V2 concept visie vrijetijdsdomein het groene woud 2010_2020

1
Concept Visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud 2010 – 2020
De groene buitentuin in zeven nuances
Concept visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud 2010-2020
de groene buitentuin
in zeven nuances

2
Inhoudsopgave
Pagina
1. Inleiding 3
2. Afbakening van de opdracht 4
2.1 Strategische visie Het Groene Woud
2.2 Afbakening begrip vrijetijdsdomein Het Groene Woud
3. Huidige situatie (beknopt) 7
4. Gewenste situatie (beknopt) 8
5. Probleemstelling 9
6. Kwalitatieve analyse 10
6.1 Trends en ontwikkelingen
6.2 Sterkten
6.3 Zwakten
6.4 Contouren Het Groene Woud als entiteit voor het vrijetijdsdomein
7. Kwantitatieve analyse 14
8. Strategische doelstellingen 15
9. Ontwikkelingsrichting vrijetijdsdomein Het Groene Woud 17
10. Strategische aanbevelingen 29
10.1 Strategische aanbevelingen hardware, software, orgware
10.2 Strategische aanbevelingen per deelvraag
10.3 Overige strategische aanbevelingen
Bijlagen:
Bijlage I Deelnemers klankbordgroep ontwikkelen visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud
Bijlage II Indeling vrijetijdsactiviteiten deeldomeinen CVTO
Bijlage III Lijst bestaande beleidsstukken

3
1. Inleiding
Het Groene Woud is in 2005 door de nationale overheid uitgeroepen tot Nationaal Landschap. Het
doel van de Nationale Landschappen is de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke
kwaliteiten te behouden, duurzaam te beheren en te versterken. In samenhang hiermee zetten de
organisaties in het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud actief in op de toename van de betekenis
van datzelfde vrijetijdsdomein voor het gebied.
Beschrijving Het Groene Woud uit de strategische visie Het Groene Woud
(Koersdocument 2008):
Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg vormen samen BrabantStad.
Nationaal Landschap Het Groene Woud vormt het ‘groene hart’ van dit stedennetwerk. Het
Groene Woud telt in totaal 35.000 hectare. Het gebied heeft een gebiedskern van 7.500
hectare natuur bestaande uit bossen, moerassen, heide en agrarisch populierenlandschap.
Door deze zeer gevarieerde natuurkern, in combinatie met een omliggend cultuurhistorisch
waardevol landschap biedt Het Groene Woud een ongekende mix van natuur, cultuur en
vermaak. Het gebied biedt mensen de mogelijkheid om naast het drukke stadsleven
maximaal te genieten van een uniek natuur- en cultuurlandschap. Het Groene Woud vormt
hiermee een vestigingsfactor van belang voor het bedrijfsleven in de omliggende steden.
Om actief in te kunnen zetten op de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein is behoefte
aan een gedegen en breed gedragen visie op het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud. Dit
document verwoordt deze visie. Een visie waarmee richting en invulling wordt gegeven aan de
ontwikkeling van het vrijetijdsdomein als kansrijke groei-economie.
Het ontwikkelen deze visie valt onder het takenpakket van de Coördinator Recreatieve
Ontwikkelingen Het Groene Woud namens de Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant. Binnen Het
Groene Woud is namelijk regie en synergie nodig ten aanzien van de ontwikkelingen in het
vrijetijdsdomein en de bijbehorende promotie-activiteiten. Door in te steken op regie, synergie en
herkenbaarheid (onder het ‘merk’ Het Groene Woud) is de verwachting dat de effecten van de
inspanningen veel groter zijn. Meer coördinatie, groter effect. De visie is richtinggevend voor de
toekomstige, gecoördineerd uitgevoerde vrijetijdsdomein-activiteiten binnen Het Groene Woud.
Tijdens het ontwikkelen van deze visie is dankbaar gebruik gemaakt van de ingebrachte kennis en
ervaring van de leden van de speciaal met dat doel opgerichte klankbordgroep. De leden van deze
klankbordgroep staan beschreven in bijlage I. De klankbordgroep is bijeen geweest op 1 februari en
11 maart 2010. Ook heeft er een aantal aanvullende gesprekken plaatsgevonden om bepaalde
onderdelen verder te kunnen uitdiepen.
Najaar 2010
Désiré van Laarhoven/Cecile Snijders in opdracht van Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant

4
2. Afbakening van de opdracht
De opdrachtformulering luidt: het uitwerken van een vertaalslag van de strategische visie Het Groene
Woud (Koersdocument 2008) naar een visiedocument voor de ontwikkelingen in het vrijetijdsdomein
binnen Het Groene Woud.
In dit hoofdstuk allereerst een beknopte weergave van de strategische visie het Groene Woud
(Koersdocument 2008) en vervolgens een afbakening van het begrip vrijetijdsdomein voor Het
Groene Woud.
2.1 Strategische visie Het Groene Woud
Uit de samenvatting van het Koersdocument 2008:
De bij Het Groene Woud / De Meierij betrokken partijen kiezen nadrukkelijk voor een
ontwikkelingsgerichte benadering waarin duurzaamheid, marktgerichtheid en het
versterken van de identiteit* centraal staan.
Duurzaam en ontwikkelingsgericht ondernemen vraagt in de eerste plaats om een goed beeld
van de kernkwaliteiten* van het gebied. In die zin onderscheidt Het Groene Woud / De Meierij
zich op hoofdlijnen:
o door een ‘goed leesbaar landschap’,
o als het ‘groene hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’**,
o door een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en
gemeenschapszin’
Deze in algemene termen geformuleerde kernkwaliteiten laten zich nader detailleren op
deelgebiedniveau. Elk van de te onderscheiden deellandschappen heeft aanleiding gegeven
tot een eigen historische en sociaal-culturele ontwikkeling. Hieruit vloeien economische
activiteiten voort die zich regionaal kunnen onderscheiden. De nieuwe streekorganisatie zou
op korte termijn een nauwkeuriger uitwerking moeten geven aan de deelgebiedskwaliteiten.
In termen van een ontwikkelingsgerichte aanpak, verdient elk deelgebied dan ook een eigen
behandeling waarbij steeds weer een eigen set aan kernkwaliteiten in overweging genomen
moet worden. Centraal daarin staat de natuurkern van het gebied. Daarbuiten treffen we een
aantal deellandschappen aan met een sterk ontwikkelde identiteit en typische combinaties
van waardevolle natuur, landschap, cultuur(historie) en (agrarische) bedrijvigheid. Voor het
overgrote deel lenen deze gebieden zich voor multifunctioneel gebruik met versterking van de
eigen identiteit. Met name de stad-land relatie verdient hier aandacht.
Naast het versterken van bovengenoemde kernkwaliteiten, is duurzame ontwikkeling ook
gebaat bij een stimulerend ondernemersklimaat en vitale economische dragers. De
historische en huidige agrarische activiteit bepaalt voor een belangrijk deel de identiteit van
de verschillende deelgebieden. Ook in de toekomst zal de landbouw een belangrijke drager
blijven van de kwaliteit van het landschap en de economie van het gebied.
Landschapsdiensten en andere producten en diensten dienen tot stand te komen in een vrije
markt van vraag en aanbod. Steeds geldt hierbij het principe van duurzaam ondernemen,
waardoor economische activiteiten aanjager worden van zowel de kwaliteit van natuur en
landschap als van de sociaal-culturele leefbaarheid van het gebied.
De reikwijdte van de beoogde economische activiteiten strekt zich nadrukkelijk uit tot voorbij
het werkgebied van Het Groene Woud / De Meierij. In aansluiting op de kernkwaliteit ‘groene

5
hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’**, zal veel van de
productontwikkeling, marketing en daadwerkelijke dienstverlening gericht moeten zijn op het
versterken van de koopkrachtige vraag vanuit de stedelijke periferie van het gebied. Hiervoor
is het nodig om vanuit de nieuw op te richten gebiedsorganisatie een gerichte strategie en
bijbehorend instrumentarium te ontwikkelen.
Met de hierboven beschreven brede ontwikkelingsrichting in het vizier, is de strategische visie
erop gericht dat Het Groene Woud / De Meierij in 2020 de volgende ontwikkeling heeft
doorgemaakt:
1) De kernkwaliteiten van het gebied zijn over de hele linie versterkt.
2) De streek staat bekend als aantrekkelijk woon-, werk-, leef- en recreatiegebied met hoge
natuurlijke en landschappelijke waarden. Hiervan profiteren zowel de inwoners en
bezoekers van het gebied, als die in de omliggende stedelijke netwerken, de rest van
Nederland en in delen van België en Duitsland. De merken ‘Het Groene Woud’ en ‘Loonse
en Drunense Duinen’ zijn wijd en zijd bekend en genereren een grote economische
meerwaarde voor de streek.
3) Er sprake is van een sterk ontwikkeld netwerk van ecologische, economische en
sociaalculturele relaties, zowel binnen Het Groene Woud / De Meierij als met het
omringende stedelijke gebied. Dit heeft geleid tot een sterk florerende regionale economie.
4) Het gebied heeft zich ontwikkeld tot proeftuin voor duurzame innovaties op het gebied van
klimaatbestendigheid en nieuwe product-marktcombinaties. Dit heeft zich vertaald in een
groot aantal nieuwe, vitale economische dragers en intensieve contacten met andere
innovatieregio’s in binnen- en buitenland.
5) Er zijn nieuwe financiële arrangementen ontwikkeld waarmee voldoende publieke en
private middelen kunnen worden aangetrokken om de kwaliteit van het landschap
adequaat op peil te houden en te versterken.
6) Bovengenoemde ontwikkelingen zijn tot stand gekomen via intensieve en succesvolle
samenwerking tussen alle betrokken (gebieds)partijen.
* Bij de begrippen ‘identiteit’ en ‘kernkwaliteiten’ is het van belang te beseffen dat er verschillen zijn
tussen het huidige niveau en het gewenste niveau. Zo kwam naar voren in de
klankbordgroepbijeenkomst op 1 februari 2010 dat de grote mate van organisatievermogen en
betrokkenheid van ondernemers nog zeker een punt is om aan te werken.
** In het Koersdocument 2008 staat het begrip (het groene hart van) Midden-Brabant. Tijdens de
klankbordgroepbijeenkomsten kwam de opmerking naar voren dat Midden-Brabant verkeerd
geïnterpreteerd kan worden. Daarom is gekozen voor de beschrijving groene hart van de
stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg.
2.2 Afbakening begrip vrijetijdsdomein voor Het Groene Woud.
Bij de afbakening van het vrijetijdsdomein spelen twee verschillende benaderingswijzen van vrije tijd
een rol:
1. De objectieve benadering: vrije tijd is de tijd die overblijft na aftrek van de tijd die we nodig
hebben voor onze werken studieverplichtingen, voor het bijhouden van huishouden en
voor persoonlijke verzorging
2. De benadering vanuit de subjectieve beleving; volgens deze leisure-definitie kan
vrijetijdsbesteding worden opgevat als ‘state of mind’

6
Waar de eerste benadering puur beschrijvend en ordenend is, legt de tweede benaderingswijze de
klemtoon op de wijze waarop het individu de werkelijkheid ervaart. Ervaring verwijst naar
psychologische percepties. Deze zijn per definitie subjectief, abstract en moeilijk te kwantificeren.
Bij de tweede benadering gaat het om activiteiten die interessant zijn voor (markt)spelers in het
vrijetijdsdomein, hoewel die niet direct vrijetijdsbesteding (volgens de ‘formele’ definitie) betreffen.
Bij het hanteren van deze benadering, vallen ook activiteiten als recreatief winkelen,
personeelsfeesten en zakendiners onder het domein van vrijetijdsmanagement. Bij het ontwikkelen
van de visie op het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud gaan we uit van de brede en dus tweede
benadering van het vrijetijdsdomein.
Voor de deeldomeinen binnen de vrijetijdsbranche gaan we uit van de indeling van het CVTO
(ContinueVrijeTijdsOnderzoek) met een gevoelsmatig aangebrachte volgorde van belangrijkheid voor
Het Groene Woud:
1. Buitenrecreatie
2. Cultuur
3. Zelf sporten
4. Welness/beauty/ontspanning
5. Uitgaan
6. Attractie bezoeken
7. Evenement bezoeken
8. Overige culturele-, hobby-, vereningsactiviteiten en cursussen
9. Sportwedstrijd bezoeken
10. Waterrecreatie en -sport
De deeldomeinen zijn ieder op zich weer een verzameling van subactiviteiten, zie bijlage II.
Hoofdstuk 6 (kwalitatieve analyse) geeft een zo breed mogelijke blik (lees= groot aantal
deeldomeinen) op de ontwikkelingen in het vrijetijdsdomein. Hoofdstuk 7 (kwantitatieve analyse)
heeft vaak een smallere scope, gezien de beschikbaarheid van cijfers.

7
3. Huidige situatie (beknopt)
Wat is de huidige situatie in Het Groene Woud als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein?
Op dit moment is Het Groene Woud als entiteit voor het vrijetijdsdomein nog relatief zwak
vergeleken met andere regio’s als bijvoorbeeld de Veluwe en Zuid-Limburg.
De verklaring: de mate waarin ondernemers, inwoners en bezoekers de naam van het gebied
(her)kennen bepaalt de intensiteit van de beleving als entiteit voor het vrijetijdsdomein. Het Groene
Woud heeft hierin nog geen verleden kunnen opbouwen. Kortom de autonome, historische
verbondenheid met Het Groene Woud als entiteit voor het vrijetijdsdomein ontbreekt. Het is een nog
vrijwel onbeschreven blad. Vanuit de ‘grootheid’ Het Groene Woud vindt er dus nog nauwelijks
invulling plaats van het vrijetijdsdomein. In hoofdstuk 6, kwalitatieve analyse, komt aan bod hoe
vanuit andere entiteiten invulling wordt gegeven aan het vrijetijdsdomein (Brabant, Meierij,
gemeenten).

8
4. Gewenste situatie (beknopt)
Wat is de gewenste situatie in Het Groene Woud als het gaat om de invulling van het
vrijetijdsdomein?
Uit de strategische visie Het Groene Woud (Koersdocument 2008):
Het Groene Woud / De Meierij is hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de
toeristische en recreatieve behoeften van inwoners uit de streek zelf, en van bezoekers uit de
omliggende steden en daarbuiten. Daarmee is toerisme en recreatie één van de verbindende
elementen tussen stad en land.
Het gebied heeft enorme potenties op dit gebied. De nadruk ligt op dagrecreatie dichtbij huis,
maar ook zorgt het gebied voor verblijfrecreatie voor bezoekers van verder weg. Behalve
ontspanning en natuurbeleving staan in deze activiteiten ook streekproducten centraal. De
kracht van het gebied is de integratie van recreatie, landbouw, natuur en landschap, en de
betrokkenheid van mensen daarbij. Voorbeelden zijn: ondernemers als ambassadeurs van
natuur en landschap, terreinbeheerders als gastheer voor recreanten, streekproducten op
verblijfsaccommodaties en in de horeca.
Gemeenten die gelegen zijn tegen de stedelijke regio aan, hebben een belangrijke extra rol in
het vermarkten van deze producten. Zij zijn de eerste halte richting Het Groene Woud en
vormen zo de aansluiting tussen stad en landelijk gebied. Er zijn grote inspanningen nodig om
stedelingen naar het gebied toe te brengen.
Dit moet planmatig worden aangepakt, met concrete doelstellingen, zoals het percentage
inwoners en stedelingen dat wordt bereikt, en een streefwaarde voor de verlenging van de
bezoekduur aan het gebied (van een dagdeel naar een dagbezoek). Hierin ligt een belangrijke
rol voor de streekorganisatie.
Het zo SMART mogelijk uitwerken van bovenstaand wensbeeld gebeurt in hoofdstuk 8, strategische
doelstellingen.

9
5. Probleemstelling
Hoe ontwikkelen we de entiteit voor het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud van vrijwel
onbeschreven blad naar hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de behoeften op het gebied
van vrijetijdsbesteding van allereerst inwoners uit de streek zelf, en vervolgens van bezoekers uit de
omliggende steden en daarbuiten?
Deelvragen:
• Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein van Het
Groene Woud hand-in-hand gaat met het behouden, duurzaam beheren en versterken van
de landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke (kern)kwaliteiten van Nationaal
Landschap het Groene Woud? In concreto:
o een ‘goed leesbaar landschap’,
o het ‘groene hart van de stedendriehoek Eindhoven, Den Bosch, Tilburg’,
o een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin? ’
• Hoe zorgen we ervoor de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein van Het Groene
Woud naadloos aansluit op de kracht van het gebied: integratie van recreatie, landbouw,
natuur en landschap en de betrokkenheid van mensen daarbij?
• Hoe zorgen we ervoor dat het vrijetijdsdomein één van de verbindende elementen tussen
stad en land wordt?
• Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein bijdraagt
aan een gewenste positionering van Het Groene Woud?

10
6. Kwalitatieve analyse
In dit hoofdstuk komt zowel de externe als de interne dynamiek aan bod als het gaat om het
vrijetijdsdomein Het Groene Woud.
De externe dynamiek staat beschreven in paragraaf 6.1 trends en ontwikkelingen. Deze trends en
ontwikkelen omvatten zowel kansen als bedreigingen. Die kansen en bedreigingen zijn niet als
zodanig apart gekwalificeerd. Wat voor de een ‘n kans is, is voor de ander een bedreiging. De trends
en ontwikkelingen zijn nader ingedeeld in de kopjes demografisch, economisch, sociaal-cultureel,
technologisch, ecologisch en beleidsmatig.
De interne ontwikkelingen zijn terug te vinden in paragraaf 6.2 sterkten en 6.3 zwakten. Zowel de
sterkten en zwakten zijn verder onderverdeeld naar een kopje ‘Het Groene Woud en een kopje
‘vrijetijdsdomein’.
Paragraaf 6.4 gaat in op de contouren Het Groene Woud als entiteit voor het vrijetijdsdomein die
langzaam maar zeker hun betekenis krijgen.
6.1 Trends en ontwikkelingen
Demografisch
• Vergrijzing. Ouderen vormen een steeds omvangrijkere doelgroep.
• Aandeel allochtonen in de totale bevolking van Nederland neemt toe. Nu 19%, in 2030 25%.
• Gezinsverdunning. In 2006 bestond een gezin gemiddeld uit 2,3 personen, in 2030 is dat naar
verwachting 2,1 personen.
• Nu bevolkingsstijging, op termijn bevolkingskrimp (dat zou al vanaf 2020 plaats kunnen
vinden).
Economisch
• Economisch onzekere tijden. Afname aantal vakanties, afname betaalde vrijetijdsactiviteiten,
toename vakanties in eigen land.
• Stijging werkgelegenheid binnen vrijetijdsbranche.
• Schaalvergroting en ketenvorming in leisure.
• Regionale schaal en verhaal in de lift.
• Opkomst beleveniseconomie. Cultuur- en natuurbeleving als onderdeel daarvan steeds
belangrijker.
• Consumentenvraag naar authenticiteit.
• Aanhoudende wellnesstrend.
• Opkomst allerlei nieuwe vrijetijdsconcepten met een combinatie van functies (zoals
detailhandel en leisure).
• Professionalisering vrijetijdssector, vooral op het terrein van management en marketing.
• Vraag naar back-to-basic versus luxe en comfort.
• Leisure als kansrijke groei-economie

11
Sociaal-cultureel
• Versnellende samenleving. Van de ene vrijetijdsactiviteit naar de andere zappen.
• Vertragende samenleving. Verschuiving van grootschalige, massale en eenmalige
belevenissen naar intieme persoonlijke ervaringen.
• Individu handelt meer en meer contextgebonden. Individu is niet langer altijd onder
eenzelfde doelgroepnoemer te vangen, maar wisselt steeds van de ene belevingswereld naar
de andere: uitbundig, gezellig, rustig, ingetogen, avontuurlijk.
• Einde individualisering. Opkomst het nieuwe ‘wij’ (contextgebonden).
• Feminisering van de samenleving: opkomst van vrouwelijke waarden. Emoties, associatief
denken, delen!, samenleven, samendenken, aandacht, duurzaamheid, zorg.
• Aandacht voor zingeving en zelfontplooiing in de lift. Zelfontplooiing als vrijetijdsbesteding.
• Vrijetijdsbesteding: meer achter de computer, minder buitenshuis.
• Minder vrije tijd.
• Toegenomen vrijetijdsmobiliteit. Consument is bereid langer, vaker en meer te reizen in de
vrije tijd.
• Vervaging grenzen vrije tijd en werk (flexibele arbeid, thuiswerken, etc)
Technologisch
• Belang innovatie neemt verder toe.
• Vervlechting realistische en virtuele werelden.
• Opkomst digitale toeristische infrastructuur en User Generated Content, sociale media.
• Herijking in tijd en ruimte. Global village, 24h economy.
Ecologisch
• Klimaatverandering. Nederland wordt warmer en natter.
• Aandacht voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen is een
aanhoudende trend.
Beleidsmatig
• Stimulering duurzaam toerisme en maatschappelijk verantwoord ondernemen reisbranche.
• Provincie heeft de ambitie om BrabantStad in 2018 te laten bekronen tot Europese Culturele
Hoofdstad.
• Belangrijke beleidsvraagstukken: verstedelijking, waterberging, herstructurering van het
landelijke gebied.
• Beleid Brabant: Mooi, Schoon, Dynamisch, Perspectiefrijk, Bereikbaar en Verbindend Brabant
• Het merk Brabant: high tech met high touch. Combinatie tussen de zachte kant (waarden) en
harde kant (succes)
• De nota 'Fiets in de versnelling' uit 2009 van de provincie Brabant biedt een aantal opties om
het fietsen in Noord-Brabant op een hoger plan te brengen.

12
6.2 Sterkten
Het Groene Woud
• Het groene karakter.
• De kleinschalige openheid.
• Het samenhangende complex van beken, essen, kampen, bossen en heides.
• Europees unieke kwaliteit kerngebied (Velder, Mortelen, Geelders, Dommeldal)
• Een goed leesbaar landschap (als contrasten tussen zand en leem, hoog en laag, droog en
nat).
• Het groene hart van het midden van Brabant; samenhang drie steden
• Historische gebouwen: boerderijen, kerken, kapellen, molens, bakhuisjes, etc.
• Een grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin.
• Grootste aaneengesloten natuurgebieden van Noord-Brabant.
• Bekendheid van Oisterwijkse Bossen en Vennen, Kampina.
• Aanduiding als Nationaal Landschap.
Vrijetijdsdomein
• Gaat het om het aantal binnenlandse vakantiegangers dan staat Brabant op de derde plaats
van Nederland.
• Brabant ontvangt vakantiegangers met een hoge gemiddelde groepsgrootte.
• Sportieve/actieve vakanties, bezoek aan een attractiepark of evenement en vakanties met
vrienden, familie en collega’s zijn vakantietypen die in Brabant meer dan landelijk gezien in
trek zijn.
• Noord-Brabant is met afstand dé provincie voor gezinnen met kinderen (70% van de
vakantiegangers in Brabant valt binnen deze categorie ten opzichte van 57% landelijk).
• De meeste vakanties in Brabant betreffen bungalowvakanties en vakanties met vaste gasten.
• Aanwezigheid vele wandel-, fiets-, ruiter-, kano- en skateroutes.
• Brabant heeft het grootste fietsroutenetwerk in Nederland.
• Brabant staat bekend als Bourgondisch.
• Van de vrijetijdsactiviteiten in Brabant wordt 92% ondernomen door Brabanders zelf.
• Brabant heeft de hoogste besteding per dag als het gaat om dagrecreatie.
6.3 Zwakten
Het Groene Woud
• De gaafheid van de kwaliteit ‘sociale cohesie’ neemt af richting stedelijke omgeving.
• Het Groene Woud is als entiteit voor het vrijetijdsdomein nog relatief zwak vergeleken met
andere regio’s.
• Vele delen maken nog geen geheel. De verschillen binnen Het Groene Woud zijn enerzijds
een sterkte (diversiteit), maar zijn ook een zwakte als de samenhang onvoldoende gevoeld,
gevoed en gezien wordt.
• Echte publiekstrekkers ontbreken (zie ook hieronder ‘top’ in vrijetijdsaanbod is
ondervertegenwoordigd).
• Bereikbaarheid m.n. openbaar vervoer.

13
• Interne ontsluiting gebied (bewegwijzering, bezoekerscentra).
Vrijetijdsdomein
• Brabant kent een lage gemiddelde verblijfsduur van vakantiegangers.
• Brabant heeft wel de meeste fietsroutes, maar noch de meeste fietsers, noch het imago van
mooiste fietsprovincie: Brabant staat op de 3e
plaats in Nederland als populaire
fietsprovincie. Oorzaken: marketing, historie, …? Wel is er een positieve trend zichtbaar.
• Gaat het om het aantal vestigingen binnen de Brabantse toeristische en culturele sector, dan
blijft dit aandeel achter ten opzichte van landelijk.
• De ‘top’ in het vrijetijdsaanbod (met name op het gebied van logiesaccommodaties en
culturele voorzieningen) is in Brabant ondervertegenwoordigd.
• Beperkt aanbod van verblijfsmogelijkheden.
• In Brabant worden de volgende activiteiten minder ondernomen in de markt van
vrijetijdsbesteding: cultuurbezoek (m.n. museumbezoek en oudheidkundige objecten),
waterrecreatie en sport.
• Opvallend is dat dagrecreanten en bewoners wel veel uit eten gaan en monumenten
bezoeken in Brabant, maar dat binnenlandse toeristen dat juist niet doen.
• Brabant heeft de laagste besteding per dag als het gaat om verblijfsrecreatie.
6.4 Contouren Het Groene Woud als entiteit voor het vrijetijdsdomein
Zoals beschreven in hoofdstuk 3, huidige situatie (beknopt) is Het Groene Woud als entiteit voor het
vrijetijdsdomein op dit moment nog relatief zwak vergeleken met andere regio’s. Dit geldt zeker voor
de eindgebruikers: de vrijetijdsbesteders.
Voor (lokale) beleidsmakers die zich bezig houden met de ontwikkeling van het vrijetijdsdomein in de
regio geldt Het Groene Woud steeds meer als entiteit voor het vrijetijdsdomein in ontwikkeling om bij
aan te haken. Een analyse van de toeristisch-recreatieve beleidsnota’s geeft het volgende beeld:
Gemeenten als Boxtel, Oisterwijk, Oirschot en Sint-Oedenrode voelen zich duidelijk geheel of deels
liggend in Het Groene Woud-gebied. Haaren ziet Het Groene Woud met name als de natuurkern van
7.500 ha. Centraal in de visies van bovenstaande gemeenten is overigens de poortfunctie tot Het
Groene Woud in allerlei varianten.
Gemeenten dichtbij de grote steden oriënteren zich toeristisch-recreatief primair op deze steden en
daarnaast op Het Groene Woud. Zo leunt Sint-Michielsgestel sterk op ’s-Hertogenbosch (‘het groene
buiten bij s‘-Hertogenbosch’) en kijkt zij in tweede aanleg naar Het Groene Woud. Best oriënteert
zich op de stedelijke agglomeratie Eindhoven-Helmond, maar ziet zich ook als poort naar Het Groene
Woud. Schijndel ziet blijkens de toeristisch-recreatieve visie kansen in de relatie met Het Groene
Woud, maar dit is niet verder uitgewerkt. Het Groene Woud wordt in de beleidsstukken van Son en
Breugel niet genoemd.
In de beleidsnota van Tilburg komt Het Groene Woud niet voor, maar staat wel het begrip de Groene
mal als basis voor de invulling van de recreatieve behoefte van de inwoners. In de Eindhovense
beleidsstukken komt Het Groene Woud regelmatig aan bod als gebied waarvan het belangrijk is om
een groene verbinding naar toe aan te leggen/te versterken.
In de projectnotitie toeristische-recreatieve visie buitengebied van Den Bosch staat Het Groene Woud
veelvuldig genoemd.

14
Opmerking die bij bovenstaande analyse van belang is: hoe recenter de stukken, hoe meer Het
Groene Woud er in opduikt.

15
7. Kwantitatieve analyse: marktcijfers
Op dit moment zijn er geen (onderzoeks)gegevens beschikbaar als het gaat om Het Groene Woud en
het vrijetijdsdomein (wel van grotere regio’s zoals op het niveau van Brabant). Omdat er op het
niveau van Het Groene Woud geen gegevens beschikbaar zijn, is het feitelijk niet mogelijk om een
cijfermatig onderbouwde definitie te geven van de uitgangssituatie die we in dit hoofdstuk
beschrijven (0-meting) en evenmin van de gewenste situatie die we in hoofdstuk 8 beogen te
beschrijven (die zou kunnen worden getoetst met een 1-meting).
Niettemin blijft de nadrukkelijke vraag overeind om huidige situatie en wensbeeld zoveel mogelijk te
kwantificeren. Daarom is ingezet op twee sporen:
1. Wat nu niet is kan nog komen: specifieke onderzoekscijfers. Om in de toekomst wel te
kunnen beschikken over dergelijke cijfers is het van belang nu via verschillende wegen in te
zetten op het uitbreiden van de onderzoekspopulatie bij reguliere vrijetijdsonderzoeken,
danwel op het initiëren van specifiek onderzoek. Een van de drie deelopdrachten waarmee
de werkgroep klimaat-adaptatie aan de slag is in opdracht van Streekraad Het Groene Woud
is een 0-meting van het recreatiegedrag Het Groene Woud. Deze deelopdracht is momenteel
in voorbereiding.
2. Inventariseren welke kengetallen van belang zijn en werken met indexcijfers.
Ad 2.
Belangrijkste kengetallen
- Aantal dagrecreanten
- Aantal verblijfsrecreanten
- Bestedingen dagrecreanten
- Bestedingen verblijfsrecreanten
- Directe werkgelegenheid
- Indirecte werkgelegenheid
Onderliggende kengetallen die van belang (kunnen) zijn:
- aantal bedden/accommodaties/slaapplaatsen
- inwoneraantallen gemeenten Het Groene Woud:
- Vught
- Haaren
- Boxtel
- Oisterwijk
- Best
- Oirschot
- Sint-Michielsgestel
- Schijndel
- Sint-Oedenrode
- Son en Breugel
De zeer beperkt beschikbare gegevens zijn opgenomen in het volgende hoofdstuk, waarbij 2010, de
huidige situatie geïndexeerd is op 100%.

16
8. Strategische doelstellingen
Kengetallen Meierij
(2005)
Het Groene Woud
(2010)
Het Groene Woud
(2020)
Ambities niveau Brabant
(Businessplan
Vrijetijdshuis 2009)
Het Groene Woud (2020),
doorgedacht op ambities
Brabantbreed
Aantal gemeenten 8 10 10
Opsomming gemeenten Boxtel, Haaren, Schijndel,
’s-Hertogenbosch, Sint-
Michielsgestel, Sint-
Oedenrode, Vught,
Heusden
Boxtel, Haaren, Schijndel,
Sint-Michielsgestel, Sint-
Oedenrode, Vught,
Oisterwijk, Son en
Breugel, Best, Oirschot
Boxtel, Haaren, Schijndel,
Sint-Michielsgestel, Sint-
Oedenrode, Vught,
Oisterwijk, Son en
Breugel, Best, Oirschot
Aantal inwoners 270.000 225.000
Oppervlakte 500 km² 35.000 ha
Economische betekenis 1,332 miljard 100% Nader in te vullen
Aantal dagtoeristische
activiteiten
68,6 miljoen 100% Nader in te vullen In 2018 is het percentage
Brabanders dat recreatief
fietst gestegen van 53% in
2006 naar minstens 57%.
Met 57% in 2018 is een
plaats bereikt in de top 3
van Nederland.
(Cijfers CVTO 2008,
Brabant 54%)
In 2020 is het percentage
inwoners Het Groene
Woud dat recreatief fietst
62%. (Dit is hetzelfde
percentage als Overijssel,
de nr 1 volgens CVTO
2008, het gaat om het
aantal personen van de
bevolking dat in een jaar
tenminste 1x heeft
gefietst).
Brabanders dat recreatief
wandelt, gestegen van
57% in 2006 naar
tenminste het landelijke
inwoners Het Groene
Woud dat recreatief
wandelt 62%. (Dit is
hetzelfde percentage als

17
gemiddelde van 61%.
(Cijfers CVTO 2008,
Brabant 61%)
Overijssel, de nr 1 volgens
CVTO 2008, het gaat om
het aantal personen van
de bevolking dat in een
jaar tenminste 1x heeft
gewandeld).
Aantal dagrecreanten ? 100% Nader in te vullen
Aantal verblijfsrecreanten ? 100% Nader in te vullen
Bestedingen
dagrecreanten
1,216 miljard 100% Nader in te vullen
Bestedingen
verblijfsrecreanten
16,4 miljoen 100% Nader in te vullen
Directe werkgelegenheid 11.204 fte 100% Nader in te vullen
Indirecte werkgelegenheid 4.145 fte 100% Nader in te vullen
Overige gegevens
3 steden ontsluiten Het Groene Woud (550.000 stedelingen)
284.000 Nederlandse toeristen in 2007 (Meierij en NO-Brabant)
169.400 bedrijfsvestigingen op 1-1-2007 (heel Brabant)
De gemiddelde besteding per vakantiedag in Brabant was in 2008 € 22,- t.o.v. landelijk € 25,-

18
9. Ontwikkelingsrichting vrijetijdsdomein Het Groene Woud
Het Groene Woud als hét gebied dat zorg draagt voor de invulling van de behoeften gerelateerd aan
vrijetijdsbesteding van allereerst inwoners uit de streek zelf, en vervolgens van bezoekers uit de
omliggende steden en daarbuiten. Dat realiseren gaat niet van vandaag op morgen. In dit hoofdstuk
staat de ontwikkelingsrichting beschreven waarlangs Het Groene Woud zich de komende jaren kan
ontwikkelen om inderdaad hét gebied te worden voor de benoemde doelgroepen en hun behoeften
te vervullen als het gaat om het vrijetijdsdomein.
Wat is dan die ontwikkelingsrichting? De hoofdgedachte is de volgende:
Als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein speelt Het Groene Woud voor allereerst de
inwoners uit de streek zelf, en vervolgens voor de bezoekers uit de omliggende steden en
daarbuiten een cruciale rol van betekenis als
De groene buitentuin van het midden van Brabant
Deze kerngedachte is ‘breed’, verderop vormen zeven tuinthema’s met een bijbehorend mengpaneel
een bruikbaar instrument om te zorgen voor verdere karakterisering en inkleuring van Het Groene
Woud als het gaat om het vrijetijdsdomein. Allereerst nog even een aantal opmerkingen naar
aanleiding van de kerngedachte:
• Groene ruimte buiten om te recreëren. Een prima plek gesitueerd in het midden van Brabant
om activiteiten te ondernemen als het gaat om vrijetijdsbesteding.
• Groen in combinatie met tuin. Een tuin staat vaak al voor groen, maar niet altijd
(beeldentuin, speeltuin etc). Om het groene karakter extra te benadrukken is gekozen voor de
toevoeging ‘groen’.
• Buitentuin. Een tuin geeft aan dat het gaat om een omkaderd of beschut geheel. Het Groene
Woud is geen kunstmatig aangelegd en omkaderd gebied, vandaar toegevoegd het woord
buitentuin om extra de nadruk te leggen op het natuurlijke karakter van het gebied.
De kerngedachte ‘De groene buitentuin van het midden van Brabant’ is een dankbaar startpunt om
op door te pakken. Het wordt interessant wanneer we meer inzoomen op de specifieke
karaktertrekken van het gebied. Dit door middel van het benoemen van:
Zeven tuinthema’s
De zeven tuinthema’s bieden houvast voor het ontwikkelen van een couleur locale die past bij wat er
was (verleden), is (heden) en kan komen (toekomst). En vooral dat laatste – inspiratie en houvast
bieden voor een kansrijke ontwikkeling – is de beoogde meerwaarde van het benoemen van zeven
tuinthema’s. De tuinthema’s zijn niet bedoeld als dwingend kader, maar zijn juist nadrukkelijk
ontwikkeld met als doel te functioneren als denkbeeld voor het creëren van nieuwe kwaliteiten,
productmarktcombinaties, toeristisch-recreatief aanbod etc.
De zeven tuinthema’s zijn de volgende:

19
Tuin met klasse
1001-
belevenissen-
tuin
Boerenhof
Mystieke
tuin
Speel & proeftuin
Ontginnings-
tuin
Natuurtuin
De naam van de tuinen roept al een bepaald beeld op van de couleur locale van het betreffende
deel van Het Groene Woud. Verdere karakterisering per tuinthema gebeurt met behulp van:
Het mengpaneel tuinthema’s Het Groene Woud
Het mengpaneel bestaat uit vijf schuifknoppen. Iedere schuifknop kan geplaatst worden op een
passende plek op de lijn tussen twee tegenpolen.
populair___________________onverwacht
vertragen___________________versnellen
open_________________________beschut
metropool____________________gehucht
oorspronkelijk__________vooruitstrevend

20
De plek op de lijn tussen twee tegenpolen is niet statisch. Integendeel: per tuin is de huidige
situatie benoemd (waar staat de schuifknop nu) en met pijltjes de ontwikkelingsrichting (waar
staat de schuifknop in de toekomst).
Op de volgende pagina’s volgt per tuinthema een verdere uitwerking.

21
Tuin met klasse
Geografische afbakening
• Sint-Michielsgestel
• Vught
• Verbinding met ‘s-Hertogenbosch
Karakteristiek
Tuin met klasse
• Verdedigingslinie Den Bosch
• Vestigingswerken
• Landgoederen
• St. Jan als publiekstrekker
• Bastionder
• Bossche Broek
• Oude lanen
Mengpaneel
open_________________________beschut
Tuin met klasse

22
1001-belevenissentuin
• Oisterwijk
• Moergestel
• Verbinding met Tilburg
Karakteristiek
1001-belevenissentuin
• Hip & trendy
• Verblijfsrecreatie Oisterwijk
• Belevingspoort
• Restaurant/welnesscentrum
• Ballonairport
• Kunstevenement/kunstenaars
• Tilburg evenementenkalender
• Rock academy
Mengpaneel
open_________________________beschut
1001-belevenissen-tuin

23
Natuurtuin
• Boxtel
• Oisterwijk
Karakteristiek
Natuurtuin
• Natuurkern
• Kampina
• Oisterwijkse bossen & vennen
• Grootste aaneengesloten
natuurgebieden Brabant
• Europees uniek gebied met heien
vennen, typische planten
• Rust, ruimte
Mengpaneel
open_________________________beschut
Natuurtuin

24
Boerenhof
• Boxtel
Karakteristiek
Boerenhof
• Boerderijen, cultuurhistorische
gebouwen
• Natuur & cultuurlandschap
• Bolle akkers
• Beemdgronden
• Dommel, Beerze, Reusel
• Kleine dorpen en gehuchten
• De Groene Poort
Mengpaneel
open_________________________beschut
Boerenhof

25
Mystieke tuin
• Oirschot
Karakteristiek
Mystieke tuin
• Heilige eik
• Kleinschalig
• Meest oorspronkelijke deel
Het Groene Woud
• Roomse leven
Mengpaneel
open_________________________beschut
Mystieke tuin

26
Speel & proeftuin
• Best
• Son & Breugel
• Verbinding met Eindhoven
Karakteristiek
Speel & proeftuin
• Designstad Eindhoven
• Philips fruittuin
• Best Zoo
• Aquabest
• Dippi Doe
• Het Groene Woud rund
• Innovatie
• Onderwijs (TU, designacademy)
• Slowlane (Brainport Avenue)
• Eindhoven Airport
• Food Inspiration Day
Mengpaneel
open_________________________beschut
Speel & proeftuin

27
Ontginningstuin
• Schijndel
• Sint-Oedenrode
Karakteristiek
Ontginningstuin
• Ruimte, ontwikkeling
• Vlagheide
• Kruidentuin
• Wijn
• Toegangspoort
• Hop, spelt, populieren
• Relatief grote evenementen
(org. graad)
• Jongerencultuur
Mengpaneel
open_________________________beschut
Ontginningstuin – nog het minst duidelijke profiel

28
De ontwikkelingsrichting nog eens samengevat: als het gaat om de invulling van het vrijetijdsdomein
speelt Het Groene Woud een cruciale rol van betekenis als de groene buitentuin van het midden van
Brabant. Zeven tuinthema’s met een bijbehorend mengpaneel (huidige situatie met pijltjes die
richtinggevend zijn voor de gewenste situatie) vormen een bruikbaar instrument om te zorgen voor
verdere karakterisering en inkleuring van Het Groene Woud.

29
10. Strategische aanbevelingen
In het vorige hoofdstuk is de ontwikkelingsrichting uitgewerkt waarlangs Het Groene Woud zich de
komende jaren kan ontwikkelen om hét gebied te worden voor de benoemde doelgroepen en het
invullen van hun behoeften als het gaat om het vrijetijdsdomein. Wat is er nu nodig om deze
ontwikkelingsrichting in te vullen? Daarover gaat dit hoofdstuk. Allereerst staan strategische
aanbevelingen beschreven gerelateerd aan de ‘hardware’, ‘software’ en ‘orgware’ van Het Groene
Woud als het gaat om het vrijetijdsdomein. Vervolgens komen strategische aanbevelingen aan bod
die verband houden met de deelvragen die beschreven staan in hoofdstuk 5 Probleemstelling. Tot
slot staat een aantal overige strategische aanbevelingen beschreven.
10.1 Strategische aanbevelingen hardware, software, orgware
Om zo gericht mogelijke aanbevelingen te kunnen doen, maken we gebruik van de begrippen
hardware, software en orgware.
Hardware
Software
Orgware
Hardware is dat wat fysiek aanwezig is, letterlijk verbonden is aan Het Groene Woud. Voorbeelden
van hardware zijn: gebouwen, openbaar groen, infrastructuur en inrichting van streek en stad.
Software is niet tastbaar; het gaat hier om activiteiten, cultuur, sferen, gebeurtenissen met een
tijdelijk karakter en de ‘volksaard’. Software is eigenlijk alles wat niet direct tastbaar of veranderlijk is:
‘roerend goed’. Voorbeelden van software zijn mentaliteit, verhalen en helden.
Met orgware wordt gedoeld op de samenwerking achter de activiteiten, van beleid op hoog
abstractieniveau tot de samenwerking tussen partijen in een gebied. Het gaat hier om de meer
praktische zaken. Centraal begrip is organisatie. Voorbeelden van orgware zijn het verenigingsleven,
het toeristisch beleid, de organisatie van een evenement, communicatiestromen en onderlinge
samenwerking bijvoorbeeld tussen gemeenten maar ook tussen ondernemers in de sector van het
vrijetijdsdomein die allerlei arrangementen aanbieden.

30
Toeristische aanbodspiramide
Zoals omschreven omvat hardware dat wat fysiek aanwezig is. Om nog gerichter te kunnen kijken
naar het ‘aanbod’ maken we gebruik van de zogenaamde toeristische aanbodspiramide:
Aanbodspiramide
Basisinfrastructuur
Aantrekkelijke
bezienswaardigheden
‘Must see,
must do’
Dit instrument helpt bij het bekijken van de opbouw van het toeristische product van Het Groene
Woud. De toeristische aanbodspiramide bestaat uit drie lagen:
• De basisinfrastructuur van de piramide betreft alle voorzieningen die nodig zijn om als toerist
in de plaats of in het gebied aangenaam te kunnen verblijven, zoals verblijfsaccommodaties,
horeca, parkeervoorzieningen, bewegwijzering, enzovoort. Deze voorzieningen vormen in het
algemeen geen reden voor de toerist om naar een gebied te komen, maar indien ze niet in
orde zijn, vormen ze wel een reden om weg te blijven.
• Het middenniveau van de piramide wordt gevormd door aantrekkelijke
bezienswaardigheden. Deze bezienswaardigheden zijn voor de toerist vaak een reden om
langer in het gebied te verblijven of om er nog een keer terug te komen.
• De top wordt gevormd door de 'must see' of 'must do' bezienswaardigheden. Dit zijn
bezienswaardigheden die voor een plaats of gebied imagobepalend zijn en die veelal een
reden vormen om voor de eerste keer een plaats te bezoeken.
Strategische aanbevelingen hardware
Kijkend van beneden naar boven naar de toeristische aanbodspiramide van Het Groene Woud dan
gelden de volgende aanbevelingen:
Basisinfrastructuur
• Het is van belang de ontsluiting tussen Het Groene Woud en omliggende gebieden en steden
verder op orde brengen:
o De bereikbaarheid met het openbaar vervoer behoeft zeker verbetering. Denk vooral
aan de voorzieningen om vanaf de treinstations Het Groene Woud te ontdekken.
Voorzieningen als fietsen, scooters etc. Denk ook aan informatievoorzieningen over

31
Het Groene Woud in de nabijheid van de stations. Het gaat concreet om de punten
Den Bosch, Vught, Boxtel, Best, Eindhoven, Tilburg en Oisterwijk. Over een aantal jaar
wordt er gereden zonder spoorboekje tussen Utrecht en Eindhoven (iedere 10
minuten een trein). Dat de trein vaker rijdt/stopt, biedt kansen voor koppeling stad
en platteland.
o Verdere ontwikkeling bezoekerscentra (er zijn er al 8 in ontwikkeling).
• Nu en in de toekomst vormen de toeristische routestructuren de belangrijkste drager voor de
‘Het Groene Woud’-entiteit voor het vrijetijdsdomein. Deze routestructuren zijn voor een
belangrijk deel al aanwezig, de basisinfrastructuur is wat routes betreft op orde.
• De toeristische routes zijn weliswaar op orde, echter deze zijn nog onvoldoende herkenbaar
als onderdeel uitmakend van ‘Het Groene Woud’. Het gaat dan niet alleen om ‘voor de hand
liggende’ routes als wandel- en fietsroutes maar ook bijvoorbeeld om:
o MTB-routes
o Skateroutes
o Ruiterroutes
• Aanbeveling is om naast de bestaande routes actief te kijken naar kansen en mogelijkheden
voor nieuwe routes die passen bij de kernkwaliteiten, tuinthema’s en de software van Het
Groene Woud. Denk aan:
o Themaroutes (boerenlandroute, mystieke route)
o Nieuwe routes, nieuwe beleving als routes in het donker, stilteroutes
o Digitaliseren routes
o Belevenis toevoegen op basis van augmented reality
• Een ‘quick win’ is het kritisch bekijken en verbeteren van de first & final impressions. Daar
waar mensen de eerste en de laatste indruk opdoen van Het Groene Woud:
o Toegangswegen
o Bebording
o Bus- en treinstations (zie ook het bullet point hierboven)
o Ook: bezoekerscentra. Hoewel toeristen/recreanten zich al eerder in Het Groene
Woud bevinden voordat zij de bezoekerscentra bereikt hebben, kan hier extra
ingespeeld worden op het idee dat je hier Het Groene Woud betreedt danwel
verlaat.
o Ook: VVV’s herkenbaar als Het Groene Woud.
• Aanbeveling is om verder in te zetten op punten waar Brabant (en ook Het Groene Woud)
goed in is:
o Ontvangen groepen (denk ook aan nieuwe groepssamenstellingen, nieuwe vormen
van ‘wij’: driegeneratievakanties, yogavakanties etc)

32
o Ontvangen gezinnen (uitblinken in kindvriendelijkheid, zowel qua faciliteiten als qua
mentaliteit – ‘software’)
Aantrekkelijke bezienswaardigheden
• Op het niveau van aantrekkelijke bezienswaardigheden is er in potentie in Het Groene Woud
voldoende aanbod. Echter de relatie met entiteit Het Groene Woud is nog onvoldoende
gelegd. De aantrekkelijke bezienswaardigheden in Het Groene Woud hangen vaak als los zand
aan elkaar. Richtinggevend voor de verbetering van bestaande bezienswaardigheden en
ontwikkeling van nieuwe aantrekkelijke bezienswaardigheden passend bij de kernkwaliteiten
van Het Groene Woud, waarbij de zeven tuinthema’s en het mengpaneel specifieker
richtinggevend zijn.
‘Must see, must do’
• Het Groene Woud kent geen bezienswaardigheden en/of activiteiten die imagobepalend zijn
en die ‘stand alone’ een aanleiding vormen voor een bezoek aan Het Groene Woud.
Uitzondering is wellicht het Streekfestival Het Groene Woud, wat zou betekenen dat Het
Groene Woud maar één dag per jaar een echte trekpleister heeft. Aanbeveling is om hier
meer focus op te zetten. In de operationele uitwerking benoemen ontwikkelen van meerdere
publiekstrekkers met gewenste bezoekersaantallen per jaar.
• De ontwikkeling van eigen landmarks passend bij kernkwaliteiten en de tuinthema’s is van
het grootste belang. Alleen dan werkt Het Groene Woud zelf als een magneet, zonder van
andere trekpleisters (steden) afhankelijk te zijn. Het is van belang de kracht in Het Groene
Woud te zoeken en te versterken (‘Steden moeten bij Het Groene Woud willen horen’).
Ideeën: meest duurzame hotel van Europa, boomkronenpad.
• Op het gebied van ‘must see, must do’ is er voor Het Groene Woud wel de kans om actiever
de verbinding te leggen met de landmarks van de drie steden. Dit biedt mogelijkheden tot
een sterkere verbinding tussen stad en land.
Aanbevolen aanpak naar aanleiding van het bekijken van de toeristische aanbodspiramide Het
Groene Woud.
• Om meer focus te krijgen op het ontwikkelen van het gehele toeristische aanbod is het advies
om per tuin in te zetten op een sterke aanbodspiramide per tuin. Dus in feite zeven
aanbodspiramides voor Het Groene Woud. Startpunt: bedenken en ontwikkelen
‘showroomattracties’ (top van de piramide). Deze geven namelijk focus en daarmee richting
aan de gehele aanbodspiramide. Verdere verdieping is mogelijk door nog subpiramides te
benoemen voor deelgebieden: piramide verblijf, piramide mogelijkheden dagrecreanten,
piramide routes etc.
Strategische aanbevelingen software
• Als kernkwaliteit van Het Groene Woud staat onder meer beschreven ‘eensgezindheid en
gemeenschapszin’. Aanbeveling is om deze ‘software-elementen’ te benutten en verder te
versterken. Bijvoorbeeld door deze software-elementen te visualiseren/uit te beelden
evenals erover te verhalen (storytelling) en lokale helden (van nu en weleer) een gezicht te
geven.

33
• Aanknopingspunt voor het verder inkleuren van de software vormen wederom de zeven
tuinthema’s en het mengpaneel.
• De sfeer van Het Groene Woud tijdens bijvoorbeeld evenementen en tijdens het verblijf op
de verschillende accommodaties is een belangrijk element om verder uit te bouwen als reden
voor vrijetijdsbesteders om langer in het gebied te verblijven of om er nog een keer terug te
komen. Bijvoorbeeld door ‘hospitality’ te verheffen als speerpunt samen met de
ondernemers in het vrijetijdsdomein. Het Groene Woud, daar waar je altijd bijzonder welkom
bent. In het uitbouwen van de ‘hospitality’ is het van belang ook aandacht te hebben voor de
integratie van recreatie, landbouw, natuur en landschap, en de betrokkenheid van mensen
daarbij. Voorbeelden zijn: ondernemers als ambassadeurs van natuur en landschap,
terreinbeheerders als gastheer voor recreanten, streekproducten op verblijfsaccommodaties
en in de horeca. Dit punt uitwerken verdient alle aandacht!
• Aanbeveling is om actief de typische Het Groene Woud – mentaliteit als software direct te
koppelen aan het hardwaregedeelte van het toeristisch aanbod. Zoals beschreven bij de
aanbevelingen ‘hardware’: ontvangen gezinnen (uitblinken in kindvriendelijkheid, zowel qua
faciliteiten als qua mentaliteit – ‘software’). Denk ook aan het koppelen van de juiste emotie
aan bijvoorbeeld streekproducten.
Strategische aanbevelingen orgware
• Ook de ‘grote mate van organisatievermogen’ staat beschreven als een van de
kernkwaliteiten van Het Groene Woud. Wat nu goed is, moet morgen beter. Kritische vraag
die we onszelf moeten stellen: is de mate van organisatievermogen gelet op het
ambitieniveau voldoende om ‘futureproof’ te zijn. Wellicht is het organisatievermogen voor
de huidige situatie voldoende, maar zijn er nog zeker slagen te maken gelet op de toekomst.
Denk aan de tot nu toe gefragmenteerde organisatie van de vrijetijdskolom binnen Het
Groene Woud.
• Kwaliteiten die altijd beter kunnen zijn: durf, creativiteit, doorzettingsvermogen en bezieling.
Gaat het om orgware, dan gaat het om mensenwerk. Oftewel een aanbeveling met een hoog
open deur gehalte (maar daarom niet minder belangrijk): koester de mensen die het verschil
maken en kunnen maken. Nu en in de toekomst.
10.2 Strategische aanbevelingen per deelvraag
In hoofdstuk 5 staat de probleemstelling van dit visiedocument beschreven. De probleemstelling is
verder uitgewerkt in vier deelvragen. In deze paragraaf komen de aanbevelingen aan bod die verband
houden met deze deelvragen. Telkens staat nogmaals de betreffende deelvraag weergegeven,
gevolgd door specifieke aanbevelingen:
Deelvraag 1
Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein van Het Groene
Woud hand-in-hand gaat met het behouden, duurzaam beheren en versterken van de
landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke (kern)kwaliteiten van Nationaal Landschap het
Groene Woud? In concreto:

34
o een ‘goed leesbaar landschap’ ,
o het ‘groene hart van het midden van Brabant’ ,
o een ‘grote mate van organisatievermogen, eensgezindheid en gemeenschapszin?
Aanbevelingen deelvraag 1
• Verder uitbouwen van het certificeringsysteem Het Groene Woud. Ondernemers die
‘gecertificeerd’ worden dragen bij aan de versterking van Het Groene Woud. Per bedrijf
wordt hiervoor een beoordeling gemaakt. Deze beoordeling/certificering geeft aan welke
inspanningen het bedrijf doet en eventueel nog moet doen om aan de criteria te voldoen.
Over eventuele aanvullende maatregelen worden afspraken gemaakt.
• Inzetten op visitor payback systemen is de volgende aanbeveling met betrekking tot het
hand-in hand laten gaan van de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein met het
behouden, duurzaam beheren en versterken van de (kern)kwaliteiten van Het Groene Woud.
Doordenkend op payback systemen leverde de volgende ideeën op:
• Het verder uitbouwen van de kansen en mogelijkheden van de Streekrekening.
• Een plus zetten op de toeristenbelasting en die plus direct ten gunste laten komen van
het behouden, duurzaam beheren en versterken van de (kern)kwaliteiten. Zo’n plus zou
zowel kunnen als option-in (“de prijs bedraagt x, u kunt Het Groene Woud steunen door
y% extra te betalen) en als option-out (“de prijs bedraagt z, dit is inclusief y% steun aan
Het Groene Woud, tenzij u daar bezwaar tegen heeft”)
• Een plus zetten op de prijs van promotiemateriaal dat een directe link heeft met het
gebied. Bijvoorbeeld x% zetten op de verkoopprijs van toeristische kaarten.
• Verder inzetten op het werken met gecertificeerde producten tegen een hogere
opbrengstprijs, waarvan een deel direct ten gunste komt van Het Groene Woud.
• Payback systemen voor bedrijven in samenhang met certificering.
• Het inzetten op het tot waarde brengen (waaronder via payback systemen) van het landschap
leeft niet alleen binnen Het Groene Woud, maar ook bij andere gebieden. Logische
aanbeveling is dan ook om dit in gezamenlijkheid met de Nationale Landschappen op te
pakken. Alleen zo ontstaat er voldoende kritische massa om goede ideeën verder uit te
werken.
• Volgende aanbeveling is het inzetten op het vergroten van de intrinsieke betrokkenheid van
mensen met het gebied. Denk aan ‘natuurwerkdagen’ met een aantal vrijwilligers.
• Planologische instrumenten kunnen een aanzienlijke rol van betekenis spelen als het gaat om
deelvraag 1. Een goede inpassing in de wensen en eisen zou moeten betekenen: meer
ontwikkelingsruimte voor het betreffende bedrijf. Goed handelen moet dus beloond worden.
• Laatste aanbeveling in relatie tot deelvraag 1 is inzetten op mogelijkheden in combinaties
met bedrijfsaccommodaties binnen Het Groene Woud. Ideeën:
• Koppeling met Green Key. Green Key (voorheen Milieubarometer) is een internationale
keurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche die serieus en
controleerbaar bezig zijn met de milieuzorg op het bedrijf. De Green Key staat garant voor
de inzet van de ondernemer om meer aan het milieu te doen dan de wet- en regelgeving

35
van hem verlangt. De Green Key is een middel om het milieubewuste imago van de
onderneming naar gasten, overheden en zakenrelaties te communiceren. Green Key is
onderdeel van FEE (Foundation for Environmental Education), net als de Blauwe Vlag
voor schone stranden en jachthavens. Wereldwijd zijn momenteel ruim 1200 bedrijven
aangesloten bij het internationale keurmerk GREEN KEY
• Organiseren natuurtochten voor gasten i.s.m. IVN, Natuurmonumenten e.d.
• Natuurschoonmaakdag (door gasten van verblijfsaccommodatie)
• Verzorgen regulier onderhoud fiets-en wandelpaden in de omgeving van de
verblijfsaccommodatie (bijvoorbeeld binnen een straal van 1 kilometer)
• Verzorgen natuurlijke begrazing oevers riviertje op het terrein van de
verblijfsaccommodatie
• Verzorgen regulier onderhoud brug en terreinmeubilair nabij verblijfsaccommodatie
Deelvraag 2
Hoe zorgen we ervoor de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein van Het Groene Woud
naadloos aansluit op de kracht van het gebied: integratie van recreatie, landbouw, natuur en
landschap en de betrokkenheid van mensen daarbij?
• Allereerst door activiteiten die plaatsvinden meer te gaan coördineren. Juist met dit doel –
zorgen voor meer coördinatie – is voor het vrijetijdsdomein Het Groene Woud recent een
nieuwe organisatiestructuur van kracht geworden.
• Door gezamenlijk invulling te geven aan de in deze visie geschetste ontwikkelingsrichting: de
groene buitentuin van het midden van Brabant, verder in te kleuren aan de hand van zeven
tuinthema’s met bijbehorend mengpaneel.
• Tot slot door niet alleen samen dezelfde focus te kiezen, maar ook door hier de
marketingactiviteiten over en binnen het gebied op af te stemmen (zie ook overige
strategische aanbevelingen – afstemming marketingplan). Beoogd resultaat: meerwaarde
creëren.
Deelvraag 3
Hoe zorgen we ervoor dat het vrijetijdsdomein één van de verbindende elementen tussen stad en
land wordt?
• Door culturele evenementen/activiteiten vaker als verbindende factor tussen stad en
platteland. Denk aan het Circo Circolo Circus Theaterfestival op Landgoed Velder.

36
• Door de streek vaker en beter naar de stad te brengen. Denk aan streekgerechten in
stadsrestaurants.
• En vice versa: door ook de stad naar de streek te brengen. Dit kan op vele manieren.
Uiteenlopend van de stadsdichter met zijn poëtische visie over de streek, of stadse producten
omhuld met ‘city pride’ verkrijgbaar in de streek tot stadse knappe koppen aan het
brainstormen over het vergroten van de streek als trekpleister voor vrijetijdsbesteders.
• Door actiever in te zetten op de stad als toegangspoort voor de streek.
• Tot slot door de tuinthema’s te benutten voor het met elkaar verbinden van de
kernkwaliteiten stad en land. Bijvoorbeeld Speel & proeftuin, wat biedt de streek daarin, wat
biedt Eindhoven daarin en hoe kan dit aanbod elkaar over en weer versterken?
Deelvraag 4
Hoe zorgen we ervoor dat de toename van de betekenis van het vrijetijdsdomein bijdraagt aan een
gewenste positionering van Het Groene Woud?
• Voor Het Groene Woud is een marketingplan in ontwikkeling. De inhoud en adviezen zoals
beschreven in deze visie zijn over en weer van invloed op hetgeen dat beschreven zal worden
in met marketingplan. Afstemming is dan ook onontbeerlijk. Een eerste afstemmingsgesprek
met de makers van het marketingplan heeft inmiddels plaatsgevonden. Het is van belang om
ook verderop in het proces samen om te trekken (planvorming en uitvoering).
10.3 Overige strategische aanbevelingen
Een laatste strategische aanbeveling:
• Zoals eerder aangegeven zijn er op dit moment geen (onderzoeks)gegevens beschikbaar als
het gaat om Het Groene Woud en het vrijetijdsdomein. Het is daarom feitelijk noch mogelijk
om een cijfermatig onderbouwde definitie te geven van de uitgangssituatie (0-meting), noch
van de gewenste situatie (die zou kunnen worden getoetst met een 1-meting). De makers van
deze visie beschouwen dit echt als een gemis. Hoe concreter de definitie van beide situaties,
hoe concreter de ontwikkelingsrichting ingevuld kan worden. Onmisbare aanbeveling in dit
rapport is dan ook: inzetten op het uitvoeren van onderzoek, feiten en cijfers vrijetijdsdomein
Het Groene Woud. Hiervoor is het zaak onderzoekspopulatie bij reguliere
vrijetijdsonderzoeken uit te breiden, danwel zou er specifiek onderzoek moeten komen.
Bekend is in ieder geval dat 0-meting van recreatiegedrag een van de drie deelopdrachten is
waarmee de werkgroep klimaat-adaptatie aan de slag is in opdracht van Streekraad Het
Groene Woud.

37
Bijlage I Deelnemers klankbordgroep ontwikkelen visie vrijetijdsdomein Het Groene Woud
1e
bijeenkomst 1 februari 2010
Aanwezig:
Frank van den Eijnden (Vrijetijdshuis)
Rein de Laat (Regio-VVV)
Margriet Schipper (Provincie Noord-Brabant)
Flos van Gorkom (Staatsbosbeheer)
Ellen van Iersel (Top Brabant)
Benny Roelands (ZKA)
Leo Beckers (BCMG)
Désiré van Laarhoven (Regio-VVV)
Cecile Snijders (Breinkracht)
Afwezig:
Leo Beelen (gemeente Oisterwijk)
Fred van Rooij (Camping De Kienehoef)
Erik van Gerwen (gemeente Eindhoven)
Henk Groenen (Greensteps)
Sandra van Lohuizen (NHTV)
2e
bijeenkomst 11 maart 2010
Aanwezig:
Frank van den Eijnden (Vrijetijdshuis)
Margriet Schipper (Provincie Noord-Brabant)
Flos van Gorkom (Staatsbosbeheer)
Ellen van Iersel (Top Brabant)
Dirk van de Hombergh (ZKA)
Leo Beelen (gemeente Oisterwijk)
Désiré van Laarhoven (Regio-VVV)
Cecile Snijders (Breinkracht)
Afwezig:
Rein de Laat (Regio-VVV)
Leo Beckers (BCMG)
Fred van Rooij (Camping De Kienehoef)
Erik van Gerwen (gemeente Eindhoven)
Henk Groenen (Greensteps)
Sandra van Lohuizen (NHTV)
Aanvullende gesprekken
Erik van Nuland (TOP Brabant), 01-03-2010
Erik van Gerwen (Gemeente Eindhoven), 22-04-2010
Ignace Schops (Regionaal Landschap Kempen en Maasland), 29-04-2010
Bart Derison (Groep C), 29-04-2010

38
Bijlage II Indeling vrijetijdsactiviteiten deeldomeinen CVTO
Vrijetijdsactiviteiten:
Alle dagrecreatieve activiteiten die buitenshuis zijn ondernomen en waarbij men tenminste 1 uur en
hooguit 1 dag van huis was (dus zonder overnachting). Bezoek aan familie / vrienden / kennissen en
activiteiten ondernomen tijdens vakanties blijven buiten beschouwing.
Buitenrecreatie:
Recreëren*) aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.)
Recreëren*) niet aan water (park, bos e.d.)
Wandeling voor plezier
Fietstocht voor plezier
Toertochtjes met de auto
Toertochtjes met de motor
Tocht met rondvaartboot
Naar de volkstuin
*) bijv. zonnen, luieren, picknicken, e.d.
Waterrecreatie en -sport:
Kanoën
Roeien
Surfen
Varen met motorboot / jacht
Vissen
Zeilen
Zwemmen in binnenbad
Zwemmen in buitenbad
Zelf sporten:
Atletiek
Aquajoggen
Badminton
Basketbal
Denksport (bridge, schaken, dammen, etc.)
Fitness / aerobic / steps / spinning / etc.
Golf
Gymnastiek / turnen
Handbal
Hockey
Honkbal / softbal
Joggen / hardlopen / trimmen
Korfbal
Mountainbiken
Paardensport
Schaatsen
Skaten / skeeleren
Skiën / langlaufen / snowboarden
Squash
Tennis
Vecht- en verdedigingssport
Voetbal
Volleybal

39
Wandelsport
Wielrennen
Sportwedstrijd bezoeken:
Betaald voetbalwedstrijd (o.a. ere- en
eerste divisie)
Amateur voetbalwedstrijd
Professionele wedstrijd andere sport
Amateur wedstrijd andere sport
Wellness / beauty / ontspanning:
Schoonheid- en beauty behandeling
Kuurbaden
Sauna bezoek
Yoga / Tai Chi / Meditatie e.d.
Zonnebank
Attracties bezocht:
Attractiepark / pretpark
Ballonvaart ondernomen
Dierentuin / vogelpark / zeeaquarium / etc.
Kermis
Rommelmarkt / vlooienmarkt /
zwarte markt
Speeltuin
Sier- en heemtuin
Kinderboerderij
Boerderij (agro-toerisme)
Evenement bezocht:
Beurs / tentoonstelling / show
Cultureel evenement / festival
Jaarmarkt / braderie / corso
Kerstmarkt (alleen in nov. / dec.)
Muziek evenement / festival
Recreatief winkelen:
Factory Outlet Center (bijv. Batavia stad)
Gewinkeld in binnenstad
Markt bezocht
Meubelboulevard, woonmall bezocht
Tuincentrum
Winkelen voor plezier in stadsdeelcentrum
of wijkcentrum
Cultuur:
Ballet / dansvoorstelling bezocht
Bezoek aan oudheidkundige objecten
Bioscoop of filmhuis bezocht
Cabaretvoorstelling bezocht
Concert (pop/jazz/blues/rock) bezocht

40
Galerie of atelier bezocht
Klassiek concert/opera/operette bezocht
Monument / bezienswaardigheid bezocht
(zoals kastelen, kerken, dorpen of
stadsdelen)
Museum bezocht
Musical bezocht
Toneelvoorstelling bezocht
Uitgaan:
Bar / café bezoek
Bowlen / kegelen
Casino, speelhal e.d.
Dance- / houseparty
Discobezoek
Op terras zitten
Uit eten in restaurant / eetcafé
Uit eten (fastfood / snackbar)
Overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten
en cursussen
Bespelen van muziekinstrument
Fotografie, film, video (niet op vakantie)
Jeugdvereniging, clubhuis, padvinderij
Maatschappelijke vereniging (bijv.
actiegroep / buurtvereniging / zorg)
Natuur / milieu activiteiten / vereniging
Onderwijs / schoolvereniging
Politieke partij / vereniging
Religieuze / kerkelijke vereniging
Sportvereniging (bijv. kantinedienst of
vergadering)
Talen
Tekenen, schilderen, beeldhouwen, sieraden
maken, weven, etc.
Wijnproeven, kookcursus, e.d.
Zang, toneel, dans, (jazz)ballet

41
Bijlage III Lijst bestaande beleidsstukken
Beleidsdocumenten Het Groene Woud
• Ontwikkelingsstrategie Het Groene Woud/De Meierij
Concept versie 16 juni 2008
• SWOT-analyse Het Groene Woud
Onderzoeksopdracht (economisch onderzoek als basis voor het zoeken naar nieuwe
economische kansen/verbindingen in Het Groene Woud) is in voorbereiding
• Recreatief aanvalsplan Het Groene Woud
In het kader van het OP Zuid Nederland
Aanvrager: Regio-VVV Meierij & Noordoost-Brabant
versie september 2009
• Quick scan operationaliseren kernkwaliteiten Het Groene Woud/De Meierij
Wing
23 september 2009
• Positionering Het Groene Woud
(powerpoint)
2009
• Realisatie positionering Het Groene Woud
Uitvoeringsprogramma communicatie
(powerpoint)
2009
• Oplegnotitie Communicatie Het Groene Woud
5 juni 2009
Beleidsdocumenten partners Het Groene Woud
Toeristische visies van:
• Gemeente Boxtel, 2008
• Gemeente Best, april 2005
• Gemeente Haaren, december 2008
• Gemeente Oirschot, oktober 2006
• Gemeente Oisterwijk, maart 2005
• Gemeente Schijndel, november 2005
• Gemeente Sint-Michielsgestel, april 2008
• Gemeente Sint-Oedenrode, 2005
• Gemeente Son en Breugel, 2009
• Gemeente Tilburg, juli 2003
• Gemeente Den Bosch (projectnotitie toeristische-recreatieve visie buitengebied), 2009
• Waterschap De Dommel (als onderdeel van strategische nota ‘waterwerk in uitvoering’),
2006
• TOP Brabant, 2008
• ZLTO/TOP-Brabant, september 2007
• Regionaal Overleg Midden-Brabant, oktober 2006
• Gemeente Eindhoven (december 2008 en 2009)

42
Overige beleidsdocumenten
• Projectformat adaptatie Het Groene Woud recreatieonderzoek
2010
• Startnotitie SWOT Het Groene Woud
Kamer van Koophandel
December 2009
• Trendkrant
Uit in Brabant
Juni en december 2009
• Nationaal Park Hoge Kempen
Biodiversiteit als hefboom voor regionale (economische) ontwikkeling
Powerpointpresentatie Ignace Schops
5 november 2009
• MaashorstManifest
Opdrachtgever: Stuurgroep De Maashorst en de provincie Noord-Brabant
September 2009
• Brabant in cijfers – Trendrapportage Vrijetijdssector
Opdrachtgever: Provincie Noord-Brabant
Uitgevoerd door Uit in Brabant
Mei 2009
• GROEI.kans!
Voorstel van InterregIVa-project in de Grensregio Vlaanderen-Nederland rond
Multifunctioneel Ruraal Ondernemerschap
in opdracht van de Provincie Noord – Brabant
2009
• Rapport infocentrum Het Groene Woud
Opdrachtgever: Gemeente Boxtel
2009
• Fiets in de Versnelling
Provincie Noord-Brabant
2009
• De toekomst van toerisme, recreatie en vrije tijd
Kennisdocument voor de Strategische Dialoog Recreatie
Kenniscentrum Recreatie
november 2008
• De toekomst is mooi dichtbij
ANWB-visie op recreatie in 2033
November 2008
• Het platteland van alle Nederlanders
Sociaal en Cultureel Planbureau
Oktober 2008
• Brabant Vakantieland
Toerisme in West-Brabant, rapport en powerpointpresentatie
augustus 2008
• Economische betekenis toerisme & vrije tijd van de 5 Brabantse regio’s
in opdracht van Brabants Bureau voor Toerisme en de vijf Brabantse regio’s
2007
• Genieten van de natuur
recreatiebeleid bij Natuurmonumenten
1999

V2 concept visie vrijetijdsdomein het groene woud 2010_2020

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to V2 concept visie vrijetijdsdomein het groene woud 2010_2020

Similar to V2 concept visie vrijetijdsdomein het groene woud 2010_2020 (20)

V2 concept visie vrijetijdsdomein het groene woud 2010_2020