1. ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ SANLI TEXNOLOGIYALAR
MINISTRLIGI
MUHAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍ
TASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ
UNIVERSITETI NÓKIS FILIALÍ
Telekommunikaciya texnologiyaları hám kásiplik tálim fakulteti
Ózbek tili hám shet tilleri kafedrası
Telekommunikaciya texnologiyaları baǵdarı 1-kurs 302-22 topar
studenti
Sarsenbaev Ersultannıń Akademiyalıq jazıw páninen
“Gazeta materiallarına sın pikir jazıwdı úyreniw”
temasındaǵı
ÓZ BETINSHE JUMISI
2. TEMA: Gazeta materiallarına sın pikir jazıwdı
úyreniw
Jobası:
Gazetalar táriypi
Sın pikir
Gazeta materiallarına sın pikir jazıwdı úyreniw
3. Gazetanı jámiyetshilikke jańalıqlardı zamanagóy, qalıs hám
anıq jetkizip beriwge qaratılǵan izbe-iz basılatuǵın dáwirli
baspa dep túsiniw múmkin. Ol aq yamasa kúlreń reńli jińishke
qaǵazǵa qara sıya menen basılǵan, jámiyetshilikti qızıqtırarlıq
aktual waqıyalar menen baylanıslı maǵlıwmatlardan ibarat.
Bunnan tısqarı, onda hawa rayı prognozları, oyın-kúlkiler,
bildiriw xatları hám tenderlar, redakciya multfilmları,
krossvordlar hám sudoku, nekrologlar hám basqalar ushın
arnawlı ústinler, sonıń menen birge, qosımsha maǵlıwmatlar,
qosımsha maǵlıwmat yamasa qosımsha bólimler bar.
Gazetada jańalıqlar, mazmunı hám tarawlarına kóre, yaǵnıy
biznesten sportqa hám siyasattan sawlıqqa shekem túrli
bólimler bar. Asıǵıs jańalıqlar baspanıń birinshi betinde payda
boladı.
4. Gazetada jańalıqlar, mazmunı hám tarawlarına kóre, yaǵnıy
biznesten sportqa hám siyasattan sawlıqqa shekem túrli
bólimler bar. Asıǵıs jańalıqlar baspanıń birinshi betinde payda
boladı.
Gazetalardıń eki forması ámelde bar, yaǵnıy reklama hám
klassifikaciyalanǵan reklama.
Gazetalar agentlikler tárepinen baspadan shıǵarılıp, olardıń
jazılıwı boyınsha adamlarǵa jetkiziledi. Házirgi kúnde gazetanı
Internet arqalı, tiyisli gazetanıń veb-saytınan erkin paydalanıw
múmkin.
5. Sın pikirlew bul – XXI ásir talapların tabıslı ámelge
asırıwımızǵa múmkinshilik jaratıwshı, úyrenelip atırǵan hám
atqarap atırǵan jumısımızdı jáne de tereńrek ańǵarıwımızǵa
járdem beretuǵın unamlı kónlikpe bolıp tabıladı. Sın pikirlewge
úyretiw Kadrlar tayarlaw milliy programmasında aytılǵan joqarı
kásiplik mádeniyatlı, dóretiwshilik jáne social aktiv ómirde óz
ornın tapa alatuǵın maman kadrlardı qáliplestiriw wazıypasın
sheshiwge de sáykes keledi. Al, sonday bolsa sın pikirlewdiń ózi
ne? Ádebiyatlarda bul túsinikke berilgen hár qıylı tariyplerdi
ushıratıw múmkin.
6. Este saqlaw - eń zárúrli pikirlew procesi bolıp, bulsız oqıw
procesin ámelge asırıp bolmaydı, bıraq ol sın pikirlewden túpten
parıq etedi. Kompyuterdiń yadı hár birewimiznikinen ádewir
jaqsılaw, bıraq este saqlaw sın pikirlewdi bildirmeydi. Kópshilik
oqıtıwshılar hár qanday pikirlewden kóre yadtı rawajlandırıwdı
joqarılaw qádirleydiler, qadaǵalaw jumısları hám imtixanlarǵa
tiykarlanıp studentler yadı kólemin tekserediler. Bıraq sın
pikirlew tárepdarları bolsa intellektual iskerliginiń quramalılaw
túrlerin názerde tutadı.
7. “Sın pikirlew” túsinigine uyqas kelmeytuǵın taǵı bir pikirlew
túri bul - dóretiwshilik yamasa ishki sezim menen (intuitiv) sezip
pikirlew bolıp tabıladı. Sportshı, súwretshi, muzıkashılar miyinde
de quramalı pikirlew procesi júz boladı, bıraq olar bunı hátte
sezbeydiler de. Onda sın pikirlew ne?
“Sın pikirle” termininen pedagogikalıq ortalıqta talay waqıttan
berli paydalanıp kelinedi hám túrli pedagoglar bunı túrme-túr
tárizde túsinediler. Kópshilik oqıtıwshılar hám metodistlar ushın
sın pikirlew «joqarı tártiptegi» pikirlewdi ańlatadı – joqarı degeni
usı mánisten alıp qaraǵanda ǵana, Ol Benjamin Blum sistemasına
kóre úyreniw qábiletleriniń sońǵı joqarı tekshesinde turadı
8. Filosoflar sın pikirlew degende, ádetde logikalıq pikirlew hám
tastıyıqlaw kónlikpelerin túsinediler, onıń járdeminde studentler
dıqqat penen oqıw, tereń tartıslar júrgiziw hám jazıwda óz pikirlerin
anıq hám oylap ańlatıw imkaniyatın aladılar. Ádebiyat teoretikleri
hám tariyxshılar ushın teksttiń strukturalıq bólimlerin ajıratıwǵa hám
teksttiń kıtapxanǵa tásir qılıw usılların sın kózqarastan qayta baqlaw
etiwge hámde avtor shıǵarmanı jaratıwda ámel etken sebeplerdi
anıqlawda járdem beretuǵın tekstke jantasıw “sın” dep esaplanadı
Djeni Stil, Kert Meredis, Charlz Templardıń “Sın pikirlewdi
rawajlandırıw ushın oqıw hám jazıw” joybarında tómendegishe
aytıladı: “Adam sın pikirler eken, ol yamasa bul ideyalar menen
tanısadı, olardı ámelge asırıwdaǵı múmkin bolǵan aqıbetlerin de
itibarǵa aladı. Olardı tiykarlaw ushın qosımsha oy-pikirler
sistemasınan paydalanadı, jáne bular tiykarında óz kóz qarasın islep
shıǵadı”
9. Sın pikirlewde ideyalar hám olardıń áhmiyeti kóp pikirlilik kóz
qarasınan kórip shıǵıladı hám de olar basqa ideyalar menen
salıstırıladı. Bul pikirlewdiń eń joqarı dárejesi intellektual iskerlik
bolıp, ol jaǵdayda analiz, salıstırıwlar, anıqlama beriw, qollaw,
tartıs, jańalıq, mashqalalardı sheshiw yamasa pikirlew procesin
bahalawǵa bólek itibar beriledi. Sın pikirlew baylanıs hám gruppa
menen islew ilimiy tájriybelerin rawajlantıradı.
Házirde studentlerdi oqıwǵa úyretiw hám sın pikirlewdi
iyelewleri zárúrli wazıypa bolıp esaplanadı. Jańa
informaciyalarǵa dus keler eken, studentler onı ǵárezsiz túrde
bahalawı, oǵan hár qıylı kóz -qarasınan qarawı, odan óz mútajlik
hám maqsetleri jolında paydalana alıw múmkinshiligi tuwrısında
juwmaq jasay alıwları zárúr.
10. Gazeta materiallarına sın pikir jazıw degende biz gazeta
jurnallarda baspadan shıǵatuǵın, yaǵnıy maqalalar, qosıqlar,
jazıwshılardıń shıǵarmaları, respublikamızda bolıp atırǵan
sońǵı jańalıqlar boladıma, hár qanday materialǵa hár bir
insannıń óz jeke kóz qarası, sonday-aq pikiri boladı. Múmkin
ol jaqsı pikir bildirer, yamasa jaman pikir. Bul hár bir adamnıń
ózinen kelip shıǵadı. Házirgi másele, gazeta materiallarına sın
pikir jazıw, sın pikir bildiriw bolıp turıptı.
11. Qaraqalpaq Jasları gazetasiniń 2023-jil 18-may kungi
“Órtke sebepshi bolmań ” atamasindaǵı baspasına sın
pikir.
Házirgi kunde elimizde órt halatları kop ushiraspaqta. Buǵan
tiykarǵı sebep xalıqtıń gazlerden durıs paydalanbawı dep
kórsetilgen. Bunday órt halatları bolǵanda biyguna insanlar
ómirden otedi. Órt halatlarınıń aldın alıw ushın turli is-ilajlar
ótkerilmekte. Burınlari jası u’lkenler otpen oynama dep kóp
aytatın edi. Elimizde hár bir insan órt qawipsizligi
qaǵiydalarına tolıq ámel etiw kerek. Bul maqalada órt
jaǵdayları bolǵanda ne qılıwımız kerek ekenligi aytılǵan.
Usidan kelip shıģıp insanlar órt qawipsizligine tolıq ámel etiw
kerek.
