Lecture at the Joint Master Program "Law and Informatics of the University of Macedonia and the Democritus University of Thrace 23 November 2020 (slides in Greek only)

1. Διαλειτουργικότητα &
σύγχρονα πληροφοριακά
συστήματα
Δρ Φώτης Φυτσιλής
Επιστημονική Υπηρεσία
Βουλή των Ελλήνων
23/11/2020

2. Δομή παρουσίασης
 Γενικό πλαίσιο
 Νομική πληροφορική
 Συστήματα & πρότυπα
 Η έννοια της διαλειτουργικότητας
 Παραδείγματα
 Συμπεράσματα

3. Που βρισκόμαστε;
 Τεχνολογική αλλαγή παραδείγματος
 Στα πρόθυρα μιας τεχνολογικής επανάστασης;
 Διάδοση προηγμένων αλγορίθμων, λ.χ. Blockchain, τεχνητής
νοημοσύνης & αυτόνομων συστημάτων (robots, drones, κ.λπ.)
 Καινούριες δυνατότητες:
 Μηχανική μάθηση
 Αυξημένη αλληλεπίδραση ανθρώπου – μηχανής
 Μείωση εξάρτησης από ανθρώπινο παράγοντα

4. Που πάμε;
 Οικοσύστημα εφαρμογών &
υπηρεσιών
 Ολοκληρωμένα συστήματα σύνταξης &
διακίνησης εγγράφων της διοίκησης
 Παρακολούθηση διεργασιών σε
πραγματικό χρόνο
Διαφάνεια, λογοδοσία
Gartner, Hype cycle, 2020

5. Νομική Πληροφορική (ΝΠ)
 Μετεξέλιξη της κοινωνίας της γνώσης σε κοινωνία της δικτύωσης
 Αύξηση υπολογιστικής ισχύος
 Προσαρμογή παραδοσιακών επιστημονικών κλάδων (και της νομικής)
στα σύγχρονα δεδομένα
 Μεγάλος όγκος νομικών κειμένων σε ηλεκτρονική μορφή
 Διάδοσή τους μέσω του διαδικτύου
ΝΠ: αυτοματοποίηση νομικών διαδικασιών

6. Προβληματισμοί
 Διεθνοποίηση των ψηφιακών δεδομένων
 Άσκηση του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης
σε ψηφιακά μέσα
 Κρυπτογράφηση δεδομένων
 Πρόσβαση κρατικών υπηρεσιών σε προσωπικά δεδομένα
Κατευθύνσεις έρευνας:
 Φύση της σύγχρονης νομοθέτησης
 Συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη νομο-
παρασκευαστική διαδικασία

7. Ενδεικτικά οφέλη
 Δημιουργία νομικού περιεχομένου ανοικτής
πρόσβασης
 Στοχευμένη πρόσβαση στη νομική πληροφορία
 Τυποποίηση και αυτοματοποίηση απλών νομικών
διαδικασιών και συμβουλών
 Εργαλεία συνεργατικής νομοθέτησης και σύνταξης
νομικών κειμένων
 Ταχύτερη, φθηνότερη και αξιόπιστη (first time right)
παροχή νομικών υπηρεσιών

8. Μηχαναγνώσιμα δεδομένα
Ο ρόλος του XML
 Τι είναι; (= eXtended Mark-up Language)
 Προτυποποιημένη, τεχνολογικά ανεξάρτητη γλώσσα υπολογιστών
 Πληροφορίες τεκμηρίωσης ως «επισημειωμένα» δεδομένα
 Ξεχωριστή αποθήκευση πληροφοριών και μορφοποίησης
 Επιτρέπει την επεξεργασία πληροφοριών (ενημέρωση, τροποποίηση,
διασύνδεση, αναζήτηση & ανάλυση)
 Αποτελεσματική & ακριβής μέθοδος αποτύπωσης

9. Ο νόμος ως κώδικας
 Καθορισμένη δομή των κανονιστικών κειμένων
 Αναπαράσταση σε XML
 Επισημείωση του κειμένου με ετικέτες (tags)
 Ανάπτυξη εργαλείων:
 Σύνταξη
 Δημοσίευση
 Ανάλυση
 «Αναλώσιμα δεδομένα»
 Εναλλακτική προσέγγιση 

10. <preface>
<subdivision>
<docProponent>Ελληνική Δημοκρατία</docProponent>
<docProponent>Υπουργείο Τουρισμού</docProponent>
<docType>Υπουργική Απόφαση</docType>
<docNumber>αριθμ. 1234/4</docNumber>
<docDate date="2020-04-15">(της 1 Απριλίου 2020)</docDate>
<docTitle>Κατάργηση ειδικού τέλους διανυκτέρευσης σε
τουριστικά καταλύματα</docTitle>
</subdivision>
</preface>
Παράδειγμα XML

11. Οντολογίες και συστήματα νομικών
μεταδεδομένων
Οντολογία: αποτύπωση ειδικών χαρακτηριστικών θεματικής
περιοχής
Στόχοι:
 Κατάργηση άχρηστων, επικαλυπτόμενων ή αντιφατικών
διατάξεων
 Κωδικοποίηση υπόλοιπων ρυθμίσεων
 Εγκαθίδρυση μηχανισμού αξιολόγησης ποιότητας της
νομοθεσίας

12. Περιγραφή οντολογιών
 Κλάσεις & δυαδικές σχέσεις
 Υπερ-κλάση owl:Thing
 Οι σχέσεις διαμορφώνουν
«τριπλέτες» (triplets):
 SportsCompetition “has-participant”
(an) Athlete
Πηγή: Πετάσης, Γ. 2013. Γλωσσική
τεχνολογία

13. Κατασκευή οντολογιών
Παράδειγμα κατασκευής με Protégé OWL

14. Data Catalog Vocabulary (DCAT)
 Περιγραφή δεδομένων κατά συγκεκριμένο τρόπο
 Αύξηση πιθανότητας εύρεσης στον παγκόσμιο ιστό
 Εξειδίκευση για ευρωπαϊκές πύλες δεδομένων DCAT-AP
 Προσθήκη διαλειτουργικότητας μεταξύ εφαρμογών
 Συνδυασμός με άλλες οντολογίες, όπως λ.χ. ELI

15. European Legal Identifier (ELI)
 Ευρωπαϊκό σύστημα κανόνων για την απεικόνιση
νομικών κειμένων οποιασδήποτε μορφής
 Τρία επίπεδα τεχνικών προδιαγραφών:
 Μοναδικά αναγνωριστικά νομικών πόρων
 Σύνολο μεταδεδομένων που περιγράφουν
νομική πληροφορία
 Ανταλλαγή νομοθετικών δεδομένων σε
μηχαναγνώσιμη μορφή

16. Μοναδικά αναγνωριστικά
 Ευέλικτος τρόπος δόμησης
 Προσαρμόζεται στην εκάστοτε εφαρμογή
 Αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας συλλογής
 Για την ευρωπαϊκή νομοθεσία παίρνει τη μορφή:
 Δυνατότητα καταχώρησης μερικού αναγνωριστικού
http://data.europa.eu/eli/{typedoc}/{year}/
{naturalnumber}{/subdivision*}/oj
Παράδειγμα:

17. Μεταδεδομένα ELI
 Υποχρεωτικά και μη υποχρεωτικά πεδία
 Δέκα υποχρεωτικά πεδία
 <dct:title>, <dct:description>, <dcat:distribution>,
<dcat:distributionURL>, <dcat:mediaType>,
<dcat:keyword>, <dcat:theme>, <dct:publisher>,
<foaf:page>, <dct:spacial>
 Λοιπά προαιρετικά πεδία (ενδεικτικά):
 <eli:in_force> (όχι) σε ισχύ
 <eli:date_document> ημερομηνία του εγγράφου
 <eli:date_publication> ημερομηνία δημοσίευσης

18. Akoma Ntoso (AKN)
 Σχήμα δεδομένων XML για τη μοντελοποίηση νομικών
εγγράφων
 Χρηματοδοτήθηκε από τον ΟΗΕ
 Το 2018 πήρε τη μορφή προτύπου
 Επιτρέπει τη διαρθρωτική και σημασιολογική σήμανση του
εγγράφου
 Είναι προσαρμόσιμο & συμπληρωματικό ως προς άλλα
σχήματα, λ.χ. ELI.

19. Δομή
κειμένου
σε AKN
Πηγή: Palmirani & Vitali (2012)

20. Παράδειγμα
 <bill> νομοσχέδιο
 <meta> μεταδεδομένα
 <preamble> προοίμιο
 <body> νομική πληροφορία
 <conclusions> μεταβατικές/τελικές διατάξεις

21. Μεταδεδομένα ΑΚΝ
 Ξεχωριστά από το κανονιστικό μέρος
 Αποφυγή παρερμηνειών
 Μακροχρόνια διατήρηση
 Δέκα πεδία / ειδικές εκφράσεις για τοπική χρήση:
Πεδία μεταδεδομένων σε ΑΚΝ
<identification> <publication>
<classification> <lifecycle>
<workflow> <analysis>
<temporalData> <references>
<notes> <proprietary>

22. Γιατί διαλειτουργικότητα;
 Πρόγραμμα ISA2: «Λύσεις διαλειτουργικότητας για δημόσιες
διοικήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες»
 Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας: «… βελτίωση της ποιότητας
των ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών και δημιουργία περιβάλλοντος,
όπου οι δημόσιες διοικήσεις θα μπορούν να συνεργάζονται ψηφιακά»
 Ακαδημία Διαλειτουργικότητας: «… προώθηση ψηφιακών δεξιοτήτων
δημοσίων υπαλλήλων στον τομέα της διαλειτουργικότητας για την
υποστήριξη των πολιτικών, της παροχής υπηρεσιών και της
αξιολόγησης συνεπειών»
Πηγές: https://ec.europa.eu/isa2/
https://joinup.ec.europa.eu/

23. Πλαίσιο διαλειτουργικότητας
 Πρώτη έκδοση: 2010
 Νέα έκδοση: 2017,
βλ. Communication (COM(2017)134)
 Εν τω μεταξύ:
 νέες πολιτικές ΕΕ
 τεχνολογικές τάσεις, λ.χ ανοιχτά
δεδομένα, υπολογιστικό σύννεφο
 ανατρεπτικές τεχνολογίες
Επίπεδα διαλειτουργικότητας

24. Legislation Editing Open Software
(LEOS)
 Λογισμικό ανοικτού κώδικα
 Υλοποιήθηκε υπό το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα ISA² για τη
διαλειτουργικότητα της νομοθεσίας
 Δικτυακή, συνεργατική εφαρμογή τύπου WYSIWYG
 Δυνατότητα ευρείας παραμετροποίησης
 Δημιουργία και χρήση πρότυπων νομικών κειμένων
 Ενδιαφέρουσα περίπτωση προς χρήση από την ελληνική
δημόσια διοίκηση
 Υποστήριξη από ομάδα ανάπτυξης (DG DIGIT)

25. Στοιχεία εφαρμογής
Συνεργασία
Σχολιασμός
Εμπλουτισμός
Εισαγωγή
Έλεγχος έκδοσης
Δομή

26. Βασική αρχιτεκτονική
 Αρχιτεκτονική τριών επιπέδων
διαδικτυακό επίπεδο
επίπεδο υπηρεσιών
παρασκήνιο
διασύνδεση με εξωτερικά συστήματα &
υπηρεσίες (αγγλ. integration services)

27. Επεξεργαστής
Κειμένου
Τελική μορφή
 Εξαγώγιμη ως .pdf και .leg
 Συμβατή με AKN (XML)
 Περιέχει λ.χ.:
 Προοίμιο (παραπομπές)
 Σώμα (άρθρα)
 Συμπεράσματα (ημ/νία,
υπογραφές)

28. ManyLaws
 Εργαλείο νομικής πληροφορικής
 Πλατφόρμα παροχής νομικών υπηρεσιών
 Χρήστες: πολίτες, επιχειρήσεις και διοικήσεις
 Πεδίο εφαρμογής (νομοθεσία): Ευρωπαϊκή Ένωση, Αυστρία
& Ελλάδα
 Τεχνολογίες: εξόρυξη κειμένων, επεξεργασία φυσικής
γλώσσας, σημασιολογική ανάλυση κ.ά.
 Στόχοι: πρόσβαση στη νομική πληροφορία & βελτίωση
αποτελεσματικότητας στη λήψης αποφάσεων

29. Αρχιτεκτονική συστήματος
Πηγή: Stavropoulou et al. 2020

30. Hellenic OCR Team
https://HellenicOCRteam.gr
 Διεπιστημονική, διατομεακή ομάδα
 Πληθοπορισμός ως μέθοδος έρευνας
 Ανοιχτός κώδικας και μέθοδοι
 Μέλος του Μητρώου Διαφάνειας ΕΕ
 Αναγνωρισμένο ως
 joinup.eu: λύση διαλειτουργικότητας
 Καινοτόμος πρακτική: IPU, 2019

31. Διαλειτουργκότητα
μέσω EΙPs
 EIPs: Σχέδια Ενοποίησης
Επιχειρήσεων (Hohpe & Woolf 2004)
 Διασύνδεση ετερογενών συστημάτων
& πηγών δεδομένων
 Σύνδεσμοι λογισμικού
 Επαναχρησιμοποιούμενα μέρη
 Ανάπτυξη παραδείγματος για
κοινοβουλευτικό έλεγχο
Πηγή: Leventis et al. 2020

32. Νέα εργαλεία
1. Έργο Εθνικής πύλης κωδικοποίησης (αξιολόγηση προσφορών)
2. Έργο νέου ΟΠΣ Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (διαβούλευση)
Χαρακτηριστικά:
 Έργα νομικής πληροφορικής
 Χρήση οντολογιών για μοντελοποίηση οργανισμών &
διαδικασιών
 Εφαρμογή προτύπων
 Αξιοποίηση τεχνολογιών μηχανικής μάθησης
 Προαγωγή διαλειτουργικότητας συστημάτων

33. Επανεκπαίδευση δημόσιων
λειτουργών
 Συνεκτίμηση διεθνών τάσεων & ευρωπαϊκού πλαισίου
 Εργαλεία & τεχνολογίες
 Εκπαίδευση κρίσιμης μάζα στελεχών
 Ανάπτυξη τεχνογνωσίας
 Συνδιαμόρφωση νέων εφαρμογών & υπηρεσιών
Εργαστήριο Νομικής Διαλειτουργικότητας

34. Συμπεράσματα
 Καλλιέργεια σύγχρονης αντίληψης περί ανάπτυξης &
διαχείρισης συστημάτων & εφαρμογών
 Ευρεία χρήση:
 Προτύπων
 Επαναχρησιμοποιούμενου λογισμικού
 Οντολογιών & σχημάτων δεδομένων
 Σημασιολογικού ιστού
 Υπό εξέλιξη & προς εξέταση:
 Εργαλεία ανοικτού κώδικα έναντι εμπορικών λύσεων
 Εθνικό/ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας

35. Ευχαριστώ για την
προσοχή σας!
fitsilisf@parliament.gr
https://fitsilis.gr
Template by