Asenkron motorların çalışma prensibi.Dokuz eylül üniversitesi imyo Ebru Hoca Hazırlıyan:Enver Karabulut

4. ASENKRON MOTOR NEDİR ?
Motor sargılarına verilen alternatif akımın meydana getirdiği döner manyetik alanın
dönme hızı ile rotorun dönme hızı aynı olmayan motorlara asenkron motor denir. Bu
motorlara, indükleme prensibine göre çalıştıkları için indüksiyon motorları da
denilmektedir. Asenkron motorlar ucuz olmaları, az bakım gerektirmeleri, çalışmaları
sırasında ark oluşturmamaları, birkaç wattan 3500 kW’a kadar imal edilebilmeleri, çeşitli
fazlarda yapılmaları, momentlerinin yüksek olması ve teknolojideki gelişmeler sonucunda
devir sayılarının çok geniş sınırlar içinde değiştirilmesi nedeniyle endüstride en çok
kullanılan motorlardır. Uygulamada onlarca çeşitte elektrikli motor karşımıza çıkmaktadır.
Asenkron motorların kullanılma oranı yüksek seviyededir.

6. ASENKRON MOTORLAR NASIL ÇALIŞIR ?
3fazlı asenkron motorlarda, 3 fazlı stator sargıları gerilim ile
beslendikleri zaman makinededöner manyetik alan oluşur. Bu
manyetik alan senkron hızda döner. Bu hızda dönen manyetik
alandan dolayı durmakta olan rotor iletkenlerinde bir gerilim
indüklenir. Rotor uçları kısa devre edildiğinden rotorda bir
akım akacaktır. Biot-Savart yasası gereği akım akan iletken,
manyetik alan içerisinde olduğunda bu iletkenlere bir kuvvet
etkir ve rotor dönmeye başlar. Rotorun hızı senkron hızdan
küçüktür ve hiçbir zaman senkron hıza ulaşamaz.

14. Ancak bir fazlı asenkron motorlarda döner manyetik alan oluşmaz. 3 fazlı sargılara
gerilim uygulandığında döner alan meydana gelir. Halbuki bir fazlı makinede hem
sargıların hem de akımları bir fazlı olması gereği ancak sadece makinede alternatif
manyetik alan oluşur. Değeri sadece zamanla ve akımın genliğine bağlı olarak değişir.
Bir fazlı asenkron motorlarda döner alan olmadığı için rotor dönemez. Bu durumda bir
fazlı asenkron motorlara döner alanı yaratacak yardımcı bir sistem gerekir. Bu durumda
ya yardımcı sargı ya da kondansatör kullanılarak döner manyetik alan oluşturulur ve
makine döner.

15. ASENKRON MOTORUN KONSTRÜKSİYONU VE ÇEŞİTLERİ
Asenkron makinenin konstrüksiyonunu inceleyecek olursak; makinenin bir
statoru bir de rotoru vardır. Sargılar bu yapılara sarılır. Stator makinenin
hareketsiz kısmıdır. Rotor ise hareketli kısmıdır. Bunların üzerlerine sargılar
yerleştirildiği için stator ve rotor silindirik yapıda üretilirler. Uzunlukları
birbirine eşit olup oluşan manyetik alan, stator ve rotor arasındaki hava
aralığını geçip rotora ulaşması sağlanır. Çalışma şekline göre statordaki
sargı uçları üçgen veya yıldız bağlanır. Nasıl bağlı olması gerektiği motorun
plakasında yazar.

20. ROTOR İKİ ÇEŞIT OLUP BU ÇEŞITLERE GÖRE ASENKRON
MOTORLAR İKİYE AYRILIR:
1. Sincap Kafes Rotorlu Asenkron Motorlar: Sincap kafesli rotorda oluklara
yerleştirilen sargılar, rotor silindirinin her iki ucunda bir çember ile kısa devre
edilirler. Bu şekilde uçları kısa devre edilmiş rotor iletkenlerinden akım akarak
makinenin dönmesi sağlanır. Bu motor çeşidine kısa devre çubuklu asenkron
motorlar da denir.

24. BILEZIKLI ROTORLU ASENKRON MOTORLAR:
2. Rotoru sargılı olanlarda ise rotor üzerine açılmış oluklara aynen statorda
olduğu gibi üç fazlı olarak sargılar sarılmıştır. Sargı uçları fırça ve bilezikler
yardımıyla dışarı çıkarılarak motor gövdesi üzerindeki bağlantı kutusuna
bağlanır. Rotordaki bilezik yapısı ise yol verme ve hız ayarında çok önemli bir
yere sahiptir. Bazı durumlarda bilezikli asenkron motorlarda yol verme ve hız
ayarı motorun bileziklerinden yapılır.

29. • Asenkron motorların ucuz olması, fazla bakım gerektirmemesi ve
çalışma sırasında pek fazla ark yapmamasından dolayı son derece
tercih edilen bir makinedir. Bir fazlı asenkron motorlar küçük güçlü
olarak imal edilirler. Çamaşır makinesi, pompalar, buzdolabı gibi
sistemlerde veya bir fazlı alıcılarda kullanılırlar.
ASENKRON MOTORLARIN KULLANIM ALANLARI

34. Üç fazlı asenkron motorlar genelde fazlar arası gerilimin yüksek olduğu
sanayi kuruluşlarında, fabrikalarda vs. kullanılır. Asenkron motorların
avantajlarını sayacak olursak; önceden de belirttiğimiz gibi ucuzdurlar ve
diğer motor çeşitlerine göre daha sağlamdırlar. Çalışma esnasında ark
yapmaması en büyük özelliklerindendir. Yük altında devir sayıları çok
değişmez. Güç elektroniği devreleri ile devir sayısı ayarı yapılabilir. Hem
küçük güçler hem de büyük güçler için üretilebilirler.

40. KAYNAK:
• Birsen Yayınevi, Prof. Dr. Faik Mergen, Elektrik Makineleri II
• tr.wikipedia.org
• bilgiustam.com
• meb.gov.tr
• elektrikport.com
• elektrikrehberiniz.com