Anticke civilizacije Amerike

1. ASTETSKA IMPERIJA
To je država domorodačkih Amerikanaca koja se nalazila na prostoru današnjeg Meksika od
1428 do 1521 godine kada je imperija bila osvojena od Španaca. Imperija je predstavljala
visok stepen razvoja bogate Astetske civilizacije koja je počela jedno stoljeće ranije. Na
vrhuncu svoje moći Asteci su kontrolisali region koji se pružao Meksičkom dolinom u
centralnom Meksiku, istočno do Meksičkog zaljeva i južno do Gvatemale.
Asteci su gradili velike gradove i razvili kompleksan sistem društvene, političke i religiozne
strukture. Njihov glavni grad Tenochtitlán bio je smješten na mjestu današnjeg grada Meksico
City. Metropola je bila izgrađena na ostrvima i neprohodnom močvarnom tlu. Tenochtitlán je
vjerovatno bio najveći grad na svijetu u vrijeme kad su ga Španci osvojili. Karakterisale su ga
ogromni kompleks hramova, kraljevska palača i mnogobrojni kanali.
Nakon Španskog osvajanja imperija je bila uništena ali tekovine civilizacije su ostavile važan
uticaj na razvoj Meksičke kulture. Mnogi Meksikanci potiču od Asteka i više od milion
Meksikanaca govori Nahuatl ,jezikom Asteka, kao svojim osnovnim jezikom. U Meksico City
nastavljaju se otkopavanja koja otkrivaju hramove, statue, nakit i ostala znamenja Astetske
ciivlizacije.
Riječ Astek simbolizuje na narod koji je osnovao imperiju koji su sami sebe zvali Mexica ili
Tenochca i još uopštenije na sve ostale etničke grupe koje su živjele u Meksičkoj udolini u
vrijeme Španskog osvajanja. Ime Astek je izvedeno od riječi Aztlán što je mitološka
pradomovina od Mexica po čemu je i današnje Meksiko dobilo ime.
Mnogo prije stizanja Asteka, Meksička dolina bila je centar visokorezvijene civilizacije. Od
100 do 650 godine dolinom je dominirao grad Teotihuacán centar snažne religiozne,
ekonomske i političke države.
Nakon pada Teotihuacán, Toltec narod koji je migrirao u srednji Meksiko sa sjevera ovdje je
uspostavio državu. Toltec civilizcija svoj vrhunac je postigla tokom 10 i 11 stoljeća. U 13
stoljeću lutajući ratnici koji su nazivani Chichimec provalili su u dolinu, preuzeli kontrolu nad
Toltec gradovima i osnovali svoju novu kulturnu tradiciju Chichimec. Kombinovana sa ovom
od Toltec stvorili su ranu Astec civilizaciju čija će socijalna struktura, ekonomija i umjetnost
dostići svoj vrhunac pod vođstvom kasnije imperije.
Skupina koja je na kraju osnovala Astetsku imperiju Mexica u dolinu je stigla sredinom 13
stoljeća. Kako su kasno stigli u dolinu bili su potisnuti od ostalih naroda na obale jezera
Texcoco (jedno od 5 jezera u regionu). Mexica su vjerovali u izvjesnu legendu koja tvrdi da
će oni osnovati veliku civilizaciju u močvarnom području gdje oni prvo ugledaju kaktus koji
je izrastao iz stijena na kojem sjedi orao. Nakon što su Mexica stigli na močvarnu obalu jezera
Texcoco svećenici su izjavili da su oni vidjeli obećano znamenje.
Počeli su sa zemljoradnjom, a 1325 osnovali su grad Tenochtitlán na jednom od jezerskh
ostrva. Sljedećih 100 godina plaćali su danak moćnijim susjednim grupama posebno gradu-
državi Azcapotzalco kome su služili kao plaćenici.
Kako se broj stanovništva povećavao uspostavili su jaku vojnu i civilnu organizaciju i
formirali trojni savez sa državama Texcoco i Tlacopan. 1428 taj savez porazio prvog
neprijatelja da bi na kraju stvorio imperiju koja se protezala od srednjeg Meksika do granice
Gvatemale u koju su uključene mnoge države i etničke grupe.
Astečko društvo bilo je zasnovano na zemljoradnji, a vođeno je religijom koja je prodrla u
svaki aspekt života. Asteci su vjerovali u bogove koji su predstavljali prirodne sile koje su
bile veoma važne za njihovu poljoprivrednu ekonomiju. Gradovima su dominirale gigantske
kamene piramide koje su se završavale hramovima gdje je kao žrtva čovjek, dodjeljivan bogu.
Tenochtitlán je bio centar Astetskog svijeta. Čuda grada na ostrvu bio je naširoko opisivan od
Španskih osvajača koji su ga zvali Venecija novog svijeta zbog mnogih kanala. Imao je oko
200 000 stanovnika i prema današnjim procjenama bio je jedan od najvećih gradova antičkog
svijeta. Bio je spojen sa kopnom sa tri glavna puta u obliku nasipa. Tokom kišne sezone kada

2. je nivo vode u jezeru rastao nasipi su služili kao zaštitne pregrade. Kameni akvadukti
dovodili su svježu vodu sa kopna u grad. Gradski kanali služili su kao saobraćajnice kanuima
koji su snadbijevali gradske tržnice.
U centru grada bio je ceremonijalni trg popločan sa kamenom. Na trgu su bile smještene
velike zgrade vlade i palača Astetskog vođe, sa stotinama soba . Najvažnija građevina trga
bila je ogromna terasata piramida okrunjena sa dva kamena hrama namjenjana najvažnijim
Astetskim bogovima – bogu sunca i bogu kiše. Okolne zgrade bile su namjenjene za
sveštenike i elitne vojskovođe kao i tereni za sakralne igre. Manje piramide bile su
raspoređene u svim dijelovima grada.
1519 godine Španski istraživač Hernan Cortes sa više od 500 ljudi isplovio je na istočnu obalu
Meksika u potrazi za zlatnom zemljom. Savjetovan od Malinche njegove domorodačke
ljubavnice stvorio je savez sa jednim od Astetskih protivnika. Nakon razmišljanja o tome
kako da se suprostavi Španskoj sili vođa Asteka Montezuma II dozvolio je Cortes da uđe u
grad kako bi saznao o njegovim namjerama.
Pronalazak velikih količina zlata i ostalog blaga, i bojeći se da će Asteci napasti njegovu
ogromnu Špansku vojsku Cortés je uzeo Montezuma kao taoca. Španci su istopili Astečke
zlatne ornamente kako bi ih transportovali za Španiju i prisilili Montezuma da se zakune na
vjernost Španskom kralju. Španci su ostali u gradu bez problema sve dok Španski oficir Pedro
de Alvarado nije šest mjesci poslije toga u odsustvu Cortesa masakrirao 200 Astetskih
plemića okupljenih na vjerskom obredu.
Nakon Cortesovog povratka Asteci su se pobunili želeći da istjeraju Špance iz grada. Astetski
ratnici su tore up gradske mostove i natjerali Špance u kanale gdje se tri četvrtine njih utopilo
skupa sa istopljenim zlatom. Montezuma je tokom pobune bio ubijen od strane pobunjenika, a
njegov nasljednik Cuitlahuac nakon nekoliko mjeseci vladanja razbolio se i umro. Sljedeći
vođa Asteka postao je Cuauhtémoc, Montezumin rođak. Cortez se povukao u Tlaxcala gdje je
okupio još više domorodaca u savezu za opsadu Tenochtitlán. Astetska oružja nisu se mogla
nositi sa Španskim topovima i barutom, kome su takođe pomagali brojni domorodci. Nakon
tri mjeseca žestokih borbi Cuauhtémoc je bio opkoljen u avgustu 1521 nakon čega je slijedila
krvava osveta. Španci su okupirali preostale Asteke oduzimajući im zemlju i šaljući ih na
prisilne radove u rudnike i Španska imanja.
Pad Tenochtitlán obilježen je kao kraj domorodačkih civilizacija u srednjoj Americi. Na
ruševinama Tenochtitlán Španci su izgradili današnji Mexico City. Gradska katedrala
izgrađena je na ruševinama Astetskog hrama, a palača Meksičkog predsjednika stoji iznad
Montezumine palače.