1. Tema 6.
Da Carreira armamentística ao
fin da Gran Guerra

2. 4.2. A carreira de armamentos
• Unha vez Bismarck é expulsado do goberno, a
Realpolitik (equilibrio de poderes para evitar a
carreira armamentística) da paso á
Weltpolitik, política exterior agresiva na que
dita carreira cobrou forza.
• Rusia e Reino Unido, ameazados por este
cambio de rumbo, aproximáronse a Francia,
quedando conformados dous bloques
contrapostos:

4. • Aliados/Tripla Entente: Rusia, Francia, Gran Bretaña.
• Potencias Centrais/Tripla Alianza: Alemaña, Austro-
Hungría, Italia

5. • Cada bloque inciaría unha carreira de
armamentos, que anticipaba á guerra e, ao
mesmo tempo, a crecente economía alemá,
supoñía unha ameaza importante para os
intereses británicos e franceses.
Canón Krupp

6. Algúns atencedentes
da Primeira Guerra Mundial
1. Alemaña e a súa política
panxermanista.
2. II Revolución Industrial:
Alemaña ameaza a
hexemonía económica
de Inglaterra e o
predominio naval.

7. 3. O colonialismo imperialista: Competencia
económica, tensións.

8. 4. Rivalidades entre as potencias:
a) Francia y Alemania por Alsacia e Lorena.
b) Rusia e Austria-Hungría pola hexemonía nos
Balcanes.
c) Servia: Na súa visión política de crear a Grande
Iugoslavia, necesitaba incluir Bosnia Herzegovina,
anexados ao Imperio Austro-húngaro.

9. 4.3. A paz armada
• Chámase “Paz Armada” á etapa de tensións entre
os dous bloques de alianzas rivais, que
contribuíron a incrementar as rivalidades;
exemplo disto vemos:
– Marrocos: aquí Alemaña opúxose ao expansionismo
colonial francés, aínda que a diplomacia evitou
conflitos bélicos.
– Nos Balcáns, o Imperio austrohúngaro anexionaría
Bosnia-Herzegovina, o que provocaría a desconfianza
rusa e derivaría en guerras balcánicas posteriores.

10. • Cada Estado trataba de garantir a súa seguridade
e posición internacional con aliados poderosos e
a maior forza militar posible. ¿De qué maneira?
– Aumentando os orzamentos militares.
– Alongando o servizo militar a dous ou tres anos.
– A través do progreso técnico, que proporcionou
armas máis eficaces e mortíferas.
– O aumento da poboación permitiu mobilizar exércitos
de millóns de homes, os máis numerosos da historia.

15. • A hostilidade entre os dous bloques foi aumentando.
• Producíronse diversas crises –nas colonias e nos Balcáns- que
se resolveron sen utilizar armas, pero aumentaron a
desconfianza xeral.
• Pouco a pouco a guerra comezou a considerarse inevitable.
• Os discursos de exaltación patriótica fixéronse máis
frecuentes e os militares de cada país comezaron a traballar
en hipotéticos plans de guerra.
• A opinión pública, influida pola prensa, aceptou a idea de un
conflito armado. A guerra prevíase curta, con rápidos
movementos de tropas e ataques fulminantes. Os expertos
militares sostiñan que gañaría quen dese o primeiro golpe…

16. A Primeira
Guerra Mundial (1914-1918)

17. 5.1. Causas da Gran Guerra
1. Económicas: a economía alemá resultaba ameazante para
os británicos e franceses.
2. Coloniais: Alemaña consideraba que co seu amplo poder
económico non tiña suficiente poder colonial.
3. Políticas, debido a rivalidades territoriais:
• Francia ansiaba as rexións de Alsacia e Lorena.
• Italia as provincias irredentas que estaban en mans de Austria.
• Nos Balcáns, o Imperio austrohúngaro quería controlar novas
nacións, mentres que Serbia quería unificalas nunha Gran
Serbia e Rusia buscaba ter unha maior influencia sobre elas.
1. Diplomáticas: constitúense a Triple Alianza e a Triple
Entente. Debido a estas alianzas, se un pais membro está
involucrado nun conflito, os seus aliados tamén
participarían, provocando unha guerra xeralizada.
2. Ideolóxicas: o nacionalismo exacerbado incrementou as
tensións entre as distintas potencias.

18. 5.2. O estalido da Guerra
• Nestas circunstancias, un
magnicidio, sucedido en verán de
1914, serviu de casus belli*. Un
nacionalista bosnio asasinou en
Saraievo ao herdeiro da Coroa
Austro-Húngara, o arquiduque
Francisco Fernando. Austria culpou
a Serbia de axudar ao asasino e, co
apopio alemán, declarou a guerra a
Serbia.
• O mecanismo das alianzas púxose
en marcha:
– Rusia declarou o seu apoio a Serbia,
e ao seu lado fixérono os seus *Magnicidio: asasinato do xefe de
alados, Francia e Gran Bretaña. Estado ou gobernante
– Os dous bloques (Potencias Centrais Casus Belli: circusntancia que provoca
e Aliados) enfrentáronse e, seguindo unha declaración de guerra.
os consellos militares, mobilizáronse
con rapidez para tomar a iniciativa.

19. 5.3. A Evolución do conflito
• Trala declaración de guerra, recibida con entusiasmo
popular en case todos os países, os exércitos de ambos
bandos mobilizáronse con rapidez para lograr canto
antes unha victoria decisiva, pero o resultado non foi o
esperado.
• Na Gran Guerra os gobernos desenvolveron unha
economía de guerra, é dicir, os recursos económicos e
industriais foron destinados á fabricación masiva de
material bélico. Deste xeito, tiveron especial relevancia
as novas armas empregadas (ametralladoras, carros
blindados, gases tóxicos, submarinos), que
converteron á Gran Guerra na máis mortífera ata o
momento.

20. Armamento da
I Guerra Mundial

21. Modelo de lanzallamas portátil

22. Granadas

23. 1. Stielhandgranate ------- Granada de palo
2. Diskushandgranate Granada de disco
3. Eierhandgranate Granada de mano
4. Kugelhandgranate Granada de bola u de piña

24. Granada rifle
Para solucionar o problema das
distancias creouse a “granada rifle”,
que alcanzaba hasta 400 m. Esta
arma é a orixe da creación do
lanzamisiles.

26. Armas biolóxicas
Continuando coa “escalada” armamentistica, cada vez máis
especializada, xurden as armas químicas. O uso de gas venenoso na
Primeira Guerra Mundial foi unha importante innovación militar. Os
gases utilizados iban dende o gas lacrimóxeno a axentes
incapacitantes como o gas mostaza e axentes letales como o fosxeno.
Esta guerra química foi un dos principais elementos da Gran Guerra.

27. Etapas da Gran Guerra
• Guerra de Movementos:
– Levouse a cabo durante os primeiros meses da guerra;
baséase en ofensivas e contraofensivas.
– No caso alemán, o seu plan (O Plan Schlieffen) consistía en
evitar a loita simultánea en dúas frontes; deste modo
pretendía derrotar a Francia na fronte occidental antes de
enfrontarse na oriental a Rusia, de quen se esperaba unha
mobilización máis lenta:
• Na fronte occidental, Alemaña avanzou rápidamente ao principio,
atravesando un país neutral, Bélxica, e chegaron preto de París.
Sen embargo, os aliados frearon a seu ataque no Marne.
• Na fronte oriental, os rusos reaccionarion antes do previsto, polo
que pese ás victorias alemanas, a guerra continuou.

28. • Guerra de posicións: tras as primeiras batallas, os
exércitos quedaron bloqueados e sometidos a unha
guerra de desgaste.
Os exércitos da fronte occidental cavaron
trincheiras e aferráronse ao terreo. A
guerra estancouse, e resultou evidente
que ía ser longa.
Os soldados vivían naquelas gabias
enlamandas, en condicións durísimas, polo
que a guerra de movementos inicial
convertiuse nunha guerra de trincheiras,
caracterizada polos seus ataques
frontais, é dicir, ataques de grupos de
soldados que saían das súas trincheiras e
trataban de avanzar baixo fogo inimigo
para abrir unha brecha, producíndose
moitos mortos e poucos avances.
Nas batallas de Ypres, Vedún, Marne ou
Somme (fronte occidental) morreron
centos de miles de homes (inmenso custo
humano).

30. • Tanto as potencias centrais como os aliados
intentaron incorporar novos contendentes na
batalla ao seu favor e abrindo novas frontes de
loita:
– Novos contendentes:
• Do bando das potencias centráis: O Imperio Otomano/Turco
e Bulgaria.
• Do bando da Entente: Italia e Xapón.
• Dado o igualado das forzas, parecía claro que
vencería aquel que resistise máis.

31. Mapa Fronte Occidental

32. Mapa Fronte Oriental

33. • A guerra entrou nunha fase de desgaste: cada
bando bombardeaba as trincheiras inimigas
con todos os medios dispoñibles, ademáis de
asfixiar económicamente ao rival.
• O Reino Unido bloqueou os mares para
impedir a chegada de suministros a Alemaña,
polo que esta desenvolveu unha poderosa
frota submariña e afundiu miles de buques,
incluso de países neutrais; esta estratexia
supúxolle a inimizade de países como EEUU.

35. 6.1. O final da guerra
• O equilibrio entre os dous bandos,
acadado pagando un alto custo,
comezou a cambalear (tambalearse)
no ano 1917 debido a dous
circunstancias decisivas:
– A Revolución Rusa, que beneficiaría
ás potencias centrais. Comezou a
falarse das primeiras conversas de
paz –por separado- entre Rusia,
Alemaña e Austro-Hungría que
culminarían ao ano seguinte.
(Tratado de Brest-Litovsk)
– Os Estados Unidos declaráronlle a
guerra a Alemaña como resposta aos
seus ataques submarinos
indiscriminados. A axuda americana
liberou económicamente aos
exhaustos países aliados e provocou
o afundimento de Alemaña.

36. 1918
• Sen embargo, na propia Alemaña a situación era de extrema
gravedade, ata o punto de chegar a temer un estoupido
revolucionario semellante ao ruso.
• Ante a situación, Alemaña optou por xogar a súa última baza e, no
verán de 1918 lanzou unha ofensiva contra Francia, co obxectivo de
romper esta fronte antes de que a axuda americana se fixese
efectiva. Alemaña non o conseguiu, Francia e Gran Bretaña
acabaron resistindo.
• No outono de 1918 os aliados de Alemaña foron abandoando a
loita, mentres que en Alemaña formábanse consellos
revolucionarios entre soldados e obreiros, consellos semellantes ao
modelo soviético. Ante o inminente dun colapso en Alemaña, o
kaiser, Guillermo II, abdicou e proclamouse a República alemana.
• O 11 de Novembro Alemaña pedía o armisticio.
* ARMISTICIO: consiste na suspensión das agresións
entre dous grupos (países, nacións, faccións)
que se atopan enfrentados nunha loita armada.

39. 6.2. Os Tratados de Paz
• Houbo discrepancias entre os vencedores sobre o trato que se lles
debía dar aos vencidos, deste xeito, mentres Francia e Reino Unido
esixían duras sancións a Alemaña, Estados Unidos e,
concretamente, o presidente W. Wilson, pretendía un espíritu de
maior concordia a través dos seus famosos Catorce Puntos.
• A pesares das discrepancias asinouse a Paz de París (conxunto de
tratados que puxeron fin á Primeira Guerra Mundial):
– Tratado de Versalles (firmado con Alemaña):
• Alemaña é considerada responsable da Guerra.
• Perde territorios, como Alsacia e Lorena, que pasan a pertencer a Francia.
Tamén perde parte de Prusia e Posnania, que pasan a Polonia.
• Impúxoselle o pagamento de fortes indemnizacións de guerra.
– Tratados de Saint-Germain e de Trianon (firmados con Austria e
Hungría respectivamente):
• O Imperio austrhúngaro desintégrase.
– Tratado de Sèvres (firmado con Turquía):
• Desaparece o Imperio Turco; as súas antigas posesións pasan a pertencer a
Reino Unido e Francia.
– Tratado de Neuilly (firmado con Bulgaria).

40. 6.3. As consecuencias da Gran Guerra
• Elaboración dun novo mapa de Europa:
– Desaparecen os Imperios (II Reich, Turco, Ruso, Austrohúngaro).
– Aparecen novas nacións: Polonia, Checoslovaquia, Austria,
Hungría.
– Créanse Estados tapón, para illar a Rusia comunista. Finlandia,
Estonia, Letonia, Lituania e Polonia independízanse para previr a
expansión do comunismo ruso.
• Perdas humanas (máis de 10 millóns de mortos e máis de
20 millóns de feridos).
• Perdas económicas e materiais:
– Destrucción de campos de cultivo, infraestructuras e industrias.
– Endebedamento.
– Perda de hexemonía europea fronte a Estados Unidos.

41. • Crise política e social: do entusiasmo inicial, pasouse a
un profundo pesimismo e decepción e descrédito das
democracias, que foron consideradas responsables da
Guerra.
• Constitución da Sociedade de Nacións. P presidente
Wilson creou esta organización supranacional para
tratar de resolver de forma pacífica os conflitos entre
estados e fomentar a cooperación internacional.
• Esta organización tivo graves carencias dende as súas
orixes, como a non incorporación de EEUU, cuxo
congreso non aceptou a iniciativa de Wilson ou as
exclusións de Alemaña ou da Rusia soviética. Ademáis,
non tivo medios nin recursos para facer cumplir as
súas decisións.

43. Links de interese
• http://saladehistoria.com/PowerPoint/2011/0
5/10/primera-guerra-mundial/
• http://elpais.com/diario/2010/10/03/doming
o/1286077958_850215.html
• http://www.firstworldwar.com/
• http://profesorjlcarreras.blogspot.com.es/2012/05