Een selectie van inzichten uit mijn inspiratietour naar Tel-Aviv

1. Start-up Nation
1
Israël – Tel Aviv-Yafo
25 - 30 September 2016

2. Israël De stereotyperingen uit de weg
Waarvoor ga je niet?
Omdat…
Iedereen altijd relaxed is
Omdat…
Het nog geen sillicon valley is
Omdat…
Tel-Aviv een mooie stad is

3. Israël De stereotyperingen uit de weg
Waarvoor ga je wel?
Omdat…
Het een divers en gedreven volk is
met veel ondernemers lef
Omdat…
Er vooruitgelopen wordt op
technologie, m.n. software en chips
Omdat…
Het weer bijna altijd goed is,
ideaal voor het strand
Omdat…
Horeca en nachtleven van
Tel-Aviv geniaal zijn

4. Israël Grootte van de start-up hubs
Moskou
Elk jaar 1,2 mln studenten
aan de universiteit. Laatste
drie jaar voor 15.000 man
techparken gebouwd, wordt
komende 5 jaar
verdriedubbelen
Stockholm
Voorloper in het digitaliseren
van alles. O.a. doktersadvies
gaat al volledig digitaal en
medicatie wordt thuisbezorgd.
Door innovatie Glue zet de
lokale Appie de
boodschappen nu ook in de
koelkast.
Israël
Compass.co ranking
#5
Populatie
8 mln
Start-ups
6.000
1200/1
Nieuwe start-ups 1200 p.j.
Personen per start-up
+
Tel-Aviv-Yafo
Populatie
411.000
Start-ups
1.700
240/1
Nieuwe start-ups
400 p.j.
Personen per start-up
+
Compass.co ranking
#19
Amsterdam
Compass.co ranking
#9
Berlijn
Compass.co ranking
#1
Silicon Valley
In opkomst
In opkomst
Populatie
3,5 mln
Start-ups
26.000
130/1
Nieuwe start-ups
-
Personen per start-up
+
Populatie
3,5 mln
Start-ups
2.500
1400/1
Nieuwe start-ups
400 p.j.
Personen per start-up
+
Populatie
780.000
Start-ups
500
1600/1
Nieuwe start-ups
-
Personen per start-up
+
In
opkomst
Cijfers zijn inschattingen op basis van compass.co, angelinvestor, dealroom, City summit

5. Israël Hoe is start-up ecosysteem zo gegroeid in Tel-Aviv?
Start-up ecosystem
 Jeugdige stad waarin onderling
ondernemerschap wordt
aangewakkerd
 Iedereen kent elkaar
 Informatie wordt gedeeld
 Goede universiteiten met commerciële
doeleinden
 Studenten worden betrokken bij
succesvolle start-ups met bijbaantjes
 Start-up mindset bij bedrijven
 Aantrekkingskracht voor 300+ VC’s en
70+ accelerators
 Goede faciliteiten voor start-ups
 Aandacht van investeerders uit China,
India en USA
Acceptatie voor falen Maar
niet voor niks proberen

6. Israël Blijft het start-up ecosysteem in Tel-Aviv zo aanhouden? Enige
nuances…
Start-ups richten zich op exits waardoor winst slechts bij een deel van de populatie terecht komt
 In de eerste zes maanden van 2016 zijn er voor $3,32 biljoen aan Israëlische exits geweest
 De focus van bijna elke start-up ligt op de exit, hierdoor resulteren succesvolle start-ups vaak niet in lange
termijn terugkerende inkomsten voor de stad
 Slechts een beperkt aantal mensen profiteert bij succes, namelijk de ondernemers en programmeurs
 Daarentegen heeft 40% van de inwoners van Tel-Aviv geen idee wat zich afspeelt rond technologie en
innovatie
 De instroom van het nieuwe geld bij een selecte groep drijft prijzen in de stad omhoog waardoor het voor het
armere deel van de bevolking bijna onleefbaar wordt
 De samenleving polariseert met een groot verschil tussen rijk en arm, dit is ook te zien in de stad zoals in het
plaatje hieronder; grote luxe appartementen contrasteren met de armere wijken
 Zelf maken de Israëliërs zich hier totaal niet druk om, de burgemeester wil juist meer start-ups in de stad
 De mindset is onder ondernemers is wel aan het veranderen, recentelijk heeft een groep reeds succesvolle
ondernemers het op zich genomen om meer unicorns te gaan ontwikkelen

7. Israël Blijft het start-up ecosysteem in Tel-Aviv zo aanhouden? Enige
nuances…
Opzetten van start-ups wordt gehypt maar er is een te kort aan business mindset en weinig gevoel voor trends
 Het start-up ecosysteem groeit nog steeds in de stad, het succes van een aantal inspireert veel nieuwe ondernemers
 In het leger leert een groot deel van de bevolking programmeren en technische skills wat resulteert in veel technische start-
ups, hoewel de uitvoering van een idee vaak waargemaakt kan worden wordt er nog weinig nagedacht over marketing of een
business model
 Meeste pitches van seed-fase start-ups gaan over de technische mogelijkheden en niet over klantbeleving
 Sterker nog als er aan ondernemers gevraagd wordt naar hun visie op de digitale markt dan hebben ze hier vaak geen beeld
bij
 Door betrokkenheid van VC’s en andere investeerders worden een aantal start-ups gedrild in een business mindset maar
meeste start-ups hebben die betrokkenheid van VC’s (nog) niet
 Succes hebben bij een VC wordt als ‘geluk’ beschouwd terwijl een businessplan de succeskans juist kan beïnvloeden
 In Spanje en Engeland is het al veel gebruikelijker dat er ervaren mentoren betrokken worden bij start-ups, Israëliërs staan hier
minder open voor als er geen investeerder aan de mentor is verbonden
 Tot op heden zijn er in de jonge start-up scene van Tel-Aviv nog weinig verhalen over mensen die het echt niet halen
 Hoewel er in de maatschappij acceptatie is voor het mislukken van start-ups zal het alsnog impact hebben als een groot deel
van de huidige start-ups het niet haalt (huidige ratio is 1/10, maar verwachting is dat dit gaat zakken)
Voorbeeld van start-up
zonder business plan, er
wordt niet gekeken naar
schaalbaarheid

8. Israël Succesverhalen….
Google trends & weather zijn
ontwikkeld als aparte
ondernemingen in Israël
Wix.com – Bedrijf dat websites
bouwt. Inmiddels genoteerd op de
Nasdaq.
Winward- Wordt
gebruikt door bijna alle
shipping bedrijven. Op
basis van data analyse
wordt bepaald of er iets
mis gaat bij een schip.
Infidat – Efficiënte cloud opslag
oplossing. Net een $150mln
investering ontvangen.
Waze – Navigatieplatform
waarop verkeersinformatie
wordt gedeeld met andere
bestuurders. Overgenomen
voor $1bn door google.
Veel van de succesverhalen zijn geïntegreerd in grotere bedrijven door investeringen en
overnames en daarom allen op naam onbekend

9. Israël Het typische profiel van de student uit Tel-Aviv
Gavriel
 Heeft 3 jaar verplicht bij het leger gezeten
 Vervolgens gaan reizen in Zuid Afrika, Australië en Nieuw-Zeeland waar hij ook
simpele baantjes heeft gehad bij boeren en in de horeca
 Gaat op 27 jarige leeftijd bijna zijn bachelor computer sciences halen
 Heeft een elektrische fiets waarop hij naar werk en naar de universiteit gaat, het
alternatief daarvoor is de elektrische step
 Huurt een appartement met een extra kamer om zo Airbnb inkomsten te genereren en
zijn studie te financieren
 Heeft een bijbaantje bij Wix.com, een tech bedrijf, waar hij in de klantenservice werkt –
lekker flexibel vanuit huis
 Omdat Graviel bijna zijn bachelor heeft afgerond wordt hij met acht anderen
uitgedaagd door Wix; als hij zelf een software weet te programmeren in Wix codering
krijgt hij een veel betere baan
 Graviel ervaart weinig risico’s en heeft zelf alleen de verzekeringen die verplicht zijn;
zorg- en werkloosheidverzekering, beide lopen via de werkgever
 Regelmatig woont hij vanuit de universiteit netwerkevents voor toekomstige
ondernemers bij en leert zo andere ondernemers en bedrijven kennen
 Zegt over Israëliërs: “Het zit ook in de mensen om te bouwen, omdat we dat de laatste
80 jaar al aan het doen zijn”
Gavriel
27 jaar
Student computer wetenschap

10. Israël Het typische profiel van de succesvolle Israëlische ondernemer
(tenminste waar VC’s en investeerders op scouten)
Profielschets gegeven door Eli waar naar hij naar zoekt als VC investeerder
 Meer dan de minimum 3 jaar bij het leger gewerkt
 Vaak bij een van de hogere technologische units
 Na het leger wat rondgehangen, gereisd en studie afgemaakt
 Aan het einde van zijn studie zijn eerste start-up begonnen
 Succes of geen succes in de eerste start-up maakt niet uit, het gaat om de
ervaring
 Na de eerste start-up worden ondernemers vaak opgepikt door grotere
bedrijven, vaak in combinatie met de overname van de start-up
 Na een aantal jaar in het bedrijf verder te hebben geleerd start de ondernemer
zijn tweede start-up,
 In de start-up fase wordt veel gebruik gemaakt van relaties in het leger
 Die tweede start-up is waar investeerders en VC’s op scouten
 Israëlische VC’s investeren bijna nooit in bedrijf zonder een team met ervaring
in eerdere start-ups omdat de CEO genoeg ervaring moet hebben om het
bedrijf zelf te runnen
 Buitenlandse VC’s en investeerders investeren wel in minder ervaren
ondernemers of in vroeger stadia van start-ups maar willen dan ook meer
invloed in de bedrijfsvoering
Eli
Ondernemer AMITI Capital

11. Trends

12. Israël Trends in Tel-Aviv tech
Menselijkheid zo ver mogelijk
geautomatiseerd (in templates)
Augmented en virtual
reality
Kwaliteitskeurmerk op
platforms
Auto de nieuwe
Iphone
Artificial intelligence (bots)
Waar houden ondernemers zich nu al mee bezig Waar ondernemers verwachten mee bezig te gaan zijn

13. Trends Cases – BOTique chatbots
BOTique
 Autobot templates voor verschillende type bedrijven – 70% op basis van type
bedrijf (bv. Verzekeraar), 30% eigen content of menselijke interactie
 Werkt met ‘context based interaction’ waardoor antwoorden op vervolg
vragen afhankelijk zijn van alle eerdere conversatie
 Wisselt automatisch tussen verschillende talen
 Geeft nooit hetzelfde antwoord in een van de vervolg vragen
 Hele klantreis wordt afgerond in chat, bijvoorbeeld om tickets te kopen
 Typo’s zijn toegestaan afhankelijk van instellingen
 Geschikt voor alle type messenger applicaties

14. Trends Cases – WIX websitebouw
Wix
 Een van de Israëlische start-ups die zelfstandig een unicorn is geworden
 Faciliteert een gratis online websitebouw tooling
 De website in de lucht hangen is gratis, upgrade zonder Wix advertenties gaat
vanaf €8 per maand
 Nieuwe functionaliteit is de ADI – artificial design intelligentie
 Gebaseerd op social media accounts en een beperkt aantal andere gegevens
wordt er automatisch in 5 minuten een website gebouwd
 ADI ontwikkelt het design voor de website en klant kan deze vervolgens design
en inhoud finetuenen
 Bij elke aanpassing die klant maakt zorgt ADI er voor dat de rest van de website
automatisch aanpast aan de gemaakte aanpassingen
 ADI leert van designers en feedback van klanten welke aanpassingen goed en
slecht staan en past dat weer toe in de volgende designs

15. Israël Cases – Roojoom klantportals
Roojoom
 Ontwikkelt gepersonaliseerde portals voor klanten, o.a. SKY en BWM
 Start met één template ontwikkeld per bedrijf
 Vervolgens worden regels ingeregeld waardoor content in de portal
gerelateerd wordt aan klantdata
 De regels kunnen met A/B testen worden geoptimaliseerd
 Maakt gebruik van klantdata en vult deze data gaandeweg aan
 Opzetten kost €50.000

16. Trends Cases – Wibbitz nieuwsberichten
Wibbitz
 AI toegepast om automated video content te produceren
 Maakt in 10 seconden van een nieuwsartikel een video nieuwsitem
 Combineert videomateriaal van bijvoorbeeld Reuters en Bloomberg
 Maakt ook een samenvatting van de tekst en leest dit voor
 Laat quotes terugkomen in het beeld
 Voegt logo en tune van het nieuwsbedrijf toe
 Laatste 20% moet editor nog checken en aanpassen
 Voorbeeld: https://www.youtube.com/watch?v=ofaT7knL9L8

17. Trends Cases – Getupcode platform
Getupcode
 Speelt in op het probleem van slechte
allocatie van programmeurs en lage kwaliteit
van andere job platforms
 Door schaarste gaan programmeurs vooral
naar grotere bedrijven waarmee ze bekend
zijn
 Leukere, beter passende opdrachten liggen
vaak bij kleinere bedrijven
 Getupcode geeft de programmeurs een
keurmerk op basis van telefonische toetsing
en reviews van CTO’s
 CTO wordt automatisch gematcht aan
programmeur bij invoer van vacature en moet
vervolgens de programmeur overhalen om
voor hem te werken in plaats van andersom
 Platform functioneert nu in Spanje als
onderdeel van 4YFN innovatie netwerk

18. Trends Cases – Assemle.rs platform
Assemble.rs
 Platform biedt oplossing voor het vinden van een resources voor een (start-up) project
 Om in te spelen op de flexibilisering van de arbeidsmarkt maakt dit platform het mogelijk om
angel-investors, zzp’ers, mentors, programmeurs enzovoorts in een project aan elkaar te koppelen
 De ondernemer maakt zijn project kenbaar en stelt zijn team samen uit de geïnteresseerden, dit
kunnen ook mensen uit het buitenland of specifieke communities zijn
 Iedereen op het platform spaart kwalificaties en reviewpunten op basis van prestaties in
verschillende projecten, bepaalde kwalificaties worden aan elkaar gelinkt
 Werken nog aan een link met Linkedin waardoor kwalificaties ook in je zakelijke netwerk gedeeld
kunnen worden
 Is van de initiatiefnemers die ook “Fabcafés” op verscillende locaties ter wereld opzetten

19. Trends Cases
Autocase van VC-firm Amiti
 Als je aan de Israëliërs vraagt wat de toekomst technologisch gaat
brengen dan wordt er vaak AR en auto gezegd
 De zelfrijdende auto wordt ook wel de nieuwe ipod genoemd: het gaat
meerdere markten op zijn kop zetten
 Volgens de Israëliërs gaat de ontwikkeling veel sneller dan mensen in
Europa en USA denken, zij verwachten dat Israël binnen drie jaar als
testland gebruikt gaat worden voor de zelfrijdende auto (net als
voorheen met de elektrische auto’s)
 Er zijn veel bedrijven die zich hier mee bezig houden, twee van de
meer gevestigde start-ups zijn Autotalks en Innoviz

20. Trends Cases
 Naast auto is Augmented Reality de technologie waar veel van verwacht wordt, maar wat de
precieze toepassing wordt is nog onduidelijk
 Er zijn een aantal start-ups die experimenteren met AR maar ik ben zelf geen AR start-up
tegengekomen met een duidelijk verhaal of businessplan
 In Barcelona wordt er door musea ook mee geëxperimenteerd, zo kan je op bepaalde
stations een kijkje nemen in een nabijgelegen museum
 Toevallig kwam ik ook Etips travel tegen, maar dit werkt verre van optimaal
Augmented reality in het huis
van Gaudi - Barcelona

21. Werkplaatsen

22. Israël Werkplaatsen Pitch & Work
 Accelerator voor als je idee al iets
verder gevorderd is
 Wederom pitchen om binnen te
komen
 Als start-up binnen 12 maanden niet
investeringswaardig moeten ze Sosa
verlaten
 Wordt gefinancierd door ‘members’
ofwel bedrijven die minimaal €500
per maand betalen
 Bedrijven/members interacteren en
helpen de start –ups
 Eten, werkplaats, internet, koffie is
allemaal inbegrepen
 Overheid gefinancierde
werkplekken
 Verplicht pitchen aan het
bestuur
 Bij goede pitch krijgt start-up
6 maanden werkplaats, soms
het dubbele
 Werkplaats is praktisch gratis,
€80 per maand
 Veel netwerken en
onderlinge handel
 Betaalde werkplekken
 Zijn duurder maar vaak nog
steeds vaak voor een deel
gefinancierd door bedrijven
 Minstens €200 per maand
voor een kantoor met goede
faciliteiten
 Veel onderlinge interactie en
aanwezigheid van bedrijven

23. Israël Werkplaatsen Pitch & Work

24. Israël Werkplaatsen Pitch & Work
Israël
 Je kan werken bij start-up werkplaatsen omdat de pitch van je idee goed genoeg is
 Werkplaatsen zijn vaak betaald door één of meerdere grote bedrijven zoals Intel,
Barclays en General Electric
 Er zitten geen verplichtingen aan het werken in een dergelijke werkplaats; er wordt
niet verwacht dat je altijd met een van de investeerders in business gaat
 Werkplaatsen zijn meestal verlieslatend voor de investerende bedrijven omdat er te
weinig van de succesvolle inkomsten in hun pockets stromen, toch worden de
werkplaatsen in stand gehouden om bij te dragen het innovatieve imago van de
investerende bedrijven
Nederland
 Dit soort werkplaatsen en accelators zijn er ook in Nederland; denk aan de ING
innovation studio
 Verschil is dat de werkplaatsen in Nederland vaak of duurder of minder vrijblijvend
zijn

25. Gezondheidszorg

26. Israël Cases
Steps&
 Autobot die in gespreksvorm klanten beter probeert te betrekken bij hun
behandeling en zo te zorgen dat behandelingen thuis beter worden uitgevoerd
 Bot heet Andy en communiceert met de patiënt, laat onder andere video's zien
van oefeningen en vraagt hoe haalbaar deze waren
 Zorgt dat klant meer naar fysio gaat die daardoor meer inkomsten heeft
(gemiddeld 4 afspraken per patiënt, aanname is dat dit met één stijgt)

27. Financiële dienstverlening

28. Israël Cases
Pepper
 Online bank die alles basis diensten volledig gratis aanbiedt
 Gaat December dit jaar live in Israël
 Geld wordt verdiend op extra services: creditcard en geld lenen
 Werkt met drie apps: bankieren, betalen en investeren
 Onboarding proces duurt 3 minuten, opzeggen gaat net zo makkelijk
 Onderdeel van een van de grootste banken van Israël Lormi
 Apps zijn ontwikkeld in samenwerking met 200 testpersonen
 Kwamen hierdoor ook op het idee om Automated Banking Intelligence te ontwikkelen:
“which will take the stress out of banking”
 Zijn zich bewust van de beperkte switch naar eerdere start-up banken maar geloven dat
veranderd kan worden door hun verhaal te delen in communities
 Wat ook helpt is dat banken in Israël veel slechter geregeld zijn dan in NL of UK

29. Israël Cases
Young Phoenix insurance
 Autoverzekeringen specifiek gericht op jonge bestuurders
 Houdt het aantal gereden kilometers bij in de app
 Premie is afhankelijk van gereden kilometers, maar hoe meer kilometers er
gereden wordt des te lager de prijs per kilometer wordt
 Rijgedrag wordt ook bijgehouden door de app en kan ingezien worden
door bijvoorbeeld een ouder
 http://young.phoenix-insurance.co.il

30. Israël Cases
Wesura
 Spaanse start-up in de verzekeringsmarkt
 Registreren gaat via Facebook of Google+
 Consument selecteert zelf groepen vrienden of familie bepalen waarmee
schadeverzekeringen worden gedeeld, hoe groter de groep des te
voordeliger de schadelast wordt
 Heeft daarnaast een pay-per-use autoverzekering
 Alles communicatie verloopt via Whatsapp, Mail en een online portal
 www.wesura.com

31. Andere interessante cases

32. Israël Cases
Hotstreet
 Informatie over doelgroepen in bepaalde regio’s op basis
van alle social platformen gecombineerd
 Via Collider uit Londen
Citiemapper
 Slim navigeren door een stad
 Zeer populair in London
Bitcarrier
 Real-time smart city solutions
Traffilog
 Pay-per-use car insurance
 Spijkerjas waarmee telefoon te
bedienen is
Easyjet smartshoes
 Schoenen die je navigeren op vibratie
1Rebel
 Fitness studio in rijdende bus
VI
 Headphones met persoonlijk
training apparaat
 AI – past trainingsprogramma
aan op basis van verzamelde
data uit jouw trainingen
Pillo
 Persoonlijke gezondheids- robot
 Beantwoord vragen en geeft
medicatie
Nivea
 Body-odor detection app