«Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա» հիմնադրամը «Վերականգնվող էներգիայի և էներգիայի արդյունավետ օգտագործման հնարավորությունը Վայք և Սպիտակ քաղաքներում» (ՎԱԷՀՔ) ծրագիրն իրականացրել է Եվրոպական միության ֆինանսավորմամբ և Վայքի ու Սպիտակի համայնքապետարանների համաֆինանսավորմամբ: Ծրագիրը նպատակ ուներ աջակցելու նշված համայնքապետարաններին զարգացնելու և փորձարկելու էներգիայի խնայողության մոդելներ՝ բազմաբնակարան և հանրային շենքերում իրականացնելով էներգաարդյունավետության բարելավմանն ուղղված միջոցառումներ, ինչպես նաև կիրառելով վերականգնվող էներգիայի աղբյուրներ՝ համաձայն Քաղաքապետերի դաշնագրի ներքո նախանշված իրենց Կայուն էներգետիկ զարգացման գործողությունների պլանների:

1. «Վերականգնվող էներգիայի և
էներգիայի արդյունավետ օգտագործման
հնարավորությունը Վայք և Սպիտակ
քաղաքներում»
ԵՎՐՈՊԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՄԱՐ
EUROPEAN UNION FOR ARMENIA
ԾՐԱԳՐԻ ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ
ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

3. Տևողությունը՝ 2014 թ. դեկտեմբեր – 2019 թ. դեկտեմբեր
Բյուջեն՝ 1,687,539 եվրո
Ծրագրի դոնորը՝ Եվրոպական միություն (80% ֆինանսավորում)
Ծրագրի գործընկերները՝ Սպիտակի և Վայքի համայնքապետարաններ (20%
համաֆինանսավորում)
Իրականացնողը՝ «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա» հիմնադրամ (Հաբիթաթ Արմենիա)
«Վերականգնվող էներգիայի և էերգիայի
արդյունավետ օգտագործման հնարավորությունը
Վայք և Սպիտակ քաղաքներում» (ՎԱԷՀՔ)
ա բ գ
Թիրախային խմբերը՝
Թիրախային շենքերի
բնակիչները (33 շենք
Սպիտակում, 12-ը՝
Վայքում); ընդամենը
3,800 բնակիչ (1,160
հոգի Սպիտակում;
2,640 հոգի Վայքում)
Համայնքապե-
տարանների ենթակա-
յությամբ գործող հանրա-
յին շենքերի շահառուներ
և աշխատակիցներ՝
ընդամենը 860 հոգի
(1 մանկապարտեզ –
200 երեխա, 40 աշխա-
տակից Սպիտակում,
1 Մշակույթի տուն –
580 երեխա, 40 աշխա-
տակից Վայքում)
Վայքի և Սպիտակի
համայնքապետարան-
ների աշխատակիցներ.
ընդամենը 20 հոգի
(10 աշխատակից
Սպիտակում, 10-ը՝
Վայքում)
3

4. Ծրագրի ազդեցությունը՝
Տարեկան մինչև 600 տոննա ածխաթթու գազի արտանետման նվազե-
ցում (որը կազմում է Վայքում և Սպիտակում ԲԲ շենքերի կողմից արտա-
նետվող ածխաթթու գազի մոտ 20%-ը):
Ծրագրի նպատակը
Վայքի և Սպիտակի համայնքապետարաններին աջակցել մշակելու և փորձարկելու էներ-
գախնայողության արդյունավետ և գործարկելի ֆինանսական մոդել՝ բազմաբնակարան
շենքերում (ԲԲ) կիրառելով էներգաարդյունավետության միջոցառումներ և վերա-
կանգնվող էներգիայի աղբյուրներ, որը պետք է ներառվի նրանց Համայնքային զարգաց-
ման պլաններում և Քաղաքապետերի դաշնագրի ներքո իրականացվող Կայուն էներգե-
տիկ զարգացման գործողությունների ծրագրում:
4
Դ
3
Գ
2
Բ
1
Ա
Ակնկալվող արդյունքներ
Արդյունք Արդյունք Արդյունք Արդյունք
Ընտրված ԲԲ
շենքերում
տարեկան 15-30%
էներգախնայողություն
Ընտրված ԲԲ շենքերի
բնակիչների շրջանում
էներգաարդյունավետության
կարևորության մասին
իրազեկվածության և
գիտելիքների աճ, ինչպես
նաև էներգախնայող
վարքագծի ու վերաբերմունքի
ձևավորում
Սպիտակի և Վայքի
համայնքապետա-
րանների
կարողությունների
աճ՝ իրականացնելու
կայուն էներգետիկ
զարգացման
ծրագրեր
Համայնքապետա-
րանների էներգետիկ
հաշվեկշռում
վերականգնվող
էներգիայի
չափաբաժնի աճ
15-30%
4

5. ԵՄ Էներգիայի օրը Վայքում

6. Ծրագրի հիմնական ձեռքբերումները
Ÿ Իրականացվել է մանրամասն էներգետիկ
աուդիտ 16 բազմաբնակարան շենքում (2 շենք
Վայքում, 14 շենք Սպիտակում) և Վայքի Մշա-
կույթի տանը:
Ÿ 45 ԲԲ շենքերում իրականացվել է ուսումնասի-
րություն շենքերի պահպանման ծառայություն-
ների, էներգախնայողության մասին իրազեկ-
վածության, ծրագրին մասնակցելու բնակիչնե-
րի պատրաստակամության վերաբերյալ:
Ÿ Իրականացվել է 57 ԲԲ շենքերի տեխնիկական
վիճակի հետազննում և գնահատում:
Ÿ Իրականացվել են էներգաարդյունավետության
բարելավման շինաշխատանքներ 45 ԲԲ շեն-
քում (33 շենք Սպիտակում, 12–ը՝ Վայքում):
Ÿ Սպիտակի լրացուցիչ 32 բազմաբնակարան
շենքերի մուտքի դռները փոխարինվել են նոր,
էներգախնայող դռներով:
Ÿ Սպիտակում տեղադրվել է մեկ արևային ֆոտո-
վոլտայիկ համակարգ՝ 43.5 կՎտ դրվածքային
հզորությամբ՝ Սպիտակի համայնաքապետա-
րանին և թիվ 2 մանկապարտեզին էլեկտրա-
կան էներգիայով ապահովելու համար:
Ÿ Վայքում տեղադրվել է 4 արևային ֆոտովոլտա-
յիկ համակարգ՝ 42.9 կՎտ ընդհանուր դրված-
քային հզորությամբ՝ վեց հանրային սպառողնե-
րի (Վայքի համայնքապետարան, Մշակույթի
տուն, Արվեստի դպրոց, գրադարան, թիվ 1, թիվ
3 մանկապարտեզներ) համար:
Ÿ Սպիտակի թ. 2 մանկապարտեզում 210 շիկաց-
ման և լյումինիսցենտային լամպեր փոխարին-
վել են էներգախնայող լամպերով, տեղադրվել
են 13 նոր էլեկտրական ջրատաքացուցիչներ, և
խոհանոցը կահավորվել է սպասք լվանալու
սարքով:
Սպիտակի թիվ 2 մանկապարտեզի արևային
ֆոտովոլտայիկ կայանը
Էներգախնայող (LED) լամպեր
Սպիտակի թիվ 2 մանկապարտեզում
6

7. Ÿ Վայքի Մշակույթի տան գրադարանում իրակա-
նացվել են էներգաարդյունավետության բարե-
լավման միջոցառումներ (երեք սենյակներում
արտաքին պատերի, առաստաղի և հատակի
ջերմամեկուսացում, պատուհանների և դռնե-
րի փոխարինում էներգաարդյունավետ դռնե-
րով ու պատուհաններով, ներքին հարդարում,
լուսատուների փոխում էներգախնայող լամպե-
րով, էներգախնայող էլեկտրական տաքացու-
ցիչներով կահավորում):
Ÿ Իրականացվել է գիտելիքների փոխանակման
19 հանդիպում՝ ավելի քան 550 բնակիչների,
դպրոցականների և համայնքապետարանների
աշխատակիցների մասնակցությամբ (351-ը
Սպիտակում, 150-ը Վայքում): Քննարկվել են
ծրագրի ֆինանսական մոդելը, իրականացման
քայլերը, էներգախնայողության և էներգաար-
դյունավետության մասին հարցեր:
Ÿ Իրականացվել են ԵՄ Էներգիայի օրվան նվիր-
ված հանրային միջոցառումներ ավելի քան 570
անձանց մասնակցությամբ (370-ը Վայքում,
200-ը Սպիտակում), ինչպես նաև էներգիային
նվիրված հանրային քննարկում Երևանում՝ 125
քաղաքացիների և դպրոցականների մաս-
նակցությամբ:
Ÿ Իրականացվել են տեղեկատվական հաղոր-
դակցության միջոցառումներ. պատրաստվել է
1 ծրագրային պաստառ, էներգախնայողու-
թյան մասին 200 տեղեկատու պաստառ, 150
շապիկ, 400 գրիչ, 300 թղթապանակ, 200 նո-
թատետր, 5 դրոշակ՝ ԵՄ լոգոյով, 3 տեսահոլո-
վակ, մեդիա հրապարակումներ սոցիալական
մեդիայի գրառումներ և նկարներ: Տպագրվել է
1,000 բուկլետ, որոնք բաժանվել են հանրային
միջոցառումների ժամանակ:
Ÿ Վայքի և Սպիտակի համայնքապետարանի 23
աշխատակիցների համար իրականացվել է
դասընթաց՝ կայուն էներգետիկ զարգացման
ծրագրեր իրականացնելու վարաբերյալ:
Ÿ Մշակվել է էներգաարդյունավետության նպա-
տակային միջոցների ստեղծման ու օգտագործ-
ման հայեցակարգը և կանոնադրական փաս-
տաթղթերը Սպիտակի և Վայքի համար:
«Խնայենք էներգիան» խորագրով ֆլեշմոբ՝
Սպիտակի դպրոցականների մասնակցությամբ
Սպիտակում նշվում է
ԵՄ Էներգիայի շաբաթը
7

8. Էներգաարդյունավետության և
էներգախնայողության արդյունքներ
Ÿ Ծրագրի արդյունքում Սպիտակի 33 շենքերի
380 բնակարաններում տարեկան կապահովվի
մոտ 1132,96 ՄՎտժ էներգիայի խնայողություն,
որի արդյունքում ածխաթթու (CO ) գազի ար-2
տանետումը կնվազի 295,98 տոննայով:
Ÿ Սպիտակի 32 բազմաբնակարան շենքերի
մուտքի դռներն էներգախնայող դռներով փո-
խարինման արդյունքում տարեկան կապահով-
վի 21,492 ՄՎտժ էներգիայի խնայողություն,
որով ածխաթթու (CO ) գազի արտանետումը2
կնվազի 4,648 տոննայով:
Ÿ Վայքի 12 ԲԲ շենքերի 415 բնակարաններում
տարեկան կապահովվի մոտ 688,204 ՄՎտժ
էներգիայի խնայողություն, որի արդյունքում ած-
խաթթու (CO ) գազի արտանետումը կնվազի2
183,337 տոննայով:
Ÿ Սպիտակի թիվ 2 մանկապարտեզում տարե-
կան էներգախնայողությունը կկազմի 2,998
ՄՎտժ, որի արդյունքում ածխաթթու (CO ) գազի2
արտանետումը կնվազի 1,331 տոննայով:
Ÿ Վայքի Մշակույթի տան գրադարանում տարե-
կան էներգախնայողությունը կկազմի 45,920
ՄՎտժ, որի արդյունքում ածխաթթու (CO ) գազի2
արտանետումը կնվազի 20,388 տոննայով:
Ÿ Սպիտակի արևային ՖՎ համակարգի արտա-
դրած էլեկտրական էներգիայի արդյունքում
կխնայվի տարեկան 58,97 ՄՎտժ էներգիա, որի
արդյունքում ածխաթթու (CO ) գազի արտանե-2
տումը կնվազի 25,528 տոննայով:
Ÿ Վայքի արևային ՖՎ համակարգերի արտա-
դրած էլեկտրական էներգիայի արդյունքում
կխնայվի տարեկան 64,462 ՄՎտժ էներգիա,
որի արդյունքում ածխաթթու (CO ) գազի ար-2
տանետումը կնվազի 27,905 տոննայով:
Ծրագրի արդյունքում Սպիտակ և Վայք համայնքներում էներգետիկ ծախսերի չափաբաժնի
տարեկան մոտ 123,432 ՄՎտժ-ը կապահովվի վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների միջոցով,
իսկ ածխաթթու (CO ) գազի արտանետումը կնվազի տարեկան 559,117 տոննայով:2
123.432 ՄՎտժ
559.117 տոննա
8

9. Բազմաբնակարան շենքերի էներգաարդյունավետության թեմայով
հանրային քննարկում

10. ՎԱԷՀՔ ծրագրի շրջանակում իրակա-
նացված էներգաարդյունավետության միջոցա-
ռումների արդյունքում Սպիտակ համայնքի 33
բազմաբնակարան շենքեր դարձել են էներգա-
խնայող: Այդ շենքերում կապահովվի տարեկան
մինչև 30%, իսկ հինգ շենքում՝ մոտ 65% էներգա-
խնայողություն: Թիվ 2 մանկապարտեզում իրա-
կանացված էներգաարդյունավետության միջոցա-
ռումների արդյունքում և մանկապարտեզի տանի-
քի վրա կառուցված 43,5 կՎտ հզորությամբ արևա-
յին ֆոտովոլտայիկ համակարգի արտադրած
էլեկտրական էներգիայի շնորհիվ կապահովվի
էներգիայի զգալի խնայողություն Սպիտակի թիվ 2
մանկապարտեզում և համայնքապետարանի վար-
չական շենքում:
Ծրագիրը միտված է նաև լուծելու բնապահպանա-
կան խնդիրներ, մասնավորապես՝ ծրագրի իրա-
կանացման արդյունքում CO արտանետումները2
կնվազեն շուրջ 20%-ով: Ծրագրի շրջանակում հա-
մայնքապետարանի համապատասխան մասնա-
գետները վերապատրաստվել են՝ ստանալով գի-
տելիքներ համայնքային կայուն էներգետիկ զար-
գացման ծրագրեր իրականացնելու վերաբերյալ:
Եվրոպական միության կայուն էներգիայի շաբաթ-
վա շրջանակում համայնքում իրականացված իրա-
զեկման միջոցառումները, դպրոցականների և քա-
ղաքապետարանի աշխատողների համար կազ-
մակերպված դասընթացները, բնակիչների հետ
անցկացված գիտելիքների փոխանակման հանդի-
պումները նպաստել են բնակիչների շրջանում
էներգաարդյունավետության և արևային էներ-
գիայի կիրառման հաջողված փորձերի վերաբեր-
յալ բնակիչների իրազեկվածության աճին:
Շատ կարևորում եմ այն փաստը, որ ծրագրում ընդ-
գրկված շենքերի բնակիչները մասնակցում են հա-
մայնքում էներգաարդյունավետության միջոցա-
ռումների հետագա իրականացմանը՝ այդ նպա-
տակով բացված բյուջետային հաշվին կատարելով
ամսական վճարումներ, որն օգտագործվելու է
էներգախնայողության այլ ծրագրերի ու միջոցա-
ռումների վրա։
10
Սպիտակ համայնքի ղեկավար
ԳԱԳԻԿ ՍԱՀԱԿՅԱՆԸ՝
ՎԱԷՀՔ ծրագրի կարևորության մասին
«
«

11. Սպիտակի շենքի մուտքի դռները
վերանորոգումից ՀԵՏՈ
Սպիտակի շենքի ձեղնահարկը
վերանորոգումից ՀԵՏՈ
ՎԱԷՀՔ ծրագրի բացման արարողությունը
Սպիտակի շենքի ձեղնահարկը
ՄԻՆՉԵՎ վերանորոգումը
Սպիտակի շենքի մուտքի դռները
ՄԻՆՉԵՎ վերանորոգումը

12. Վայք համայնքի ղեկավար
ԹԱՐՈ ԱՎԵՏՅԱՆԸ՝
ՎԱԷՀՔ ծրագրի կարևորության մասին
Վայք քաղաքի բազմաբնակարան բնա-
կելի շենքերը կառուցվել են հիմնականում 30-45
տարի առաջ, և մինչև ՎԱԷՀՔ ծրագրի մեկնարկը
ընդհանուր օգտագործման տարածքները (տա-
նիք, շքամուտք, աստիճանահարթակ, նկուղ) գրե-
թե չէին վերանորոգվել: Ուստի ծրագրի իրականա-
ցումը ճիշտ ժամանակին էր և շատ օրախնդիր,
որովհետև շենքերի տանիքների ազբոշիֆերները
շարքից դուրս էին եկել, և անձրևաջրերը, ներթա-
փանցելով վերջին հարկի բնակարանները՝ բնա-
կիչների համար ստեղծում էին լուրջ անհարմարա-
վետություն: Միաժամանակ, շքամուտքերի ջերմա-
մեկուսացնող դռների և պատուհանների բացա-
կայությունը բացասաբար էր ազդում շենքերի
մուտքերի և բնակարանների ջերմաստիճանի
վրա:
Այս ամենի պատճառով զգալիորեն կրճատվում է
այդ շենքերի կյանքը: Ուստի, շենքերի էներգաար-
դյունավետության բարելավումից և էներգախնա-
յողություն ապահովելուց բացի, ՎԱԷՀՔ ծրագրի
ամենակարևոր ձեռքբերումներից մեկը համարում
ենք քաղաքի բնակելի ֆոնդի պահպանումը և շա-
հագործման ժամկետների երկարացումը:
Քաղաքի անշարժ գույքի շուկայի ուսումնասիրու-
թյունը ցույց է տալիս, որ ներկայում ծրագրի շրջա-
նակում վերանորոգված շենքերի բնակարանների
շուկայական արժեքն աճել է 5-10%-ի չափով:
Ծրագրի իրականացման շնորհիվ բնակչության
շրջանում ներդրվել է նաև էներգախնայողության
գաղափարը՝ որպես կենցաղավարման նոր
մշակույթ, որը շատ արդիական է և ունի զարգաց-
ման մեծ հեռանկար կյանքի բոլոր բնագավառնե-
րում։
12
«
«

13. Վայքի շենքի նկուղը
վերանորոգումից ՀԵՏՈ
Վայքի շենքի նկուղը
ՄԻՆՉԵՎ վերանորոգումը
Վայքի շենքի տանիքը
վերանորոգումից ՀԵՏՈ
Էներգախնայող շենքերի բացման արարողություն Վայքում
Վայքի շենքի տանիքը
ՄԻՆՉԵՎ վերանորոգումը

14. ՎԱԷՀՔ ծրագրի Ուղղորդող հանձնաժողովի նիստ

16. Այս հրապարակումը պատրաստվել է Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ:
Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում «Հաբիթաթ ֆոր Հյումենիթի Արմենիա» հիմնադրամը,
և պարտադիր չէ, որ այն արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները: