1. 17.2.2014Erlendur Steinar 1
Umfang og áhrif fyrirhugaðs sjókvíaeldis
á norskum laxi
í Eyjafirði
• Aðalfundur Flúða 13.4.2015
• Erlendur Steinar
2. 17.2.2014Erlendur Steinar 2
Umfang og áhrif fyrirhugaðs sjókvíaeldis
á norskum laxi
í Eyjafirði
• Sjókvíaeldi á norskum laxi í Eyjafirði, rétt norðan Hörgárósa
• 2,4 milljónir laxa í 30 mánuði
• Heildarveiðin á laxi, bleikju og urriða á Íslandi í 20 ár!!!!!!
• 2.400 laxar sleppa árlega (norskt meðaltal) - ef slys þá gætu milljón laxa sloppið
• Leitar upp í nær- og fjærliggjandi ár - jafnvel 2.000 km
• <100 km frá Fnjóská, Fljótaá, Flókadalsá, Laxá í Aðaldal, Mýrarkvísl og Reykjadalsá
• Þar veiðast 2.400 laxar á ári (meðaltal ´05-´14)
• Veiðin í Fnjóska er 500 laxar á ári (meðaltal 2005-2014)
• 25 veiðiár innan 120 km
3. 17.2.2014Erlendur Steinar 3
• Eldissvæðið er 3,5 km2 (3*1,2)
• 5% af flatarmáli Eyjafjarðar
Hjalteyri að ósi Eyjafjarðarár
• Á stærð við Pollinn
Leirubrú og norður í slipp
• 2 km að Hörgár
• 6 km að Fnjóská
• 15 km að Eyjafjarðará
• 80 km að Laxá í Aðaldal
• 25 veiðiár innan 120 km
7. Áhrifin – sértækt og almennt:
Erlendur Steinar 7
Erfðablöndun
Laxalús
Sjúkdómar og sníkjudýr
Lífrænn úrgangur frá eldinu
Ólífrænn úrgangur frá eldinu
Notkun á stórum svæðum sjávar
Ógnar lífsgæðum tugþúsunda Íslendinga og rótgróinni atvinnugrein
8. 17.2.2014Erlendur Steinar 8
• Eldislax (Norskur kynbættur) sleppur úr kvíum
– 0,1% meðaltal
– Syndir allt að 2.000 km, leitar í ár og hrygnir
– Blandast við náttúrulegan stofn
– Rýrir afkomumöguleika hans
• Íslenski laxastofninn
– 11.000 ára sérhæfing í íslenskum aðstæðum
– Norskur lax sérhæft sig að norskum aðstæðum í svipað langan tíma. Því er villtu stofnarnir
eru mjög ólíkir.
• Norski eldisstofninn er kynbættur og sérhæfður til að vaxa
hratt á stuttum tíma
– Svipað og kjúklingur í kjúklingarækt.
• Blöndum við náttúrulegan =>
– Afkvæmin vanhæfari í lífsbaráttunni
– Afföll aukast og lífsferlar raskast
– Blöndun til langs tíma gefur af sér nýjan stofn með rýrari afkomumöguleika
Erfðablöndun
10. Samhengið
• Flytjum inn breska kolanámudráttarklára (eða arabíska
gæðinga) og látum blandast íslenska hestakyninu
– t.d. í hlutföllunum fjórir innfluttir á móti hverjum íslenskum
• Eða rollur frá Nýja-Sjálandi?
• Hversu ánægð yrðum við með þann bræðing?
17.2.2014Erlendur Steinar 10
11. 17.2.2014Erlendur Steinar 11
Laxalús
• Laxalúsin blómstrar í eldiskvíunum..
– Kjöraðstæður enda eldisfiskur í miklum þéttleika í sjókvíum
– sest jafnt á eldisfiskinn sem á villtan göngufisk á svæðinu
– Laxalús er náttúrleg er í litlum mæli í náttúrunni, þá veldur hún litlum skaða
• Lúsin er sníkjudýr og þarf kvendýrið á hýsli að halda til að ljúka
þroskun eggja
• Á fiskinum nærir hún sig á húðfrumum, slími og blóði
• Lúsin getið valdið miklum afföllum á villtum fiski
• Hamlar vexti og fæðunámi i sjó
• Breytir gönguhegðun og ruglar lífeðlisfræðileg kerfi
• Afföll vegna lúsar úr sjókvíum á náttúrlegum laxaseiðum og urriða
sem fer um eldissvæði geta verið allt að 50%
• Aföll á bleikju jafnvel enn meiri (vegna lúsar úr sjókvíum)
• Í sjókvíaeldi er fiskur allan ársins hring og þéttleikinn jafnan mikill,
þar eru því kjöraðstæður fyrir lúsina enda magnast þéttleiki
lúsarinnar þar gríðarlega. Áhrifa lúsarinnar gætir mest innan 30 km
frá kvíunum en undan straumum getur hún borist í allt að 100 km
• Lúsin leggst á villtan fisk sem syndir um útbreiðslusvæðið
15. 17.2.2014Erlendur Steinar 15
• Sjúkdómar og sníkjudýr:
Fiskur í kvíum er í miklum þéttleika - þar geta blossað upp sjúkdómar sem
smitast getast í villtan fisk. Slíkt getur haft neikvæð varanleg áhrif á
náttúrulega fiskistofna, aðallega lax, bleikju og urriða. Mesta hættan er af
innflutningi lifandi seiða eða með búnaði erlendis frá.
• Lífrænn úrgangur frá eldinu:
Fóðurleifar, saur og þvag; Getur haft áhrif á botndýralíf og borist með
straumum inn fjörð. Við útreikning á burðarmati svæða má nota norsk
viðmið; LENKA-aðferð þar sem firðir bera við bestu aðstæður 9.000
kg/km2 ákomu af N2 (köfnunarefni ) á ári og skv. nýlegri norskri úttekt er
árleg losun N2 á hvert framleitt tonn af laxi um 50 kg.
Það þýðir að Eyjafjörður innan við Hjalteyri (60 km2) ber um 540 tonna
ákomu af N2 á ári. Frá því þarf svo að draga ákomu N2 vegna núverandi
byggðar (200 t) , atvinnustarfsemi (100 t) og framburði ársvæða (100 t).
Eftir stendur því svigrúm upp á 140 t af N2 á ári sem jafngildir tæplega
3.000 tonna árlegri framleiðslu af laxi.
• Ólífrænn úrgangur frá eldinu:
Lyf, eiturefni, þvottaefni o.fl.; Getur haft áhrif á botndýralíf, borist með
straumum inn fjörð.
• Notkun á stórum svæðum sjávar:
Stór svæði eru upptekin svo ekki verður hægt að stunda þar
atvinnuveiðar, sportveiðar, hvalaskoðun eða fara í svartfugl.
17. Laxeldi í sjó á Íslandi
17.2.2014Erlendur Steinar 17
18. • Aðalfundur stangveiðifélagsins Flúða mótmælir harðlega
fyrirhuguðu eldi á norskum laxi í Eyjafirði og skorar á stjórnvöld
að banna allt sjókvíeldi á laxfiskum við Eyjafjörð
• Aðalfundur Stangveiðifélagsins Flúða fer fram á það að yfirvöld
banni með öllu sjókvíeldi á norskum laxi, regnbogasilungi og
öðrum ágengum framandi stofnum sem valdið geta skaða á
vistkerfinu, spillt náttúrlegum fiskistofnum og ógnað
líffræðilegri fjölbreytni
13.4.2015Erlendur Steinar 18