Medical physics (also called biomedical physics, medical biophysics or applied physics in medicine) is, in general, the application of physics concepts, theories, and methods to medicine or healthcare. Medical physics departments may be found in hospitals or universities.

1. Dr. Farzin Asghari Sana
MEDICAL PHYSICS1

2. ‫فیزیک‬‫پزشکي‬:‫فیزیک‬‫بینائي‬‫و‬‫کاربرد‬‫آن‬‫در‬‫پزشکي‬
‫ماهیت‬‫و‬‫خواص‬‫نور‬،‫مرئی‬‫اشعه‬‫زیر‬،‫قرمز‬‫اشعة‬‫ماوراء‬‫بنفش‬
‫و‬‫کاربردهاي‬‫پزشکی‬‫آنها‬.
‫مطالعه‬‫فیزیکی‬،‫چشم‬‫تشخیص‬‫و‬‫تصحیح‬‫ناهنجاریهاي‬‫کر‬‫وي‬،
‫آستیگماتیسم‬‫و‬‫طرق‬‫تحقیق‬‫آن‬.
‫مشخصات‬،‫شبکیه‬‫میدان‬‫بینائی‬،‫تیزبینی‬‫و‬‫دیدن‬‫رنگ‬.

3. ‫امواج‬‫وراء‬‫صوتي‬‫و‬‫کاربردآن‬‫در‬‫پزشکي‬
‫تولید‬‫و‬‫خواص‬‫امواج‬‫وراء‬‫صوتی‬.
‫خواص‬‫شیمیائی‬‫و‬‫بیولوژیکی‬‫امواج‬‫وراء‬‫صوتی‬.
‫کاربرد‬‫امواج‬‫وراءصوتی‬‫در‬‫پزشکی‬‫و‬‫دندانپزشکی‬.

4. ‫کاربرد‬‫جریان‬‫هاي‬‫پرفرکانس‬‫در‬
‫درمان‬
‫تولید‬‫و‬‫خواص‬‫جریان‬‫هاي‬‫پرفرکانس‬.
‫خواص‬‫فیزیولوژیکی‬‫و‬‫موارد‬‫استعمال‬‫جریان‬‫هاي‬‫پرفرکانس‬
‫در‬‫پزشکی‬‫و‬‫دندانپزشکی‬.
‫جراحی‬‫الکتریکی‬.
‫حرارت‬‫درمانی‬.
‫اثرات‬‫سوء‬‫و‬‫جریان‬‫الکتریسیته‬‫بر‬‫بدن‬‫راه‬‫هاي‬‫مختلف‬‫آ‬‫ن‬.

5. ‫اشعه‬‫ایکس‬‫و‬‫کاربردهاي‬‫آن‬‫درپزشکي‬
‫ماهیت‬‫و‬‫خواص‬‫اشعه‬‫ایکس‬.
‫مولدهاي‬‫اشعه‬‫ایکس‬.
‫جذب‬‫و‬‫اندازه‬‫گیري‬‫اشعه‬‫ایکس‬.
‫اصول‬‫فیزیکی‬‫پرتوتشخیصی‬‫و‬‫پرتودرمانی‬.
‫رادیوبیولوژي‬.
‫حفاظت‬‫در‬‫برابر‬‫پرتوهاي‬‫یون‬‫ساز‬.

6. ‫پزشکي‬‫هسته‬‫اي‬
‫ساختمان‬‫اتم‬‫و‬‫انرژي‬‫هسته‬‫اي‬.
‫رادیواکتیو‬‫و‬‫خواص‬‫آن‬)‫پرتوهاي‬‫یون‬‫ساز‬(.
‫رادیواکتیویته‬‫طبیعی‬.
‫نوترون‬،‫ها‬‫رادیواکتیویته‬‫طبیعی‬.
‫تشخیص‬‫و‬‫سنجش‬‫مواد‬‫رادیواکتیویته‬.
‫مولکول‬‫هاي‬‫نشان‬‫دار‬‫و‬‫موارد‬‫استعمال‬‫آنها‬‫در‬‫پزشکی‬‫و‬‫دندانپزشکی‬
‫موارد‬‫استعمال‬‫رادیوایزوتوپ‬‫ها‬‫در‬‫تشخیص‬‫و‬‫درمان‬.

7. ‫فیزیک‬‫پزشکي‬
‫فیزیك‬‫پزشکی‬‫به‬‫معنی‬‫کاربرد‬‫فیزیك‬‫د‬‫ر‬‫حرفه‬
‫پزشکی‬،‫است‬‫مانند‬‫رادیوگرافی‬،‫سونوگرا‬‫فی‬،
‫بیناي‬‫یسنجی‬‫و‬‫غیره‬.
‫چون‬‫بیوفیزیك‬‫به‬‫معنی‬‫فیزیك‬‫حیات‬‫است‬،
‫فیزیك‬‫پزشکی‬‫درباره‬‫فیزیك‬‫حیات‬‫بشر‬‫ب‬‫حث‬‫می‬
‫کند‬.‫مانند‬‫گردش‬،‫خون‬‫آناتومی‬،‫گوش‬‫آناتومی‬
‫چشم‬‫و‬‫غیره‬.
‫از‬‫طرفی‬‫بکارگیري‬‫اصول‬‫و‬‫قوانین‬‫این‬‫گر‬‫وه‬
‫هاي‬‫علمی‬‫در‬‫طرح‬‫ریزي‬‫و‬‫یا‬‫ساختن‬‫یك‬‫سیست‬،‫م‬
‫به‬‫ترتیب‬‫مهندسی‬‫پزشکی‬‫و‬‫بیومهندسی‬‫ن‬‫امیده‬
‫می‬‫شود‬.

8. ‫چرا‬‫آموزش‬‫فیزیك‬‫؟‬
‫آموزش‬‫فیزیك‬‫و‬‫بیوفیزیك‬‫بر‬ ‫مقدم‬ ،‫پزشکی‬
‫آموزش‬‫تکنولوژي‬‫و‬‫یا‬‫مهندسی‬‫پزشکی‬
‫است‬.
‫عبارت‬ ‫به‬‫دیگر‬‫می‬ ،‫که‬ ‫کرد‬ ‫بیان‬ ‫چنین‬ ‫توان‬
‫فیزیك‬،‫پزشکی‬‫ابزاري‬‫بسیارقوي‬‫قدر‬ ‫و‬‫تمند‬
‫می‬ ‫که‬ ‫است‬‫و‬ ‫پزشکان‬ ‫اختیار‬ ‫در‬ ‫تواند‬
‫قرار‬ ‫پزشکی‬ ‫مهندسان‬‫گیرد‬.
‫در‬ ‫واقع‬ ‫در‬‫سایر‬‫رشته‬‫هاي‬‫نیز‬ ‫مهندسی‬
‫تقریبا‬‫همین‬‫شرایط‬‫است‬ ‫حاکم‬.‫به‬‫عنوان‬
‫در‬ ،‫مثال‬‫فیزیك‬‫الکترونیك‬‫ساختار‬‫قطعات‬
‫دقت‬ ‫به‬ ‫الکترونیکی‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬
‫گیرد‬.

9. ‫ضرورت‬‫آشنایي‬‫با‬‫فیزیك‬‫پزش‬‫كي‬
‫امروزه‬‫به‬‫واسطه‬‫پیشرفت‬‫سریع‬‫تکنولوژي‬‫و‬‫افزای‬‫ش‬
‫روزافزون‬‫دستگاه‬‫ها‬‫در‬‫بیمارستان‬‫ها‬‫و‬‫کلینیك‬‫ها‬‫نه‬
‫تنها‬‫وجود‬‫هزاران‬‫مهندس‬‫پزشکی‬‫در‬‫جامعه‬‫ما‬‫مورد‬
‫نیاز‬،‫است‬‫بلکه‬‫پزشکان‬‫و‬‫پیراپزشکان‬‫باید‬‫در‬‫زم‬‫ینه‬
‫نگهداري‬‫از‬‫دستگاه‬‫ها‬‫نیز‬‫توانا‬‫باشند‬‫و‬‫الزمه‬‫این‬‫امر‬
‫نیز‬‫آشنایی‬‫با‬‫فیزیك‬‫پزشکی‬‫است‬.

10. ‫عواقب‬‫بي‬‫توجهي‬‫به‬‫فیزیك‬‫پزشكي‬
‫بی‬‫توجهی‬‫به‬‫اصول‬‫فیزیکی‬‫حاکم‬‫بر‬‫کار‬‫تشخیص‬‫و‬‫د‬،‫رمان‬
‫باعث‬‫تشدید‬‫بیماري‬،‫اتالف‬‫وقت‬‫و‬‫سرمایه‬‫ملی‬‫و‬‫باالخره‬
‫اتالف‬‫جان‬‫بیماران‬‫خواهد‬‫شد‬.
‫به‬‫عنوان‬،‫مثال‬‫می‬‫توان‬‫از‬‫بی‬‫دقتی‬‫در‬‫اندازه‬‫گیري‬‫مواد‬
‫رادیواکتیومصرفی‬‫در‬‫بخش‬‫پزشکی‬‫هسته‬‫اي‬‫یاد‬‫کرد‬‫ک‬‫ه‬
‫گاهی‬‫باعث‬‫نمایش‬‫نادرست‬‫تصویر‬‫ارگان‬‫مورد‬‫آزمایش‬‫می‬
‫شود‬.‫اگر‬‫بخواهیم‬‫تمام‬‫ناهماهنگی‬‫ها‬‫و‬‫گرفتاري‬‫هاي‬‫حاص‬‫ل‬
‫از‬‫ناآگاهی‬‫از‬‫فیزیك‬‫پزشکی‬‫را‬‫بیان‬،‫کنیم‬‫شاید‬‫چندی‬‫ن‬‫مقاله‬
‫نیز‬‫کفایت‬‫نکند‬.
17

11. ‫فواید‬‫آشنایي‬‫پزشكان‬‫با‬‫فیزیك‬‫پزشكي‬
‫براي‬‫انجام‬‫صحیح‬‫کارهاي‬‫تشخیصی‬‫و‬‫درمانی‬‫و‬‫جلوگ‬‫یري‬
‫از‬‫آسیب‬‫هاي‬‫وارده‬‫به‬‫بیماران‬‫و‬‫حفظ‬‫و‬‫حراست‬
‫دستگاه‬،‫ها‬‫باید‬‫به‬‫فیزیك‬‫مربوطه‬‫تسلط‬‫داشته‬‫باشیم‬.
‫همه‬‫فارغ‬‫التحصیالن‬‫رشت‬‫ههاي‬‫پزشکی‬‫باید‬‫به‬‫اصول‬
‫فیزیك‬‫پزشکی‬‫آشنایی‬‫کافی‬‫پیدا‬،‫کنند‬‫تا‬‫به‬‫نگهداري‬‫ا‬‫ز‬
‫دستگاه‬‫ها‬‫و‬‫انجام‬‫صحیح‬‫کار‬‫با‬‫آنها‬‫توانایی‬‫داشته‬‫باشند‬.
‫نه‬‫تنها‬‫احتیاج‬‫ما‬‫به‬‫مهندسی‬‫پزشکی‬‫بصورت‬
‫روزافزون‬‫احساس‬‫نمی‬،‫شود‬‫بلکه‬‫از‬‫آسیب‬‫دیدن‬‫دستگاه‬
‫ها‬‫و‬‫خرید‬‫دستگاه‬‫هاي‬‫ناخواسته‬‫جلوگیري‬‫می‬‫شود‬.

12. ‫آینده‬‫فیزیك‬‫پزشكي‬
‫هر‬‫روز‬‫وسایل‬‫مختلف‬‫پیشرفته‬‫اي‬‫در‬‫علم‬
‫پزشکی‬‫بوجود‬‫می‬‫آیند‬.‫مثال‬‫چاقوي‬‫لیزري‬،
‫چاقوي‬‫پالسمایی‬‫و‬...‫چند‬‫نمونه‬‫از‬‫این‬‫موارد‬
‫فوق‬‫العاده‬‫زیاد‬‫هستند‬.
‫اما‬‫براي‬‫استفاده‬‫بهینه‬‫از‬‫این‬‫وسایل‬‫و‬‫جلوگی‬‫ري‬
‫از‬‫صدمات‬‫جانبی‬‫آنها‬‫که‬‫جان‬‫بیمارانی‬‫را‬‫که‬
‫بوسیله‬‫این‬‫ابزار‬‫مورد‬‫درمان‬‫قرار‬‫می‬،‫گیرند‬
‫وجود‬‫متخصصین‬‫فیزیك‬،‫پزشکی‬‫امري‬‫اجتنا‬‫ب‬
‫ناپذیر‬‫است‬.
‫بنابراین‬‫باید‬‫در‬‫این‬‫زمینه‬‫سرمایه‬‫گذاري‬‫بی‬‫شتري‬
‫انجام‬‫شده‬‫و‬‫نسبت‬‫به‬‫تربیت‬‫چنین‬‫افرادي‬‫اق‬‫دام‬
،‫شود‬‫تا‬‫ما‬‫نیز‬‫در‬‫آینده‬‫بتوانیم‬‫از‬‫این‬‫حیث‬‫ب‬‫ه‬
‫خودکفایی‬‫برسیم‬‫و‬‫شاهد‬‫هیچ‬‫گونه‬‫آسیبی‬‫ن‬‫اشی‬
‫از‬‫استفاده‬‫نادرست‬‫این‬‫ابزارها‬‫نباشیم‬.

14. ‫برخي‬‫دستگاه‬‫هاي‬‫مورد‬‫استفاده‬‫پزشکان‬
‫وسائل‬‫ساده‬:‫دماسنج‬،،‫فشارسنج‬‫گوشی‬‫طبی‬
‫دستگاه‬‫هاي‬‫پیچیده‬:‫رادیوگرافی‬،‫رادیوسکوپی‬،،‫سونوگرافی‬‫اکوگرافی‬،‫سی‬‫تی‬
،‫اسکن‬‫ام‬‫آر‬‫آي‬،‫گرمانگاري‬،‫الکتروکاردیوگرافی‬،‫هولوگرافی‬‫و‬....

15. Dr. Farzin Asghari Sana
MEDICAL PHYSICS1