Agriculture Insurance in Nepal

1. AGRICULTURE
INSURANCE
Insurance for happiness you deserve
Basudev Sharma
Senior Agricultural Specialist
कृ षि तथा पशुपन्छी
बीमा

2. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा के हो
कृ षि व्यवसाय अन्तर्गत बाली तथा पशुधनको सम्भाषवत हानी
नोक्सानीबाट उत्पन्न हुने आर्थगक क्षततपूततगका लार्र् र्रिने बीमा
हो ।
खेती र्रिएको खाद्यान्न, तिकािी, फलफ
ु ल, नर्दे वाली,
औद्योर्र्क वाली, मत््यपालन, मौिीपालन, च्याउ खेती
लर्ायत षवभभन्न प्रकािका बालीहरु ि पशु तथा पन्छीहरूको
जोखखम सुिक्षणको लार्र् र्रिने बीमा नै कृ षि तथा पशुपन्छी
बीमा हो ।

3. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमाको उद्देश्य
कृ षि क्षेत्रलार्ग षव्ताि एवं प्रवद्गधन र्ने
कृ िकहरूको कावु बाहहिको परिस््थततबाट हुन सक्ने सम्भाषवत
जोखखम न्यूतनकिण र्िी कृ िकहरूलार्ग व्यवसातयक खेतीतफ
ग
आकषिगत र्ने
कृ षि क्षेत्रमा तनजी तथा सहकािी क्षेत्रको लर्ानी आकषिगत र्ने
कृ षि क्षेत्रमा लर्ानी प्रोत्साहहत र्ने
कृ षि उत्पादनलार्ग बृद्धी र्िी आयातलार्ग प्रतत््थापन र्ने

4. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा सम्बषन्ि नीषत षनयमहरु
बाली तथा पशुपन्छी बीमा तनदेभशका, २०६९
बाली तथा पशुपन्छी बीमाको षप्रभमयममा अनुदान उपलव्ध
र्िाउने सम्बस्न्ध तनदेभशका, २०७०
कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा तनदेभशका, २०७७
(२०७७ मंभसि १५ मा जािी)

5. बीमा व्यवसाय सञ्चालन सम्बन्िी व्यव्था
प्रत्येक तनजीवन बीमकले कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा व्यवसाय र्नुगपनेछ ।
प्रत्येक बीमकले तोककएका स्जल्लाहरूमा अतनवायग रूपमा बीमा व्यवसाय
सञ्चालन र्नुगपनेछ । (नुवाकोट, धाहदङ्र्, र्चतवन, मकवानपुि)
तोककएका स्जल्लहरू बाहेक अन्य स्जल्लाहरूमा समेत बीमकले कृ षि तथा
पशुपन्छी बीमा व्यवसाय सञ्चालन र्नग सक्नेछ ।
बीमकले बाषिगक रूपमा बबक्री र्ने क
ू ल बीमालेखको संख्या मध्ये कम्तीमा
पााँच प्रततशत बीमालेख कृ षि तथा पशुपन्छी बीमालेख हुनु पनेछ ।

6. बीमा व्यवसाय सञ्चालन सम्बन्िी व्यव्था
बीमकले कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा व्यवसाय र्दाग अनुदान प्राप्त नहुने
बीमाको हकमा पूिै िकम ि अनुदान प्राप्त हुने बीमाको हकमा
अनुदानबाट प्राप्त हुने िकम बाहेक बााँकी िकम प्राप्त र्िे पश्चात मात्र
बीमालेख जािी र्नुग पनेछ ।
कानूनले तनिेध र्िेको बाहेकको बन्पतत तथा जीवजन्तुको लार्र् मात्र
बीमालेख जािी र्रिनेछ ।
आयाततत पशुपन्छीको हकमा क्वारिन्टन जााँचपास र्िेको हुनुपने ि
आयाततत बन्पततको हकमा क्वािेस्न्टन सहहत फार्टोस््यतनटिी प्रमाणपत्र
प्राप्त र्िेको हुनुपनेछ ।

7. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमाले रक्षावरण गने जोषिमहरु
आर्लार्ी, चट्याङ, भूकम्प
बाढी, डुवान, खडेिी, पहहिो, भू-्खलन
आाँर्धबेहिी, अभसना, हहऊ
ाँ वा तुिािो,
आकस््मक दुर्गटनाजन्य बाह्य कािणहरु (जंर्ली जनाविले हुने
नोक्सानी)
ककिा तथा िोर्बाट हुने हानी–नोक्सानी
बबिादीबाट हुने नोक्सानी (माछा)
अन्य बाली बबशेि अनुसािको जोखखमहरु

8. बीमालेिको प्रकार
लार्तमा आधारित बीमा
(Insurance based on Cost of Production)
उत्पादनमा आधारित बीमा
(Insurance based on Production)
मौसम सुचकाङ्क बीमा
(Weather Index Insurance)

9. बीमालेि जारी गनुुपूवु तयारी
बीमा र्रिने व्तुको यथाथग षवविण सहहतको बीमा प्र्ताव
बीमा र्रिने व्तु जोखखम स््वकाियोग्य छ भतन त्यसको
्वा््य अव्थाको वािेमा कृ षि प्राषवर्धकले हदएको प्रमाणपत्र
बीमा र्रिने व्तु समेहटएको षवभभन्न कोणबाट खखर्चएको
स््थि फोटो कम्तीमा पााँच वटा
बीमा र्रिने व्तु समेहटएको कम्तीमा तीन भमनेट सम्मको
भभडडयो स्क्लप एक वटा

10. प्रचलनमा रहेका बीमालेिहरु
बीमालेिको षकषसम व्तुहरु बीमालेि बीमा शुल्क (%)
पशु
गाई, भैंसी, बंगुर,
भेंडा, बाख्रा आदी ी
पशुधन आदबीमालेख आद ५
बाख्रा आदबीमालेख ५
पन्छी
विवभन्न आदविवसमिा आद
पन्छीहरु
पन्छी आदबीमालेख आद(बोर्इलर) १.२५
पन्छी आदबीमालेख आद(लेयसइ, प्यारेन् स, हााँस) ५
अवरिच आदबीमालेख २
िावलज आदबीमालेख आद(अनु ान आदनरहेिो) १.२५
माछा आद विवभन्न आदमाछाहरु
माछा आदबीमालेख २
पोखरी १
मौरी मौरी आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५

11. प्रचलनमा रहेका बीमालेिहरु
बीमालेिको कषसम बीमालेि आिार बीमा शुल्क (%)
फलफूल
फलफूल आदखेती आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५
मौसमी आदसूचाङ्ि आदबीमालेख उत्पा नमा आदीधाररत ८
िेराखेती आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५
उखु आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५
िागती, सुन्तला, जुनार आदखेती, ड्रागन आद
फल आदखेती, वििी आदखेती आदबीमालेख
लागत/उत्पा नमा आदीधाररत ५
तरिारी आदखेती
तरिारी आदबाली आद उत्पा नमा आदीधाररत ७
तरिारी आदबाली आद लागतमा आदीधाररत ५
च्याउ आदबीमालेख आद लागत/उत्पा नमा आदीधाररत ५
ीलुखेती आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५

12. प्रचलनमा रहेका बीमालेिहरु
बीमालेिको कषसम बीमालेि आिार बीमा शुल्क (%)
अन्न आदबाली
चैतेधान आदबीमालेख उत्पा नमा आदीधाररत ५
धानबाली आदबीमालेख लागतमा आदीधाररत ५
अन्नबीउ आदबाली आदबीमालेख आद उत्पा नमा आदीधाररत ५
घााँसेबाली घााँसेबाली आदबीमालेख उत्पा नमा आदीधाररत ५
मौरी मौरी आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५
मसला
अ ुिा उत्पा नमा आदीधाररत ७
बेसार आद उत्पा नमा आदीधाररत ५
अलैंची आदखेती आदबीमालेख आद लागतमा आदीधाररत ५
वचया/िफी
वचयाखेती आदबीमालेख लागतमा आदीधाररत ५
िफीखेती आदबीमालेख लागत/उत्पा नमा आदीधाररत ५

13. षबमाङ्क रकम षनिाुरण गने आिारहरु
बालीहरूको बबमाङ्ख तनकाल्ने आधािः
(क) लार्तमा आधारित बीमा = (परिवततगत लार्त + अपरिवततगत
लार्त)
(ख) उत्पादनमा आधारित बीमा = (उत्पादकत्व/हे X मुल्य/कक.ग्रा)
पंक्षीहरूको बबमाङ्ख तनकाल्ने आधािः
प्रतत पन्छीको बीमाङ्क रु. = दाना खचग X तनधागरित र्ुणांक +
चल्लाको मूल्य
• चल्लाको मूल्यः एक हदनको ्थातनय वा्तषवक मूल्य
• दाना खचगः एक हदनको प्रतत क
े . जी. ्थातनय वा्तषवक मूल्य
• तनधागरित र्ुणाङ्कः क
ु खुिा (ब्रोईलि) – ४.७५
• क
ु खुिा (लेयसग तथा प्यािेन्ट) ि हााँस – १०.२

14. षबमाङ्क रकम षनिाुरण गने आिारहरु
२०७७ मंसीि १५ देखख बील बीजक अनुसाि बीमक ि बीभमतको आपसी
सहमततमा पशुहरूको बीमाङ्क िकम कायम हुने व्यव्था िहेको छ
Compounding Cost: बीमा सभमततको परिपत्र अनुसाि आ.व. २०७२/७३ को
लार्तको आधािमा ७.८% ले कम्पाउस्डडङ्र् र्रि अहहलेको लार्त तनकाल्न
सककन्छ
Pro-Rata: बाली लर्ाए पश्चात एक पटक मात्र उत्पादन भलने ि एक
विग भन्दा बढी अवर्ध हुने क
े िा, उखु आदी बालीहरुको हकमा एक विग
भन्दा बढी अवर्धको बीमाको लार्र् Pro-Rata अनुसाि समानुपाततक
हहसाबले थप महहनाको लार्र् थप बीमा शुल्क भलई बीमालेख जािी र्नग

15. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमामा अनुदान सम्बन्िी व्यव्था
नेपाल सिकािद्वािा २०७० सालमा कृ षि बीमाको बीमा शुल्कमा ५०
प्रततशत अनुदानको व्यव्था र्रिएको र्थयो ।
बब.सं. २०७१ सालमा र्एि कृ षि बीमा शुल्कको ५० प्रततशतको
अनुदानलाई बढाएि ७५ प्रततशत अनुदान हदने व्यव्था र्रिएको र्थयो ।
बब.सं. २०७८ श्रावण १ र्तेबाट कृ षि बीमा शुल्कको अनुदान र्टाएि पुन:
५० प्रततशतमा ल्यार्यो ति क
े ही समय पतछ नै सिकाि परिवतगन संर्ै
२०७८ मंभसिबाटै फ
े िी बीमा शुल्कमा हदर्ने अनुदानलाई बढाएि ८०
प्रततशत पुि्यार्एको छ ।

16. बीमालेिको अवषि
बीमालेखको अवर्ध बीमालेखमा उल्लेख भए अनुसाि हुनेछ ।
बीमालेख जािी र्दाग बीमालेख जािी भएको समय तथा जोखखम प्रािम्भ
हुने भमतत (र्डटा ि भमनेट सहहत) उल्लेख र्नुग पनेछ ।
बीमालेख जािी भएको भमतत ि जोखखम प्रािम्भ भएको भमतत फिक
हुनेर्िी बीमालेख जािी र्नग पार्ने छैन ।
बीमालेखमा उल्लेख भएको बीमा समाप्त हुने हदनको मध्यिात बाह्र बजे
बीमा अवर्ध समाप्त हुनेछ ।

17. छोटो अवषिको बीमालेि (Micro Insurance)
बीमकले अनुदान प्राप्त नहुने बीमालेखको हकमा छोटो अवर्धको लार्र्
बीमालेख जािी र्नग सक्नेछ ।
छोटो अवर्धको बीमालेख एक पटक जािी भैसक
े पतछ पुनः समय बढाउन
पार्ने छैन ।
छोटो अवर्धको लार्र् बीमाशुल्क र्णना र्दाग समानुपाततक हहसाबमा
र्णना र्नुग पनेछ ।
अनुदान प्राप्त हुने क
ु नै पतन बीमालेख छोटो अवर्धका लार्र् जािी र्नग पार्ने
छैन ।

18. अन्य बीमालेि षलनुपने
(१) बीभमतले बीमा र्रिने ब्तुको लार्र् तनमागण र्िेको भौततक संिचनाको
छ
ु ट्टै बीमालेख भलनु पनेछ ।
(२) बीमा अवर्ध भभत्र प्रत्येक बीभमतको रू. दुर्गलाख बीमाङ्कको अतनवायग
दुर्गटना बीमाको व्यव्था िहेको छ ि यसको लार्र् अलर् रु ०.२५ वा
०.५० प्रतत हजािका दिले बीमाशुल्क ततनुग पदगछ । (नयााँ व्यव्था -
रु. ५००)
(३) उपदफा (१) बमोस्जमको बीमा सम्बन्धी अन्य व्यव्था सम्पषि बीमा
तनदेभशका, २०७५ अनुसाि हुनेछ ि (१) ि (२) बमोस्जम जािी हुने
बीमालेखको लार्र् अनुदान प्राप्त हुने छैन ।

19. न्यूनतम क्षेत्रफल, बोट संख्या
सुिक्षण र्नग पाउने बालीको न्यूनतम क्षेत्रफल पहाडमा चाि आना ि
तिाईमा आधा कठ्ठा हुनु पनेछ ।
चैते धान वाली उत्पादन वा बबजबृद्धीको लार्र् न्यूनतम क्षेत्रफल १०
िोपनी वा १५ कट्ठा हुनु पनेछ । एक भन्दा बढी कृ िक भमलेि एउटै
ब्लकमा र्िेको अव्थामा सबैको नाम ि ककिा नम्बि उल्लेख र्नुग पदगछ
।
बीमा र्रिने सम्पषि भएको जग्र्ाको ककिा नं. ि ककिा नं. नभएको
जग्र्ा वा ऐलानी जग्र्ा भएमा उक्त जग्र्ाको अवस््थतत यककन हुने चाि
ककल्ला लर्ायतका प्रमाण भलनु पनेछ ।
फलफ
ू ल बर्ैंचाको हकमा एउटै क्लष्टिमा कम्तीमा २५ वटा बबरुवा हुनुपने

20. बीमालेि रद्द गनु सषकने अव्थाहरू
बीभमतले बीमालेखको शतग उल्लंर्न र्िेको,
बीमाको मूलभूत षवविण ढााँटेको वा र्लत ढंर्ले उल्लेख
र्िेको,
बीमा र्िेको व्तुलाई उर्चत ्याहाि सम्भाि नर्िी र्म्भीि
लापिवाही र्िेको,
बीमा र्िेको व्तु त्यार् र्िेको,
र्ैिकानूनी तविले बीमा र्िाएको,
बीमायोग्य हहत कायम नभएको

21. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा मध्य्थकताु
प्राविवधि
िृवि आदतथा आद
पशुपन्छी आदबीमा आद
अवभिताइ
क्षवत आद
मूल्याङ्िनिताइ

22. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमामा दावी नलाग्ने अव्थाहरू
कृ िक वा तनजको एकार्ि परिवािका सद्यको लापिवाहीको कािणले वा जानाजान
मनोिञ्जनको उद्देश्यबाट वा रिसर्वीपूणग व्यवहािको कािणबाट क्षतत भएमा
सिकािी तनकाय वा अन्य मान्यता प्राप्त कानुनी तनकायको आदेशमा नष्ट र्नुगपने
भएमा ।
चोिी भएमा ।
जग्र्ा बबक्री वा ्वाभमत्व ह्तान्तिण र्िेको अव्थामा । ति कानुन वमोस्जम
्वतः परिवतगन हुने अव्थामा यो प्रावधान लार्ू हुने छैन । बीमालेखको
्वाभमत्व बीमकको सहमततमा ह्तान्तिण र्नग सककन्छ
बीमा र्िेको संक
े त पट्टा (ट्यार्, र्चप्स आदी) फ
े ला नपिेमा ।

23. कृ षि तथा पशुपन्छी बीमामा दावी नलाग्ने अव्थाहरू
युद्र्, अततक्रमण, षवदेशी सैन्य कािवाही (युद्ध र्ोिणा भएको होस ् वा नहोस्),
र्ृहयुद्ध, िाजद्रोह, क्रास्न्त, सिा षवप्लव, सैतनक षवद्रोहको कािणबाट क्षतत
भएमा ।
आणषवक षवककिण वा आणषवक र्न्धनको ज्वलनपतछ शेि िहेको बेकम्मा पदाथगबाट
तन्कने िेडडयोधभमगता (्वतः जािी िहने अणुको षवच्छेदनको ज्वलनसमेत) को
सकक्रयताको संसर्गबाट प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपले हुने क
ु नै दुर्गटना
आणषवक हातहततयािबाट उठेको वा सोसंर् प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा संलग्न
िहेको कािणबाट भएको दुर्गटना
कृ िकले प्र्ताव फािाममा षवविण हदाँदा झुठ्ठा षवविण हदएमा वा जोखखम
मूल्याङकन र्नगका लार्र् आवश्यक पने वा्तषवकता लुकाई झुठ्ठा क
ु िा उल्लेख
र्िेमा ।

24. दाबी सम्बन्िी व्यव्था
बीमा र्रिएको व्तुमा क्षतत भएको खडडमा यथासम्भव तछटो वा क्षततको
प्रमाण नष्ट हुनु अर्ावै वा तनिन्ति क्षतत भर्िहेको अव्था भएमा त्यसिी
क्षतत भर्िहेको अवर्ध भभत्र बीभमतले बीमकलाई टेभलफोन, फ्याक्स,
र्मेल, एसएमएस वा भलखखत पत्र वा अन्य क
ु नै माध्यमबाट खबि वा
जानकािी र्िाउनु पनेछ ।
पूणग क्षतीः (षवमाङ्क िकमको ९०%) - बीमालेखमा ब्यव्था भए बमोस्जम
आंभशक क्षतीः
(क) बालीः प्राबबर्धकको मूल्याक
ं न बमोस्जम
(ख) पशुः बीमांकको मृत्यु: ९०%, थुनेलो: ३०%, खोिेत: ५०%)
पंक्षीः पालेको पंक्षीको क
ु ल संख्याको ५ प्रततशत एक्सेस र्टाएि बााँकी
भुक्तानी

25. दाबी सम्बन्िी व्यव्था
आवश्यक कार्जातहरू
पूणग रूपले भरिएको दाबी फािाम,
पूणग क्षततको हकमा सक्कल बीमालेखको प्रतत
आंभशक क्षततको हकमा बीमालेखको छााँयाप्रतत
सजगभमन मुचुल्का (मुचुल्कामा ह्ताक्षि र्ने सबैको नाम थि, ठेर्ाना ि
सम्पक
ग नम्वि समेत)
्थानीय तहको वडा कायागलयको भसफारिस
सम्बस्न्धत बीमालेखमा उल्लेख भए बमोस्जमको अद्यावर्धक अभभलेखको
प्रतत ।
मार्थ उल्लेख र्रिएका बाहेक बीमालेख बमोस्जमका अन्य आवश्यक
कार्जात

26. दाबी फर्छ्यौट सम्बन्िी व्यव्था
बीमकले आफ
ू समक्ष पिेको कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा दावीको तत्काल
छानबबन प्रकक्रया प्रािम्भ र्नुगपनेछ ।
बीमा दाबी सम्बन्धी जानकािी वा सूचना प्राप्त भए पतछ दाबी भुक्तानी
प्रकक्रया पूिा र्नग बीभमतलाई सहयोर् र्नुग पदगछ ।
दावी सम्बन्धी आवश्यक कार्जात प्राप्त भएपतछ (बीमक आफ
ैं ले क्षतत
मूल्याङ्कन र्ने अव्थामा बाहेक) बीभमतले क्षततको जानकािी हदएको
बढीमा सात हदन भभत्र क्षतत मूल्याङ्कनकतागलाई खटाउनु पनेछ ।
क्षतत मूल्याङ्कनकतागले बीमा र्रिएको व्तुको क्षतत ्पष्ट देखखने र्िी
षवभभन्न कोणबाट आफ
ैं ले खखचेको कम्तीमा पााँच वटा फोटो ि कम्तीमा
तीन भमनेटको भभडडयो स्क्लप क्षतत मूल्याङ्कन प्रततवेदनसङ्र्ै संलग्न
र्िेको हुनुपनेछ ।

27. दाबी फर्छ्यौट सम्बन्िी व्यव्था
कृ षि तथा पशुपन्छी बीमा क्षतत मूल्याङ्रकनकतागले आफ
ू लाई क्षतत
मूल्याङ्कन र्नग खटाएको पन्र हदन भभत्र भौततक वा षवद्युतीय ्वरूपमा
क्षतत मूल्याङ्कन प्रततवेदन तयाि र्िी बीमक समक्ष पेश र्नुग पनेछ ।
बीमक आफ
ैं ले क्षतत मूल्याङ्कन र्नग सक्ने अव्थामा समेत उपिोक्त
दफा बमोस्जमको अवर्ध भभत्र क्षतत मूल्याङ्कन र्िी सक्नु पनेछ ।
क्षतत मूल्याङ्कनकतागले क्षतत मूल्याङ्कन प्रततवेदन पेश र्िेको पैंतीस हदन
भभत्र बीमकले दातयत्व एककन ठहि र्िी बीभमतलाई दाबी भुक्तानी र्नुग
पनेछ ि बीभमतले दावी बापत िकम नपाउने िहेछ भने कािण सहहत
भलखखत जानकािी हदनु पनेछ ।
बीमकले दावी भुक्तानी र्दाग र्टना र्टेको समयमा भएको वा्तषवक क्षतत
वा बीमाङ्क िकम जुन कम हुन्छ सो बिाबिको िकम मात्र दाबी भुक्तानी
र्नुग पनेछ

28. बीमा सम्बषन्ि जान्नै पने शब्दावलीहरु
बबमकः वीमा कम्पनी
बबभमतः जीवन बीमा तथा ननजीवन बीमा गराउने ब्यक्तत वा संस्था
बीमाङ्क: ननजीवन बीमा गररएको सम्पत्तिको हकमा बीमा गर्ाा तोककएको
मूल्य र जीवन बीमाको हकमा बीमा गने ब्यक्ततले प्रस्ताव गरेकोेे रकम
बीमाशुल्कः बबमकले बीमा व्यवसाय वा जोखिम सकारे वापत बबममतसंग
मलने बीमाङ्कको ननक्चित रकम
बीमालेखः बीमाको करारनामा सम्बन्धी अधधकार तथा र्ानयत्व उल्लेि
भएको मलित
बीमा अभभकतागः बबमकको तलबी कमािारी नभई कममशनको आधारमा
बबमकको तर्
ा बाट कामगने बीमा सममतीबाट इजाजतपत्र प्राप्त ब्यक्तत वा
संस्था

29. बीमा सम्बषन्ि जान्नै पने शब्दावलीहरु
जीवन बीमा व्यवसायः क
ु नै ब्यक्ततको जीवन सम्बन्धमा ननजको आयुको
आधारमा ककस्ता बन्र्ी बुझाउने गरी क
ु नै िास रकम नतरेमा ननजले वा
ननजको मृत्यु भएको अवस्थामा ननजको हकवालाले क
ु नै िास रकम पाउने
गरी गररने करार सम्बक्न्ध व्यवसाय
तनजीवन बीमा व्यवसायः जीवन बीमा व्यवसाय बाहेक अन्य बीमा
व्यवसाय
पुनगबीमा व्यवसायः बबमकले जोखिम धारण गने अंश भन्र्ा बढी अंशको
पुनः बीमा गने व्यवसाय
सभेयिः क्षनतग्रस्त सम्पत्तिको आधथाक मूल्यााँकन गना बीमा सममनतबाट
इजाजत प्राप्त ब्यक्तत वा संस्था
बीमाङ्की (एक्चुअिी): बबमकको सम्पत्ति तथा र्ानयत्वको मूल्याङ्कन
गनाको लाधग तोककए बमोक्जमको योग्यता भएको ब्यक्तत

30. THANK YOU