3. SARRERA Gorka eta biok, lan hau egitea pentsatu dugu ni han egon nintzelako eta Gorka harritu delako egun hauetan han gertatu denarekin. Orduan, gai interesgarria iruditu zaigu, Egiptoren historia, hizkuntza, monumentu garrantzitsuak… Baina batez ere egun hauetan gertatutakoa.
4. KOKAPENA Egipto, Afrikako ipar-ekialdean dago. Baita ere, Asiako hego-mendebaldean dagoela ean genezake, Sinai penintsula hartzen duelako. Mediterraneo itsasoarekin egiten du muga, eta Gazako Zerrenda, Israel, Itsao Gorria, Sudan eta Libiarekin ere bai. Kairo da Egiptoko hiriburua. 1.010.000 kilometro karratuko eremua du gutxi gora behera, Nilo ibaia ertzeetan izanda. Egipto munduko 38. estatu zabalena da.
5. HIZKUNTZA Egiptoren hizkuntza ofiziala, arabiarra da. Oso hizkuntz zaharra da, eta grekoaren moduan, alfabeto ezberdina du. Hau ez da ezberdintasun bakarra, ezkerretik eskuinera idatzi beharrean, eskuinetik ezkerrera idazten da. Hau da alfabetoa
6. TXANPONA Hango txanpon ofiziala, egiptoar libera da. Libera, ehun piastratan zatitzen da, edo 1000 miliemetan. 1 euro = 7,44 egiptoar libera
7. MONUMENTU GARRANTZITSUAK Abu Sinbel-go tenplua Keop piramidea Esfingea Karnak tenplua Kefren piramidea Mikerinos piramidea Philaengo tenplua
8. ABU-SINBELGO TENPLUA Hirurek hiriburuak zituzten Egiptoko historian zehar, Amon, Ra, Ptah eta Ramesenak zirela esaten zen. Assuango probintzian dago kokatua, Nubia gunean. Ramses IIak eraiki zuen.
9. Philae tenplua, Isis, Osiris eta Horusen elezaharra gertazen den lekua da, lau tenpluetatik bat. Nectaneho, Ptolomeoak eta Justiniano faraoiek eraiki zuten. Assuan probintzian aurki dezakegu, Nubia gunean. PHILAEKO TENPLUA
10. KEOPS PIRAMIDEA Keops piramideak, 150 metroko altuera zeukan, baina orain, 136 metroko altuera du, tontor zati bat galdu baitu. Bere eurpegiaren alde batek, 146,26 metro ditu. Giza izeneko probintzian dago, Kairoren ondoan .
11. Mikerinos piramidea, beste bi piramide opetsuen ondoan kokatuta dago, Gizan, Kairoren ondoan. Micerinos faraoiak egin zuen, hilobi izateko asmoarekin. MIKERINOS PIRAMIDEA
12. Estatua honek, lehoi gorputza eta giza burua duten irudiak ziren. Tenpluen aurrean jartzen ziren, hau babesteko. ESFINGEA
13. Piramide hau, piramidea izan arren, tenplua ere bada. Gizan ere badago, eta hilobi bezala erabiltzen zuten. Beste piramide batzuk bezala, kanpotik ikusgarri dago, eta barrutik ere bai. KEFREN PIRAMIDEA
14. Tenplu hau, Luxorretik gertu dago, Nilo ibaiaren ondoan. Tenplu honen gela hipostiloa, (estalita zegoen gela bat zen, erdiko gela, zutabez inguratuta) oso-oso handia da, 102metroko zabalera, 53 metroko sakonera du. Barruan, 134 zutabe ditu. KARNAK TENPLUA
16. Aintzinako Egipto, Niloren ertzean sortu zen orain dela 5.000 urte baino gehiago. Biztanleak, lur eremu batzuetan bizi ziren, batzuk lur beltzetan eta bete batzuk lur gorrietan. Lur beltzetan, urak gune lokatztuak eta lur emankorrak ziren, horregatik han ereiten zuten. Lur gorriak, berriz, basamortua esan nahi, gutxi gora behera. Han bizi ziren bi arrazoi nagusigatik; babes naturala zutelako eta metala eta harria ateratzen zutelako handik. NON ETA NOIZ SORTU ZEN EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA
20. BIZIMODUA LANDA BIZIMODUA Egiptoar gehienak nekazariak ziren. Herri txikietan bizi ziren. Nekazariak, zerealez, barazkiz eta fruituz elikatzen ziren. Mahatsarekin ardoa egiten zuten. Animaliak ere bazituzten, probetxua hauetatik ateratzeko. Familia kide guztiek egiten zuten lan. HIRIETAKO BIZIMODUA Hirietan, faraoiak, nobleak, merkatariak, eskribak, apaizak, soldaduak eta eskulangileak bizi ziren. Hilobiak eta tenpluak hemen zeuden. Nilo ibaiaren ertzeak eraikitzen zituzten hiriak, horrela portua izan zezaten.
21. ERLIJIOA Egiptoar biztanleak, politeitak ziren, hau da, jainko-jainkosa bat baino gehiago zuten. Eguzkiaren jainkoa zen jainko naguia, Ra edo Aton deritzena. Beste jainko-jainkosa garrantzitsuak, Isis, Osiris eta Horus ziren. Jainko bakoitzak tenplu bat zuen, haren estatua gordetzeko han. Tenplu guztiek apaiz taldeak zituzten. Egunero egunero, eskaintzak egiten zizkieten jainkoei.
22. Gizona txakal buruarekin edo txakalez irudikatzen da. Hilen jainkoa da eta arimen gidaria da. Anubis Bendaz gainezka agertzen da, besoak gurutzatuz eta koro garai batekin. Goizez ateratzen da, egunean zehar distiratzen du eta gauez Seth-ek hiltzen du. Osiris Tebasen jainkoa da. Askotan Rarekin agertzen da, orduan Amón-Raren izenarekin agertzen da. Esaten dute munduaren eta bizitzaren sortzailea dela. Amón Gizona eguzkiko diskoa du buruaren gainean. Eguzkia da eta beste jainkoekin erlazionatzen da, adibidez, Horus edo Amon. Ra irudiapena Deskribapena jainkoak
23.
24. BABA GHANNOUSH: berenjena purea berakatzarekin. KOBEIBA: haragia, arraina eta intxaurrak GAMBARI: ganba erraldoiak berakatz salstsarekin JANARI TIPIKOA KUFLA: arkume okela txikituzko biribilkiak brasara egina, OM ALI: Bero jaten den, ogia edo pasta, esnearekin, intxurrekin kokoarekin, eta pasekin. KUMAFA: Talarianak, labean, intxaurrekin, azukrearekin eta eztiarekin.
25. Muḥammad Ḥusnī Sayyid Mubārak ( محمد حسنى سيد مبارك . Hosni Mubarak 1934. urtean jaio zen Kafr-ElMeselhan. 30 urte egon da Egiptoko lehendakaria izan ondoren (1981. urtean kargua hartu zuen),otsail honen 11an utzi du herriaren protestak medio zirela. 30 urte agintean egoteko, reis-ak (Mubarak lehendakariak), bozketak gezurtu zituen eta bere etsaiak herritik bota edo erasotu. GERTATUTAKOA
26. Jende guztia haserretuta bildu da askatze plazan, 18 egunetan zehar, Kairon. Mubarak hau gertatu dela ohartzean armada bidali du hauek hiltzeko, baina armada herritarren parte ipini da, eta hainbeste presio sortu dute, Mubarakek, azkenean, postua utzi behar izan duela. EGIPTO BERRIA
27. http://eu.wikipedia.org/wiki/Egipto http :// mundoegipcio.net /Egipto-Actual-2. aspx http :// www.egipto.com /museo/monumentos/ http://www.egipto.com/cgibin/forum2004/showthread.php?t=5292 Geografia eta historia 1 DBH Zubia Santillana BIBLIOGRAFIA
