5. Zer dira antibiotikoak? Antibiotikoa (grezierako anti , 'kontra', eta bios , 'bizitza') mikrooganismo kutsatzaileen hazkundea ezabatu edo eragozteko erabiltzen den sustantzia da. Antibiotikoek aukerazko toxikotasuna daukate, hau da, bere ekintza toxikoa handiagoa da organismo erasotzaileentzat egoitza ematen dietenentzat baino. Antibiotiko ezagunenen artean, gaixotasun kutsakor anitzen tratamenduan (adibidez, sifilia, gonokozia, tetanos edo eskarlatina) erabilitako penizilina aipa liteke. Estreptomizina, tuberkulosiaren tratamenduan eta bihotzaren gaizkoaduraren prebentziorako erabiltzen den beste antibiotiko bat da. Antibiotiko ugari, medikuaren errezetarik gabe erabiltzen dira auto-medikazio prozesuetan eta gehienetan, ez dira behar bezalako baldintzetan hartzen. Hau da, ez behar bezalako dosietan, ezta behar adina denboran ere. Horrek, etorkizunean, botikaren eraginkortasuna galtzea dakar. Onddoak, piluletan ere bai?
6. Zer lotura dute onddoek antibiotikoekin? Flemingnek, kasualitate hutsez, Penicillium notatum lizuna (onddo mikroskopikoa) hazten zen inguruetan bakterioen hazkuntza ezinezkoa zela ohartu zen. Bakterioak izaki bizidunak direnez, hazten joaten dira baina hauen inguruan penizilina badago, hauen hazkuntza galarazten du eta horren ondorioz bertako bakterioak hil egiten dira. Aurretik esandako guztia laburbilduz,onddo mikroskopikoen eta antibiotikoen lotura, onddoak ekoiztutako sustantzia antibiotikoen osagai dela.
7. Nork aurkitu zituen lehenengoz? Eta, nola? Alexander Fleming ikerlari eskoziarrak penizilina (lehenengo antibiotikoa) aurkitu zuen 1928.urtean. 1921ean, lisozima izeneko proteina aurkitu zuen. Proteina honek, bakterioak suntsitzeko ahalmena du. Bere mukien kultiboa egiten ari zelarik, hau oso ohizkanpoko organismo batzez kutsatua izan zen. 7 urte geroago, Flemingek penizilina aurkitu zuen. Hau Fleming oporretatik itzuli zenean gertatu zen. Bere mahaian kultibo-platertxo batzuk utziak zituen oporretara joan aurretik. Hauetako batzuk bota egin zituen eta besteak gorde. Azken hauetako bigarrenean, lizun orban baten-ondoan estafilokoko-koloniak suntsiuta zeuden. 1929an, Fleming-ek, Ridley eta Craddock bere laguntzaileek, lizuna aztertu zuten, Penizilina izena jarri zioten, penicilium jenerokoa zelako. Penizilinak, organismo patogeniko askoren hazkuntza eragozten zuen eta gainera zelula bizientzat ez zela toxikoa ikusi zuten. Nobel sariko batzordeak, 1944.urteko Nobel saria Flemingi, Florey eta Chaini eman zioten batera. Fleming bakteriologo ona eta trebea izan zen eta lan handiak egin zituen, baina penizilinaren kontu honetan neurrigabeko ospea jaso zuen. Beraz zientzialari ezagun honen benetako irudia agertzea izan da lerro hauen asmoa.
8. Birusak bizidunak al dira? Batetik, materia organikozko osagaiak izan behar ditu; besteak beste, geneak . Bestetik, bere kabuz bizitzeko gai izan behar du bizidunak; hau da, beharrezko energia eskuratzeko eta horrekin hazteko gai izan behar du. Eta, azkenik, ugaltzeko gai izan behar du, eta bere antzekoak diren ondorengoak izan behar ditu. Zergatik antibiotikoek ez dituzte gripea sendatzen? Birusak geneak ditu, ugaltzeko gai da baina ezin da bere kabuz bizi . Ostalari bati eraso egiten diotenean, haren zeluletan aldaketak eragiten dituzte, eta zelulak beren mesedetan lanean jartzen dituzte. Nolabait, zelulek ahaztu egiten dute berezko lana zein duten, eta birusen osagaiak ekoizten hasten dira Hori dela eta ez da biziduna. Beraz, bizidunak izateko muga-mugan daude, baina ez, ezin dugu esan birusak bizidunak direnik! Horregatik antibiotikoak birusen kontra ezin dute ezer egin.
9.
10.
11. GUK OGIA EGIN DUGULA JAKITEKO HEMEN DITUZUE ARGAZKIAK
15. Kaixo denoi: Gaur laguntza gelako ikasle batzuekin egon gara ogia egiten. Gazte hauek ezin dute guk bezala ikasi eta beste eginkizun batzuetan ibiltzen dira.Hauetako bat ogia egitea da.Astean birritan egiten dute ogia eta bakoitzak bere ogia egiten du, gero saltzeko. Beraien izenak, Ekhi Gonzalez, Jon Lopez , Ane Lizao eta Beñat Barrutia dira. Eta beraien irakasleak Arantza eta Esther dira.
16. Kaixo Jon Lopez naiz Kaixo ni Ekhi Gonzalez naiz Beñat Barrutia dut izena Kaixo Ane Lizao naiz eta ogia nola eginten dugu erakutsiko dizuegu
17.
18. OGIA EGITEN Lehenik eta behin eskuak garbitu behar dira. Ondoren, argazkietan ikusten den modura, ahal dutenek amantala jartzen dute, baina korapiloa aurretik egiten dute. Ezin dutenek berriz, dakitenei laguntzen diete. Sukaldean arinago ibiltzeko erlojuak eta pultserak kentzen dituzte. Eskuak garbitzen Amantala jartzen Erlojuak, pultserak …
19. Orain hasteko prest daude. Lehenengo irina neurtuko dute. Hortarako pisua erabiliko dute.500g pisatu ondoren bol batera botako dute, horrela 4 aldiz 4 bol desberdinetan, beraiek 4 baitira. Irinarekin batera legami apur bat botatzen dute, legani naturala erabili dutelako. Berriz, sobrekoa erabiltzen baduzue, sobre osoa bota beharko duzue. Eta gatza ere botatzen dute, goilarakada 1. OGIA EGITEN Ogia lantzen Irina pisatzen Lau bol lau neska-mutilentzako
20. OGIA EGITEN Guztia bol- ean eduki ondoren, ura bakarrik falta da. Irin integralerako 350 ml dira, baina irin zurirako pixkat gutxiago. Masa ondo nahastu. Gero eta masa gehiago landu, eta hobea irtengo da ogia. Ondo nahastu eta gero, leku epel batean 2 ordu inguru lotan utzi behar da. Ogi masarekin lenean bukatu ondoren, ondo garbitu behar dira eskuak, batit bat azazkalak. Ura botatzen Lotan usten Erreportariak eta Jon masa nahasten
21. OGIA EGITEN 2 ordu igaro ondoren, labean sartzeko prest gaude. Baina labean sartu baino lehen urrats batzuk jarraitu behar ditudu. Lehenengo masa berriro ere landu behar dugu. Ondo landu eta gero, Ogiari itxura eman behar zaio. Itxura eman eta gero, ogiari sardexkarekin zuloak egin behar zaizkio eta gero labanarekin marra batzuk. Labean sartu aurretik, ontzi batean ura sartu eta listo laberako. Bandejan “papel de cocina” jarri eta labean satu. 55 minutu gutxi gora behera jarri eta listo!!!!! Lotan utsi eta gero, handi handia ogia masa geratzen da. Labanareki eta sardexkarekin zuloak egiten Ogia apaintzen
22. OGIA EGITEN Treee!! Zer da zarata hori? Hummm zelako usain ona !!! Eta hemen dugu gure ogia.
26. SALTSA PERRETXIKO HORIA / Cantharellus cibarius Kaixo, gu saltsa perretxiko horiak gara, edo Cantharellus cibarius -ak. Jateko OSO ONAK gara. Uda eta udazkena tartean aurki ditzakeguzue planifolio eta konifera artean.
27. ONDDO ZURIA / Boletus edulis Apa, ni onddo zuri bat naiz, edo Boletus edulis -a. Jateko OSO ONA naiz. Pagadi, harizti, gaztainadi eta pinudietan aurki nazakezu udaberritik, udazkenerarte.
28. KULETO FALTSUA KULETO FALTSUA / Amanita muscaria Kaixo, ni kuleto faltsu bat naiz, edo amanita muscaria bat. Kontuz nirekin , POZOINTSUA naiz, eta ezaugarri aluzinogenoak sor ditzaket. Udatik udazkenerarte, pagadi, harizti, gaztainadi eta pinudi artean aurki nazakezu.
29. ASTAPUTZA / Lycoperdum perlatum Epa, ni astaputza naiz, edo nahiago baduzu Lycoperdum perlatum -a. JANGARRIA naiz gaztea naizenean. Udan eta udazkenean, talde handietan irteten naiz lur azidoetan batez ere.
30. GIBELURDINA / Russula virescens Kaixo, ni gibelurdina naiz, edo Russula virescens bat. OSOS ONA naiz eta pagadi, harizti, gaztainadi eta pinudietan aurkitzen naiz, udatik udazkenera bitartean
31. KARRASPINA / Morchella esculenta Kaixo, ni Morchella esculenta bat naiz. JANGARRIA naiz, baina nire espezieko perretxiko bakoitzak, zenbait substantzia toxiko ditu beroarekin kentzen direnak. Sierra de Grazaleman aurki nazakezu.
32. SALTSA PERRETXIKO BELTZA / C raterellus cornucopioides Apa, ni craterellus cornucopioides bat naiz. JANGARRIA naiz eta basoetan, lur umeletan aurkitzen naiz uda eta udazkena bitartean.
33. KAIOLA GORRI / Clathrus ruber Apa, ni kaiola gorri edo Clathrus ruber -a naiz. JANGARRIA naiz, baina ez daukat zaporerik. Udaberritik, udazkenera irtetzen naiz materia organiko asko dauden lurretan.
