی‬‫ب‬ ،‫جهان‬
‫مواجه‬ ‫حیاتی‬ ‫‌های‬‫ش‬‫چال‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫‌ها‬‫ن‬‫سازما‬ ‫و‬ ‫صنایع‬ ‫حیات‬ ‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬ ‫متعددی‬
‫برای‬‫‌مند‬‫م‬‫نظا‬‫راهکاری‬،‫‌پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬‫دانش‬‫از‬‫استفاده‬‫با‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬‫صنایع‬.‫کنند‬
‫صنایع‬‫میان‬‫این‬‫در‬.‫باشند‬‫داشته‬‫مقابل‬‫در‬‫آن‬‫برای‬‫آمادگی‬‫و‬ ‌‫ه‬‫آیند‬‫با‬‫مواجه‬
‫بذل‬ ‫برای‬ ‫خاصی‬ ‫اهمیت‬ ،‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنعت‬ ‫همانند‬ ‫جهانی‬ ‫و‬ ‫ملی‬ ‫بزرگ‬
.‫‌طلبند‬‫ی‬‫م‬‫توجه‬
‫اشتغال‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫در‬‫مستقیم‬‫طور‬‫به‬‫نفر‬‫میلیون‬2‫از‬‫بیش‬‫جهانی‬‫آمار‬‫طبق‬
‫آن‬‫به‬‫وابسته‬‫صنایع‬‫در‬‫شاغل‬‫میلیون‬ 4‫و‬‫پیمانکار‬‫میلیون‬ 2‫همچنین‬.‫دارند‬
‫بیش‬‫اشتغال‬‫برای‬‫منبعی‬‫صنعت‬‫این‬،‫جهانی‬‫‌های‬‫ش‬‫گزار‬‫بر‬‫بنا‬.‫دارند‬‫حضور‬
‫خالل‬ ‫در‬ ،‫جهان‬ ‫در‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫ساالنه‬ ‫رشد‬ ‫نرخ‬ .‫است‬ ‫نفر‬ ‫میلیون‬ 50 ‫از‬
‫حتی‬‫و‬‫رسید‬‫درصد‬6.2‫یعنی‬‫خود؛‬‫حد‬‫بیشترین‬‫به‬2005‫تا‬2000‫‌های‬‫ل‬‫سا‬
‫تا‬ 2005‫‌های‬‫ل‬‫سا‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫درصدی‬ 4.5‫رشد‬ ،‫دهه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫مالی‬ ‫بحران‬ ‫وجود‬ ‫با‬
‫در‬‫صنعت‬‫این‬‫ساالنه‬‫رشد‬ 2013‫تا‬ 2010‫‌های‬‫ل‬‫سا‬‫بین‬.‫نمود‬‫حفظ‬ 2010
)1(.‫است‬‫شده‬‫گزارش‬‫درصد‬ 3.9‫جهان‬
،‫یافتگی‬ ‫توسعه‬ ‫بر‬ ‫نیز‬ ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬ 1404 ‫‌انداز‬‫م‬‫چش‬ ‫سند‬ ‫در‬
‫این‬ ‫افق‬ ‫در‬ ‫‌آوری‬‫ن‬‫ف‬ ‫و‬ ‫علم‬ ‫تولید‬ ‫در‬ ‫توانایی‬ ‫و‬ ‫پیشرفته‬ ‫دانش‬ ‫از‬ ‫برخورداری‬
‫برای‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫مادر‬ ‫و‬ ‫کلیدی‬ ‫صنایع‬ ‫اهمیت‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫تاکید‬ ‫‌انداز‬‫م‬‫چش‬
‫آمار‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنایع‬ .‫است‬ ‫‌گیر‬‫م‬‫چش‬ ،‫سند‬ ‫این‬ ‫این‬ ‫تحقق‬
‫نرخ‬‫کاهش‬‫و‬‫مولد‬‫اشتغال‬‫"ایجاد‬‫‌انداز‬‫م‬‫چش‬‫دیگر‬‫هدف‬‫در‬‫‌توانند‬‫ی‬‫م‬،‫جهانی‬
‫مدنظر‬‫نیز‬‫کشور‬‫طبیعی‬‫منابع‬‫محدودیت‬‫این‬‫بر‬‫عالوه‬.‫باشند‬‫موثر‬ "‫بیکاری‬
‫آب‬ ، ‫‌کار‬‫ی‬‫نیرو‬ ،‫سرمایه‬ ،‫انرژی‬ ( ‫تولید‬ ‫عوامل‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫‌انداز‬‫م‬‫سندچش‬
،‫تحریم‬‫شرایط‬‫دلیل‬‫به‬‫داخلی‬‫صنایع‬‫همچنین‬)2(.‫است‬‫شده‬‫تاکید‬)‫خاک‬‫و‬
‫به‬ ‫و‬ ‫‏ندرت‬‫ه‬‫ب‬ ‫فنی‬ ‫دانش‬ ‫انتقال‬ ‫سیر‬ ‫و‬ ‫‏کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫تجربه‬ ‫را‬ ‫فرسوده‬ ‫تکنولوژی‬
‫اهداف‬‫به‬‫دستیابی‬‫در‬‫مهمی‬‫مانع‬،‫یادشده‬‫مباحث‬‫و‬‫‏پذیرد‬‫ی‬‫م‬‫صورت‬‫سختی‬
.‫‏آید‬‫ی‬‫م‬‫شمار‬‫به‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫حوزه‬‫در‬‫‏انداز‬‫م‬‫چش‬‫سند‬
‫که‬‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫زده‬‫تخمین‬،‫جهانی‬‫بانک‬‫اخیر‬‫گزارش‬‫به‬‫بنا‬،‫آنکه‬‫خوشبینی‬‫جای‬
5.1‫رشد‬ ،2018‫تا‬ 2016‫‏های‬‫ل‬‫سا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫ایران‬ GDP
‫صنعت‬‫این‬‫مشکالت‬‫حل‬‫بر‬‫‏تواند‬‫ی‬‫م‬‫رشد‬‫این‬)3(.‫کند‬‫تجربه‬‫را‬‫درصدی‬5.5‫تا‬
‫بازار‬‫و‬‫سو‬‫یک‬‫از‬‫پیشرفته‬‫کشورهای‬‫با‬‫فناورانه‬‫تعامل‬‫ویژه‬‫به‬‫و‬‫باشد‬‫تاثیرگذار‬
.‫کند‬‫تحول‬‫دچار‬‫دیگر‬‫سوی‬‫از‬‫را‬‫صادارتی‬
‫ارتقاء‬ ‫به‬ ‫مکلف‬ ،‫تجارت‬ ‫و‬ ‫معدن‬ ،‫صنعت‬ ‫وزارت‬ ‫نیز‬ ‫توسعه‬ ‫پنجم‬ ‫برنامه‬ ‫در‬
‫و‬ ‫تکنولوژی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫قابلی‬ ‫توسعه‬ ‫بر‬ ‫تأكید‬ ‫با‬ ‫كشور‬ ‫صنایع‬ ‫رقابتمندی‬ ‫"سطح‬
‫فناورانه‬ ‫‌های‬‫ی‬‫توانای‬ ‫به‬ ‫خام‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫مواد‬ ‫از‬ ‫نسبی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫مزی‬ ‫اتكاء‬ ‫نقطه‬ ‫انتقال‬
‫از‬‫فناورانه‬‫‌های‬‫ی‬‫توانای‬)4(.‫است‬‫شده‬"‫رقابتی‬‫‌های‬‫ت‬‫مزی‬‫خلق‬‫و‬)‫(تكنولوژیك‬
،‫خودروسازها‬‫مانند‬‫فوالد؛‬‫کننده‬‫مصرف‬‫مهم‬‫صنایع‬‫که‬‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬‫اهمیت‬‫آنجا‬
‫طور‬ ‫به‬ .‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬ ‫طلب‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫ویژ‬ ‫نیازهای‬ ‫آینده‬ ‫‌سال‬‫ت‬‫بیس‬ ‫در‬
‫یک‬‫در‬‫صنعتی‬‫سازمان‬‫سطح‬‫در‬‫‌ها‬‫ش‬‫چال‬‫از‬‫برخی‬‫که‬‫داشت‬‫توجه‬‫باید‬‫کلی‬
‫تغییر‬‫به‬‫نیاز‬‫صنعت‬‫کل‬‫بلکه‬،‫بود‬‫نخواهند‬‫حل‬‫قابل‬‫خاص‬‫جغرافیایی‬‫قلمرو‬
،‫موضوع‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫کمتر‬ ‫صنعت‬ ‫ظرفیت‬ ‫از‬ ‫تقاضا‬ ‫جهان‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫زیرا‬ ،‫دارد‬
‫صنعت‬،‫مقتضی‬‫اقدامات‬‫و‬‫الگوها‬‫تغییر‬‫با‬‫تا‬‫‌طلبد‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫‌گذاران‬‫ت‬‫سیاس‬‫تالش‬
‫این‬)5(.‫بماند‬‫باقی‬‫رقابتی‬‫همچنان‬‫که‬‫سازند‬‫مبدل‬‫جدید‬‫ساختار‬‫به‬‫را‬‫فوالد‬
‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫توسعه‬ ‫‌انداز‬‫م‬‫چش‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬ ‫مضاعف‬ ‫اهمیت‬ ‫زمانی‬ ‫مسئله‬
‫جایگاه‬‫کسب‬‫به‬1404‫افق‬‫در‬‫باید‬‫ایران‬،‫سند‬‫این‬‫طبق‬.‫شود‬‫افکنده‬‫نظر‬،‫ایران‬
‫تخمین‬‫طبق‬.‫یابد‬‫دست‬‫خام‬‫فوالد‬‫تن‬‫میلیون‬ 55‫سالیانه‬‫تولید‬‫با‬‫دنیا‬‫هفتم‬
،‫خارجی‬‫‏گذاری‬‫ه‬‫سرمای‬‫جهت‬‫از‬‫ایران‬‫اقتصاد‬،‫آینده‬‫سال‬‫چند‬‫در‬،‫جهانی‬‫بانک‬
‫احتماال‬ ‫نیز‬ ‫صادرات‬ ‫جهت‬ ‫از‬ .‫یافت‬ ‫خواهد‬ ‫دست‬ ‫دالر‬ ‫بیلیون‬ 3.5-3‫رقم‬ ‫به‬
‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫ایران‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫تجارت‬ ‫حجم‬ ‫بیشترین‬ ،‫ترکیه‬ ‫و‬ ‫هند‬ ،‫چین‬ ،‫انگستان‬
‫ایران‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫برای‬،‫ترکیه‬‫و‬‫هند‬،‫چین‬،‫میان‬‫این‬‫در‬)6(.‫داشت‬‫خواهند‬
‫فناورانه‬‫و‬‫اقتصادی‬،‫‏گذاری‬‫ه‬‫سرمای‬‫مختلف‬‫ابعاد‬‫بر‬‫و‬‫داشت‬‫خواهند‬‫ویژه‬‫اهمیت‬
‫کلیدی‬ ‫مباحث‬ ‫اهمیت‬ ،‫فوق‬ ‫موارد‬ ‫بر‬ ‫بود.عالوه‬ ‫خواهند‬ ‫گذار‬ ‫اثر‬ ‫صنعت‬ ‫این‬
.‫‌طلبد‬‫ی‬‫م‬‫‌ای‬‫ه‬‫ویژ‬‫توجه‬،‫فوالد‬‫صنعت‬‫در‬‫آب‬‫و‬‫محیطی‬‫زیست‬‫حفاظت‬‫مانند‬
30 ‫در‬ ،‫فوالد‬ ‫تن‬ ‫یک‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫انرژی‬ ‫میزان‬ ‫متوسط‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫توجه‬ ‫باید‬
‫وزارت‬ ‫راهبردی‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ .)7(‫است‬ ‫کرده‬ ‫پیدا‬ ‫کاهش‬ ‫درصد‬ 50‫گذشته‬ ‫سال‬
‫با‬ ‫زیست‬ ‫محیط‬ ‫حفظ‬ ‫و‬ ‫پایدار‬ ‫"توسعه‬ ‫موضوع‬ ‫نیز‬ ‫تجارت‬ ‫و‬ ‫معدن‬ ،‫صنعت‬
‫گرفته‬‫قرار‬‫سازمان‬‫این‬‫کلیدی‬‫‌های‬‫ه‬‫برنام‬‫در‬"‫وبازیافت‬‫مصرف‬‫چرخه‬‫به‬‫توجه‬
‫نگاه‬‫یک‬،‫فوالد‬‫حوزه‬‫‌های‬‫ح‬‫طر‬‫در‬،‫‌اند‬‫ه‬‫کرد‬‫توصیه‬‫جهانی‬‫‌های‬‫ن‬‫سازما‬‫و‬‫است‬
‫آن‬ ‫از‬ ‫مجدد‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫دست‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫صنایعی‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫مصرف‬ ‫بحث‬ ‫در‬ ،‫نگر‬ ‫کل‬
،‫زیست‬‫محیط‬‫مباحث‬‫مقابل‬‫در‬،‫فوالد‬‫صنعت‬‫عبارتی‬‫به‬.‫گیرد‬‫قرار‬‫توجه‬‫مورد‬
‫صنعتی‬‫با‬،‫‌نگر‬‫ل‬‫ک‬‫نگاه‬‫یک‬‫است(8).در‬‫شده‬‫شناخته‬‫مسئول‬‫جهان‬‫سطح‬‫در‬
‫و‬ ‫گذار"است‬ ‫تاثیر‬ ‫و‬ ‫مادر‬ ‫"صنعتی‬ ‫هم‬ :‫دارد‬ ‫مهم‬ ‫بعد‬ ‫دو‬ ‫که‬ ‫هستیم‬ ‫مواجه‬
‫پیشتر‬ ‫که‬ ‫‏هایی‬‫ش‬‫گزار‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ."‫جهانی‬ ‫رویدادهای‬ ‫از‬ ‫پذیر‬ ‫"تاثیر‬ ‫هم‬
‫‌پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬
‫ایران‬‫فوالد‬‫صنعت‬
‫آن‬ ‫از‬ ‫اثرپذیری‬ ‫و‬ ‫داخلی‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫تحوالت‬ ‫سیر‬ ‫با‬ ‫مواجهه‬ ‫از‬ ،‫نفت‬ ‫صنعت‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫کشــور‬ ‫مادر‬ ‫صنعت‬ ‫مهمترین‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬
‫و‬ ‫محتمل‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫آمادگی‬ ‫امکان‬ ‫‌تنها‬‫ه‬‫ن‬ ،‫سناریو‬ ‫بر‬ ‫مبتنی‬ ‫‌ریزی‬‫ه‬‫برنام‬ ‫و‬ ‫‌پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬ ،‫دیگر‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ .‫بود‬ ‫نخواهد‬ ‫مصون‬ ،‫‌ها‬
‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫توسعه‬ ‫‌انداز‬‫م‬‫چش‬ ‫نمودن‬ ‫محقق‬ ‫و‬ ‫مطلوب‬ ‫آینده‬ ‫ساختن‬ ‫برای‬ ‫بدیل‬ ‌‫ی‬‫ب‬ ‫فرصتی‬ ‫بلکه‬ ،‫آورده‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫آینده‬ ‫از‬ ‫غیرمحتملی‬
‫‌ای‬‫ه‬‫چندگان‬ ‫سناریوهای‬ ‫تصور‬ ‫عامل‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫مواجه‬ ‫‌هایی‬‫ت‬‫قطعی‬ ‌‫م‬‫عد‬ ‫با‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫آینده‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ .‫‌نهد‬‫ی‬‫م‬ ‌‫ش‬‫پی‬ ‫را‬ 1404
‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫مسائل‬ ،‫مقاومتی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‏های‬‫ت‬‫سیاس‬ ‫ابالغ‬ ،‫برجام‬ ‫تصویب‬ ‫و‬ ‫‌ای‬‫ه‬‫هســت‬ ‫توافق‬ ‫رخداد‬ ‫طرف‬ ‫یک‬ ‫از‬ .‫اســت‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫برای‬
‫سوی‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌آورد‬‫ش‬‫پی‬ ‫ایران‬ ‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنعت‬ ‫برای‬ ‫آینده‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫گوناگونی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫وضعی‬ ‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬ ‫جهانی‬ ‫و‬ ‫‏ای‬‫ه‬‫منطق‬ ‫اقتصاد‬ ‫و‬ ‫ژئوپلتیک‬
‫ابروندها‬ ‫مطالعه‬ ‫با‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ .‫سازد‬ ‫روبرو‬ ‫جدی‬ ‫مخاطره‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫آب‬ ‫منابع‬ ‫شدن‬ ‫محدود‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫ذخایر‬ ‫مسئله‬ ‫دیگر‬
‫ارزش‬ ‫زنجیره‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫آینده‬ ،‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫آنها‬ ‫اهمیت‬ ‫تبیین‬ ‫و‬ ‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫کلیدی‬ ‫روندهــای‬ ‫و‬
،‫جهانی‬ ‫و‬ ‫‏ای‬‫ه‬‫منطق‬ ،‫داخلی‬ ‫بازار‬ ‫روند‬ ‫پژوهش‬ ‫این‬ ‫‏های‬‫ه‬‫یافت‬ ‫طبق‬ .‫است‬ ‫کرده‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫راهبردی‬ ‫پیشــنهادات‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫مطالعه‬ ‫آن‬
‫به‬ ‫بنا‬ .‫هستند‬ ‫گذار‬ ‫اثر‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫آینده‬ ‫بر‬ ‫محیطی‬ ‫زیســت‬ ‫مسائل‬ ‫و‬ ‫انرژی‬ ‫‏های‬‫ت‬‫زیرســاخ‬ ،‫معدنی‬ ‫منابع‬ ،‫تولید‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫تکنولوژی‬
‫تحت‬‫انرژی‬‫و‬‫معدنی‬‫منابع‬‫و‬‫نیست‬‫تاثیرگذار‬‫اندازه‬‫یک‬‫به‬‫موارد‬‫این‬‫از‬‫کدام‬‫هر‬‫در‬‫پساتحریم‬‫دوران‬،‫مقاله‬‫این‬‫در‬‫مندرج‬‫‏های‬‫ش‬‫پژوه‬
‫پیشنهاد‬‫مقاله‬‫این‬.‫بود‬‫خواهند‬‫پساتحریم‬‫دوران‬‫تاثیر‬‫تحت‬‫‏برداری‬‫ه‬‫بهر‬‫نوین‬‫‏های‬‫ش‬‫رو‬‫با‬‫مرتبط‬‫مباحث‬‫و‬‫داخلی‬‫‏های‬‫ت‬‫محدودی‬‫تاثیر‬
‫با‬ ‫تجارت‬ ‫امکان‬ ‫بهانه‬ ‫به‬ ‫انداز‬ ‫چشم‬ ‫ظرفیت‬ ‫بر‬ ‫افزون‬ ‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫تولید‬ ‫جدید‬ ‫واحدهای‬ ‫احداث‬ ‫از‬ ‫پایدار‬ ‫توســعه‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫‏دهد‬‫ی‬‫م‬
.‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫کار‬ ‫دستور‬ ‫در‬ ‫ناتمام‬ ‫های‬‌‫ه‬‫پروژ‬ ‫تکمیل‬ ‫و‬ ‫نوسازی‬ ‫برنامه‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫پرهیز‬ ‫تکنولوژی‬ ‫صاحب‬ ‫کشورهای‬
‫ارفع‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫پژوهشی‬‫گروه‬،‫‌ها‬‫م‬‫سیست‬‫تحلیل‬‫ارشد‬‫کارشناس‬:‫فرزامی‬‫هومن‬
‫سینا‬‫بوعلی‬‫دانشگاه‬‫مهندسی‬‫و‬‫فنی‬‫دانشکده‬‫علمی‬‫هیئت‬‫عضو‬،‫مواد‬‫مهندسی‬‫دکتری‬،‫مسئول‬‫نویسنده‬:‫اصفهانی‬‫حمید‬
‫شریف‬‫صنعتی‬‫دانشگاه‬،‫مواد‬‫دانشکده‬‫علمی‬‫هیئت‬‫عضو‬،‫مواد‬‫مهندسی‬‫دکتری‬:‫عسگری‬‫مسعود‬

2. 89
‫تحول‬ ‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ،‫ایران‬ ‫‏‬‫ه‬‫فناوران‬ ‫و‬ ‫صنعتی‬ ،‫اقتصادی‬ ‫ابعاد‬ ،‫شد‬ ‫ذکر‬
‫سوی‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫پساتحریم‬ ‫‏تر‬‫ق‬‫دقی‬ ‫بیانی‬ ‫به‬ .‫کرد‬ ‫خواهد‬ ‫تجربه‬ ‫را‬ ‫خاصی‬
‫بر‬‫مبتنی‬‫باید‬،‫تحوالت‬‫این‬‫دیگر‬‫سوی‬.‫داشت‬‫خواهد‬‫ایران‬‫آینده‬‫در‬‫تحوالت‬
،‫جهادی‬‫رویکردی‬،‫مقاومتی‬‫اقتصاد‬‫کلی‬‫‌های‬‫ت‬‫سیاس‬.‫باشد‬‫مقاومتی‬‫اقتصاد‬
.)8(‫‏کند‬‫ی‬‫م‬‫تجویز‬‫را‬‫‌گرا‬‫ن‬‫برو‬‫و‬‫پیشرو‬،‫‌زا‬‫ن‬‫درو‬،‫مولد‬،‫‏ساز‬‫ت‬‫فرص‬،‫‏پذیر‬‫ف‬‫انعطا‬
‫موضوعی‬‫همچنان‬‫نیز‬‫جهانی‬‫تجارت‬‫سازمان‬‫بحث‬،‫موارد‬‫این‬‫تمامی‬‫کنار‬‫در‬
،‫نیز‬‫تجاری‬‫آزادسازی‬‫مسئله‬‫و‬‫جهانی‬‫تجارت‬‫سازمان‬‫به‬‫پیوستن‬.‫است‬‫مهم‬
‫ایران‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫برای‬‫را‬‫جدیدی‬‫وضعیت‬،‫تحریم‬‫پسا‬‫شرایط‬‫درکنار‬
‫فوالد‬‫صنعت‬‫جهانی‬‫ابعاد‬‫به‬‫توجه‬‫بر‬‫عالوه‬،‫‏بایست‬‫ی‬‫م‬‫لذا‬.‫آورد‬‫خواهد‬‫وجود‬‫به‬
‫و‬‫پساتحریم‬‫ایران‬‫مسئله‬‫به‬،‫فوالد‬‫صنعت‬‫داخلی‬‫شرایط‬‫تحلیل‬‫در‬،‫آینده‬‫در‬
،‫جهانی‬‫تجارت‬‫مانند‬‫موضوعاتی‬‫و‬‫نگریست‬‫توامان‬‫صورت‬‫به‬،‫مقاومتی‬‫اقتصاد‬
،‫بعد‬‫بخش‬‫در‬.‫داشت‬‫نظر‬‫در‬‫نیز‬‫را‬‫تکنولوژی‬‫مسئله‬‫و‬‫محیطی‬‫زیست‬‫الزامات‬
‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫پرداخته‬ ‫آینده‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫تحلیل‬ ‫در‬ ،‫‏پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬ ‫رویکرد‬ ‫به‬
.‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫اشاره‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫اصلی‬‫روندهای‬‫و‬‫‏ها‬‫ت‬‫‏قطعی‬‫م‬‫عد‬‫‏ترین‬‫م‬‫مه‬
‫آینده؛‬‫برای‬‫‏ریــزی‬‫ه‬‫برنام‬‫و‬‫شــناخت‬:‫پژوهش‬‫روش‬
‫‏پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬
‫محتمل‬‫رویداد‬‫چندین‬‫‌بینی‬‫ش‬‫پی‬‫به‬‫که‬‫است‬‫فرآیندی‬‫‌شناسی‬‫ه‬‫آیند‬
،‫بلندمدت‬‫و‬‫‌مدت‬‫ن‬‫میا‬‫‌ریزی‬‫ه‬‫برنام‬‫در‬‫‏پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬‫‌پردازد.از‬‫ی‬‫م‬‫آینده‬‫در‬
‫درک‬ ،‫آینده‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫مرز‬ ‫و‬ ‫‌های‬‫ی‬‫تکنولوژ‬ ‫شناخت‬ ،‫آینده‬ ‫‌بینی‬‫ش‬‫پی‬
.)9(‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫استفاده‬‫دست‬‫این‬‫از‬‫مواردی‬‫و‬‫جهانی‬‫‌های‬‫ی‬‫باز‬‫قوائد‬
‫هر‬ ‫که‬ ‫هستند‬ ‫جهانی‬ ‫‌کننده‬‫ل‬‫متحو‬ ‫و‬ ‫عظیم‬ ‫نیروهای‬ ،‫ابرروندها‬
‫مباحث‬ ‫مثال‬ .)10( ‫ساخت‬ ‫خواهند‬ ‫متاثر‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫موجودی‬
‫اهمیت‬ ‫حائز‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫همچنان‬ ،‫آب‬ ‫بحران‬ ‫و‬ ‫‌محیطی‬‫ت‬‫زیس‬
‫آینده‬‫کلیدی‬‫‏های‬‫ت‬‫قطعی‬‫عدم‬‫باید‬،‫مناسب‬‫تصمیم‬‫اتخاذ‬‫برای‬.‫هستند‬
‫اقدام‬ ،‫ملی‬ ‫شرایط‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫شناخت‬ ‫مربوطه‬ ‫صنعت‬ ‫با‬ ‫متناسب‬ ‫را‬
.‫نمود‬‫اجرایی‬‫را‬‫مناسب‬
‫این‬ ‫با‬ ‫تطبیق‬ ،‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫صنعت‬ ‫در‬ ‫موفقیت‬ ‫برای‬ ‫کلیدی‬ ‫عنصر‬
‫پیشنهاد‬،‫‏پژوهی‬‫ه‬‫آیند‬‫مطالعات‬‫بر‬‫عالوه‬.‫است‬‫سریع‬‫محیطی‬‫تغییرات‬
‫به‬،‫فوالد‬‫حوزه‬‫‌نفعان‬‫ی‬‫ذ‬،‫پایدار‬‫رقابتی‬‫موقعیت‬‫حفظ‬‫برای‬‫است‬‫شده‬
.)11(‫باشند‬‫داشته‬‌‫ه‬‫ویژ‬‫توجه‬‫فناورانه‬‫‌های‬‫ل‬‫‌ح‬‫ه‬‫را‬‫و‬‫‌ها‬‫ی‬‫نوآور‬
‫بحث‬‫و‬‫نتایج‬
„„‫آینده‬‫در‬‫کلیدی‬‫‌های‬‫ت‬‫قعطی‬‫عدم‬‫و‬‫«روندها‬
»‫ایران‬-‫جهان‬‫فوالد‬‫صنعت‬
،‫جهانی‬‫روندهای‬‫و‬‫کلیدی‬‫‏های‬‫ت‬‫قطعی‬‫عدم‬‫اهمیت‬‫به‬‫پیشین‬‫بخش‬‫در‬
‫اشاره‬،‫اثرگذاراست‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫مانند‬،‫مادر‬‫و‬‫ملی‬‫صنایع‬‫بر‬‫که‬
‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫ارزش‬ ‫زنجیره‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫مهم‬ ‫‏های‬‫ش‬‫چال‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ .‫شد‬
‫و‬ ‫‏ها‬‫ت‬‫‏قطعی‬‫م‬‫عد‬ ‫برخی‬ ‫موجب‬ ‫خود‬ ،‫‏ها‬‫ش‬‫چال‬ ‫این‬ .‫‏اند‬‫ه‬‫شد‬ ‫بررسی‬
‫متاثر‬،‫ایران‬‫فوالد‬‫صنعت‬،‫‏تردید‬‫ی‬‫ب‬.‫بود‬‫خواهند‬‫روندها‬‫برخی‬‫پیشران‬
‫‏تواند‬‫ی‬‫م‬‫(و‬‫‏پذیرد‬‫ی‬‫م‬‫تاثیر‬‫آن‬‫از‬‫و‬‫بوده‬‫جهان‬‫در‬‫صنعت‬‫این‬‫وضعیت‬‫از‬
‫که"صادرات‬‫زمانی‬‫تا‬،‫‏ویژه‬‫ه‬‫ب‬.)‫بگذارد‬‫تاثیر‬‫آن‬‫بر‬،‫مناسب‬‫نقش‬‫ایفای‬‫با‬
‫‏های‬‫ش‬‫"چال‬ ،"‫‏المللی‬‫ن‬‫بی‬ ‫‏گذاری‬‫ت‬‫قیم‬ ‫و‬ ‫جهانی‬ ‫"منابع‬ ،"‫واردات‬ ‫و‬
‫اصلی‬ ‫مباحث‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ،"‫تکنولوژی‬ ‫"انحصار‬ ،"‫‏محیطی‬‫ت‬‫زیس‬ ‫جهانی‬
‫در‬ ‫کامال‬ ‫را‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫آینده‬ ‫‏توان‬‫ی‬‫م‬ ،‫هستند‬ ‫صنعت‬ ‫این‬
‫آینده‬ ‫اهمیت‬ ،‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫دانست‬ ‫جهانی‬ ‫مسائل‬ ‫با‬ ‫واکنش‬ ‫و‬ ‫کنش‬
‫ایران‬‫و‬‫مقاومتی‬‫اقتصاد‬‫مانند‬‫راهبردی‬‫موضوعاتی‬‫طرح‬‫با‬‫فوالد‬‫صنعت‬
.‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫چندان‬‫دو‬،‫پساتحریم‬
„„‫انباشته/تولید‬‫‏های‬‫ت‬‫ظرفی‬،‫تقاضا‬‫و‬‫عرضه‬
‫جهانی‬‫اقصاد‬‫و‬‫قراضه‬
‫نابسمانی‬‫و‬‫‏ها‬‫ت‬‫قیم‬‫در‬‫را‬‫تغییراتی‬،‫خام‬‫فوالد‬‫بازار‬‫گذشته‬‫‏های‬‫ل‬‫سا‬‫در‬
‫میزان‬ .‫بود‬ ‫کرده‬ ‫تجربه‬ )‫اقتصاد‬ ‫جهانی‬ ‫بحران‬ ‫از‬ ‫(متاثر‬ ‫تقاضا‬ ‫و‬ ‫عرضه‬
‫پشت‬‫را‬‫پیوسته‬‫رشد‬‫و‬‫داشته‬‫جهانی‬‫تولید‬‫در‬‫اساسی‬‫نقش‬،‫چین‬‫تولید‬
‫آسیا‬‫و‬‫جهانی‬‫تولید‬‫در‬‫اندکی‬‫نقش‬،‫ایران‬‫فوالد‬‫تولید‬.‫است‬‫سرگذاشته‬
‫این‬ ‫به‬ ‫متعلق‬ ،‫خاورمیانه‬ 2015‫سال‬ ‫تولید‬ ‫از‬ ‫نیمی‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫ولی‬ ‫دارد‬
.‫است‬‫کشور‬
)26(2015‫تا‬2005‫سال‬‫از‬‫جهان‬‫مختلف‬‫نواحی‬‫تفکیک‬‫به‬‫خام‬‫فوالد‬‫تولید‬1‫شکل‬
‫جهش‬‫بزرگترین‬)‫چین‬‫(شامل‬‫آسیا‬2020‫سال‬‫تا‬‫است‬‫شده‬‫‏بینی‬‫ش‬‫پی‬
‫همچنین‬)12(.‫باشد‬‫داشته‬‫خام‬‫فوالد‬‫تولید‬‫در‬،‫بازار‬‫سهم‬‫درصد‬68‫با‬‫را‬
‫تقاضای‬‫به‬‫‏گویی‬‫خ‬‫پاس‬‫برای‬‫فوالد‬‫تن‬‫میلیون‬814‫به‬‫چین‬،‫افق‬‫همین‬‫تا‬
‫بخش‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 149 ،‫برآورد‬ ‫این‬ ‫طبق‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫نیاز‬ ‫خود‬
،‫تجاری‬‫‏وسازهای‬‫ت‬‫ساخ‬‫در‬‫تن‬‫میلیون‬179،‫مسکونی‬‫‏وسازهای‬‫ت‬‫ساخ‬
‫‏های‬‫ت‬‫زیرساخ‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 102،‫‏آالت‬‫ن‬‫ماشی‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 171
‫دیگر‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 127 ‫و‬ ‫نقل‬ ‫‏و‬‫ل‬‫حم‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 86 ،‫عمومی‬
‫تفکیک‬‫به‬‫فوالد‬‫تقاضای‬‫وضعیت‬،2‫شکل‬‫در‬)13(.‫بود‬‫خواهد‬‫‏ها‬‫ش‬‫بخ‬
،‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫مشاهده‬‫که‬‫همانطور‬.‫است‬‫شده‬‫بررسی‬‫جهان‬‫مهم‬‫کشورهای‬
‫زیرساخت‬‫بخش‬‫در‬‫تقاضا‬‫افزایش‬‫در‬،‫برزیل‬‫و‬‫چین‬،‫هند‬،‫روسیه‬‫نقش‬
‫در‬ ‫را‬GDP ‫در‬ ‫رشد‬ ‫اغلب‬ ‫کشورها‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫‏گیر‬‫م‬‫چش‬ ‫‏وساز‬‫ت‬‫ساخ‬ ‫و‬
.‫‏کنند‬‫ی‬‫م‬‫تجربه‬2016‫تا‬2011‫‏های‬‫ل‬‫سا‬‫خالل‬
‫از‬ ،‫جغرافیا‬ ‫تفکیک‬ ‫به‬ ‫تولید‬ ‫و‬ ‫تقاضا‬ ‫کاهش‬ ‫یا‬ ‫افزایش‬ ‫بررسی‬ :2 ‫شکل‬
)‫(ب‬ ‫گاز‬ ‫و‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫خودرو‬ ،‫ساز‬ ‫و‬ ‫ساخت‬ ،‫زیرساخت‬ )‫(الف‬ 2016 ‫تا‬ 2011
)28(‫فوالد‬ ‫و‬ GDP

3. 90
‫و‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫آینده‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫مکنزی‬ ‫موسسه‬ ‫از‬ ‫گزارشی‬ ‫در‬
‫سناریو‬‫سه‬،‫کشور‬‫این‬‫فوالد‬‫تولید‬‫توسعه‬‫برای‬،‫چین‬‫تولید‬‫‏های‬‫ت‬‫ظرفی‬
.‫است‬‫گرفته‬‫قرار‬‫مدنظر‬2030‫‏های‬‫ل‬‫سا‬‫تا‬
‫امروز‬‫وضعیت‬‫از‬‫باالتر‬‫درصد‬80،‫کشور‬‫این‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫اول‬‫سناریو‬‫در‬
‫آمریکای‬‫کشورهای‬‫و‬‫هند‬‫مانند‬‫کشورهایی‬،‫سناریو‬‫این‬‫در‬.‫بود‬‫خواهد‬
‫خواهند‬‫فوالد‬‫حوزه‬‫در‬‫موثری‬‫کنندگان‬‫تولید‬ ‫منا‬‫کشورهای‬‫و‬‫التین‬
‫از‬ ‫باالتر‬ ‫درصد‬ 30،‫چین‬ ‫در‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫وضعیت‬ ،‫دوم‬ ‫سناریو‬ ‫در‬ .‫بود‬
‫‏گیری‬‫م‬‫چش‬‫رشد‬،‫یادشده‬‫کشورهای‬‫و‬‫بود‬‫خواهد‬‫خود‬‫امروزی‬‫وضعیت‬
‫افزایش‬ ،‫چین‬ ‫در‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ،‫سوم‬ ‫سناریو‬ ‫در‬ .‫داشت‬ ‫نخواهند‬
‫یافت‬‫خواهد‬‫کاهش‬‫فوالد‬ ‫تقاضای‬ ،2030‫افق‬‫تا‬ ‫و‬‫داشته‬‫01درصدی‬
.‫کرد‬ ‫خواهند‬ ‫تحریک‬ ‫را‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ،‫دیگری‬ ‫نوظهور‬ ‫اقتصادهای‬ ‫و‬
‫تشدید‬‫را‬‫کشور‬‫این‬‫فوالد‬‫تقاضای‬،‫نیز‬‫چین‬‫‏سازی‬‫ی‬‫کشت‬‫صنعت‬)13(
‫‏ترین‬‫ح‬‫مطر‬‫از‬‫نیز‬‫چین‬،2020‫سال‬‫تا‬‫که‬‫نکته‬‫این‬‫به‬‫نظر‬،‫کرد‬‫خواهد‬
‫هند‬‫فوالد‬‫تقاضای‬‫وضعیت‬‫همچنین‬.‫بود‬‫خواهد‬‫جهان‬‫در‬‫‏سازها‬‫ی‬‫کشت‬
‫اینکه‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ .‫گرفت‬ ‫خواهد‬ ‫قرار‬ ‫مسکونی‬ ‫‏ساز‬‫و‬‫‏‬‫ت‬‫ساخ‬ ‫تاثیر‬ ‫تحت‬
،‫داشت‬‫خواهد‬‫نیاز‬‫سال‬‫هر‬‫در‬‫خانه‬‫میلیون‬10‫به‬،‫آینده‬‫سال‬10‫تا‬‫هند‬
)14(.‫بود‬‫خواهد‬‫کشور‬‫این‬‫فوالد‬‫بخش‬‫در‬‫تقاضا‬‫برای‬‫مهمی‬‫پیشران‬‫که‬
‫بخش‬ ‫تقاضای‬ 2025 ‫سال‬ ‫در‬ ‫‏شود‬‫ی‬‫م‬ ‫‏بینی‬‫ش‬‫پی‬ ‫همچنین‬
1506 ‫به‬ ،2012 ‫سال‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 845 ‫از‬ ،‫ساز‬ ‫‏و‬‫ت‬‫ساخ‬
‫عظیم‬ ‫توسعه‬ ‫انتظار‬ ‫البته‬ .‫یابد‬ ‫افزایش‬ ،2025 ‫سال‬ ‫در‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬
‫افزایش‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫هم‬ ‫تاکنون‬ ،‫چین‬ ‫و‬ ‫هند‬ ‫مانند‬ ‫اقتصادهایی‬
.‫است‬ ‫شده‬ ‫‏ها‬‫ت‬‫زیرساخ‬ ‫توسعه‬ ‫در‬ ‫خام‬ ‫مواد‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫فوالد‬ ‫تقاضای‬
)11(‫فوالد‬‫صنعت‬‫ارزش‬‫زنجیره‬‫در‬‫افزوده‬‫ارزش‬‫میزان‬:3‫شکل‬
‫و‬ ‫فوالدی‬ ‫صنایع‬ ‫بزرگ‬‫‏کننده‬‫ف‬‫مصر‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬‫نیز‬‫خودرو‬ ‫صنعت‬
‫مسئله‬)15(.‫دارد‬‫قرار‬‫روندهایی‬‫تاثیر‬‫تحت‬،‫قراضه‬‫اصلی‬‫‏کننده‬‫ن‬‫تامی‬
‫‏های‬‫ل‬‫تحلی‬‫موضوع‬،‫فوالد‬‫ویژه‬‫به‬،‫صنعت‬‫این‬‫در‬‫شده‬‫‏کارگرفته‬‫ه‬‫ب‬‫مواد‬
‫خام‬ ‫مواد‬ ‫‏کارگیری‬‫ه‬‫ب‬ ‫روندهای‬ ‫مطالعات‬ ‫با‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫متعددی‬
،2030 ‫افق‬ ‫تا‬ ‫خوردوسازی‬ ‫صنایع‬ ‫در‬ ،‫غیره‬ ‫و‬ ‫آلومینیوم‬ ،‫فوالد‬ ‫مانند‬
‫افق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫تا‬ ‫کربن‬ ‫فیبر‬ ‫مانند‬ ‫موادی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫‏بینی‬‫ش‬‫پی‬
‫‏کارگیری‬‫ه‬‫ب‬‫برای‬‫نیز‬‫آلومینیوم‬.‫داشت‬‫نخواهند‬‫عهده‬‫بر‬‫‏ای‬‫ه‬‫عمد‬‫نقش‬
‫اهمیت‬ ‫و‬ ‫بازیافت‬ ‫قابلیت‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫فوالد‬ ‫و‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫گران‬ ‫همچنان‬
‫با‬ ‫فوالد‬ ‫البته‬ .‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫‏ای‬‫ه‬‫ویژ‬ ‫نقش‬ ‫محیطی‬ ‫زیست‬ ‫موضوع‬
‫جایگزین‬ ‫‏توانند‬‫ی‬‫م‬ )‫مقاوم‬ ‫‏العاده‬‫ق‬‫(فو‬ ‫نوین‬ ‫فوالدهای‬ ‫و‬ ‫باال‬ ‫مقاومت‬
‫آلومینیوم‬‫به‬‫نگاه‬،‫دیگر‬‫‏های‬‫ی‬‫بررس‬‫در‬)16(.‫شوند‬‫آلومینیومی‬‫قطعات‬
‫موادی‬‫مصرف‬‫الگوی‬‫و‬‫است‬‫بوده‬‫‏تر‬‫مثبت‬ 2035‫افق‬‫تا‬‫‏ها‬‫ت‬‫کامپوزی‬‫و‬
‫سهم‬ ‫اینکه‬ ‫با‬ .‫‏یابد‬‫ی‬‫م‬ ‫تغییر‬ 2035 ‫سال‬ ‫تا‬ ‫خودروها‬ ‫در‬ ‫فوالد‬ ‫مانند‬
‫مقاومت‬‫با‬‫فوالد‬‫لیکن‬،‫یافت‬‫خواهد‬‫کاهش‬‫خودروها‬‫در‬‫معمولی‬‫فوالد‬
‫فیبر‬‫همچنان‬‫البته‬.‫گرفت‬‫خواهد‬‫عهده‬‫بر‬‫‏تری‬‫م‬‫مه‬‫نقش‬،‫باال/متوسط‬
‫محصول‬ ‫این‬ ‫اینکه‬ ‫با‬ .‫باشد‬ ‫فوالد‬ ‫بازار‬ ‫برای‬ ‫تهدیدی‬ ‫‏تواند‬‫ی‬‫م‬ ،‫کربن‬
‫وزن‬ ‫کاهش‬ ‫پتانسیل‬ ‫ولی‬ ‫است‬ ‫فوالد‬ ‫از‬ ‫‏تر‬‫ن‬‫گرا‬ ‫برابر‬ 5.7 ‫‏اکنون‬‫م‬‫ه‬
،‫شود‬‫گسترده‬‫و‬‫صنعتی‬‫محصول‬‫این‬‫اگر‬.‫دارد‬‫را‬‫فوالد‬‫درصد‬50‫حدود‬
‫این‬‫از‬.‫باشد‬‫داشته‬‫هزینه‬‫کاهش‬‫درصد‬ 70،2030‫افق‬‫تا‬‫است‬‫ممکن‬
.‫داشت‬‫خواهد‬‫فوالد‬‫با‬‫جدی‬‫رقابت‬‫لحاظ‬
)32(2035‫تا‬1977‫از‬‫سبک‬‫خودروهای‬‫در‬‫مواد‬‫مصرف‬‫تغییرات‬4‫شکل‬
‫بحث‬‫و‬‫زیستی‬‫محیط‬‫مسائل‬‫و‬‫بازیافت‬‫بحث‬‫در‬‫قراضه‬‫موضوع‬‫به‬‫پیشتر‬
‫چرخه‬‫در‬‫قراضه‬‫تن‬‫یک‬‫هر‬‫مجدد‬‫بازگشت‬‫و‬‫بازیافت‬.‫شد‬‫اشاره‬‫خودرو‬
‫سنگ‬ ‫کیلوگرم‬ 1134 ‫مقدار‬ ‫حداقل‬ ‫جویی‬ ‫صرفه‬ ‫سبب‬ ‫فوالد‬ ‫تولید‬
‫این‬‫همچنین‬.‫شود‬‫می‬‫آهک‬‫کیلوگرم‬ 55‫و‬‫کک‬‫کیلوگرم‬ 635‫و‬‫آهن‬
‫همراه‬‫به‬‫را‬‫انرژی‬‫مصرف‬‫در‬‫57درصدی‬‫جویی‬‫صرفه‬،‫زمان‬‫بر‬‫عالوه‬،‫امر‬
‫به‬ ‫قراضه‬ ‫ورود‬ ‫که‬ ‫‏شود‬‫ی‬‫م‬ ‫‏تر‬‫م‬‫مه‬ ‫زمانی‬ ‫مسئله‬ ‫این‬ )17(.‫آورد‬ ‫خواهد‬
‫رشد‬ ‫آتی‬ ‫‏های‬‫ل‬‫سا‬ ‫در‬ ‫احتماال‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫تجمعی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫تولید‬ ‫جریان‬
.‫داشت‬‫‏خواهد‬‫ی‬‫پ‬‫در‬‫خام‬‫فوالد‬‫تولید‬‫چرخه‬‫به‬‫ورود‬‫در‬‫را‬‫‏تری‬‫ع‬‫سری‬
‫کشورهای‬‫در‬)‫واردات‬‫منهای‬‫(صادرات‬‫قراضه‬‫خالص‬‫تجارت‬‫کلی‬‫طور‬‫به‬
‫به‬2010‫سال‬‫در‬‫تن‬‫میلیون‬6‫از‬،‫افزایش‬‫بیشترین‬‫با‬،‫آسیا‬‫یافته‬‫توسعه‬
‫اروپا‬‫اتحادیه‬‫بازه‬‫همین‬‫در‬.‫رسید‬‫خواهد‬ 2030‫سال‬‫تا‬‫تن‬‫میلیون‬ 35
‫کشورهای‬‫تجارت‬‫خالص‬.‫بود‬‫خواهد‬‫شاهد‬‫تجارت‬‫این‬‫در‬‫را‬‫کمی‬‫رشد‬
‫خواهند‬ 2030‫سال‬ ‫در‬ ‫قراضه‬ ‫تن‬ ‫میلیون‬ 10‫صادرات‬ ‫تا‬ ،‫اتحادیه‬ ‫این‬
‫افق‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫واردات‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫منفی‬ ‫تجارت‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ،‫هند‬ ‫و‬ ‫چین‬ .‫بود‬
)18(.‫کرد‬‫خواهند‬‫تجربه‬
„„‫محیطی‬‫‏‬‫ت‬‫زیس‬‫‏های‬‫ن‬‫بحرا‬‫و‬‫‏وری‬‫ه‬‫بهر‬‫افزایش‬
‫نظیر‬ ‫پایدار‬ ‫گازهای‬ ‫تولید‬ ‫در‬ ‫توجهی‬ ‫قابل‬ ‫سهم‬ ،‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬ ‫بخش‬
‫کلیدی‬ ‫نقش‬ ‫این‬ ‫باعث‬ ،‫صنعت‬ ‫این‬ ‫مهم‬ ‫فاکتور‬ ‫دو‬ .‫دارد‬ CO2
‫‏ور‬‫ه‬‫بهر‬ ‫و‬ ‫کاراتر‬ ‫‏تواند‬‫ی‬‫م‬ ‫که‬ ‫فناورانه‬ ‫فرآیند‬ ‫و‬ ‫تکنولوژی‬ ‫ابتدا‬ .‫‏شود‬‫ی‬‫م‬
،‫ذغال‬ ‫و‬ ‫کک‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫توجه‬ ‫باید‬ .‫فوالد‬ ‫آتی‬ ‫تقاضای‬ ‫دوم‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫تر‬
‫فرآیند‬‫در‬‫‏گیری‬‫م‬‫چش‬‫حضور‬،‫هستند‬CO2‫تولید‬‫منابع‬‫‏ترین‬‫م‬‫مه‬‫که‬
‫روش‬‫به‬‫آهن‬‫تولید‬‫واحدهای‬‫و‬‫‌سازی‬‫ک‬‫ک‬‫(واحدهای‬‫دارند‬‫فوالد‬‫تولید‬
‫تا‬‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬‫باعث‬‫محیطی‬‫زیست‬‫بازدارنده‬‫عوامل‬.)‫ذغال‬‫با‬‫مستقیم‬‫احیا‬
‫اصالح‬ ‫کاراتری‬ ‫‏‬‫ه‬‫شیو‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫‏ها‬‫ن‬‫آ‬ ،‫سریعتر‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫پیشرفته‬ ‫اقتصادهای‬
‫صنعت‬‫حوزه‬‫در‬،‫آب‬‫منابع‬‫مصرف‬‫نگاه‬‫از‬،‫محیطی‬‫زیست‬‫‏کنند.مباحث‬
‫کمبود‬ ‫و‬ ‫خشکسالی‬ ‫وضعیت‬ ،‫ایران‬ ‫در‬ .‫‏شوند‬‫ی‬‫م‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫طرح‬ ‫فوالد‬
.‫است‬ ‫صنایع‬ ‫آتی‬ ‫حیات‬ ‫در‬ ‫تاثیرگذار‬ ‫و‬ ‫جدی‬ ‫بسیار‬ ‫بحث‬ ،‫آبی‬ ‫منابع‬
.‫است‬‫آب‬‫جدی‬‫کننده‬‫مصرف‬‫صنایع‬‫جمله‬‫از‬‫نیز‬‫فوالد‬‫صنعت‬
‫سطح‬ ‫در‬ ‫هم‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫دیگر‬ ‫مباحث‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ،‫منابع‬ ‫‏وری‬‫ه‬‫بهر‬ ‫موضوع‬
.‫داشت‬‫خواهد‬‫و‬‫‏داشته‬‫ی‬‫پ‬‫در‬‫را‬‫روندهایی‬‫ملی‬‫سطح‬‫در‬‫هم‬‫و‬‫‏المللی‬‫ن‬‫بی‬
‫مسئله‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫روزآمد‬ ‫تکنولوژی‬ ‫به‬ ‫دسترسی‬ ‫عدم‬ ،‫ملی‬ ‫بعد‬ ‫در‬
.‫‏اند‬‫ه‬‫بود‬‫موثر‬‫معادن‬‫‏وری‬‫ه‬‫بهر‬‫کاهش‬‫در‬،‫‏ها‬‫م‬‫تحری‬
‫صنعت‬‫آینده‬‫بر‬‫موثر‬‫کلیدی‬‫روندهای‬‫و‬‫‏ها‬‫ت‬‫‏قطعی‬‫م‬‫عد‬‫به‬،‫بخش‬‫این‬‫در‬
‫در‬ ‫صنعت‬ ‫این‬ ‫آینده‬ ‫روی‬ ‫پیش‬ ‫‏ها‬‫ی‬‫‏بین‬‫ش‬‫پی‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫توجه‬ ‫فوالد‬

4. 91
‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫بررسی‬‫به‬‫درادامه‬.‫شد‬‫طرح‬‫کشور‬‫از‬‫خارج‬‫و‬‫داخل‬
‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫‌ها‬‫ت‬‫قطعی‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫اثرگذار‬ ‫روندهای‬ ‫منظر‬ ‫از‬ ‫ایران‬
.‫است‬‫شده‬‫پرداخته‬
‫پساتحریم‬‫دوره‬‫در‬‫ایران‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫شرایط‬‫تحلیل‬
‫کوره‬‫در‬‫آهن‬ ِ‫د‬‫تولی‬‫روش‬‫اساس‬‫بر‬‫ایران‬‫در‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫اگرچه‬
‫انقالب‬‫از‬‫پس‬‫ویژه‬‫به‬‫بعدها‬‫صنعت‬‫این‬‫اما‬‫گردید‬‫بنا‬‫و‬‫‌ریزی‬‫ح‬‫بلندطر‬
.‫دادند‬ ‫تولید‬ ‫تغییر‬ ‫گازی‬ ‫‌های‬‫ش‬‫رو‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫بیشتری‬ ‫افزایشی‬ ‫روند‬ ‫با‬
‫فرصتی‬ ‫کشور‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫مناسب‬ ‫توزیع‬ ‫و‬ ‫طبیعی‬ ‫گاز‬ ‫منابع‬ ‫برخورداری‬
‫طبیعی‬ ‫گاز‬ ‫با‬ ‫اسفنجی‬ ‫آهن‬ ‫تولید‬ ‫واحدهای‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫نموده‬ ‫فراهم‬ ‫را‬
‫‌ها‬‫ه‬‫کارخان‬‫این‬‫توسعه‬.‫یابند‬‫توسعه‬‫ایران‬‫در‬‫دنیا‬‫دیگر‬‫نقطه‬‫هر‬‫از‬‫بیشتر‬
‫موجب‬،‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬‫محسوب‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫ارزش‬‫زنجیره‬‫میانی‬‫حلقه‬‫که‬
)‫فوالدسازی‬‫های‬‫کارخانه‬‫الزم‬‫(خوراک‬‫آهن‬‫تولید‬‫میزان‬‫تا‬‫شد‬‫خواهند‬
‫‌تر‬‫ک‬‫نزدی‬‫توسعه‬‫اندازه‬‫چشم‬‫در‬‫شده‬‫ترسیم‬‫‌های‬‫ق‬‫اف‬‫به‬‫و‬‫یابد‬‫افزایش‬
‫قراضه‬ ‫منابع‬ ‫کاهش‬ ،‫شد‬ ‫اشاره‬ ‫‌تر‬‫ش‬‫پی‬ ‫که‬ ‫همانطور‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫شد‬
‫مطمئن‬ ‫منبعی‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫به‬ ‫تمایل‬ ،‫آن‬ ‫قیمت‬ ‫افرایش‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫در‬
‫همه‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ) EAF( ‫فوالدسازی‬ ‫‌های‬‫ه‬‫کور‬ ‫در‬ ‫قراضه‬ ‫جایگزینی‬ ‫برای‬
‫باتولیدآهن‬ .‫است‬ ‫ضروری‬ ‫امری‬ ‫جهان‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫فوالدسازی‬ ‫متخصصان‬
‫نظیر‬ ‫فسیلی‬ ‫و‬ ‫معدنی‬ ‫مواد‬ ‫سایر‬ ‫مصرف‬ ‫میزان‬ ‫طربق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫اسفنجی‬
‫تبعات‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫کم‬ ... ‫و‬ ‫کک‬ ،‫‌سنگ‬‫ل‬‫زغا‬ ،‫منگنز‬ ‫سنگ‬
‫آهن‬ ‫که‬‫نیست‬‫دلیل‬‫بی‬‫پس‬.‫‌یابد‬‫ی‬‫م‬‫کاهش‬‫محیطی‬‫زیست‬‫آلودگی‬
‫با‬.‌‫د‬‫‌شو‬‫ی‬‫م‬‫شناخته‬‫فوالدسازی‬‫صنعت‬‫در‬‫مطمئن‬‫جایگزینی‬‫اسفنجی‬
‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫کشور‬‫در‬‫اسفنجی‬‫آهن‬‫تولید‬‫باالی‬‫‌های‬‫ت‬‫ظرفی‬‫به‬‫دسترسی‬
‫فوالد‬ ‫از‬ ‫منتفع‬ ‫دستی‬ ‫پایین‬ ‫صنایع‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫فوالد‬ ‫صنعت‬ ‫که‬ ‫گفت‬
‫و‬ ‫افزایش‬ ‫با‬ ‫کار‬ ‫این‬ ‫که‬ ،‫شد‬ ‫خواهند‬ ‫بیمه‬ ‫نیز‬ ‫سازی‬ ‫خودرو‬ ‫نظیر‬ ‫خام‬
‫امکان‬‫همزمان‬‫‌طور‬‫ه‬‫ب‬‫فوالدسازی‬‫و‬‫آهن‬‫تولید‬‫‌های‬‫ه‬‫کارخان‬‫پایدار‬‫توسعه‬
.‫بود‬‫خواهد‬‫پذیر‬
‫گندله‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫عمدت‬ ‫ایران‬ ‫در‬ ‫اسفنجی‬ ‫آهن‬ ‫تولید‬ ‫‌های‬‫ه‬‫کارخان‬ ‫ورودی‬ ‫بار‬
‫مصنوعی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫‌داری‬‫ن‬‫بارآه‬ ‫گندله‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬
‫از‬‫خود‬‫نوبه‬‫به‬‫نیز‬‫گندله‬.‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫تولید‬‫‌سازی‬‫ه‬‫گندل‬‫‌های‬‫ه‬‫کارخان‬‫در‬‫در‬
‫تولید‬‫و‬‫فرآوری‬‫‌های‬‫ه‬‫کارخان‬‫در‬‫که‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫ساخته‬‫‌آهن‬‫گ‬‫سن‬‫کنسانتره‬
‫بر‬‫که‬‫‌هایی‬‫ت‬‫قطعی‬‫عدم‬‫و‬‫قیود‬‫تمامی‬‫بنابراین‬.‫‌اند‬‫ه‬‫شد‬‫تولید‬‫کنسانتره‬
‫آینده‬ ‫بر‬ ‫هستند‬ ‫اثرگذار‬ ‫‌سازی‬‫ه‬‫گندل‬ ‫و‬ ‫فرآوری‬ ‫کارخانه‬ ‫فعالیت‬ ‫روند‬
.‫هستند‬‫گذار‬‫اثر‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫پژوهی‬
‫صنعت‬‫آینده‬‫و‬‫حال‬‫وضعیت‬‫بر‬‫که‬‫روندهایی‬‫و‬‫‌ها‬‫ت‬‫قطعی‬‫عدم‬‫مهمترین‬
‫جهانی‬‫و‬‫‌ای‬‫ه‬‫منطق‬،‫داخلی‬‫بازار‬‫ توان‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫هستند‬‫اثرگذار‬‫کشور‬‫فوالد‬
‫‌های‬‫ت‬‫زیرساخ‬ ،‫معدنی‬ ‫منابع‬ ،‫تولید‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫تکنولوژی‬ ،‫فوالد‬ ‫و‬ ‫آهن‬
‫فوق‬ ‫‌های‬‫ه‬‫گزار‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ .‫کرد‬ ‫عنوان‬ ‫محیطی‬ ‫زیست‬ ‫مسائل‬ ‫و‬ ‫انرژی‬
‫پسا‬‫دوران‬.‫است‬‫مختلف‬‫دوران‬‫سیاسی‬‫و‬‫اقتصادی‬‫شرایط‬‫از‬‫متاثر‬‫خود‬
‫داشته‬‫رنگ‬‫کم‬‫اثری‬‫برخی‬‫بر‬‫که‬‫بود‬‫خواهد‬‫گذار‬‫اثر‬‫عوامل‬‫این‬‫بر‬‫تحریم‬
‫وقتی‬ ‫مهم‬ ‫این‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫ژگرفی‬ ‫تحوالت‬ ‫موجب‬ ‫دیگر‬ ‫برخی‬ ‫بر‬ ‫و‬
‫حلقه‬‫ایران‬‫در‬‫کنسانتره‬‫تولید‬‫شود‬‫مشخص‬‫که‬‫‏شود‬‫ی‬‫م‬‫پررنگ‬‫بیشتر‬
‫میزان‬‫شده‬‫متشر‬‫آمارهای‬‫طبق‬.‫است‬‫ایران‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫گلوگاه‬
‫این‬‫و‬‫است‬‫کشور‬‫‌سازی‬‫ه‬‫گندل‬‫واحدهای‬‫ظرفیت‬‫از‬‫کمتر‬‫کنسانتره‬‫تولید‬
.‫شد‬‫خواهد‬‫روبرو‬‫‌تری‬‫ی‬‫جد‬‫شکاف‬‫با‬‫آینده‬‫در‬‫مصرف‬‫و‬‫تولید‬‫اختالف‬
‫بلکه‬،‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫انداز‬‫چشم‬‫‌های‬‫ق‬‫اف‬‫به‬‫نرسیدن‬‫به‬‫منجر‬‫‌تنها‬‫ه‬‫ن‬‫شکاف‬‫این‬
‫شد‬‫خواهد‬‫آگلومراسیون‬‫واحدهای‬‫میان‬‫رقابتی‬‫شرایط‬‫ایجاد‬‫به‬‫منجر‬
‫سنگ‬ ‫استخراج‬ ‫سناریو‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫برنده‬ ‫مجتمعی‬ ‫رقابت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫و‬
‫‌های‬‫ه‬‫حلق‬ ‫ناهمگون‬ ‫توسعه‬ .‫دارد‬ ‫کار‬ ‫دستور‬ ‫در‬ ‫‌را‬‫ن‬‫آ‬ ‫فرآوری‬ ‫و‬ ‫معدن‬
‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫صنعت‬ ‫ناپایدار‬ ‫رشد‬ ‫فوالد‬ ‫آهن‬ ‫ارزش‬ ‫زنجیر‬
‫و‬‫‌ها‬‫ت‬‫قطعی‬‫عدم‬‫از‬‫معلولی‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫خود‬‫گذار‬‫اثر‬‫داخلی‬‫عامل‬‫این‬‫که‬
.‫باشد‬‫‌ای‬‫ه‬‫منطق‬‫و‬‫جهانی‬‫بازی‬‫در‬‫اثرگذار‬‫روندهای‬
‫در‬ ‫اسفنجی‬ ‫آهن‬ ‫تولید‬ ‫شد‬ ‫بیان‬ ‫‌تر‬‫ش‬‫پی‬ ‫که‬ ‫همانطور‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬
‫‌های‬‫ت‬‫ظرفی‬ ‫طبق‬ ‫باالدستی‬ ‫محصوالت‬ ‫سایر‬ ‫وحتی‬ ‫احیا‬ ‫واحدهای‬
‫ایران‬‫در‬‫آب‬‫کمبود‬.‫است‬‫کافی‬‫آب‬‫تامین‬‫گرو‬‫در‬‫‌شدت‬‫ه‬‫ب‬‫آتی‬‫و‬‫موجود‬
.‫است‬‫شده‬‫تبدیل‬‫جدی‬‫موضوعی‬‫به‬
‫ایران‬ ‫در‬ ‫فوالد‬ ‫شده‬ ‫تمام‬ ‫هزینه‬ ‫آیا‬ ‫که‬ ‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫این‬ ‫تامل‬ ‫قابل‬ ‫سوال‬
‫‌های‬‫ل‬‫سا‬‫در‬‫کننده‬‫مصرف‬‫و‬‫کننده‬‫تولید‬‫جایگاه‬‫که‬‫رقابتی‬‫بازار‬‫این‬‫در‬
‫یا‬‫است‬‫منطقه‬‫رقبای‬‫از‬‫گرفتن‬‫پیشی‬‫قابل‬،‫است‬‫روشن‬‫کامال‬ 2020
‫صرفه‬‫به‬‫مقرون‬‫کشور‬‫داخل‬‫در‬‫فوالد‬‫تولید‬‫دیگر‬‫آیا‬‫براین‬‫عالوه‬‫خیر؟‬
‫شده‬‫انجام‬‫‌های‬‫ی‬‫‌بین‬‫ش‬‫پی‬‫طبق‬‫که‬‫‌هایی‬‫ر‬‫کشو‬‫بازارهای‬‫آیا‬‫بود؟‬‫خواهد‬
‫داشت‬ ‫خواهند‬ ‫را‬ ‫ایران‬ ‫با‬ ‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫تجارت‬ ‫سهم‬ ‫بیشترین‬
‫یک‬ ‫تولید‬ ‫برای‬ ‫بود؟‬ ‫خواهد‬ ‫ایران‬ ‫خام‬ ‫فوالد‬ ‫پذیرای‬ ،‫هند‬ ‫خصوص‬ ‫به‬
)‫فوالدسازی‬‫کارخانه‬‫در‬‫تولید‬‫تا‬‫معدن‬‫در‬‫استخراج‬‫لحظه‬‫(از‬‫فوالد‬‫تن‬
‫در‬ ‫تسهیل‬ ‫با‬ ‫اگرچه‬ ‫پس‬ .‫‌شود‬‫ی‬‫م‬ ‫مصرف‬ ‫آب‬ ‫لیتر‬ 15 ‫حدود‬ ‫بر‬ ‫بالغ‬
‫اما‬ ،‫گرفت‬ ‫خواهد‬ ‫رونق‬ ‫تحریم‬ ‫پسا‬ ‫دوران‬ ‫در‬ ‫صادرات‬ ‫بازار‬ ‫تجاری‬ ‫امور‬
‫آبی‬‫منابع‬‫از‬‫بخشی‬‫حقیقت‬‫در‬‫فوالد‬‫صادرات‬‫با‬‫که‬‫کرد‬‫توجه‬‫بایستی‬
‫خوشبختانه‬.‫شد‬‫خواهد‬‫صادر‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬‫شناخته‬‫مجازی‬‫آب‬‫با‬‫که‬‫کشور‬
‫واقع‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫توسعه‬ ‫ششم‬ ‫برنامه‬ ‫در‬ ‫مجازی‬ ‫آب‬ ‫مفهوم‬ ‫به‬ ‫توجه‬
‫خصوص‬ ‫به‬ ‫انرژی‬ ‫منابع‬ ‫سایر‬ ‫برای‬ ‫مشابه‬ ‫بطور‬ ‫اتفاق‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫شده‬
‫توصیه‬‫‌رو‬‫ن‬‫ای‬‫از‬.‫است‬‫بیان‬‫قابل‬‫است‬‫آهن‬‫تولید‬‫عامل‬‫که‬‫طبیعی‬‫گاز‬
‫در‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫نهایی‬‫محصوالت‬‫واقعی‬‫‌های‬‫ت‬‫قیم‬‫به‬‫رسیدن‬‫با‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬
‫فوالد‬‫جهانی‬‫بازار‬،‫انرژی‬‫‌های‬‫ه‬‫بست‬‫جهانی‬‫و‬‫اصلی‬‫‌های‬‫ت‬‫قیم‬‫اعمال‬‫اثر‬
.‫کرد‬‫بررسی‬‫تر‬‫شفاف‬‫ توان‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫ایران‬‫‌روی‬‫ش‬‫پی‬
‫‏بندی‬‫جمع‬
‫عدم‬‫مهمتریـن‬‫‍تـوان‬‫ی‬‫م‬‫فوالد‬‫جهانـی‬‫بـازار‬‫مشـخصات‬‫به‬‫توجـه‬‫بـا‬
‫آینده‬‫بحـث‬‫در‬‫را‬‫صنعـت‬‫ایـن‬‫بـر‬‫گـذار‬‫اثـر‬‫روندهـای‬‫و‬‫‌هـا‬‫ت‬‫قطعی‬
‫و‬ ‫‍ها‬‫ت‬‫قطعی‬ ‫عـدم‬ ‫مهمتریـن‬ .‫کـرد‬ ‫شناسـایی‬ ‫صنعت‬ ‫ایـن‬ ‫پژوهشـی‬
‫اثرگذار‬‫کشـور‬‫فوالد‬‫صنعت‬‫آینده‬‫و‬‫حـال‬‫وضعیت‬‫بر‬‫کـه‬‫روندهایـی‬
،‫فوالد‬‫و‬‫آهـن‬‫جهانی‬‫و‬‫‌ای‬‫ه‬‫منطقـ‬،‫داخلـی‬‫بـازار‬‫‌تـوان‬‫ی‬‫م‬‫را‬‫هسـتند‬
‫و‬ ‫انـرژی‬ ‫‌های‬‫ت‬‫زیرسـاخ‬ ،‫معدنـی‬ ‫منابـع‬ ،‫تولیـد‬ ‫روش‬ ‫و‬ ‫تکنولـوژی‬
‫‌شـک‬‫ی‬‫ب‬ ‫تحریم‬ ‫پسـا‬ ‫دوران‬ .‫کـرد‬ ‫عنـوان‬ ‫محیطـی‬ ‫زیسـت‬ ‫مسـائل‬
‫میزان‬‫یـک‬‫به‬‫نـه‬‫امـا‬‫اسـت‬‫اثرگـذار‬‫مذکـور‬‫‌هـای‬‫ت‬‫قطعی‬‫عـدم‬‫بـر‬
.‫شدت‬ ‫و‬
‫انرژی‬‫و‬‫معدنـی‬‫منابع‬‫آینـده‬‫از‬‫روشـن‬‫درک‬‫و‬‫مناسـب‬‫شـناخت‬‫بـا‬
‫انرژی‬‫و‬‫معدنـی‬‫منابع‬‫که‬‫کـرد‬‫‌بینی‬‫ش‬‫پی‬‫چنیـن‬‫‌تـوان‬‫ی‬‫م‬‫ایـران‬‫در‬
‫بـا‬ ‫تجـارت‬ ‫‌هـای‬‫ب‬‫در‬ ‫شـدن‬ ‫گشـوده‬‫تاثیـر‬ ‫تحـت‬ ‫اینکـه‬ ‫از‬ ‫بیشـتر‬
‫داخلی‬‫‌هـای‬‫ت‬‫محدودی‬‫و‬‫قیود‬‫تاثیـر‬‫تحت‬،‫باشـد‬‫متعدد‬‫‌های‬‫ر‬‫کشـو‬
‫نوین‬‫‌هـای‬‫ش‬‫رو‬‫انتقال‬‫بـه‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫تحریـم‬‫پسـا‬‫دوران‬.‫شـد‬‫خواهـد‬
‫انتقال‬‫در‬‫امـا‬.‫کند‬‫کمـک‬‫انـرژی‬‫و‬‫زیرزمینـی‬‫منابـع‬‫از‬‫‌بـرداری‬‫ه‬‫بهر‬
‫بسـیار‬‫فوالد‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫بدنه‬‫بـه‬‫کارامد‬‫فنـی‬‫دانـش‬‫و‬‫تکنولـوژی‬
،‫روز‬‫علـوم‬‫تبادل‬‫و‬‫دسـتیابی‬‫ضمن‬‫‌طوریکـه‬‫ه‬‫ب‬‫بـود‬‫خواهـد‬‫اثرگـذار‬
‫تجهیـزات‬‫از‬‫‌گیـری‬‫ه‬‫بهر‬‫بـا‬‫فـوالد‬‫و‬‫آهـن‬‫صنایـع‬‫نوسـازی‬‫فرصـت‬
‫‌تر‬‫ت‬‫کیفی‬ ‫بـا‬ ‫محصـول‬ ‫و‬ ‫محیطـی‬ ‫زیسـت‬ ‫اثـرات‬ ‫کاهـش‬ ،‫مرغـوب‬
.‫شـد‬‫خواهد‬‫فراهـم‬
‫به‬‫فوالد‬‫تولیـد‬‫جدید‬‫واحدهای‬‫احداث‬‫از‬‫بیشـتر‬‫‌شـود‬‫ی‬‫م‬‫پیشـنهاد‬
‫این‬ ‫با‬ .‫شـود‬ ‫پرداخته‬ ‫اجـرا‬ ‫دسـت‬ ‫در‬ ‫‌هـای‬‫ه‬‫پروژ‬ ‫تکمیـل‬ ‫و‬ ‫نوسـازی‬
‫با‬‫‌پا‬‫م‬‫ه‬‫‌طـور‬‫ه‬‫ب‬‫باالدسـتی‬‫صنایع‬‫و‬‫آهن‬‫صنعت‬‫توسـعه‬‫امـکان‬‫رویـه‬
.‫شـد‬ ‫خواهد‬ ‫فراهم‬ ‫فوالدسـازی‬ ‫صنعت‬
.‫است‬‫موجود‬‫نشریه‬‫دفتر‬‫در‬‫منابع‬
‫فایل‬.‫اسـت‬‫شـده‬‫منتشـر‬‫نشـریه‬‫در‬‫مقاله‬‫خالصه‬‫کـه‬‫اسـت‬‫ذکـر‬‫قابـل‬*
.‫اسـت‬‫مطالعه‬‫قابل‬‫آنالیـن‬‫چیالن‬‫سـایت‬‫در‬‫زودی‬‫بـه‬‫مقالـه‬‫ایـن‬‫کامـل‬