The electromagnetic spectrum covers electromagnetic waves with frequencies ranging from below one hertz to above 1025 hertz, corresponding to wavelengths from thousands of kilometers down to a fraction of the size of an atomic nucleus.

1. Dr. Farzin Asghari Sana
MEDICAL PHYSICS2

2. 1-‫ماهیت‬‫دوگانه‬‫نور‬
‫مسئله‬‫دوگانگی‬‫به‬‫بحثی‬‫پیرامون‬‫ماهیت‬‫نور‬‫و‬‫ماده‬‫در‬‫قرن‬۱۷‫ام‬‫باز‬‫‌گردد‬‫ی‬‫م‬‫که‬‫تئوریهای‬‫رقیب‬‫مربوط‬
‫به‬‫نور‬‫توسط‬‫کریستین‬‫هویگنس‬‫و‬‫آیزاک‬‫نیوتن‬‫مطرح‬‫شدند‬.‫نیوتن‬‫معتقد‬‫بود‬‫که‬‫نور‬‫تنها‬‫ا‬‫ز‬‫ذرات‬‫تشکیل‬
‫شده‬‫در‬‫حالی‬‫که‬‫هویگنس‬‫نور‬‫را‬‫تنها‬‫شامل‬‫امواج‬‫‌دانست‬‫ی‬‫م‬.‫بر‬‫اساس‬‫تحقیقات‬‫ماکس‬‫پالنک‬،‫آلب‬‫رت‬
،‫اینشتین‬‫لویی‬‫دوبروی‬،‫آرتور‬‫کامپتون‬،‫نیلز‬‫بور‬‫و‬‫بسیاری‬‫از‬‫دانشمندان‬،‫دیگر‬‫امروزه‬‫تمام‬‫ی‬‫ذرات‬‫را‬
‫دارای‬‫خاصیت‬‫موجی‬‫هم‬‫‌دانیم‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫برعکس‬.‫این‬‫پدیده‬‫نه‬‫تنها‬‫برای‬‫ذرات‬‫بنیادی‬‫که‬‫برای‬‫ذرات‬‫ترک‬‫یبی‬
‫همچون‬‫اتمها‬‫و‬‫مولکولها‬‫نیز‬‫به‬‫اثبات‬‫رسیده‬‫است‬.‫طول‬‫موج‬‫مربوط‬‫به‬‫ذرات‬‫بزرگ‬‫بسیار‬‫کوچک‬‫ب‬‫وده‬‫و‬
‌‫ا‬‫ل‬‫معمو‬‫قابل‬‫آشکارسازی‬‫نیست‬
‫ماهیت‬‫موجی‬‫نور‬:‫نور‬‫یک‬‫موج‬‫الکترومغناطیس‬‫می‬‫باشد‬‫که‬‫با‬‫سرعت‬𝒄=𝟑× 𝟏𝟎 𝟖m /s‫در‬‫خال‬‫منتشر‬
‫می‬‫شود‬‫و‬‫برای‬‫انتشارنیاز‬‫به‬‫محیط‬‫مادی‬‫ندارد‬.
‫ماهیت‬‫ذره‬‫ای‬‫نور‬:‫نور‬‫از‬‫ذراتی‬‫به‬‫نام‬‫فوتون‬‫تشکیل‬‫شده‬‫است‬‫که‬‫هر‬‫یک‬‫دارای‬‫انرژی‬‫برابر‬𝛎𝐡‫بوده‬‫و‬
‫با‬‫سرعت‬𝒄=𝟑× 𝟏𝟎 𝟖m /s‫در‬‫خال‬‫منتشر‬‫می‬‫شوند‬.‫به‬‫محض‬‫آنکه‬‫سرعت‬‫آنها‬‫از‬‫این‬‫مقدار‬‫کمتر‬،‫شود‬
‫نابود‬‫شده‬‫و‬‫به‬‫انرژی‬‫تبدیل‬‫می‬‫شود‬.

3. ‫ماهیت‬‫دوگانه‬‫نور‬
‫نور‬‫دارای‬‫دو‬‫ماهیت‬‫موجی‬‫و‬‫ذره‬‫ای‬‫می‬‫باشد‬
‫ماهیت‬‫موجی‬‫نور‬:
‫پدیده‬‫هایی‬‫مانند‬:‫سایه‬‫و‬‫نیم‬،‫سایه‬،‫انعکاس‬،‫شکست‬،‫تداخل‬‫پراش‬‫و‬...‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ماهیت‬‫موجی‬
‫قابل‬‫توجیه‬‫است‬.
‫ماهیت‬‫ذره‬‫ای‬‫نور‬:
‫پدیده‬‫هایی‬‫مانند‬:‫تابش‬‫جسم‬،‫سیاه‬‫اثر‬‫فوتوالکتریک‬،‫تابش‬‫ترمزی‬،‫پراکندگی‬‫کامپتون‬،‫تولید‬‫و‬‫نابودی‬
‫زوج‬‫و‬‫هرکجا‬‫که‬‫برهمکنش‬‫نور‬‫با‬‫سطح‬‫ماده‬‫باشد‬‫از‬‫ماهیت‬‫ذره‬‫ای‬‫قابل‬‫توجیه‬‫می‬‫باشد‬.

4. ‫بر‬‫اساس‬‫محاسبات‬‫فیزیك‬‫كالسیك‬،‫پیش‬‫بینی‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫كه‬‫مقدار‬‫انرژی‬‫تابشی‬‫گسیل‬‫شده‬‫بر‬‫ای‬‫طول‬‫موج‬
‫كوتاه‬(‫بسامد‬‫زیاد‬)‫باید‬‫بسیار‬‫بزرگ‬‫باشد‬‫ولی‬‫طبق‬‫نمودار‬‫‌بینید‬‫ی‬‫م‬‫كه‬‫در‬‫طول‬‫‌های‬‫ج‬‫مو‬،‫میانی‬‫تابندگی‬‫به‬
‫حداكثر‬‫‌رسد‬‫ی‬‫م‬.‫این‬‫مثال‬‫فیزیكی‬‫از‬‫مواردی‬‫است‬‫كه‬‫فیزیك‬‫كالسیك‬‫در‬‫توجیه‬‫نتایج‬‫تجربی‬‫آ‬‫ن‬‫ناتوان‬‫بود‬.
‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫گفت‬‫وقتی‬‫دمای‬‫جسمی‬‫آنقدر‬‫افزایش‬‫یابد‬‫كه‬‫نور‬‫مرئی‬‫ساطع‬‫كند‬‫نور‬‫آن‬‫به‬‫رنگ‬‫قرمز‬‫خ‬‫واهد‬
،‫بود‬‫این‬‫بدان‬‫معنی‬‫است‬‫كه‬‌‫تابندگی‬‫نور‬‫با‬‫طول‬‫موج‬‫قرمز‬‫حداكثر‬‫است‬‫درحالی‬‫كه‬‌‫ا‬‫ا‬‫مطمئن‬‫نو‬‫ر‬‫با‬
‫‌های‬‫گ‬‫رن‬‫دیگر‬‫از‬‫جمله‬‫آبی‬‫نیز‬‫از‬‫جسم‬‫ساطع‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫افزایش‬‫دمای‬‫جسم‬‫باعث‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬‫كه‬‫رنگ‬‫نور‬
‫جسم‬‫آبی‬(‫طول‬‫موج‬‫كوتاهتر‬‫از‬‫قرمز‬)‫به‬‫نظر‬‫آید‬‫در‬‫‌كه‬‫ی‬‫حال‬‫نورهای‬‫دیگر‬‫مثل‬‫نور‬‫قرمز‬‫نیز‬‫مطمئ‬‌‫ا‬‫ا‬‫ن‬‫از‬
‫جسم‬‫ساطع‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬،‫ولی‬‫تابندگی‬‫نور‬‫آبی‬‫حداکثر‬‫است‬.

5. ‫امواج‬‫الکترومغناطیسی‬
‫امواج‬‫عرضی‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫برای‬‫انتشار‬‫نیاز‬‫به‬‫محیط‬‫مادی‬‫ندارند‬.‫به‬‫عبارتی‬
‫در‬‫خال‬‫نیز‬‫منتشر‬‫می‬‫شوند‬.
‫در‬‫امواج‬‫الکترومغناطیسی‬‫میدان‬‫های‬‫الکتریکی‬‫و‬‫مغناطیسی‬‫در‬‫دو‬‫راستای‬
‫عمود‬‫برهم‬‫عمود‬‫بر‬‫راستای‬‫انتشار‬‫نوسان‬‫نموده‬‫و‬‫انرژی‬‫در‬‫راستای‬‫انتشار‬
‫منتشر‬‫می‬‫شود‬.
‫این‬‫امواج‬‫بر‬‫اثر‬‫حرکت‬‫شتابدار‬‫یک‬‫بار‬‫الکتریکی‬‫در‬‫یکرسانا‬‫بوجود‬‫می‬‫آید‬.

7. ‫امواج‬ ‫طیف‬‫الکترومغناطیس‬
‫بسته‬‫به‬‫جزئیات‬‫الکترون‬‫ها‬‫یا‬‫ذرات‬‫باردار‬‫دیگر‬‫تابش‬‫با‬‫طول‬‫موج‬‫و‬‫فرکانس‬‫متفاوت‬‫صورت‬‫می‬
‫پذیرد‬.
•‫حرکت‬‫نوسانی‬‫بارها‬‫توسط‬‫یک‬‫مدار‬‫تشدید‬LC‫در‬‫آنتن‬‫باعث‬‫تولید‬‫امواج‬‫رادیویی‬،‫بلند‬‫متوسط‬‫یا‬
‫کوتاه‬‫می‬‫شود‬.‫طول‬‫موج‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫از‬108‫متر‬‫تا‬‫چند‬‫سانتیمتر‬‫می‬‫باشد‬.
•‫ریزموج‬‫ها‬‫توسط‬‫مولدهای‬‫موسوم‬‫به‬‫کالیسترون‬‫تولید‬‫می‬‫شوند‬.‫طول‬‫موج‬‫این‬‫امواج‬‫از‬‫چند‬
‫سانتیمتر‬‫تا‬‫چند‬‫میلیمتر‬‫می‬‫باشد‬.
•‫تابش‬‫های‬‫مادون‬،‫قرمز‬‫نور‬،‫مرئی‬‫تابش‬‫فرابنفش‬‫در‬‫محدوده‬‫طول‬‫موجی‬‫چند‬‫میلیمتر‬‫تا‬10-8‫متر‬
‫می‬‫باشد‬.
•‫پرتوهای‬‫ایکس‬‫از‬‫برخورد‬‫الکترون‬‫های‬‫سریع‬‫با‬‫ماده‬‫هدف‬‫تولید‬‫می‬‫شوند‬.‫طول‬‫موج‬‫این‬‫پرتوها‬
‫از‬‫مرتبه‬‫آنگستروم‬‫می‬‫باشد‬.
•‫پرتوهای‬‫با‬‫طول‬‫موج‬‫کوتاه‬‫تر‬‫توسط‬‫پروتون‬‫ها‬‫و‬‫نوترون‬‫ها‬‫که‬‫درون‬‫هسته‬،‫هستند‬‫تابش‬‫می‬
‫شوند‬.‫به‬‫این‬‫پرتوها‬،‫پرتو‬‫گاما‬‫می‬‫گویند‬.‫طول‬‫موج‬‫این‬‫پرتوها‬‫از‬‫مرتبه‬10−𝟏𝟑‫متر‬‫می‬‫باشد‬.

8. ‫امواج‬ ‫طیف‬‫الکترومغناطیس‬

9. ‫طیف‬‫الکترومغناطیسی‬:‫طیف‬‫الکترومغناطیسی‬‫شامل‬‫گستره‬‫بسیار‬‫وسیعی‬‫از‬‫موجهای‬
‫انرژی‬‫است‬‫که‬‫همه‬‫مانند‬‫هم‬‫حرکت‬‫کنند‬‫می‬.‫امواج‬‫الکترومغناطیسی‬‫طیف‬‫بسیار‬‫وس‬‫یعی‬‫از‬
‫طول‬‫موجهای‬‫بسیار‬‫کوچک‬‫تا‬‫بسیار‬‫بزرگ‬‫را‬‫در‬‫بر‬‫گیرند‬‫می‬.‫این‬‫امواج‬‫را‬‫با‬‫توجه‬‫به‬
‫اندازه‬‫طول‬‫موج‬‫به‬‫هفت‬‫دسته‬‫مختلف‬‫بندی‬‫تقسیم‬‫کنند‬‫می‬‫که‬‫شامل‬‫امواج‬‫گاما‬‫با‬‫طو‬‫ل‬
‫موجهایی‬‫کوچکتر‬‫از‬‫سانتیمتر‬‫تا‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫با‬‫طول‬‫موج‬‫بزرگتر‬‫از‬۱۰‫سانتیمتر‬‫را‬
‫شامل‬‫شوند‬‫می‬.‫طور‬‫همان‬‫که‬‫در‬‫شکل‬‫مالحظه‬‫شود‬‫می‬‫محدوده‬‫امواج‬‫نوری‬‫که‬‫قابل‬‫دیدن‬
‫توسط‬‫چشم‬‫انسان‬‫باشند‬‫می‬،‫محدوده‬‫بسیار‬‫کوچکی‬‫از‬‫این‬‫طیف‬‫گسترده‬‫است‬.‫با‬‫ح‬‫رکت‬‫از‬
‫سمت‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫به‬‫سمت‬‫امواج‬،‫گاما‬‫همزمان‬‫با‬‫کاهش‬‫طول‬،‫موج‬‫بسامد‬‫آن‬‫و‬‫در‬‫نتیجه‬
‫انرژی‬‫موج‬‫افزایش‬‫یابد‬‫می‬.‫چون‬‫بخشهای‬‫گوناگون‬،‫طیف‬‫طول‬‫موجهای‬‫متفاوتی‬‫دارند‬،
‫ویژگیهای‬‫آنها‬‫نیز‬‫متفاوت‬‫است‬.‫برای‬‫مثال‬‫موجهای‬‫نوری‬‫را‬‫توانیم‬‫می‬،‫ببینیم‬‫و‬‫پ‬‫رتو‬‫ایکس‬
‫بخشی‬‫از‬‫طیف‬‫است‬‫که‬‫از‬‫اجسام‬،‫جامد‬‫مانند‬‫ها‬‫پوست‬،‫عبور‬‫کنند‬‫می‬.

11. ‫هر‬‫قسمت‬‫از‬‫طیف‬‫الکترومغناطیس‬‫کاربردهای‬‫متفاوتی‬‫در‬‫زندگ‬‫ی‬
‫‌ی‬‫ه‬‫روزمر‬‫ما‬‫دارد‬.‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫نقش‬‫پررنگی‬‫در‬‫فناوری‬‫دارند‬.‫اغلب‬‫وسایل‬‫ی‬
‫که‬‫ما‬‫در‬‫زندگی‬‫روزمره‬‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫استفاده‬،‫‌کنیم‬‫ی‬‫م‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ای‬‫ن‬
‫امواج‬‫عمل‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.
‫امواج‬‫رادیویی‬
‫امواج‬‫رادیویی‬‌‫ا‬‫ا‬‫نسبت‬‫بیشترین‬‫طول‬‫موج‬(۰.۱‫متر‬‫تا‬۱۰۴‫متر‬)،
‫کمترین‬‫فرکانس‬‫و‬‫کمترین‬‫انرژی‬‫را‬‫در‬‫طیف‬‫امواج‬‫الکترومغن‬‫اطیس‬
‫دارند‬‫و‬‫بسته‬‫به‬‫طول‬‫موجشان‬‫کاربردهای‬‫متفاوتی‬‫دارند‬.
،‫مارکونی‬‫نخستین‬‫کسی‬‫بود‬‫که‬‫از‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫استفاده‬‫عمل‬‫ی‬‫کرد‬.
‫او‬‫در‬‫‌های‬‫ل‬‫سا‬۱۸۹۰،‫نخستین‬‫‌های‬‫ه‬‫فرستند‬‫رادیویی‬‫را‬‫ساخت‬.‫تا‬
‫پایان‬‫قرن‬،‫نوزدهم‬‫او‬‫موفق‬‫شد‬‫‌های‬‫ل‬‫سیگنا‬‫تلگراف‬‫را‬‫در‬‫طول‬‫در‬‫یای‬
‫آتالنتیک‬‫ارسال‬‫کند‬.‫این‬،‫دستاورد‬‫‌ی‬‫ه‬‫جایز‬‫نوبل‬‫فیزیک‬‫در‬‫س‬‫ال‬
۱۹۰۹‫را‬‫برای‬‫او‬‫به‬‫ارمغان‬‫آورد‬.

12. ‫کاربرد‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫به‬‫رادیوی‬‫موج‬‫اف‬-‫ام‬‫و‬‫ای‬-‫ام‬‫رادیوی‬‫شما‬‫محدود‬‫‌شود‬‫ی‬‫نم‬.‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫برای‬‫ارسال‬
‫‌های‬‫ل‬‫سیگنا‬‫تلویزیونی‬‫هم‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫گوشی‬‫موبایل‬‫شما‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫این‬‫امواج‬‫کار‬‫‌ک‬‫ی‬‫م‬‫ند‬‫؛‬‫در‬‫واقع‬
‫صدای‬‫شما‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫ارسال‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫دیگر‬‫‌ی‬‫ه‬‫استفاد‬‫این‬‫امواج‬‫در‬‫رادار‬‫است‬‫که‬
‫کاربردی‬‫وسیع‬‫در‬‫‌های‬‫ه‬‫زمین‬‫نظامی‬‫دارد‬.‫‌ها‬‫ن‬‫دوربی‬‫و‬‫‌های‬‫ه‬‫اسلح‬‫حساس‬‫به‬‫سرعت‬‫هم‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ای‬‫ن‬
‫امواج‬‫کار‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.
‫امواج‬‫رادیویی‬‫از‬‫طریق‬‫ها‬‫آنتن‬‫تولید‬‫شوند‬‫می‬.‫ها‬‫آنتن‬‫ابزاری‬‫هستند‬‫که‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫را‬‫دریافت‬‫یا‬
‫ارسال‬‫کنند‬‫می‬.‫طول‬‫آنتن‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫های‬‫فرکانس‬‫دریافتی‬‫و‬‫ارسالی‬‫برحسب‬‫مگاهرتز‬‫و‬‫براس‬‫اس‬‫متر‬
‫محاسبه‬‫شود‬‫می‬.‫نماد‬‫آنتن‬‫را‬‫در‬‫نظر‬‫بگیرید‬‫که‬‫الگویی‬‫از‬‫چندین‬‫خط‬‫با‬‫های‬‫طول‬‫متفاوت‬‫تشک‬‫یل‬‫شده‬
‫است‬.‫این‬‫امر‬‫به‬‫این‬‫دلیل‬‫است‬‫که‬‫برای‬‫دریافت‬‫طول‬‫های‬‫موج‬،‫مختلف‬‫به‬‫های‬‫طول‬‫متفاوتی‬‫نیاز‬‫ا‬‫ست‬.
‫یکی‬‫از‬‫های‬‫روش‬‫ساخت‬‫آنتن‬‫برای‬‫صرفه‬‫جویی‬‫در‬‫هزینه‬‫و‬،‫فضا‬‫ساخت‬‫های‬‫دکل‬‫عمودی‬‫است‬‫که‬‫ب‬‫ر‬
‫روی‬‫زمین‬‫قرار‬‫گیرند‬‫می‬.‫به‬‫این‬‫ترتیب‬‫طول‬‫آنتن‬‫مورد‬،‫نیاز‬‫تا‬‫نصف‬‫کاهش‬‫یابد‬‫می‬.‫در‬‫اطراف‬‫دکل‬
‫باید‬‫صفحه‬‫ای‬‫رسانا‬‫قرار‬‫بگیرد‬‫تا‬‫بهره‬‫وری‬‫آنتن‬‫افزایش‬‫پیدا‬‫کند‬.

13. ‫رادیوی‬‫اف‬-‫ام‬‫و‬‫‌های‬‫ل‬‫سیگنا‬‫تلویزیونی‬‫از‬‫طول‬‫موج‬‫کوتاه‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫استفاده‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.‫طول‬‫موج‬‫متوسط‬‫امواج‬
‫رادیویی‬‫در‬‫برخورد‬‫با‬‫‌های‬‫ه‬‫لی‬‫اتمسفر‬‫بازتاب‬‫پیدا‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫‌های‬‫ت‬‫مساف‬‫بیشتری‬‫را‬‫‌پیمایند‬‫ی‬‫م‬.‫رادیوی‬‫ای‬-‫ام‬
‫از‬‫این‬‫امواج‬‫استفاده‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.
‫مایکروویو‬
‫امواج‬‫مایکروویو‬‫به‬‫نوعی‬‫طول‬‫موج‬‫‌تر‬‫ه‬‫کوتا‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫هستند‬.‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫به‬‫راحتی‬‫از‬‫اتمسفر‬‫و‬‫ابرها‬،‫‌گذرند‬‫ی‬‫م‬‫به‬‫همین‬
‫دلیل‬‫از‬‫این‬‫امواج‬‫برای‬‫ارتباطات‬‫‌ای‬‫ه‬‫ماهوار‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫از‬‫آنجا‬‫که‬‫این‬‫امواج‬‫برای‬‫انتقال‬‫اطالعات‬‫از‬‫مکانی‬‫به‬‫م‬‫کان‬
‫دیگر‬‫مناسب‬،‫هستند‬‫در‬‫رادار‬‫هم‬‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫از‬‫امواج‬‫مایکروویو‬‫در‬‫‌های‬‫ق‬‫اجا‬‫مایکروویو‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫این‬
‫امواج‬‫در‬‫برخورد‬‫با‬‫‌های‬‫ل‬‫مولکو‬،‫آب‬‫دمای‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫را‬‫بال‬‫‌برند‬‫ی‬‫م‬‫و‬‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫باعث‬‫گرم‬‫شدن‬‫غذا‬‫‌شوند‬‫ی‬‫م‬.

14. ‫فروسرخ‬‫یا‬‫مادون‬‫قرمز‬
‫فرو‬‫سرخ‬‫تابشی‬‫است‬‫که‬‫از‬‫اجسام‬‫گرم‬‫ساطع‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫حتی‬‫خود‬‫شما‬‫در‬‫حال‬‫تشعشع‬‫فروسرخ‬‫هستید‬.‫تابش‬‫فرو‬‫سرخ‬‫توسط‬
‫‌ی‬‫ه‬‫هم‬‫اجسام‬‫جذب‬‫شده‬‫و‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫را‬‫گرم‬‫‌کند‬‫ی‬‫م‬.‫امواج‬‫فروسرخ‬‫اساس‬‫کار‬‫‌های‬‫ن‬‫دوربی‬‫حساس‬‫به‬‫گرما‬‫و‬‫‌های‬‫ن‬‫دوربی‬‫دید‬‫در‬
‫شب‬‫هستند‬.‫ریموت‬‫‌ها‬‫ل‬‫کنتر‬‫از‬‫‌ی‬‫ه‬‫اشع‬‫فروسرخ‬‫برای‬‫ارسال‬‫سیگنال‬‫استفاده‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.‫برخی‬‫از‬‫لوازم‬‫آشپزخانه‬‫مان‬‫ند‬
‫توسترها‬‫هم‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫امواج‬‫فروسرخ‬‫کار‬‫‌کنند‬‫ی‬‫م‬.

16. ‫تابش‬‫فروسرخ‬‫یا‬‫اشعه‬‫مادون‬‫قرمز‬‫قسمتی‬‫از‬‫طیف‬‫امواج‬‫الکترومغناطیسی‬‫است‬‫که‬‫طول‬‫موج‬‫آن‬‫ها‬‫بلندتر‬
‫از‬‫دامنه‬‫نور‬‫مرئی‬‫و‬‫کوتاه‬‫تر‬‫از‬‫دامنه‬‫امواج‬‫رادیویی‬‫باشند‬.
‫امواج‬‫فروسرخ‬‫در‬‫بازه‬‫بسامدی‬300‫گیگاهرتز‬‫تا‬400‫تراهرتز‬‫و‬‫طول‬‫موج‬1‫میلیمتر‬‫تا‬750‫نانومتر‬
‫قرار‬‫می‬‫گیرند‬.
‫ناحیه‬‫فروسرخ‬‫بر‬‫اساس‬‫اثرات‬‫بیولوژیک‬‫پرتو‬‫فروسرخ‬‫در‬‫لیه‬‫های‬‫مختلف‬‫پوست‬‫حاصل‬‫می‬‫شود‬:
(1‫فروسرخ‬‫نزدیک‬(IRA):‫طول‬‫موج‬‫بین‬780‫تا‬1400‫نانومتر‬
(2‫فروسرخ‬‫میانی‬(IRB):‫طول‬‫موج‬‫بین‬1400‫تا‬3000‫نانومتر‬
(3‫فروسرخ‬‫دور‬(IRC):‫طول‬‫موج‬‫بین‬3000‫نانومتر‬‫تا‬1‫میلیمتر‬

17. ‫اثر‬‫تابش‬‫فروسرخ‬)‫گرما‬(‫بر‬‫بافت‬
‫بطور‬‫کلی‬‫گرما‬‫بر‬‫بافت‬‫ها‬‫منجر‬‫به‬‫اتساع‬‫عروق‬‫و‬‫افزایش‬‫اکسیژن‬‫رسانی‬‫و‬‫کاهش‬‫دی‬
‫اکسید‬‫کربن‬‫می‬‫گردد‬.
‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫پرتوهای‬‫فروسرخ‬‫انواع‬،‫دردها‬‫اسپاسم‬‫های‬‫عضالنی‬‫و‬...‫می‬‫توانند‬‫التیام‬
‫یابند‬.
‫تابش‬‫مکرر‬‫پرتوهای‬‫فروسرخ‬‫می‬‫تواند‬‫منجر‬‫به‬‫سرطان‬‫گردد‬.

18. ‫نور‬‫مرئی‬
‫نور‬‫مرئی‬‫در‬‫محدوده‬‫با‬‫طول‬‫موج‬‫های‬400‫تا‬700‫نانومتر‬‫می‬‫باشد‬.
‫این‬‫محدوده‬‫طول‬،‫موج‬‫محدوده‬‫حساسیت‬‫چشم‬‫انسان‬‫به‬‫نور‬‫می‬‫باشد‬.
‫قرنیه‬‫چشم‬‫طول‬‫موج‬‫های‬‫کمتر‬‫از‬290‫نانومتری‬‫را‬‫جذب‬‫می‬‫کند‬.‫طول‬‫موج‬‫های‬
‫بین‬290‫تا‬700‫نانومتر‬‫به‬‫عدسی‬‫چشم‬‫می‬‫رسد‬‫و‬‫طول‬‫موج‬‫بین‬350‫تا‬400
‫نانومتر‬‫توسط‬‫عدسی‬‫جذب‬‫می‬‫شود‬.
‫چشم‬‫در‬‫محدوده‬‫مرئی‬‫طول‬‫موج‬‫های‬‫مختلف‬‫را‬‫بصورت‬‫رنگ‬‫های‬‫متفاوت‬‫می‬‫بیند‬.
‫بیشترین‬‫حساسیت‬‫چشم‬‫در‬‫طول‬‫موج‬553‫نانومتر‬‫رنگ‬‫زرد‬‫مایل‬‫به‬‫سبز‬‫می‬‫باشد‬.
‫در‬‫بسیاری‬‫از‬‫آزمایشهای‬‫فیزیکی‬‫به‬‫جای‬‫چشم‬‫از‬‫آشکارسازهای‬‫الکترونیکی‬‫و‬‫یا‬
‫صفحه‬‫عکاسی‬‫که‬‫به‬‫نور‬‫حساسیت‬‫بیشتری‬،‫دارند‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.

19. ‫فرابنفش‬
‫گر‬‫چه‬‫این‬‫امواج‬‫کاربردهای‬‫زیادی‬‫دارند؛‬‫اما‬‫ضررهایی‬‫هم‬‫دارند‬.‫خورشید‬‫منبع‬‫تابش‬‫فرابنفش‬‫است‬‫و‬‫به‬‫همین‬‫دلی‬‫ل‬‫تابش‬
‫شدید‬‫آن‬‫بر‬‫پوست‬‫انسان‬‫در‬‫درازمدت‬‫به‬‫سرطان‬‫پوست‬‫منجر‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫است‬‫که‬‫برنزه‬‫کردن‬‫پوست‬‫ب‬‫ا‬‫امواج‬
‫فرابنفش‬(‫یو‬-‫وی‬)‫چندان‬‫توصیه‬‫نمی‬‫شود‬.‫این‬‫تابش‬‫‌تواند‬‫ی‬‫م‬‫‌های‬‫م‬‫ارگانیس‬‫‌ی‬‫ه‬‫زند‬‫کوچک‬‫مانند‬‫‌ها‬‫ی‬‫باکتر‬‫و‬‫وی‬‫‌ها‬‫س‬‫رو‬‫را‬
‫بکشد‬.‫از‬‫تابش‬‫فرابنفش‬‫برای‬‫ضد‬‫عفونی‬‫کردن‬‫وسایل‬‫پزشکی‬‫هم‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫امواج‬‫فرابنفش‬‫باعث‬‫م‬‫‌شوند‬‫ی‬‫موادی‬‫که‬
‫فلوئورسنت‬،‫هستند‬‫درخشش‬‫بیشتری‬‫داشته‬‫باشند‬.‫چنین‬‫موادی‬‫در‬‫طراحی‬‫‌ها‬‫س‬‫اسکنا‬‫به‬‫کار‬‫‌روند؛‬‫ی‬‫م‬‫بنابرای‬‫ن‬‫با‬‫تابش‬
‫امواج‬‫فرابنفش‬‫‌توان‬‫ی‬‫م‬‫فهمید‬‫که‬‫اسکناس‬‫جعلی‬‫یا‬‫حقیقی‬‫است‬.‫اشعه‬‫فرابنفش‬‫مسئول‬‫سنتز‬‫ویتامین‬‫دی‬‫در‬‫بدن‬‫نیز‬‫هست؛‬‫به‬
‫همین‬‫دلیل‬‫است‬‫که‬‫برای‬‫ساخت‬‫ویتامین‬‫دی‬‫در‬،‫بدنتان‬‫باید‬‫در‬‫معرض‬‫تابش‬‫آفتاب‬‫قرار‬‫بگیرید‬.

21. ‫قرمز‬ ‫مادون‬ ‫های‬ ‫پرتو‬ ‫بیولوژیکی‬ ‫مضر‬ ‫اثرات‬

25. ‫اشعه‬‫ایکس‬
‫اساس‬‫کار‬‫‌های‬‫ه‬‫دستگا‬‫رادیولوژی‬‫در‬‫مراکز‬،‫پزشکی‬‫‌ی‬‫ه‬‫اشع‬‫ایکس‬‫است‬.‫‌ی‬‫ه‬‫اشع‬‫ایکس‬‫از‬‫گوشت‬،‫‌گذرد‬‫ی‬‫م‬‫اما‬‫از‬‫اجس‬‫ام‬
‫سختی‬‫مانند‬‫استخوان‬‫عبور‬‫‌کند‬‫ی‬‫نم‬.‫به‬‫همین‬‫دلیل‬‫از‬‫اشعه‬‫ایکس‬‫برای‬‫تشخیص‬‫شکستگی‬‫استخوان‬‫یا‬‫هرگو‬‫نه‬‫ناهنجاری‬‫در‬
‫آن‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫از‬‫‌ی‬‫ه‬‫اشع‬‫ایکس‬‫برای‬‫از‬‫بین‬‫بردن‬‫‌های‬‫ل‬‫سلو‬‫سرطانی‬‫هم‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.‫دیگر‬‫کاربرد‬‫اشعه‬،‫ایکس‬
‫بررسی‬‫‌های‬‫گ‬‫سن‬‫معدنی‬‫و‬‫نشان‬‫دادن‬‫حفره‬‫یا‬‫شکستگی‬‫در‬‫آن‬‫است‬.‫از‬‫‌ها‬‫ن‬‫آ‬‫برای‬‫موارد‬‫امنیتی‬‫هم‬‫استفاده‬‫‌شود‬‫ی‬‫م‬.

26. ‫ی‬‫اشعه‬‫گاما‬
‫امواج‬‫گاما‬‫پر‬‫انرژی‬‫ترین‬‫امواج‬‫در‬‫طیف‬‫امواج‬‫الکترومغناطیس‬‫هستند‬.‫های‬‫هسته‬‫پرتوزا‬،‫از‬‫خود‬‫ی‬‫اشعه‬‫گاما‬‫ساط‬‫ع‬
‫کنند‬‫می‬.‫از‬‫ی‬‫اشعه‬‫گاما‬‫در‬‫درمان‬‫تومورهای‬‫سرطانی‬‫استفاده‬‫شود‬‫می‬.‫دیگر‬‫کاربرد‬‫پزشکی‬،‫آن‬‫تهیه‬‫های‬‫عکس‬‫پز‬‫شکی‬
‫است؛‬‫بدین‬‫شکل‬‫که‬‫فرد‬‫مقداری‬‫ی‬‫ماده‬‫رادیواکتیو‬‫بلعد‬‫می‬‫و‬‫سپس‬‫تصویری‬‫از‬‫نشر‬‫پرتوی‬‫گاما‬‫در‬‫بدن‬‫او‬‫ت‬‫هیه‬‫شود‬‫می‬.
‫پرتوی‬‫گاما‬‫تواند‬‫می‬‫های‬‫میکروارگانیسم‬‫کوچک‬‫را‬‫از‬‫بین‬‫ببرد‬.‫از‬‫این‬‫پرتو‬‫برای‬‫ضدعفونی‬‫وسایل‬‫پزشک‬‫ی‬‫نیز‬‫استفاده‬
‫شود‬‫می‬.

28. ‫امواج‌مکانیکی‬:
‫امواجی‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫برای‬‫انتشار‬‫نیاز‬‫به‬‫محیط‬‫مادی‬‫دارند‬.
‫امواج‬‫مکانیکی‬‫دو‬‫نوع‬‫طولی‬‫و‬‫عرضی‬‫می‬‫باشند‬.
‫امواج‬‫طولی‬:‫امواجی‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫راستای‬‫انتشار‬‫و‬‫ارتعاش‬‫آن‬‫یکی‬‫باشد‬.‫مانند‬‫امواج‬‫صوتی‬
‫امواج‬‫عرضی‬:‫امواجی‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫راستای‬‫انتشار‬‫بر‬‫ارتعاش‬‫آن‬‫عمود‬‫می‬‫باشد‬.‫مانند‬‫امواج‬‫آب‬

29. Dr. Farzin Asghari Sana
MEDICAL PHYSICS2

30. ‫فیزیك‬‫پزشکی‬-‫براي‬‫دانشجویان‬‫پزشکی‬‫و‬‫دندانپزشکی‬‫چاپ‬‫چهارم‬
1392-‫انتشارات‬‫رویان‬‫پژوه‬
‫مدیر‬‫تالیف‬:‫دكتر‬‫محمد‬‫علي‬‫عقابیان‬
‫مولفین‬:‫دكتر‬‫محمد‬‫جواد‬‫ابوالحسني‬،‫دكتر‬‫محمد‬‫تقي‬‫بحریني‬‫طوسي‬
‫دكتر‬‫آمنه‬‫سازگار‬‫نیا‬،‫دكتر‬‫سعید‬‫سركار‬،‫دكتر‬‫مرجانه‬‫حجازی‬‫دكتر‬‫محمد‬‫علي‬
‫عقابیان‬
2-‫فیزیك‬‫پزشکی‬-‫چاپ‬‫چهارم‬-‫انتشارات‬‫آییژ‬
‫تالیف‬:‫دکتر‬‫عباس‬‫تکاور‬