4. Beharrezko materiala
Zuringoa botaeta gerolaster goitik ikusita
Bukaeran, igaron etagero zuringoa eskuetan.
Edalontziaigaro eta gero
Egun bat igaro eta gero
10 ordu pasa bezainhartu
20 minutu igaro dagoenean
2 minutu estaltzekogero, bezala zegoen.
30 minutu igaro eta momentuan
Egun bat egosiaeta gero,
Bukaeran zuringoa
5. Esperimentua egiten genuen
bitartean hartutako datuak
Argazkiak
ATZERA Gertatutakoaren azalpen zientifikoa
6. • Zuringoan aurkitzen diren proteina kateak elkartuta
daude forma bat HARTUZ eta “Globular proteinak “
izena jasotzen dute. Arrautza frijitzean, beroak proteina
kateak askatzea eta beste batzuekin elkartzea eragiten
du. Aldaketa honek eragiten du begi-bistaz ikusten den
kolorea eta oinarria hartzea. Prozesu
hau, desnaturalizazio hitzaz ezagutua, hainbat eratara
eragin daiteke:
• Berotuz, egosiaz edo frijituaz
• Zuringoak irabiatuz
• Produktu kimikoen bidez, adibidez, azetona.
• Gainera, desnaturalizazio hau gertatzen denean ez dago
atzera bueltatzerik, hau da, arrautza edo proteina
horrek ezin du hasierako erara bueltatu.
Atzera
7. •Hasieran, alkohola edalontzira isuri eta gero, zuringoa bota
dugunean,botatako eran gelditu dela ikusi dugu, hau da, zuringoa
edalontzira bota eta gelditu den formarekin iraun du. Argazkietan ikusi
duzuen moduan, bertan zuringoak “mendi” itxura duela ikus daiteke alde
batean. Aldiz, alkoholak horixka kolorea hartzen joan da.
Ordu erdi igaro eta gero, zapia kendu eta zuringoa hasieran zeukan era
berdinean jarraitzen zuen eta alkoholak kolore horia zuen. Oso arraroa
iruditu arren, zuringoa gardena izatetik txuri izatera bilakatu da, baina
hori alkoholarekin nahastu bezain pronto, ez ordu erdi igaro eta gero.
•Denborarekin, zuringoa solidotu egin dela dirudi, hau da, guk
zartaginean arrautza frijitu bat egiten dugun modu berean gelditu da
zuringoa, edo horrela ematen du, gainera, oraindik hasierako eran
dago, forma berdinarekin.
Egun bat igaro eta gero, dena berdin-berdin dago, alkohola horixka
kolorekoa bilakatu da eta zuringoa “solidotu” dela dirudi, hori horrela
gertatu den jakiteko, edalontzitik atera dugu eta egia da, arrautza
zartagian egiten dugun moduan dago, zuringoa era berean dago, ez
dago likido egoeran, ikusi, eskuan hartu daiteke eta guzti!
Atzera
10. z
B
a
e
h
r
a
r
r
i
r
a
a
Funtzionamendua:
Hermetikoki itxita dagoen eltze bat da. Hermetikoki itxita egotean
ez dio lurrunari eltzetikan ateratzen uzten eta honen ondorioz bero
gehiago dago eltzearen barruan eta horren ondorioz azkarrago egiten
dira.
Eltzearen barruan tenperatura 100 gradutara iristen da normalean.
ATZE
Presio eltzeak seguruak dira balbula baten bidez neurtzen dute
presioa eta honek huts egiten badu beste segurtasun balbula bat du ez
lehertzeko.
RA
11. Presio eltzean egindako babarrunak: saltsa arina Eltze irekian egindako babarrunak: saltsa lodia
Babarrunen saltsa lodiagoa izatearen zergatia hauxe
da: eltze irekian ur gehiago lurruntzen da eta presio
eltzean berriz lurrundutako uraez da bertatik
ateratzen. Horren ondorioz,bukaeran, ur gutxiago
duenez ,eltze irekiak, saltsa lodiagoa de eta besteak
berriz ur gehiago edukitzean saltsa arinagoa du.
ATZE
13. Papin, Rober Boyie fisikoaren laguntzaile
ohiak, 1679ean presio eltzea asmatu zuen.
Metalezko ontzi bat zen segurtasuneko
balbula batekin eta tapa ajustatu batekin.
Historiako lehen presio-eltzea porrot bat izan
zen.
ATZERA
14. 1682ko apirilak 12an, Royal Society-ko
kideak oso afari elaboratua afaltzeko
prest zauden, Denis Papin sukaldari-
asmatzaile frantsesak egina.
ATZERA
15. Suaren temperatura aldaketak arazo gutxiago ekartzen zituen Papin
seguritatezko balbulan, istripu ugari ekarri zituela. Aplikazio
zientifikoetarako izan ezik, presio eltzeak 150 urtez ahaztuak izan
ziren. Napoleon Bonaparte izan zen bere agerketaren arduraduna.
1810ean, Napoleonek etsipenez ari zen janaria kontserbatzeko, eta
gobernua premio bat eman zuen soluzioa aurkitzen duenaril.
Nicholas Appertek irabazi zuen, Papin – en eltzea hobetuz.
Ordundik aurrera, eltzeak gero eta hobeagoak dira.
ATZERA
16. Gaur egun, presio eltzeak oso famatuak dira eta lehenengo
munduko ia pertsona guztiak dute bere etxean bat. Janaria
prestatzeaz gain, ur-poltsa berotzeko ere erabiltzen da.
Presio eltze marka asko daude. Besteak beste, WMF, Bosch,
Magefesa...
ATZERA
17. Saltsa lodia
gustuko
Saltsa arina
gustuko
ATZERA
18. BUELTATU
HOZKAILURA
Mingotsa
Gozoa
Umamia
Garratza
Gazia
EGIN KLIK HITZ BAKOITZEAN BERE INFORMAZIOA JAKITEKO
19. Gazia bost zaporetatik garrantzitsuenetarikoa da eta mihiaren
aurreko alboetako papiletan dastatzen da.
Gatzaren kastingaren
argazkiak ikusi nahi badituzu
klik egin argazkian.
21. Gustu hau mingainaren atzealdean
nabaritzen da. Bost gustuetatik okerrena da.
Gustu honen bidez jakin dezakegu zerbait txarra
dagoen, pozoindua dagoen…
ARGAZKIAK IKUSTEKO
22. Kafea hartu
Ahotik pasa
Hemen sentitzen da
mingots zaporea
Atzera
23. Gozo zaporea zaporeen arteko zapore funtsezkoenetako bat da,
eta gainera,mundu osoko kultur guztietan dago, beste asko
bezala. Mihi aurrealdean da gehien sentitzen den tokian.
Karbohidrato asko dituzten janariei esaten zaie zapore gozoa
dutela.
Janari gozoak gure bizitzan parte artzen duten momentu
handienak
janarien
postrean edo litxarkerietan izaten da.
Klik egin argazkiak ikusteko.
25. Garratzaren zaporea mihiaren aldeen atzealdean
da nabarien. Zapore hau hion batzuek
detektatzen dute azidoa urarekin
nahastean, gehienetan.
Klik egin argazkiak ikusteko.
26. Zukua atera Probatzen
Hemen sentitzen da
garratz zaporea
Atzera
27. Gustuaren bosgarren kategoria da. Zapore gozoa, gazia, garratza eta
mingotsari umamia erantsi zaio. Bere zaporea haragiarenaren antzekoa da.
Tokioko Kikunae Ikeda mende hasieran beste zapore ezberdin batean
pentsatu zuen: zainzurien antzekoa
zen, tomatearena, gaztarena, haragiarena baina ez zuen betiko zaporeekin
antzekotasunik: gazia,gozoa...
Gaur egun, umamiak garrantzi handia du gure sukaldarien artean. Txinako
jendeak esplikazio handiak eman ditu zapore berri honen inguruan.
Hemen sentitzen da
umami zaporea
Atzera
28. Jogurta egiteko orduan, esnea
hauts-esnearekin nahas daiteke.
Askok egiten dute. Badakizue
zertarako?
Hauts-esneak egiten duena
hauxe da:
Lehenik, jogurta solidoagoa
egiten du.
Eta azkenik, mamitze prozesua
azkartu egiten du.
AURRERA
29. Jogurtak bakterioak ditu; ezinbestekoak eta
onak, gainera! Zein dira? Zer funtzio dute?
Lactobacillus bulgaricus eta Streptococcus
thermophilus dira jogurtetan aurki ditzakegun
bakterioak.
Hauen funtzioa mamitzea da hartziduraren
bidez.
Bakterioek egiten dutena da esneak duen
laktosa, galaktosan eraldatzen dute. Hau
errazagoa da liseritzeko eta gainera ez du
alergiarik sortzen. Horregatik esaten da jogurta
liserigarriagoa dela
Zer da laktosa?
30. LAKTOSA
Laktosa esnearen azukrea da, glukosaz eta
galaktosaz osatutako disakaridoa. Bi
monosakarido horiek lotzerakoan ur molekula bat
askatzen da.
Laktosa da ugaztunen esneetako gluzidorik
garrantzitsuena, %4-5 artean agertuz emeen
esnean. Bere formula gordina C12H22O11 da, eta
bere pisu molekularra 342,30 g/mol.
Laktosa ongi digeritzeko gizakiak laktasa entzima
behar du. Entzima horrek laktosa hidrolizatzen
du, glukosa eta galaktosa sortuz; bi
monosakarido horien zurgapena heste
meharraren mukosan gertatzen da. Laktasaren
gabeziak laktosarekiko intolerantzia izeneko
gaitza sortzen du, zenbait tokitan
(Asian, adibidez) oso zabaldua dena.
ATZERA
31. Supermerkatuetan jogurt mota
ezberdinak daude. Azken urteetan
asko zabaldu dira bifidus-ak
dituztenak. Zer berezitasun dute?
Jogurta naturalari Bifidobacterium
bifidus bakterioa eransten zaielako
dira ezberdinak.
Jogurta egiten
32. Argazki honetan bezala esne kea botatzen hari denean sutik kendu
egin beharko dugu.
Lehen pausua jogurta irekitzeaegiteko behar diren material guztia:
Hemen ditugu gure jogurta da
Hondoren, bigarren pausoa jogurta koilarakada txiki bat botatzea
Pausu honekinontzi, jogurtjogurta bote bateraeta nola txikiarekin esneautzi
Ondo ondo nahastu gera esnea berotzen eta nola ez hori egiteko
Azkenik sukaldean egin beharko bat, zapia pixka esnea da!!!!!!! Eta
ontzi bakoitzean dugu gure koilara
Baina esnea2berotzeko materialarik garrantzitsuena bat bota egin argazkian
Sutik atera etaasten egin dugun gure jogurta tapatu bira 6 orduz
Esnea , hondoren natural ez eta emateko
eta jogurta ondo nahasteko.
ikusten daukagutoki epelbeharko eta hondoren hozkailura sartuko dugu 4
hortxe dugun materiala batean botatzen burduntzira burduntzia da
beharko dugu. argazkia esnea dugu eta horren izena
beharko dugu
koilara txikia
orduz.
33. Dagoeneko udaberriaren
erdialdean gaude eta
azkenean udaberria
bukatuko den bezela
datorren apirilaren
30ean zernolako
olinpiadak amaituko
dira eta
Axularreko partaideak
eskerrak eman nahi
dikizuegu guztiagatik
eta honekin batera
agur fresko bat beroa
badator eta!
BUKATU
