Animali eta landare batzuen ugalketa: Untxia, Izurdea Kilkerra eta Kukuparaka (Landarea)

1. ANIMALIEN ETA LANDAREEN UGALTZE APARATUA

2. UNTXIA Ugaltzaile oportunista da, arraldia landare berdeen hazkuntzaren arabera izaten baitu. Urrian edo azaroan hasi eta ekainean amaitzen da. Arrak poligamoak dira eta hainbat eme hartzen dituzte; ernaldia 28-33 egunekoa izaten da eta 3-9 untxikume umetzen dituzte. Ondoren, hilabetean zehar eradoskitzen dituzte kumeak. Oso ugalkorrak dira; eme batek urtean 10-16 untxikume izan ditzake. Untxi gazteak hiru hilabete dituztenean hasten dira beren kabuz bizitzen, eta 3,5-4 hilabete betetzen dituztenean ugaltzeko gai dira. Gehienbat ilunabarrean eta gauez ibiltzen da. Oso taldekoia da, eta, normalean, gordeleku edo zuloen inguruan kokatutako kolonietan bizi dira. Untxi taldeen antolamendua hierarkikoa da eta, hierarkia horretan, arrak dira nagusi.

3. IZURDEA Ar eta emeen heldutasun sexualaren lorpenaren ezberdintasunaren ondorioz, ugalketarekin arduratzen diren taldeak izurde-mota ezberdinez osaturik egon ohi dira: * Ugalketarako helduak diren ar eta emeak * Ar gazteagoekin ugal daitezkeen kumedun emeak * Bi sexuetako ale gazteak Fenomeno honen eraginez, ez da ugalketa-hierarkia ondo ezagutzen, ausazko forman gauzatzen dela uste baita. Izurde arrunten ernaldia 11 hilabete ingurukoa izan ohi da. Jaio eta lehenengo 16 hilabeteetan, kumea amaren menpekoa izango da eta berak emandako esnearekin elikatuko da. Heldutasuna lortu ahala, dieta arrain pelagikoetan oinarritzen dute.

4. KILKERRA Udan edozein landatan aurki ditzakegu, beraien zuloetan sartuak. Arrak kantu egiten du bere bi hegoak igurtziz. Lehen esaten zen kilkerrak etxeetan izateak zorte ona ekartzen zuela. Kilkerraren antenak oso luzeak dira. Emeak atzeko aldean hiru ile ditu, arrak, berriz, bakarrik bi.

5. KUKUPRAKA Landareek ugaltzeko erabiltzen dituzten organoak dira LOREAK. Zati hauek dituzte loreek: KALIZA, KOROLA, LOREZILAK (ESTAMINEak) eta LORE-ORRETZA (PISTILOA). Honek barruan OBULUak ditu. Kaliza SEPALOZ osatuta dago, eta korola, berriz, LORE-HOSTOZ (PETALOak). Lorezilak POLENA dute, eta polena lore-orratzeraino joaten da, POLINIZAZIOAren bidez. Polinizazioaren ondoren, loreetatik FRUITUAK sortzen dira. Fruituek HAZIAK izaten dituzte barruan.