2. Ugalketa, bizi funtzio bat da, eta landare eta gizakiak
bezala, animaliak ere ugaldu egiten dira.
Ugalketa funtzioari esker, animalien espezieak irautea
lortzen da. Hau da, espezie horretako izaki barriak
sortzen dira.
Animalien kasuan, ugalketa mota bi bereizten dira:
Ugalketa asexuala
Ugalketa zelula bakar bategaz gertatzen da. Oso organismo
Sinplea daukien animalietan gertatzen da; adibidez;
Ugalketa sexuala (Gizakion ugalketa bezala;
bi zelula sexualegaz gertatzen dana)
3. Izaki barria beste bi izaki alkartzean gertatzen da.
Alkartze hori izaki ar eta eme baten artean izan behar da.
Animali gehienek UGALKETA SEXUALA burutzen dabe.
Arrak emea ernaltzean, enbrioi barria sortuko da.
Enbrioia modu desbardin bitan garatu daiteke:
Arrautzetan
Amaren sabelean
4. Barraskiloa animalia berezia da.
Ba al dakizue zergatik?
Barraskiloak
HERMAFRODITAK dirala
esaten da, hau da, bai ar bai emeen
organo sexualak barnean daukiezelako.
Hau da, bere ugalketa SEXUALA
da ugalketa organo biak parte
hartzen dabelako baina edozein
barraskiloagaz lotu daike, danak
baitdaukiez organo biak.
5. Enbrioia arrautzan garatzen danean; UGALKETA OBIPAROA dala esaten da.
Ernalketa emearen ugal aparatutik barne edo kanpo gerta daiteke. BARNE
ERNALKETA edo KANPO ERNALKETA deritzo.
Arrainetan adibidez, KANPO ERNALKETA
gertatzen da. Arrain emeek arrautzak ipinten
dauz eta ondoren, behin kanpoan dagozala,
arrain arrak ernaldu egiten dau arrautza.
Obiparo batzuk, batez ere hegaztiak, (ornitorrinkoak ere) arrautzak
inkubatzen edo txitatzen dabez; hau da, gorputzarekin beroa emoten
deutsie arrautzari, izaki barria jaio arte. Adibidez?
Beste batzuk, leku babestuetan
itxiten dabez arrautzak eurak bakarrik
garatzen diren arte. Adibidez?
6. Enbrioia amaren sabelean garatzen danean
UGALKETA BIBIPAROA dala esaten dogu.
Amaren barruko garapen honeri ernaldia esaten jako.
Espeziearen arabera ernaldiaren iraupen desbardina da.
Animalia ugaztunetan, kumea jaiotzen danean amaren
titietan sortutako esneaz elikatzen da.
7. Ornodunen barruan dagozan talde bakoitzaren barruan animalia
gehienak ugalketa bardina daukie.
Zein ugalketa mota daukiela uste dozu?
Taldeetan pentsa egizue eta gero talde handietan konparatuko
doguz erantzunak.
SALBUESPENA:
ORNODUNAK OBIPARO edo BIBIPARO?
HEGAZTIAK
NARRASTIAK
UGAZTUNAK
Ugaztunen artean
ARRAINAK
ORNITORRINKOA
ANFIBIOAK obiparoa da.
Eta intsektuek zelako ugalketa mota daukiela uste dozue?
8. Ugalketa sexuala espezie bardineko animalien
artean gauzatzen da.
Baina espezie bakoitzean animali arraza eta mota
asko dagoz. Adibidez;
Zenbat txakur mota ezagutzen dozuz?
Felinoak diran zeintzuk animalia ezagutzen dozuz?
Beraz, arraza desbardineko animaliak, espezie
bardinekoak badira, alkarregaz ugaldu ahal dira eta
horrela arraza bien ezaugarriak daukazan animaliak
sortu.
9. Tigre emea
LIGREA
Leopardo emea
LEOPOIA
LEHOIA ARRA
