More Related Content
Similar to វិបត្តិអ័ម៉ូនភេទ
Similar to វិបត្តិអ័ម៉ូនភេទ (10)
វិបត្តិអ័ម៉ូនភេទ
- 2. វត្ថុបំណងននភមភរៀន
នៅចុងបញ្ច ប់នៃនេន ៀៃសិក្ខា ក្ខេទាំងអស់ៃឹងអាចៈ
១. ពិភាក្សាអាំពីស ី ៈនោគវិទ្យា បស់ប្បព័ៃធបៃតពូជ
បុ សៃិងស្តសតី
២. ពិភាក្សាអាំពីវិបត្តិនសេងៗដដលនក្សើត្មាៃន ើងនៅ
នពលដដលមាៃអត្ុលយភាពអ័ េូៃស្តសតី
៣. ពិភាក្សាអាំពីវិបត្តិនសេងៗដដលនក្សើត្មាៃន ើងនៅ
នពលដដលមាៃអត្ុលយភាពអ័ េូៃបុ ស
- 3. ភសចកតីភផតើមៈ
អ័ េូៃគឺជាសា ធាត្ុដដលសលិត្នោយស ី ៈខាងក្សនុង បស់ោង
ក្ខយេៃុសេសប្មាប់ជួយសប្េបសប្េួលដល់េុខងា នសេងៗ
បស់ស ីោងគ។ អ័ េូៃប្ត្ូវបាៃបញ្ជូ ៃចូលនៅក្សនុងជាលិក្ខៃិង
នៅក្សនុងសនសឈាេនដើេបី នោចនៅដល់ជាលិក្ខពិនសសនៅ
តាេលក្សាណៈអ័េូៃដដលមាៃឥទ្យធិពលនៅនលើស ីោងគនសេងៗ
ទាំងន ោះ។
- 7. ខ.វដ្តននឈាមរដ្៉ូវ
វដតននឈាមរដូវគឺជាដំព ើ រោរដ៏្មុគស្មម ញមួយផ្ដលមានោរចូលរួម
ពីរបព័នធបនតពូជផងនិងរបព័នធររពពញបពចេញរនុងផង។អូវុលបានព្វើ
ោរផលិតនូវអ័រមូនព្តរូអុីតផ្ដលមានអឹ្ស្រ្តូផ្្ន(Estrogens)
និងរបូពជ្ព្តរូន(Progesterone)យងពរចើនពលើ្លុប។អ័រមូន
Estrogensមានតួនាទីទទួលខុ្រតូវចំព ោះោរអភិវឌ្ឍន៍និងររានូវ
្រីរៈពភទននរបដាប់បនតពូជស្រ្តីនិងលរខ ៈពភទរប្់ស្រ្តីពពញវ ័យ។
Estrogensពនោះពទៀតពស្មតរ៏ពដើរតួនាទីយង្ំខាន់រនុងោរវិវតតន៍នន
្ុដន់និងោរផ្លល ្់បតូរននវដតឈាមរដូវរបចំផ្ខរប្់្បូនផងផ្ដរ។
- 8. ខ.វដ្តននឈាមរដ្៉ូវ(ត្)
ចំផ្ រឯProgesterone វិញរ៏ពដើរតួនាទីយង្ំខាន់ផ្ដរពៅរនុង
ោរជួយ្រមប្រមួលចំព ោះោរផ្លល ្់បតូររប្់្បូនពៅរនុងពពល
ននវដតរដូវផងផ្ដរ។ព ើយវារតូវបានព្វើោរលារ់បាំងពដាយរចនា្មព័នធ
ពិព្្មួយពៅថាCorpus Luteum។ផ្ដលរចនា្មព័នធពនោះនិងពរើត
មានព ើងបនាទ ប់ពីមានោរធ្លល រ់ពងពមជីវិតស្រ្តីរួចរាល់(Ovilation) ។
Progesteroneគឺជាអ័រមូនផ្ដល្ំខាន់ខាល ំងបំផុត្រមាប់ស្មថ នភាពនន
រ្ទាប់អង់ដូផ្មត(Endometrium) ផ្ដលជាភាន ្ឬរ្ទាប់ផ្ដលព្វើ
រគបដ ត ប់ពៅខាងរនុង្បូនពដើមបីពរៀបចំរួចជាពរ្ចរនុងោរពរតៀមខលួន
្រមាប់ោរពតងរប្់ទាររពៅពពលស្រ្តីមានគ៌រ។
- 11. ខ.វដ្តននឈាមរដ្៉ូវ(ត្)
ឧទា រ ៍ ៈរប្ិនពបើររមិតននចំនួនEstrogen ពរើនព ើងខព្់ពនាោះ
ោរបពចេញរប្់FSH រតូវបានរាំងខទប់។បុផ្នតោរបពចេញLH ពៅផ្ត
បនតោរជំរុញជា្មមត។ផទុយពៅវិញរប្ិនពបើររមិតននចំនួនអ័រមូន
Progesterone ពរើនព ើងខព្់វិញពនាោះោរបពចេញរប្់LH និងរតូវ
បានរាំងខទប់។
បផ្នថមពីពនោះពៅពទៀតGonadotropin-Releasing Hormone (GnRH)
ផ្ដលបពចេញពដាយ Hypothalamusគឺជាអនរផ្ដលមានឥទធិពលពៅពលើ
ររមិតននោរបពចេញរប្់FSH និងLH។
- 13. ស្មរធ្លតុអ័រមូនផ្ដលបពចេញពដាយអូវុលបានព្វើដំព ើ រោរជាវដតដ៏
វិព្្មួយផ្ដលជាលទធផលគឺោរផ្លល ្់បតូរនូវរ្ទាប់Endometrium
រប្់្បូននិងបពងេើតជាឈាមរដូវ។ដំព ើ រោរពនោះជាទូពៅគឺមានពៅ
រនុងរយៈពពល២៨នែៃ។បុផ្នតរយៈននវដតរដូវពផេងពទៀតផ្ដលពរើតមាន
រនុងចពនាល ោះពី២១ពៅ៤២នែៃរ៏ពយើងពៅអាចចត់ទុរថា្មមតផ្ដរ។
វដតននឈាមរដូវពនោះផ្ចរពចញជា៣ដំ្រ់ោលដូចខាងពរោមៈ
ដំ្រ់ោលរីរដុោះដាល ( Proliferative Phase)
ដំ្រ់ោលធ្លល រ់ពងពមជីវិតស្រ្តី ( Secretory Phase)
ដំ្រ់ោលបនាទ ប់ពីធ្លល រ់ពង ( Luteal Phase)
ខ.វដ្តននឈាមរដ្៉ូវ(ត្ចប់)
- 15. ១.២ ាំលឹក្សស ី ៈនោគវិទ្យាប្បព័ៃធបៃតពូជបុ ស
ជាទ្យូនៅប្បោប់បៃតពូជបុ សប្ត្ូវបាៃសេាំន ើងនោយពងសាា ស
េួយគូ (Paired of Testes), បាំពង់ទ្យឹក្សនេទ្យ, ៃិងស ី ៈពាក្ស់ព័ៃធ
ដនទ្យនសេងនទ្យៀត្ប្ពេទាំងត្ួលិងគ។ ន ើយេុខងា បស់ពងសាា ស
គឺជាអនក្សសលិត្អ័េូៃនេទ្យនៅថា អង់ប្ដូដសៃ (Androgens)
ន ើយស ីោងគខាងក្សនុងពងសាា សនៅថាបាំពង់នសេីៃីដ ា៊ែ ឹស
(Seminiferous Tubules) ។ចាំដណក្សឯត្ួលិងគគឺមាៃត្ួ ទ្យីក្សនុងក្ខ
បនញ្ច ញនោលៃូវទ្យឹក្សន េៃិងសប្មាប់ន្ាើក្ខ ួេនេទ្យ។
១. ពិភាកាអំពីសរីរៈភោគវិទារបស់ត្បព័នធបនតព៉ូជ
បុរសនិងស្រសតី
- 17. ពាក្សយថា Spermatogenesis មាៃៃ័យថាជា យៈនពលដដល
នេជីវិត្នឈាោ ល បស់បុ សោប់នសតើេសលិត្ (ជាេ្យេពីអាយុ
១៣ឆ្ន ាំន ើងនៅៃិងបៃតនពញេួយជីវិត្ បស់បុ ស)។
ក.ការវិវត្តន៍ននការផលិត្ថសែមត្៉ូស៉ូអុីត្
- 19. ក.វិបិត្តននវដ្តឈាមរដ្៉ូវ(ត្ចប់)
ក្ខ ដែទាំដដលន្ាើន ើងក្សនុងវដត ដូវបាៃជោះឥទ្យធិពលសាា ៃភាពនៃ
លក្សាណៈជីវសាស្តសតៃិងសងគេនៃជីវិត្ បស់ស្តសតី។ ក្សនុងន ោះ ួេ
បញ្ចូ លសងដដ ៃូវ ឱក្ខសសប្មាប់ក្ខ មាៃគ៌ក្ស, ប្បព័ៃធបៃតពូជ,
សេត្ាភាពសលូវនេទ្យ ៃិងភាពជាស្តសតីសងដដ ។
ក.១វិបិត្តននដ្ំភណើ រការមុខង្ហរននវដ្តឈាមរដ្៉ូវ
ជា្េោតាដាំនណើ ក្ខ នៃក្ខ ធាល ក្ស់ឈាេ ដូវគឺជាទ្យាំ ក្ស់ទ្យាំៃងនៃ
េុខងា វាងCentral nervous system, hypothalamus, anterior
pituitary, ovaries and associated target tissues. អូវុលមាៃ
ត្ួ ទ្យីជាបឋេគឺប្ត្ួត្ពិៃិត្យនលើក្ខ ផ្លល ស់បតូ ៃិង យៈនពលវដត ដូវ។
ស្តសតីវ័យក្សណ្តត លភាគនប្ចើៃមាៃវដត ដូវពី ២៥ នៅ ៣៥នែៃនបើនប្បៀប
ន្ៀបជាេួយចាំៃួៃនែៃនៃវដត ដូវជាេ្យេ ២៨នែៃ។
- 20. ក.១វិបិត្តននដ្ំភណើ រការមុខង្ហរននវដ្តឈាមរដ្៉ូវ(ត្)
នលើសពីៃោះនៅនទ្យៀត្ក្ខ ធាល ក្ស់ឈាេ បស់សបូៃអាចនក្សើត្មាៃន ើង
បណ្តត លេក្សពីេូលន ត្ុជានប្ចើៃដូចជាៈ ក្ខ មាៃគ៌ក្ស,
លូត្ក្សូៃ, Dyscrasias ៃិង neoplasme។ េាងវិញនទ្យៀត្បញ្ហា
ចេបង បស់ស្តសតីដដលដត្ងដត្ជួបប្បទ្យោះញឹក្សោប់គឺក្ខ ធាល ក្ស់ឈាេ
ខុសប្បប្ក្សត្ីអាំ ុងនពលធាល ក្ស់ឈាេ ដូវនៃោះឯង។ ន ើយក្ខ ធាល ក្ស់
ឈាេ ដូវខុសប្បប្ក្សត្ីនៃោះគឺដសតងនចញក្សនុងទ្យប្េង់េួយចាំៃួៃដូចជា៖
Amenorrhea (គាំងឈាេ ដូវ),
Hypomenorhea (ធាល ក្ស់ឈាេ ដូវត្ិចៗ)
Oligomenorrhea (ធាល ក្ស់ឈាេ ដូវញឹក្សោប់ជាដាំណ្តក្ស់ៗដដល
នប្ចើៃជាង ៣៥នែៃ)
Menorrhagia (ធាល ក្ស់ឈាេ ដូវចាំៃួៃនប្ចើៃ)
Metrorrhagia (ធាល ក្ស់ឈាេចន ល ោះវដតនៃឈាេ ដូវ)
- 22. ក.១វិបិត្តននដ្ំភណើ រការមុខង្ហរននវដ្តឈាមរដ្៉ូវ(ត្ចប់)
នលើសពីៃោះវិបត្តិេុខងា េិៃប្បប្ក្សត្ី បស់វដតឈាេ ដូវគឺមាៃទ្យាំ ក្ស់
ទ្យាំៃងជាេួយៃឹងក្ខ ផ្លល ស់បតូ បស់អ័ េូៃដដលជាអនក្សប្ទ្យប្ទ្យង់វដតនៃ
ក្ខ ផ្លល ស់បតូ ស្សទប់ Endometrial ។ អ័ េូៃ Estrogen គឺជាអនក្ស
បាំផ្លល ញៃូវស្សទប់ Endometrial ដដលដុោះពីនពលេុៃនៅក្សនុងសបូៃ
ួចទ្យមាល ក្ស់នោលេក្សខាងនប្ៅជាឈាេ ដូវ។ ន ើយឈាេដដលធាល ក្ស់
េក្សន ោះគឺេិៃភាពនទ្យៀងទត្់នទ្យទាំងប ិមាណៃិង យៈនពល។
លក្សាណៈទាំងអស់នៃោះគឺវាអាស្ស័យនៅៃិងក្ខ ចូល ួេ បស់
Estrogen ក្សនុងក្ខ ាំនោចៃូវដាំនណើ ក្ខ នៃោះ។
- 23. ក.២អសមត្ថភាពកនុងការបងករកំភនើត្
អសេត្ាភាពក្សនុងក្ខ បងក ក្សាំនៃើត្ បស់នដគូ (Infertility) គឺប្ត្ូវ
បាៃបញ្ហជ ក្ស់នោយភាពអសេត្ាភាពក្សនុងមាៃគក្ស៌ប ា ប់ពីមាៃ
ក្ខ ួេនេទ្យ នោយេិៃនប្បើវិ្ីក្ខ ពា យៈនពល ១ឆ្ន ាំ។
ក្ខ អសេត្ាភាពក្សនុងក្ខ បងក ក្សាំនៃើត្ដចក្សជាពីគឺៈ
ក្ខ អសេត្ាភាពតាាំងពីដាំបូង (Primary Infertility)
ក្ខ អសេត្ាភាព យៈនពលប ា ប់ (Secondary Infertility)មាៃ
ៃ័យថាគឺជាក្ខ អសេត្ាភាពបងក ក្សាំនៃើត្ក្សនុងនពលបចចុបបៃនបុដៃត
ពួក្សនគធាល ប់មាៃសេត្ាភាពក្សនុងក្ខ បងក ក្សាំនៃើត្ពីេុៃ ួចេក្សន ើយ
- 24. សំគាល់
ចំភ ោះស្រសតីៈក្ខ អសេត្ាភាពក្សនុងក្ខ បងក ក្សាំនៃើត្គឺទក្ស់ទ្យង
នៅៃិងបញ្ហា បស់សបូៃ ក្ខ បនញ្ច ញនេជីវិត្ញី (Ovulation)
នដសបូៃ ៃិងជេៃឺនសេងៗ បស់មាត្់សបូៃជានដើេ (Cervical) ៃិង
ក្ខ សាោះបាំពង់នដសបូៃឬ លាក្សស្សទប់ អង់ដូដេត្។
ចំភ ោះបុរសៈក្ខ អសេត្ាភាពក្សនុងក្ខ បងក ក្សាំនៃើត្គឺទក្ស់ទ្យង
នៅៃិងបញ្ហា គុណភាព បស់ដសពមាត្ូសូអុីត្។
- 27. ៣. ពិភាកាអំពីវិបត្តិភផេងៗថដ្លភកើត្មនភ ើងភៅ
ភពលថដ្លមនអត្ុលយភាពអ័រម៉ូនបុរស
ក្ស. ក្ខ លាក្សប្ក្សនពញប្បូសាត ត្ៈ ប្បូសាត ត្គឺជាប្ក្សនពញេួយដដល
នៅ ុាំព័ៃធនៅខាងនប្ក្ខេនបាល ក្សន េៃិងជុាំវិញ ងាូ ន េ។
ន ើយក្ខ លាក្សប្បូសាត ត្គឺន្ាើន ើង
នោយនេនោគនសេងៗដដលក្សនុងន ោះ
មាៃបាក្ស់នត្ ី, ពពួក្សសេិត្ ៃិង ពពួក្ស
Mycoplasma ។ន ើយប្បនេទ្យនៃក្ខ
លាក្សប្បូសាត ត្អាចបណ្តត លេក្សពី
បាក្ស់នត្ ីឬេិៃដេៃបាក្ស់នត្ ីគឺអាស្ស័យ
នលើក្ខ ពិៃិត្យនេនោគនៅក្សនុងសា ធាត្ុ
ោវ បស់ប្ក្សនពញប្បូសាត ត្។
- 32. ៣. ពិភាកាអំពីវិបត្តិភផេងៗថដ្លភកើត្មនភ ើងភៅ
ភពលថដ្លមនអត្ុលយភាពអ័រម៉ូនបុរស(ត្ចប់)
គ. ក្ខ ប្គប់ប្គងក្ខ ដែទាំៃិងពាបាលសប្មាប់ លាក្ស
នោយបានត្ ីៈ
គឺន្ាើន ើងក្សនុងនគលបាំណងបនញ្ជ ៀសសលវិបាក្សនសេងៗ
ដដលនក្សើត្មាៃន ើងដូចជាក្ខ ក្សខាុោះនៅប្ក្សនពញប្បូសាត ត្ៃិងមាៃ
ក្ខ បងក នោគក្សនុងឈាេ (Septicemia) ។ អនក្សជេៃឺប្ត្ូវសតល់ថាន ាំសេោះ
យៈនពលពី ១០នៅ ១៤នែៃៃិងសតល់ថាន ាំបាំបាត្់ក្ខ ឈឺោប់
ថាន ាំប្បឆ្ាំងក្ខ ក្សន្ត្ ត ក្ស់សាច់ដុាំ ៃិងថាន ាំបៃាៃ់នបាល ក្សន េសងដដ
(បាំបាត្់ក្ខ ឈឺោប់) ។ ៃិងនលើក្សទ្យឹក្សចិត្តឲ្យអនក្សជេៃឺសប្មាក្សឲ្យ
បាៃនប្ចើៃ។
- 35. សក្ម្មភាពចុងក្រោយ
រយៈក្ពល ១៥ នាទី
សូ ម្សរក្សរន្ូវ ចំណារ់អារម្មណ៍សិក្ា (Reflection Paper)
1. ចំណារ់អារម្មណ៍ចំក្ ោះររធាន្រទដែលបាន្សិក្ា
2. ព័ត៌មាន្អ្វីំលោះដែលចងចំជាងក្េ? ក្េតុអ្វី?
3. សុំណូ ម្ពរន្ិងក្ោរល់