This is the lesson 3 of the course titled 'Environment and Landscape Archaeology' taught at faculty of Social sciences and Humanities of the Rajarata university of Sri Lanka

1. Lesson 3 – Human Environment Interactions - 2
P.B. Dharmasena
0777 613234, 0717 613234
dharmasenapb@ymail.com , dharmasenapb@gmail.com
https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena
https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions
http://www.slideshare.net/DharmasenaPb
Environmental Archaeology and
Landscape Archaeology
Course code: ARHM 4234

2. මානව පරිසර අන්තර්ක්‍රියා
1. මානව සන්තතියට පරිසරයයන් ඇතිවූ බලපෑම
2. පරිසරයට මානවයායෙන් ඇතිවන බලපෑම

3. පරිසරයට ඇතිවන මානව බලපෑම
 ජනෙහන යතරපුම
 වායු දුෂණය
 ජල දුෂණය
 භුමි දුෂණය

4. යලෝක ජනෙහනය බිලියන 6.6 ක් පමණ යේ. වසරකට දරුවන් මිලියන
95 ක් බිහියේ. යේ අනුව යලෝකයේ තත්පරයකට දරු උපත් 3 ක් සිදු යේ.
ජනෙහන වර්ධනය
හැමදාමත් යමයසේ සිදු වීද?

5. මානව ෙහනය ඝාතීය යලස වර්ධනය යේ යයි කියනු ලැයේ. එනේ
ජනෙහනය වැඩි වන විට වර්ධනයද යේෙවත් යේ.
ඝාතීය වර්ධනය
සාමානය ආයුෂ අයේක්ෂාව වැඩිවීම ක්ෂණිකව ඇති වූ සීග්‍ර ජනෙහන
වර්ධනයට විශාල යලස වෙකිවයුතු සාධකයයි. මීට වසර සියෙනනකට
යපර තිබු මිනිස් ආයු කාලයට වඩා දැන් ආයු කාලය දීර්ෙ වී ඇත්යත්
ඇයි? නැවත එය ආපසු හැරීමක් සිදුයවනවාද?
දැන් මිනිසුන් දිගු කලක් ජීවත් වන්යන් ……….
වඩා යහොඳ යසෞඛ්‍ය යසේවාවක් (ආයරෝෙය ශාලා, යබයහත්, එන්නත්)
යහොඳ සහ ඕනෑතරේ ආහාර
වඩා පිරිසිදු ජලය
දියුණු සනීපාරක්ෂක ක්‍රම
ජනෙහනයේ වැඩි වර්ධනයක් දක්නට ඇත්යත් ආර්ථික යලස
දියුණු වූ රටවලට වඩා දියුණුයවමින් පවතින රටවලය. එයසේ
වන්යන් ඇයි?

6. The changing population

7. උපත් යේෙය පිලිබඳ උපකල්පන භාවිතයයන් ජනෙහන වර්ධනය
පුයරෝකථනය කිරීමට පරිඝනක මාදිලි ප්‍රයයෝජනයට ෙත හැක.
අනාෙත ජනෙහන වර්ධන යේෙය පුයරෝකථනය
කිරීම
යබොයහෝ විශ්යල්ෂණයන් යපන්වා යදන්යන් ඉදිරි වසර 50 තුලදී
උපත් යේෙය පහත වැයටන බවයි. යමය විය හැකිද?
 ජනක ශක්තිය අඩුවීම
 සේපත් ඌනතාවය
 යරෝෙ
 යුද්ධ

8. අධික අමුද්‍රවය
භාවිතය
අධික ශක්තිය
භාවිතය
අධික භුමි
භාවිතය
අධික ජනතාව
යෙොඩනැගිලි,
යෙොවිපල්,
ෙල්වලවල්,
කුණුයෙොඩවල් යපොසිල
ඉන්ධන
සේපත් භාවිතය සහ දුෂණය සිදුකිරීම
අධික අපද්‍රවය
සහ දුෂණය ඇති
කරයි
කැලිකසල
යපොයහොර සහ විෂ
අපද්‍රවය
CO2, SO2, CO සහ දුම
පළියබෝධ සහ
වල් නාශක
ඛ්‍නිජ ලවන

9. දුෂණ කාරක යනු යමොනවාද?
වාතය, ජලය යහෝ භුමිය දුෂණය කරන ඕනෑම ද්‍රවයක් දුෂණ කාරකයක්
යේ. ගිනිකඳු පිපිරීේ වැනි ස්වභාවික සිදුවීේ වලදීද දුෂණය සිදුවන නමුදු
වඩාත්ම දුෂණය සිදුවන්යන් මානව ක්‍රියාකාරිත්වයන් යහේතුයවනි.
 දිරන - (උදා. මල අපවහන) _ මේවා පරිසරයට හානි කරන්මන් වුවත්
ඉතා ඉක්මනට දිරාපත් මේ.
 මනොදිරන (උදා: DDT පලිම ෝධ) – යේවා දිරන්යන් ඉතාමත් යසමින්
බැවින් ආහාර දාමයේ විවිධ තැන් වල විෂ මට්ටමට වඩා වැඩි ප්‍රමාන
එක්රැස් යේ.
පරිසර දුෂණය වැඩිවීම වැඩිවන ජනෙහනයක විශාලතම ෙැටළු වලින් එකකි
දුෂනකාරකයක් එක්යකෝ:

10. පරිසරයට ඇතිවන මානව බලපෑම
 ජනෙහන යතරපුම
 වායු දුෂණය
 ජල දුෂණය
 භුමි දුෂණය

11. වායු දුෂණය
මානව ක්‍රියා ප්‍රධාන වායු දුෂක වර්ෙ යදකක් නිපදවයි.
 හානිකර අංශු - මේවා වාතමේ පාමවන ඉතා සියුේ අංශුය (උදා. දුේ).
සාමානයමයන් මපොසිල ඉන්ධන දහනමයන් මේවා නිපදමේ.
 හානිකර වායු - මේවාට අයත් වන්මන් කා න් ඩමයොක්සයිඩ් (CO2)
සල්ෆර් ඩමයොක්සයිඩ් (SO2) නයිට්මරෝජන් ඔක්සයිඩ්ස් (Nox)
ආදියයි
18 වන සියවයසේ අවසන් කාල පරිච්යච්දය තුල ඇතිවූ කාර්මික
විේලවයත් සමෙ වායු දුෂණය ප්‍රධාන ෙැටළුවක් විය. යමය වඩාත් දරුණු
වුයේ මිනිසා යපොසිල ඉන්ධන දහනයයන් ශක්තිය නිපදවීම පටන්
ෙැන්මත් සමෙය
වායු දුෂණය, යෙෝලීය උණුසුම, අේල වැසි, ඔයශෝන ස්තරයට හානි
සිදුවීම සහ විෂ දුේ
යේ සියල්ල පරිසරයට සහ මානව යසෞඛ්‍යයට දරුණු බලපෑමක් එල්ල
කරයි.

12. මගෝලීය උණුසුේ වීම සහ හරිතාගාර වායු
ව යුදුෂණයේ දරුණුම තර්ජනය වන්යන් යෙෝලීය උණුසුමයි. යෙෝලීය
උණුසුම සිදුවන්යන් හරිතාොර වායු එක්රැස් වීයමන් පෘථිවියේ
උෂ්ණත්වය ඉහල යායමනි.
හරිතාොර වායු යපොය ොයවන් පරාවර්තනය
වන අයධෝරක්ත කිරණ අවයශෝෂණය
යකොට තාපය යලස ආපසු යපොය ොවට
එවයි.

13. 



14. 



15. පරිසරයට ඇතිවන මානව බලපෑම
 ජනෙහන යතරපුම
 වායු දුෂණය
 ජල දුෂණය
 භුමි දුෂණය

16. Water Pollution

20. 

 DDT (Dichloro Diphenyl
Trichloro ethane)

21. DDT
DDT

22. úI ridhk

23.  DDT

 DDT,









24. 2,4 - D 5 1984
Alachlor 6 -
Diuron 11 1987
Glyphosate 38 -
MCPA 35 1984
Oxadiazon 1 -
Paraquat 3 1986
Propanil 27 1982

25. Captan 3 1994
Mancozeb 21 1992
Maneb 3 1985

26. Carbaryl 4 1987
Carbofuran 14 1989
Chlorpyrifos 35 1985
Diazinon 11 1980
Fenobucarb 14 -
Phenthoate 13 -

27. 





27

28. 28





29. 




30. 

.



31.  (septic tanks)
.


33. 


35. 



36. 



38. 


39. 



40. 




42. 


45. 