Համաշխարհային գյուղատնտեսության աշխարհագրությունը՝ անասնապահություն, խոշոր եղջերավոր անասնապահություն. խոզաբուծություն, թռչնաբուծություն, ոչխարաբուծություն, մեղվաբուծություն

1. Համաշխարհային գյուղատնտեսության
աշխարհագրություն

2. Գյուղատնտեսություն (կոչվում է նաև ֆերմերություն կամ
հողագործություն) կենդանիների, բույսերի, սունկերի և սննդի համար
օգտագործվող այլ կենսաբանական արտադրանքների բազմացումն ու
բուծումն է:
Գյուղատնտեսությունը նյութական արտադրության գլխավոր և
հնագույն ճյուղն է: Այն ներառում է բույսերի մշակումը՝
բուսաբուծությունը և անասնապահությունը:
Գյուղատնտեսությունը զբաղվում է գյուղատնտեսական բույսերի
մշակությամբ և գյուղատնտեսական կենդանիների բուծմամբ՝
երկրագործական և անասնաբուծական մթերքներ ստանալու համար:
Գյուղատնտեսությունը բնակչությանն ապահովում է սննդամթերքով,
արդյունաբերության շատ ճյուղերին` հումքով:

3. Գոյություն ունեն գյուղատնտեսության զարգացման երկու գլխավոր ձևեր՝
ինտենսիվ և էքսենսիվ:Գյուտնտեսության զարգացման 2 ուղի է առնձնացվում՝
ինտենսիվ եվ էքստենսիվ:
Գյուղատնտեսության զարգացման էքստենսիվ ուղու ժամանակ
գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքի աճը ապահովվում է մշակովի
հողատարածքների ընդարձակման եվ անասնագլխաքանակի ավելացման
շնորհիվ: Գյուղատնտեսության կազմակերպման այս ուղղին բնորոշ է զարգացող
երկներին, որտեղ թույլ առաջավոր ագրոտեխնիակի զարգացման մակարդակը:
Օրինակ՝ Աֆրիկայի եվ Ասիայի երկները:
Գյուատնտեսության կազմակերպման հաջորդ՝ ինտենսիվ ուղու ժամանակ
գյուղատնտեսական համախառն արտադրանքի աճը ապահովվում է
բերքատվության եվ մթերատվության բարձրացման միջոցով: Այս ուղին բնորոշ է
զարգացած երկներին, քանի որ գիտատեխնիկական առաջընթացը եվ առաջավոր
ագրոտեխնիկայի զարգացումը կարող են ապահովել այդ երկրները:
Այնուամենայնիվ գյուղատնտեսության զարգացման երկու ուղիներն էլ խիստ
կարևոր են, քանի որ դրանք ապահովում են գյուղատնտեսության զարգացման
ամբողջականույունը՝ առաջինը-հորիզոնական ուղղությամբ, իսկ երկրորդը՝
ուղղաձիգ ուղղությամբ:

4. N Երկրներ Տերիտորիա հզ
Կմ քառ.
Վարելահողեր
%
1. Ռուսաստան 17098,2 7,33
2. Մեծ Բրիտանիա 243 23,46
3. Գերմանիա 357 33,85
4. Իտալիա 301 27,79
5. Կանադա 9971 4,96
6. ԱՄՆ 9629 19,13
7. Ֆրանսիա 552 35,53
8. Ճապոնիա 378 12,19

5. Անասնապահություն
Խոշոր եղջերավոր անասնապահություն
Մանր եղջերավոր անասնապահություն
Խոզաբուծություն
Թռչնաբուծություն
Ձկնաբուծություն
Նաև ձիաբուծություն և շերամապահություն

6. Անասնապահության առաջատար ճյուղը խոշոր եղջերավոր
անասնապահությունն է։ Խոշոր եղջերավոր անասուններ (1,5 մլրդ
գլուխ) բուծում են աշխարհի բոլոր շրջաններում և ստանում են
մարդկությանն անհրաժեշտ գրեթե ամբողջ կաթը և մսի ավելի քան 1/3-
ը։ Աշխարհում նրա տեղաբաշխումը համեմատաբար հավասարաչափ է,
բայց զարգացման ուղղությունները և մթերատվության մակարդակն
ամենուրեք միատեսակ չեն։ Կաթնատու անասնապահությունը
տեղաբաշխվում է բնակչության խոշոր կուտակումների, ինչպես նաև
հյութալի խոտածածկով արոտավայրերի շրջաններում, իսկ մսատու
անասնապահությունը՝ չոր տափաստանային, աղքատիկ
բուսածածկույթով արոտավայրերում։
Խոշոր եղջերավոր
անասնապահություն

7. Խոզաբուծությունը (մոտ 1մլրդ գլուխ) ապահովում է
աշխարհում սպառվող մսի 2/5-ը։ Խոզաբուծությունը
զարգանում է բուսաբուծությունից ստ ացվղ կերի և սննդի
արդյունաբերության թափոնների հիման վրա։ Այն ձգտում է
դեպի խոշոր քաղաքների մերձակայքը և ինտենսիվ
բուսաբուծության, հատկապես եգիպտացորենի,կարտոֆիլի և
շաքարի ճակնդեղի նշակման շրջաններ, որտեղ բավարար է
կերային բազան։ Խոզերի գլխաքանակի մեծ մասը
կենտրոնացված է Ասիայում։ Առաջին տեղում Չինաստանն է։
Խոզաբուծությունը զարգացած է նաև Եվրոպայում
(Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան, Ֆրանսիա,
Ուկրաինա), Հյուսիսային Ամերիկայում (ԱՄՆ) և Հարավային
Ամերիկայում (Բրազիլիա)։ Դրան հակառակ՝
խոզաբուծությունը բացակայում է մահմեդականություն
դավանող երկրներում, օրինակ՝ Հարավարևմտյան Ասիայի
երկրներից շատերում։
Խոզաբուծություն

8. Թռչնաբուծությունը անասնապահության ավանդական,
ամենատարածված և արագ զարգացող ճյուղերից է։ Վայրի
թռչունների ընտելացումը սկսվել է դեռևս Ք.ա. չորրորդից երրորդ
հազարամյակում Հնդկաստանում և Չինաստանում։ Հայաստանում
ևս թռչնաբուծությունը գոյություն է ունեցել դեռևս հնագույն
ժամանակներից։ Քաղաքների մերձակայքում և հատկապես
հացահատիկների ստեղծում են թռչնաբուծարաններ՝ թռչնամիս և
սպառողին ավելի արագ հասցնելու համար։ Թռչնաբուծությամբ
աշխարհում առաջատար երկրներն են Չինաստանը, Ա․Մ․Ն–ը,
Ռուսաստանը։
Թռչնաբուծություն

9. Ոչխարաբուծությունը (1,1 գլուխ) զարգանւմ է մերձարևադարձային
և արևադարձային կիսաանապատների ու անապատների
համեմատաբար աղքատիկ բուսածածկ ունեցող տարածքներում և
երկրագնդի լեռնային շրջաններում։ Ոչխարաբուծության հիմնական
արտադրանքը միսն ու բուրդն են։ Այդ երկու մթերքի
արտադրությունը զուգակցող մսաբրդատու ուղղության
ոչխարաբուծությունը բնորոշ է բավարար խոնավություն և
համեմատաբար մեղմ կլիմա ունեցող շրջաններին (Եվրոպա, Նոր
Զելանդիա,Արգենտինա), բրդատու ուղղությունը՝ ավելի չորային
շրջանների (Չինաստան,Ավստրալիա,Թուրքիա, Մոնղոլիա, Իրան)։
Նրբագեղմ և կիսանրբագեղմ ոչխարաբուծությունը հատկապես
զարգացած է Ավստրալիայում, Ղազախստանում, Նոր
Զելանդիայում։ Աշխարհում ոչխարաբուծության խոշորագույն
մարզերը Չինաստանի և Ավստրալիայի անապատային և
կիսաանապատային շրջաններն են, որտեղ ոչխարների
բազմաքանակ հոտերը շուրջ տարին դրսում են և օգտվում են
բնական արոտներից։
Ոչխարաբուծություն

10. Մեղվաբուծությունը զբաղվում է մեղրատու մեղուների
բուծմամբ՝ մեղր և մեղրամոմ ստանալու, ինչպես նաև
գյուղատնտեսական բույսերի փոշոտումը ապահովելու համար։
Մեղվաբուծությունը հայտնի է դեռևս նախնադարում։
Հայաստանը մեղվաբուծության հնագույն կենտրուններից է։
Մեղվաբուծության արտադրանքի ծավալով աշխարհի
առաջատար երկրներն են Ա․Մ․Ն–ը, Մեքսիկան, Ֆրանսիան,
Ռուսաստանը։
Մեղվաբուծություն