1. Уйлдаг амьтныг буудах хэцүү
Нохой зээх махчин амьтан.Тэр хулгана зурамнаас авахуулаад бор гөрөөс, хүдэр, тэр ч байтугай
бугыг ч барьж иднэ гээч. Аймшигтай араатан байгаа биз. Тийм атлаа бие нь хариугүй жижигхэн.
Нохойноос ч намхан гээд бод. Галбир төрх нь бол яг л баавгай. Хар хүрэн сагсгар үстэй , бахим
богинохон мөчтэй, том бөгстэйь бамбарууш шиг мөлгөр чихтэй, ер нь түүний анатомыг маш
оновчтой тодорхойлбол баавгайны толгой, хөлийг нохойны биед залгачихсан мэт гэж хэлж болно.
Бас нэг онцлог нь нохой зээх бол маш тэнэмхий. Идэж уух юм хайгаад хоногт 150км газар
явчихсан байх жишээтэй. Дорнодод байсан нохой зээх хэд хоногийн дараа Төв аймагт үзэгдэж
байх нь ердийн үзэгдэл.
Тэгэхдээ бас зээх жилд 2 сар орчим хөл хоригдоно.Юунаас болж ингэдэг вэ гэвэл эм нь төрснөөс.
Ороо нийллэг нь намар орой болно. Эмсээ булаалдаж хөөрхөн зодоон цохион болцгооно. Гэвч
учраа ололох нь сайхан . Төдхөн л бие биенээ таньж, хос хосоороо ханилцгаана. Шинэхэн хосууд
"бал сараа" бас л тэнэж өнгөрөөнө. Хаврын эхээр эм нь хөл хүндэрч хөдөлгөөн багасна. Тэр нь ч
аргагүй биз. Гэдсэнд нь сайн муу ч гэсэн 4­9 ширхэг амьтан амь орж байгаа юм чинь. Тэд нь
бяцхан бяцхан тийрч эхэлнэ.
Зээх бусдын хаясан нүхэнд төрнө. Хүүхдүүдээ хоёр сарын настай болтол нь аав нь холдохгүй ,
идэш ууш зөөж эргэлдээд байна. Гэвч тэсэхгүй дээ. Нэг өглөө угийн тэнэмэл зан нь хөдөлж орон
гэрээ орхин эргэж ирэхгүйгээр одно. Хэдэн халтар гөлгөө юман чинээ тоохгүй. Хорвоогийн
уудамд дахин учрахгүй ч байж мэднэ. Дараа намар нь дахин өөр авгай авдаг юм байна гэдгийг
уншигчид эрх биш ойлгож буй бизээ. Нохой зээх үнэт сайхан үстэй боловч анчид түүнийг агнах
тийм ч дуртай биш. Анч нохойгоо бүр тийш нь зүглүүлдэггүй. Учир нь давхиайд ирсэн амьтны
өөдөөс зээх шургаж унатал нь унгадаг. Түүний унгасан газрын цас шарласан байдаг. Үнэр нь
дэндүү ой гутам тул ямар ч сайн анч нохой зээхэд утуулснаас хойш амьтны хойноос саасганаж
давхихаа больно. Иймд нохойгоор зээх хөөлгөхийг анчид чандлан хориглодог бөлгөө.
Тэгвэл буудаж болохгүй юү. Гэвч анчид бас л буудах дургүй. Хэрэв тэгэхдээ тулбал ёстой ган
хийх авиа гаргалгүй нам унатал мэргэн буудах хэрэгтэй. Яагаад гэвэл буудуулсан зээх тэр дороо
үхэхгүй бол жигтэйхэн чанга чарлан уйлдаг. Уйлах дуу нь яг л эрх хүүхдийн нялх хонгор дуу.
Бүр ээрэн ээрэн чанга уйлна. Зээхийг биш охиноо буудчихав уу гэж сэрдхийн аймаар адилхан
дуугарна. Энэ дуунаас залхаж элэг нь эмтэрч зүрх нь шимширсэн анчин эр дахиад амьтан луу буу
шагайх гэж бараг байдаггүй гэнэ. Шархадсан зээх гомдон гомдон уйлсаар, түүний дуу ой хөвчид
янгинан янгинасаар сөөдөг ажээ.

2. Манай хүүхэд гэрийн даалгавраа хийж чаддаггүй. Яг үнэндээ бид нар ч заримдаа тэр тоогий нь
мэдэхгүй юм. Хүүхэд минь хичээлээсээ улам л хоцроод байна. Би орой ажлаасаа тараад ганц
хүүхдийнхээ даалгаврыг нь хийлгэх гэж хамаг цагаа барах юм” гэж ихэнх ээж аавууд ярьдаг.
Зарим аав ээж нар нь “гайгүй л байгаа юм байлгүй багш нь болохгүй байна гэж хэлээгүй” гэж
хүүхдээ хичээлд нь ямаршуухан байгааг ч анзаарах завгүй өдөр хоног өнгөрсөөр. Багш нар
гэрийн даалгаврыг ямар ч хэлбэрээр өгч болох бөгөөд бага ангийн сурагчдын хувьд тухайн
хичээлд үзсэн зүйлийг сурагчид гэртээ бие даан хийж чадахуйц байх нь чухал. Учир нь бид нар
хүүхдээ бие даасан байдалд багаас нь сургахын тулд аливаа ажил үүргийг өгөхдөө хүүхэд өөрөө
хийж чадахаар үүрэг даалгавар өгч байх ёстой.
Хүүхдэд хэт их ачаалал өгч, чадахгүй зүйлийг хийж ир гэж хэлснээс хүүхэд өөрөө хийж
чадахгүйгээс болж тухайн хийх гэж байгаа зүйлдээ дургүй болдог ба ялангуяа аав ээж, хэн нэг нь
түүнд тусалж чадаагүй нөхцөлд хүүхэд яах ч учраа олохгүй байсаар сүүлдээ даалгавраа хийхгүй
байх шалтгаан нь болж өгдөг. Тийм учраас эцэг эхчүүд гэрийн даалгаврыг нь хийлгэхдээ миний
хүүхэд “үүнийг мэдэж байна уу” гэдгийг заавал судлах хэрэгтэй. Хэрэв мэдэхгүй байгаа бол
багшид нь хэлж мэдэж чадаагүй зүйлийг нь ойлгуулсны дараа л таны хүүхэд гэрийн даалгавраа
өөрөө хийж чаддаг болно. Хүн өөрийнхөө чаддаг юмыг хэн нэгний тусламжгүйгээр хийж
дөнгөдөг, харин чадахгүй зүйлээ хэн нэгнээс тусламж хүсдэг. Хүүхэд ч мөн адил.
Хүүхдийг бие даан сурч амьдрах арга барилд сургах нь багш эцэг эхийн хамтын үйл ажиллагаа
байх ёстой бөгөөд багш хичээл дээр тухайн сурагчдад шинэ мэдлэг эзэмшүүлж, хүмүүжүүлэх үйл
ажиллагааг зөв зохион байгуулж, эцэг эх хүүхдийнхээ сурч боловсрох бүхий л нөхцөл бололцоог
хангах, хүүхдийнхээ сургууль багш нарын үйл ажиллагааг дэмжиж чадсан тэр цагт л таны хүүхэд
хичээл сургуульдаа дуртай болж, багш нарыгаа хүндэтгэн, хамт олонч үзлийг өөртөө
төлөвшүүлж, бие даан суралцах чадвартай болж чадна.
Хүнээр хүн хийнэ гэдэг нь сургууль, багш, эцэг эх хүүхдийн хамтын үйл ажиллагааны үр дүн
бөгөөд хэн нэг нь хүчин чармайлт гаргаагүй тохиолдолд санасан үр дүнд хүрч чадахгүй гэдэг нь
ойлгомжтой.
var jcomments=new JComments(247, 'com_content','http://davalgaa.mn/index.php?
option=com_jcomments&tmpl=component');
jcomments.setList('comments­list');