Use of sheep wool as an insulation material.

1. Esad Sami POLAT
Y. Doç. Dr.
Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Kampüs, Konya.
epolat@selcuk.edu.tr
BİNA YALITIMINDA KOYUNYÜNÜNÜN
KULLANILABİLİRLİĞİ

2. • Yün büyüyen, doğal, canlı ve akıllı bir liftir.
• Nefes alır
• Nemi tutar bırakır
• Yanmaz
• Yakmaz
• Bilinen en iyi yalıtkan malzemedir
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 2

3. • Koyunlar yünleri sayesinde, sıcak, soğuk, nem, ultraviyole
ıĢınlar vb dıĢ etkilerden korunarak her iklim kuĢağında sıcak-
soğuk-ıslak-kuru iklim ve mevsimlerde hayatta kalabilmiĢlerdir
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 3

4. • yün; kaba yünden keçe, keçeden çadır, ip-külah-palto-çizme-eyer-kepenek-
döĢek-beĢik-serecek-saracak-örtecek, dini kıyafetler ve daha pek çok günlük
hayatın vazgeçilmez eĢyaları yünden yapılarak, yünün hayatımıza kattığı konfor,
kültürümüzde ve yaĢantımızda yer almıĢtır
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 4

5. Koyunyününün
binaların farklı kısımlarında
yalıtım amacıyla kullanımı.
1 Çatı,
2 Tavan arası,
3-6 Tavan -Taban,
4 Ġç duvar,
5 DıĢ duvar
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 5

6. KOYUN YÜNÜ
• ısı, ses-titreĢim yalıtımı, nefes alabilirlik, nem ve ateĢe
dayanıklılık gibi özellikleri diğer yalıtkanlardan daha üstündür.
• yün yalıtım malzemeleri, uzay ve uçak sanayisinde
kullanılmaktadır.
• saf yün, veya % 70-60-50 sentetik elyaf katılabilmektedir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 6

7. • 50, 75, 100, 150, 200 mm kalınlıklarda
• 25 kg/m³ olarak üretilir
• kalite standartları belirlenmiĢ, Avrupa Birliği tarafından üstün vasıflı yapı
yalıtım malzemesi olarak nitelendirilmiĢtir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 7

8. • Ülkemizde binalarda enerji tasarrufu için yalıtım uygulaması
yaygınlaĢmıĢtır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 8

9. • Yerli koyun ırklarımızın elde edilen kaba yün (kalınlık ve
mukavemetinden dolayı) halı kilim imalatı için kullanılmaktadır.
• 30 bin ton/yıl koyun yapağısının % 10 u yıkanıp yüne
dönüĢtürülerek halı, kilim, keçe, turistik eĢya gibi yerel ürünler
yan ürünlerinden olan yağıltı (lanolin), ve
kirden (mineraller-vücut salgıları) ise hiç yararlanılmamaktadır
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 9

10. KOYUNYÜNÜNÜN ÖZELLIKLERI
• Yapağı yılda en az 1 defa kırkılmak
suretiyle ya da deri iĢlenirken
tabakhanelerde elde edilir.
yıkandıktan sonra yün olarak
isimlendirilir.
• Hallaç makinesinde atılıp taranarak,
kalınlık, mukavemet, esneklik, boya
tutma gibi özelliklerine göre,
• tekstil, halı, kilim veya keçe yapımı
için ayrılır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 10

11. FIZIKSEL YAPıSı
• Yün lifi, kompleks yapıda, doğal bir tekstil lifi. Nefes alabilen mikro fiber yapısı sayesinde, ideal vücut
sıcaklığında (37 C) ısıyı muhafaza eder.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 11

12. YÜNÜN YALıTıMLA ĠLGILI ÖZELLIKLERI
İzolasyon malzemesi Koyunyünü Camyünü Taşyünü Mantar Genleştirilmişpolistren
İletkenlik (k değeri) 0.039 W/mK 0.044 W/mK 0.042 W/mK 0.04 W/mK 0.040 W/mK
Buhar direnç katsayısı 1 3 2 30 100
Nem çekmekapasitesi %
100 RH
35 0 0 5 0
Yangınakarşı dayanıklılık MÜKEMMEL İYİ İYİ ZAYIF ZAYIF
Üretilirkenenerji gideri AZ ORTA ORTA AZ ÇOK
Havakirliliği emisyonu AZ ORTA ORTA AZ ÇOK FAZLA
Kullanımısırasında
koruyucu önlemler
YOK
Maske eldiven özel
kıyafet
Maske eldiven özel
kıyafet
Eldiven
Maske eldiven özel
kıyafet
Hammade kaynağı DOĞAL DOĞAL DOĞAL DOĞAL-KISITLI SENTETİK
Ürün nakliye gideri ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK YÜKSEK YÜKSEK
Sesyalıtımı YÜKSEK ORTA ORTA ORTA YÜKSEK
Nemden olumsuz
etkilenme
Yok Yüksek Orta Yok Yok
Geri dönüşüm, yeniden
kullanım
EVET HAYIR HAYIR HAYIR HAYIR
Ġletkenlik değeri, λ; Watts per meter Kelvin, düĢük kelvin değeri daha yüksek yalıtkanlık’ı ifade etmektedir.
Buhar direnç katsayısı; havanın buhar difüzyon direnç katsayısı 1µ kabul edilmiĢtir.
Nem çekme kapasitesi %; ortamdaki bağıl nemi tutabilme katsayısıESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 12

13. AKUSTIK YALıTıM
• Yün liflerinin çevresindeki hava molekülleri ve içindeki hücresel katmanlar birleĢerek
• havada ve katı objelerde yayılan ses dalgalarını ve titreĢimleri absorbe eder ve bir yüzeyden diğerine
geçiĢine engel olur.
• Yünün akustik yalıtım özelliği mükemmeldir, gürültünün azaltılmasında ses yalıtkanı olarak yarar sağlar.
• 21dB Reduction in Impact Sound Level Test: ISO 140-8 Delta Lw’e göre
• 5 cm kalınlığındaki yün, 44dB,
• 10 cm kalınlıktaki yün ise 53 dB yüksekliğinde ses yalıtımı sağlar.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 13

14. NEM
• Yün havadaki nemi çeker. Rutubetli ortamlarda yün, higroskopik özelliğinden dolayı,
ıslanmadan ve yapısı bozulmadan, nemi bünyesinde toplar ve yoğuĢmayı önler.
• Kendi ağırlığının % 35-40 ı kadar nem çekerken 1 kg yün bulunduğu ortama yaklaĢık 7
derece ısı bırakır ve çiy damlalarının oluĢmasını önler.
• Nemi bırakırken ise ortamdan ısı alarak serinletir. Kendi ürettiği ısıyla kurur,
• Enerji harcamadan, ısı kaybı olmadan rutubetin uzaklaĢtırılması için en ideal uygulamadır.
Yün havadaki rutubeti çekerken saldığı ısı, rutubetin yoğunlaĢarak küf mantar oluĢumunu
da engeller.
• Betonarme binalarda uygulanması zorunlu hale gelen “nefes alabilen duvar” (breathable
wall) için ideal çözümlerden biridir. (Toxic Mould Syndrome)
• Bakımevleri, çocuk kreĢleri gibi binalarda yün yalıtımı uygulanmaktadır.
• Binalardaki çürütücü nemi azaltarak, bina yapısındaki beton, demir ahĢap vb ünitelerin
nemini çekerek ömrünü uzatır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 14

15. YANGıNA KARġı DIRENÇ ÖZELLIĞI
• Yün, özel kimyasal ve fiziksel yapısı sayesinde
alev almaz ve yanmaz yapısındaki su ve nitrojen
ısıya ve yangına direnç gösterir.
• TutuĢma ısısı 560-600°C olup, yangın anında
yüksek ısılara ulaĢıldığında içerdiği yüksek
orandaki oksijenle, zehirli gaz çıkarmadan
kömürleĢir ve yangına karĢı bir bariyer görevi
yapar
• Doğal yöntemler uygulanarak, tutuĢma derecesi
1260°C a çıkarılmak suretiyle, uzay araçları,
uçaklar ve yarıĢ arabalarında, toplu taĢıma
araçlarında güvenli yalıtım için kullanılmaktadır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 15

16. ISı YALıTKANLıĞı
• Yünün iletkenliği çok düĢük olduğu için ısıyı bir yüzünden diğerine geçirmez Isı iletimine
direnç (R) 3.5-3.8/inch olup bu direnç fiberglas, selüloz ya da cam yünü esaslı yalıtım
malzemelerinden 0.3-0.6 derece daha yüksektir
• Ġletkenlik değeri, λ; koyun yünü için 0.0039 w/mK dir. Watts per meter Kelvin olarak
ölçülmekte ve düĢük kelvin değeri daha yüksek yalıtkanlık’ı ifade etmektedir.
• Koyunyünüyle yalıtılmıĢ bir konutta hiçbir ısıtma ya da soğutma sistemi kullanılmaksızın,
hava sıcaklığı yazın 7 derece serin, kıĢın ise 10 derece sıcak bulunmuĢtur.
• Uygulandığı binalarda % 25 ısı-enerji tasarrufu sağladığı bildirilmektedir.
• 1 kg yün kendi ağırlığının % 33 ü kadar rutubeti yoğuĢma olmaksızın havadan emebilmek
için 240 mcal ısı yayarak, ortamı ısıtır. Havadaki nem azaldığında ise yün, ortamdan 230
mcal ısı çekerek bu nemi buharlaĢtırır. koyunyünü ortamdan kıĢ mevsiminde daha sıcak
yazın ise daha serindir. Cam yünüyle kıyaslandığında % 10 daha az kalınlıkta, aynı
yalıtım sonucunu verir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 16

17. HAVAYı TEMIZLEME ÖZELLIĞI
• Yalıtımı koyunyünüyle yapılmıĢ olan binalardaki hava, daha temiz ve
solunabilir haldedir. Yün kötü kokuları da emer.
• Betonarme binalarda beton katmanlarının, zehirli ve kanserojen bir gaz
olan formaldehit salgıladığı bildirilmektedir. Koyunyünü toksik gazları
emer.
• Hasta bina sendromuna yol açan formaldehit, nitrojen dioksit ve sülfür
dioksit gazlarını çok kısa sürede emip bünyesinde bağladığı
bildirilmektedir
• Nemli ortamlarda, hava sirkülasyonu ve ısı alıĢveriĢi iyi planlanarak
yünden doğal bir hava filtresi sistemi gibi yararlanmak mümkündür.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 17

18. SıVı TEMIZLEME, ARıTMA ÖZELLIĞI
• Koyunyünü, denizlerdeki petrol kirliliğinin önlenmesinde
uzun yıllardır bariyer ve arıtma filtresi olarak
kullanılmaktadır.
• Özellikle atık su arıtma sistemlerinde kurĢun vb ağır
metallerin yanı sıra bakteriyel bulaĢmaların fiziksel
arıtılması için defalarca kullanılabilen bir filtrasyon
malzemesidir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 18

19. ĠNSAN SAĞLıĞıNA VE ÇEVREYE ETKILERI
• Ġnsan sağlığına ve doğaya hiçbir
olumsuz etkisi yoktur. Teması ve
uygulanması güvenlidir, deri ya da
solunum alerjisine yol açmaz.
Maskesiz, eldivensiz, koruyucu
kıyafetsiz taĢınması ve yerleĢtirilmesi
kolaylıkla yapılır.
• Bina içinde sentetik poli-stren
yalıtkanlar gibi toksik gazlar yaymaz,
tam tersine havayı filtre eder. Yün
liflerinin parçacık büyüklüğü, solunum
riski oluĢturmadığından zararsızdır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 19

20. YÜNLE TEMAS HEM KONFORLU HEM
SAĞLıKLıDıR.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 20

21. • Yün yalıtkan üretilirken, sentetiklere göre
• % 85-90 daha az enerjiye ihtiyaç vardır.
• 1 ton koyunyünü yalıtım malzemesinin üretimi için 15
kW enerji yeterlidir. Böylece atmosfere 6 kg daha az
CO2 salınmakta, hava kirliliği ve ozon tabakasını
incelten sera gazlarının salınması önlenmektedir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 21

22. DAYANıKLıLıĞı
• Doğru kullanımla ömrüne süre biçmek neredeyse imkânsızdır.
• Yün halılar yoğun kullanımda bile yapı ve özelliğini kaybetmezken, mineral
yününden yapılan halıların çok kısa zamanda kalınlığını ve yalıtım performansını
yitirdiği bilinmektedir.
• Üretimi sırasında hiçbir kısmı atılmaz, döĢenmesi, kesilmesi kolaydır, hiçbir parçası
boĢa gitmez.
• Doğal maddelerle muamele edilerek kemirgen, böcek küf, mantar gibi zararlılara ve
ateĢe karĢı dayanıklılığı artırılır.
• Güvenlik amaçlı olarak, yün keçenin kurĢun geçirmeme özelliğinden dolayı,
kıyafetlerde ve araçlarda da kullanılmıĢtır.
• Fiziksel olarak çok sağlam yapıda oluĢu nedeniyle, güç ve hareket aktarımında, yapı
bölümlerinin bir arada tutulmasında, sarma, çekme gibi destek uygulamalarında
kullanılmaktadır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 22

23. TÜRKIYE’DEKI DURUM
• Enerji Performans Yönetmeliği,
• 4 milyar TL ye ulaĢan toplam enerji tasarruf potansiyelinin % 30
unun binalardan sağlanabileceği belirtilmektedir
• Yalıtım malzemesi pazar payı 2 milyar dolar
• 150 bin tonunu taĢ ve cam yünü, 7 milyon metreküpü köpük vb
malzemeler ülke ihtiyaçlarına yetmediği
• binaların % 90 ının yalıtımsız olduğu bildirilmektedir.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 23

24. TÜRKIYE’DEKI DURUM
• Yalıtımda uygun malzeme seçilmemesi halinde daha
fazla çevre kirliliği, kaynak israfı ve insan sağlığını
olumsuz yönde etkileyecek riskler çoğalmaktadır.
dıĢa bağımlı, pahalı, hantal teknoloji, çok fazla enerji
gerektiren, kaynaklarımızı azaltan ve çevre kirliliğini
körükleyici, sonunun ne olacağını tahmin
edemeyeceğimiz riskli endüstri dalları olmaması…
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 24

25. TÜRKIYE’DEKI DURUM
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 25
• Yaygın yalıtım malzemesi çeĢitlerinin yüksek yatırım
maliyeti
• Yalıtım malzemesi sektörüne yapılan yatırımların,
• fazla miktarda enerji
• oranda doğal kaynak sarfı ve çevre kirliliği
• geliĢmiĢ ülkelerde yalıtım malzemesi sektörü, doğal,
yenilenebilir ve sürekli kaynaklara yönlendirmiĢtir. Bu
kaynakların da baĢında yün, selüloz gibi doğal lifler
gelmektedir.

26. TÜRKIYE’DEKI DURUM
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 26
• Ülkemizde küçükbaĢ hayvan sayısıyla beraber yün
üretimi de azalmıĢtır. Buna rağmen ucuz ve temini
kolay bir üründür.
• 2010 yılında 30000 ton yapağıdan 20000 ton yün elde
edileceği tahmin edilmekte olup, bunun tamamının
yalıtım malzemesi olarak kullanılması halinde ise;
• 800 bin metreküp yün yalıtım malzemesi üretilebilir.

27. TÜRKIYE’DEKI DURUM
• Sağlık, çevre ve ekonomik bakıĢ açılarından, koyunyünü doğal
ve kaliteli bir yalıtım maddesi olarak yalıtım pazarında yerini
almalıdır.
• Koyun yetiĢtiriciliğinin ülke çapında yaygın oluĢu bölgesel
kalkınmaya olumlu katkılar sağlayacaktır.
• Yünün değer kazanmasıyla, ülkemizin kırsal kalkınması için
yeni modeller ve avantajlar ortaya çıkacaktır.
ESPOLAT SELCUK UNIVERSITESI 27

28. Esad Sami POLAT
Y. Doç. Dr.
Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Kampüs, Konya.
epolat@selcuk.edu.tr
BİNA YALITIMINDA KOYUNYÜNÜNÜN
KULLANILABİLİRLİĞİ
İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER