د افغانستان معاصر تاریخ لیکونکی نصرالله امیرزی

1. ‫کړووزارت‬ ‫دلوړوزده‬
‫دننګرهارپوهنتون‬
‫دکمپیوټرساینس‬‫پوهنځی‬
‫دافغانستان‬‫معاصر‬
‫تاریخ‬
‫کوونکی‬ ‫ترتیب‬:‫شیرحسن‬ ‫پوهیالی‬(‫کمالزی‬)
(‫امیرزی‬ ‫نصرهللا‬ ‫لیکونکی‬)

2. ‫تاریخ‬ ‫معاصر‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬
‫سریزه‬:
‫افغانستان‬‫له‬ ‫اسنادو‬ ‫تاریخي‬ ‫د‬ ‫مورخینو‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫دی‬ ‫هیواد‬ ‫تاریخي‬ ‫لرغونی‬ ‫یو‬
‫د‬ ‫وړاندې‬ ‫څخه‬ ‫میالد‬ ‫د‬ ‫یې‬ ‫غونتوب‬ ‫لر‬ ‫،چې‬ ‫لري‬ ‫تاریخ‬ ‫اوږد‬ ‫ډیر‬ ‫مخې‬
۵۰۰۰‫دی‬ ‫ډیر‬ ‫هم‬ ‫څخه‬ ‫کالو‬.‫مشهورو‬ ‫درې‬ ‫په‬ ‫کې‬ ‫اږدو‬ ‫په‬ ‫تاریخ‬ ‫د‬ ‫او‬
‫په‬ ‫مثال‬ ‫شوی‬ ‫یاد‬ ‫نومونو‬‫آریانا‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫زمانو‬ ‫لرغونو‬، ‫یادیده‬ ‫نوم‬ ‫په‬‫نوم‬ ‫دا‬ ‫چې‬
‫وه‬ ‫کړی‬ ‫غوره‬ ‫ځانته‬ ‫قبیلې‬ ‫ني‬ ‫ایرا‬ ‫هندو‬ ‫د‬.‫کې‬ ‫اږدو‬ ‫په‬ ‫تاریخ‬ ‫د‬ ‫قبیلې‬ ‫همدې‬
‫پړاونو‬ ‫د‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫چې‬ ، ‫ده‬ ‫وهلې‬ ‫دوره‬ ‫ځالنده‬ ‫لپاره‬ ‫پرمختګ‬ ‫د‬ ‫ټولنې‬ ‫خپلې‬ ‫د‬
‫د‬ ‫تیریدو‬ ‫په‬ ‫زمانې‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شوي‬ ‫بلد‬ ‫سره‬ ‫ژوند‬ ‫ښاري‬ ‫او‬ ‫کلیوالي‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫لړ‬ ‫په‬
‫د‬ ، ‫شوي‬ ‫اشنا‬ ‫سره‬ ‫مالداری‬ ‫او‬ ‫کرنې‬‫پیل‬ ‫ژوند‬ ‫ښاري‬ ‫یې‬ ‫لپاره‬ ‫ځل‬ ‫لومړي‬
‫زمان‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫جې‬ ‫کړ‬‫ډیر‬‫نوم‬ ‫په‬ ‫بخدي‬ ‫یې‬ ‫ښار‬ ‫مشهور‬‫ودان‬‫کړ‬‫د‬ ‫او‬‫بخدی‬
‫د‬ ‫بیرغونو‬ ‫همدې‬ ‫چې‬ ، ‫ورپول‬ ‫بیرغونه‬ ‫دولتي‬ ‫یې‬ ‫برجونو‬ ‫دنګو‬ ‫په‬ ‫ښار‬ ‫د‬
‫کوله‬ ‫ګي‬ ‫نماینده‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫د‬ ‫قوم‬ ‫اریایي‬.

3. ‫په‬ ‫تستین‬ ‫ارا‬ ‫څخه‬ ‫ډلې‬ ‫له‬ ‫پوهانو‬ ‫او‬ ‫موءرخین‬ ‫مشهور‬ ‫ډیر‬ ‫نړی‬ ‫د‬۱۹۲‫سترابون‬ ‫م‬ ‫ق‬
‫په‬‫بوه‬ ‫تارهخ‬ ‫ړوسي‬ ‫او‬ ‫پیړی‬ ‫المیالد‬ ‫قبل‬ ‫پنځمه‬ ‫په‬ ‫هیرودت‬ ‫کې‬ ‫پیړی‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫څلورمه‬
‫د‬ ‫بارتولد‬۱۸۳۹-۱۹۳۰‫یادونه‬ ‫نا‬ ‫اریا‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫آثارو‬ ‫تاریخي‬ ‫خپلو‬ ‫په‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫نو‬ ‫کلو‬
‫دي‬ ‫کړي‬ ‫معرفي‬ ‫ګه‬ ‫تو‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫خواوې‬ ‫څلور‬ ‫هیواد‬ ‫غوني‬ ‫دلر‬ ‫موړي‬ ‫نو‬ ‫او‬ ‫ده‬ ‫کړې‬.
‫هند‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لویدیځ‬ ‫جستان‬ ‫بلو‬ ‫د‬ ‫ګی‬ ‫سمندر‬ ‫خذر‬ ‫د‬ ‫یې‬ ‫ته‬ ‫لویدیځ‬ ‫اندوس‬ ‫یې‬ ‫ته‬ ‫ختیځ‬
، ‫وه‬ ‫شوی‬ ‫ټاکل‬ ‫سمندر‬ ‫دهند‬ ‫ته‬ ‫لور‬ ‫جنوب‬ ‫د‬ ، ‫دریا‬ ‫مسیر‬ ‫د‬ ‫پرلور‬ ‫شمال‬ ‫د‬ ، ‫سمندر‬
‫کې‬ ‫باختر‬ ‫په‬ ‫اریایانو‬ ‫چې‬ ‫کله‬ ، ‫ندلی‬ ‫مو‬ ‫شهرت‬ ‫مهال‬ ‫هغه‬ ‫ته‬ ‫سیمې‬ ‫دې‬ ‫نوم‬ ‫اریانا‬ ‫د‬
‫کړه‬ ‫غوره‬ ‫هستوګنه‬.‫هیواد‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫ووسته‬ ‫څخه‬ ‫واکمنی‬ ‫د‬ ‫دیعتاتلیانوو‬ ‫نوم‬ ‫دخراسان‬
‫سي‬ ‫دسیا‬ ‫واکمنانو‬ ‫او‬ ‫حکومتونو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫تاریخیپړاو‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫شوی‬ ‫ایښودل‬ ‫کې‬
‫کل‬ ‫یعنې‬ ، ‫خوړلی‬ ‫تغیر‬ ‫پولو‬ ‫سرحدي‬ ‫جغرافیایي‬ ‫خراسان‬ ‫د‬ ‫لرلو‬ ‫په‬ ‫واک‬ ‫او‬ ‫تګالرې‬‫ه‬
‫نیوله‬ ‫کې‬ ‫بر‬ ‫په‬ ‫سیمه‬ ‫چنی‬ ‫کو‬ ‫یې‬ ‫به‬ ‫کله‬ ‫او‬ ‫ځمکه‬ ‫خه‬ ‫پرا‬ ‫یې‬ ‫به‬.
‫اسالمي‬‫والیتونه‬ ‫څلور‬ ‫خرداد‬ ‫ابن‬ ‫او‬ ‫الغدا‬ ‫ابو‬ ‫لکه‬ ‫پوهان‬ ‫جغرافیه‬((، ‫مروه‬ ،‫نیشاپور‬
‫هرات‬ ‫او‬ ‫بلخ‬))‫دي‬ ‫ي‬ ‫کړ‬ ‫یاد‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫خراسان‬ ‫د‬.‫چې‬ ‫څرګندیږي‬ ‫څخه‬ ‫لیکنې‬ ‫د‬
‫پیدا‬ ‫عمومیت‬ ‫یې‬ ‫کې‬ ‫سیمو‬ ‫ځینو‬ ‫په‬ ‫اریانا‬ ‫لرغوني‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫نوم‬ ‫ایز‬ ‫سیمه‬ ‫یو‬ ‫خراسان‬
‫دی‬ ‫ی‬ ‫کړ‬ ‫غوره‬ ‫نوم‬ ‫هیواد‬ ‫ی‬ ‫لو‬ ‫د‬ ‫یې‬ ‫کې‬ ‫اوږدو‬ ‫په‬ ‫تاریخ‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫کړی‬.

4. ‫دی‬ ‫نوم‬ ‫سیمې‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫اریانا‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫همدارنګه‬((‫د‬ ، ‫ګندهارا‬ ، ‫اراکوزیا‬ ، ‫پکتیا‬
‫پ‬ ‫واکمنی‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫احمدشاه‬ ‫د‬ ، ‫کیده‬ ‫ویل‬ ‫ته‬ ‫سیمو‬ ‫رو‬ ‫نو‬ ‫ځینو‬ ‫ګډون‬ ‫په‬ ‫پیسا‬ ‫کا‬ ‫او‬ ‫کابل‬‫ه‬
‫اسیا‬ ‫مرکزي‬ ‫د‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫خراسان‬ ‫دور‬ ‫اسالمي‬ ‫د‬ ‫یا‬ ‫اریانا‬ ‫لرغوني‬ ‫کې‬ ‫زمانه‬
‫ونیوه‬ ‫ځای‬ ‫کې‬ ‫چوکاټ‬ ‫جغرافیایي‬ ‫په‬.‫یو‬ ‫چې‬ ‫وه‬ ‫نتیجه‬ ‫هڅو‬ ‫د‬ ‫ابدالي‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫او‬
‫کړې‬ ‫خپرې‬ ‫انګیزې‬ ‫یووالي‬ ‫او‬ ‫وحدت‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫منځ‬ ‫به‬ ‫پرګنو‬ ‫او‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫د‬ ‫یې‬ ‫بیا‬ ‫ځل‬
‫ژوندي‬ ‫را‬ ‫کې‬ ‫اسیا‬ ‫مرکزي‬ ‫په‬ ‫بیا‬ ‫یوځل‬ ‫یې‬ ‫حدود‬ ‫جغرافیایي‬ ‫خراسان‬ ‫او‬ ‫اریانا‬ ‫د‬ ‫او‬
‫پولو‬ ‫حقیقي‬ ‫حدي‬ ‫سر‬ ‫او‬ ‫طبیعي‬ ‫په‬ ‫یې‬ ‫افغانستان‬ ‫او‬ ‫کړل‬((‫سمندر‬ ‫دهند‬ ‫او‬ ‫امو‬ ، ‫سند‬
‫وغزاوه‬ ‫پورې‬.‫له‬ ‫اختالفونو‬ ‫د‬ ‫الدې‬ ‫او‬ ‫د‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫مرګ‬ ‫د‬ ‫احمدشاه‬ ‫د‬ ‫مګر‬
‫د‬ ‫خوا‬ ‫بلې‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫دښمنی‬ ‫او‬ ‫تربګنی‬ ‫د‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫مونو‬ ‫قو‬ ‫محمدزیو‬ ‫او‬ ‫دوراني‬ ‫د‬ ‫امله‬
‫امپرا‬ ‫پراخه‬ ‫او‬ ‫ته‬ ‫ار‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫وهنو‬ ‫الس‬ ‫مستقیمو‬ ‫د‬ ‫تانیې‬ ‫بر‬ ‫او‬ ‫روسیې‬
‫پولو‬ ‫حدي‬ ‫سر‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫نیمایي‬ ‫دویمه‬ ‫په‬ ‫پیړی‬ ‫نولسمې‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫راټولیدله‬ ‫طوري‬
‫کړ‬ ‫غوره‬ ‫جوکاټ‬ ‫سیاسي‬ ‫فعلي‬.‫دخپلواکی‬ ‫دهند‬(۱۹۷۴)‫د‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫کال‬ ‫م‬
‫نوم‬ ‫په‬ ‫پاکستان‬ ‫د‬ ‫بل‬ ‫او‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫یو‬ ‫چې‬ ‫هیوادونه‬ ‫جال‬ ‫دوه‬ ‫کې‬ ‫مستعمره‬ ‫په‬ ‫هند‬ ‫برتانوي‬
‫د‬ ‫ځمکې‬ ‫شوې‬ ‫نیول‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫زمونږ‬ ‫چې‬ ‫شو‬ ‫څرګند‬ ‫را‬ ‫کې‬ ‫نقشه‬ ‫سي‬ ‫سیا‬ ‫په‬ ‫دنړی‬
‫دوه‬ ‫هیواد‬ ‫نوموړي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫اړه‬ ‫پورې‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫پاکستان‬ ‫ورځ‬ ‫نن‬ ‫سیمې‬ ‫بلڅو‬ ‫او‬ ‫پښتنو‬
‫دي‬ ‫کړي‬ ‫تشکیل‬ ‫یې‬ ‫نه‬ ‫ایالتو‬ ‫حکومتي‬.

5. ۱۷۴۷-۱۷۷۳‫کال‬ ‫میالدی‬
‫واکمني‬ ‫ابدالي‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫حضرت‬ ‫اعلي‬ ‫د‬
‫احمد‬‫د‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫نوموړی‬ ‫چی‬ ‫وه‬ ‫لمسی‬ ‫خان‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫زوی‬ ‫خان‬ ‫زمان‬ ‫د‬ ‫خان‬
‫خپل‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫غړی‬ ‫کورنی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ووژل‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫ګورګین‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫مشروو‬ ‫قوم‬ ‫ابدالی‬
‫یی‬ ‫وروستـــــــه‬ ‫لهاندی‬ ‫ال‬ ‫او‬ ‫سرګردانی‬ ‫ډیر‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫اړ‬ ‫ته‬ ‫پریښدو‬ ‫هستوګنځی‬
‫پالر‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫ډالی‬ ‫لهانده‬ ‫ال‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ورسول‬ ‫ته‬ ‫هرات‬ ‫ځانونه‬ ‫خپل‬
‫د‬ ‫روزنه‬ ‫او‬ ‫پالنه‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫مړ‬ ‫مخه‬ ‫د‬ ‫زیږیدنی‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫زمان‬
‫مور‬ ‫هعی‬(‫زرغونی‬)‫واخیســـــــــــته‬ ‫خان‬ ‫ذوالفقــار‬ ‫ورور‬ ‫مشر‬ ‫او‬.
‫ګوښه‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫څخه‬ ‫حکمرانی‬ ‫د‬ ‫هرات‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫ذوالفقار‬ ‫مهال‬ ‫په‬ ‫یرغل‬ ‫افشار‬ ‫نادر‬ ‫د‬
‫د‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫هوتک‬ ‫حسین‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫مګر‬ ‫کړه‬ ‫غوره‬ ‫هستوګنه‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫کندهار‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫کړ‬
‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫زندان‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫او‬ ‫خان‬ ‫ذوالفــقار‬ ‫ورونه‬ ‫دواړه‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالف‬ ‫قومی‬
‫زندان‬ ‫د‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫وروڼه‬ ‫دواړه‬ ‫ونیوه‬ ‫کندهار‬ ‫افشار‬ ‫نادرشاه‬ ‫چی‬ ‫کله‬ ‫او‬ ‫شول‬
‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫زندران‬ ‫ما‬ ‫یی‬ ‫ورکړه‬ ‫په‬ ‫معاش‬ ‫او‬ ‫جاګیر‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خوشی‬ ‫څخه‬.
‫جګړو‬ ‫اوبخارا‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫اګاه‬ ‫او‬ ‫خبر‬ ‫څخه‬ ‫زړورتیا‬ ‫د‬ ‫افغانانو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫افشار‬ ‫نادر‬
‫په‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫یی‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫راتګ‬ ‫بیرته‬ ‫د‬ ‫وه‬ ‫لیدلی‬ ‫نږدی‬ ‫له‬ ‫زړورتیا‬ ‫پښتنــو‬ ‫د‬ ‫یی‬
‫وړ‬ ‫باور‬ ‫د‬ ‫نادرافشار‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫استعداد‬ ‫او‬ ‫زړورتیا‬ ‫چی‬ ‫کړ‬ ‫شامل‬ ‫کی‬ ‫پوځ‬ ‫خپل‬
‫وګرځید‬.

6. ‫ځکه‬ ‫د‬ ‫درلود‬ ‫حیسیت‬ ‫مدرسی‬ ‫لویی‬ ‫یوی‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫دربار‬ ‫افشار‬ ‫نادر‬ ‫د‬
‫بشپړ‬ ‫او‬ ‫وکړه‬ ‫کړه‬ ‫زده‬ ‫اداری‬ ‫او‬ ‫نظامی‬ ،‫ساسی‬ ‫کی‬ ‫دربار‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫احمدخان‬ ‫چی‬
‫کړل‬ ‫الس‬ ‫تر‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫فارس‬ ‫او‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫قبایلو‬ ‫قومونو‬ ‫د‬ ‫افعانستان‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫معلومات‬.
‫پوری‬ ‫الس‬ ‫ازارولو‬ ‫او‬ ‫وژنه‬ ‫په‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫وروستی‬ ‫په‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬ ‫د‬ ‫نادرافشار‬
‫کی‬ ‫سیمو‬ ‫بیلو‬ ‫بیال‬ ‫په‬ ‫واکمنی‬ ‫د‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫سبب‬ ‫دی‬ ‫د‬ ‫ظلم‬ ‫همدا‬ ‫او‬ ‫کړ‬
‫وشو‬ ‫پاڅونونه‬‫اوهم‬‫الخره‬ ‫چی‬ ‫وشوی‬ ‫پریکړی‬ ‫او‬ ‫تړونونه‬ ‫ځینی‬ ‫خالف‬ ‫پر‬ ‫هغی‬ ‫د‬
‫په‬(۱۷۴۷)‫چی‬ ‫یی‬ ‫غوښتل‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ووژل‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫منصبدارانو‬ ‫فارسی‬ ‫د‬ ‫کال‬ ‫میالدی‬
‫میرمن‬ ‫او‬ ‫غړی‬ ‫کورنی‬ ‫د‬ ‫دهغی‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫لوټ‬ ‫یی‬ ‫خزانی‬ ‫واکمنی‬ ‫د‬ ‫افشار‬ ‫نادرشاه‬ ‫د‬
‫د‬ ‫یی‬ ‫هغوی‬ ‫او‬ ‫وکړه‬ ‫ساتنه‬ ‫مال‬ ‫او‬ ‫سر‬ ‫د‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫چی‬ ‫کړی‬ ‫عزته‬ ‫بی‬ ‫یی‬
‫ټاټوبی‬ ‫خپل‬ ‫امانتداری‬ ‫پوره‬ ‫په‬ ‫سره‬ ‫شتو‬ ‫خپلو‬(‫مشهد‬)‫پیښی‬ ‫ددی‬ ‫چی‬ ‫ورسول‬ ‫ته‬
‫مشهد‬ ‫سره‬ ‫خزانو‬ ‫او‬ ‫مجهز‬ ‫وسیله‬ ‫په‬ ‫کډون‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫افغانان‬ ‫ځینی‬ ‫وروسته‬
‫نیت‬ ‫به‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫څخه‬‫داوخوځیدل‬.‫کله‬‫یو‬ ‫سره‬ ‫ملګرو‬ ‫فغانانو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫چی‬
‫مخورو‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫موضوع‬ ‫پادشاهی‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫راورسیدل‬ ‫ته‬ ‫کندهار‬ ‫ځای‬
‫بحثونو‬ ‫اړخیزو‬ ‫هر‬ ‫او‬ ‫اوږدوالی‬ ‫د‬ ‫قومونو‬ ‫د‬ ‫کندهار‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫کړه‬ ‫وړاندی‬ ‫ته‬ ‫قومونو‬
‫ښه‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وکړه‬ ‫پریکړه‬ ‫یی‬ ‫ورځ‬ ‫نهمه‬ ‫په‬ ‫غونډی‬ ‫د‬ ‫بالخره‬ ‫څخه‬
‫وټاکه‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫پادشاهی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫سره‬ ‫نیولو‬ ‫کی‬ ‫نظر‬ ‫په‬ ‫خدمتونو‬.

7. ‫فعالیتونه‬ ‫نظامی‬ ‫او‬ ‫سیاسی‬ ‫ابدالی‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬
‫احمد‬‫تر‬ ،‫کړ‬ ‫پوری‬ ‫الس‬ ‫اقداماتو‬ ‫لړ‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫ټاکنی‬ ‫د‬ ‫سلطنت‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬
‫پر‬ ‫یووالی‬ ‫او‬ ‫اتفاق‬ ‫د‬ ‫چارواکی‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫اقتصادی‬ ‫په‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫او‬ ‫هیواد‬ ‫خپل‬ ‫څو‬
‫وهڅوی‬ ‫لور‬.‫له‬ ‫د‬ ‫تربګنی‬ ‫او‬ ‫اختالف‬ ‫د‬ ‫قبایلو‬ ‫غلجی‬ ‫او‬ ‫ابدالی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫لومړی‬ ‫دټولو‬
‫کړه‬ ‫ژوندی‬ ‫را‬ ‫دامفکوره‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫پیل‬ ‫هڅی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫وړلو‬ ‫منځه‬
‫دی‬ ‫شریک‬ ‫اوښیګڼی‬ ‫تاوانونه‬ ‫ګټی‬ ‫هیوادوالی‬ ‫د‬ ‫چی‬.
‫پاره‬ ‫له‬ ‫سمبالښت‬ ‫چارو‬ ‫اداری‬ ‫د‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫جرګه‬ ‫ملی‬ ‫یوه‬ ‫لومړی‬ ‫ټولو‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬
‫هم‬ ‫او‬ ‫وساتی‬ ‫خوندی‬ ‫او‬ ‫السه‬ ‫تر‬ ‫کی‬ ‫ډګر‬ ‫نړیوال‬ ‫په‬ ‫افتخارات‬ ‫ملی‬ ‫خپل‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫وټاکله‬
‫ځانګړی‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫وکړل‬ ‫ودونه‬ ‫کی‬ ‫قومونو‬ ‫بیالبیلو‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫ځامنو‬ ‫خپلو‬ ‫یی‬
‫ملی‬ ‫افغانانو‬ ‫د‬ ‫روحیه‬ ‫خپلواکی‬ ‫د‬ ‫احساسات‬ ‫ایز‬ ‫جګړه‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫وتوانیده‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫استعداد‬
‫ملت‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫تبلیغ‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫د‬ ‫ساتل‬ ‫خوندی‬ ‫ګټو‬ ‫شخصی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫یوالی‬
‫د‬ ‫کی‬ ‫الر‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫کړل‬ ‫اداره‬ ‫او‬ ‫سوق‬ ‫لور‬ ‫معلوم‬ ‫او‬ ‫څرګند‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫پرګنی‬ ‫پراخه‬
‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫قوت‬ ‫بشری‬ ‫همدا‬ ‫او‬ ‫وساتی‬ ‫خوندی‬ ‫یووالی‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫ملی‬ ‫افغانستان‬
‫شو‬ ‫ورسول‬ ‫پوری‬ ‫پولو‬ ‫سرحدی‬ ‫طبعی‬.

8. ‫همدی‬ ‫او‬ ‫وه‬ ‫العنان‬ ‫مطلق‬ ‫یو‬ ‫غوندی‬ ‫هیوادو‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫نړی‬ ‫د‬ ‫طرز‬ ‫حکومت‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬
‫کسیزه‬ ‫نهه‬ ‫یو‬ ‫یی‬ ‫لرلو‬ ‫په‬ ‫صالحیت‬ ‫مطلقه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫وه‬ ‫کړی‬ ‫غوره‬ ‫شکل‬ ‫معتدله‬ ‫یو‬ ‫مطلقیت‬
‫کنترول‬ ‫چاری‬ ‫اداری‬ ‫او‬ ‫نظامی‬ ‫سیاسی‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫پواسطه‬ ‫شورا‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وه‬ ‫کړی‬ ‫جوړه‬ ‫شورا‬
‫احمد‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫اګر‬ ‫واغوستله‬ ‫جامه‬ ‫عمل‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫پیښو‬ ‫مهمو‬ ‫د‬ ‫پریکړی‬ ‫شورا‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کیدلی‬
‫وه‬ ‫نه‬ ‫قانون‬ ‫کوم‬ ‫یی‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫دټاکنی‬ ‫شخص‬ ‫د‬ ‫ځای‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫مګر‬ ‫درلوده‬ ‫بڼه‬ ‫میراثی‬ ‫حکومت‬ ‫شاه‬
‫د‬ ‫یوتن‬ ‫څخه‬ ‫ځامنو‬ ‫د‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫مشرانو‬ ‫قومونو‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫مړینی‬ ‫د‬ ‫پادشاه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫تصویب‬
‫توګه‬ ‫په‬ ‫پادشاه‬‫وټاکه‬.‫داحمد‬‫واړه‬ ‫دری‬ ‫قضایه‬ ‫او‬ ‫مقننه‬ ، ‫اجراییه‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫دواکمنی‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬
‫هڅه‬ ‫او‬ ‫ووهله‬ ‫سکه‬ ‫نوم‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫تنظیم‬ ‫د‬ ‫یووالی‬ ‫اقتصادی‬ ‫د‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وی‬ ‫فعالی‬ ‫قوی‬
، ‫عواید‬ ‫هیوادونو‬ ‫نورو‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫راټوله‬ ‫مالیه‬ ‫منظمه‬ ‫څخه‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کوله‬ ‫یی‬
‫په‬ ‫ډبری‬ ‫قیمتی‬ ‫جواهرات‬ ، ‫طال‬ ‫اندازه‬ ‫زیاته‬ ‫یو‬ ‫او‬ ‫سوغاتونه‬ ‫پادشاه‬ ‫د‬ ‫تاوانونه‬ ‫جنګی‬ ، ‫غنیمتونه‬
‫د‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫اوالدی‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫خزانی‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫مګر‬ ‫ساتی‬ ‫خوندی‬ ‫کی‬ ‫خزانه‬ ‫شاهی‬ ‫احمد‬
‫دردونه‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شوه‬ ‫خوړل‬ ‫ونه‬ ‫درد‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫واخسته‬ ‫ګټه‬ ‫شخصی‬ ‫څخه‬ ‫مرګ‬
‫خوړل‬‫شوه‬.‫د‬‫هم‬ ‫پوځ‬ ‫عسکری‬ ‫منظم‬ ‫پرته‬ ‫څخه‬ ‫پوځ‬ ‫قبایلی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫واکمنی‬ ‫په‬ ‫ابدالی‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬
‫کیده‬ ‫ګڼل‬ ‫اصل‬ ‫مهم‬ ‫وفاداری‬ ‫او‬ ‫ساتنی‬ ‫د‬ ‫پادشاه‬ ‫د‬ ‫پوځ‬ ‫منظم‬ ‫عسکری‬ ‫همدی‬ ‫چی‬ ‫وو‬ ‫شوی‬ ‫تشکیل‬
‫کوله‬ ‫استفاده‬ ‫بشپړه‬ ‫خاطر‬ ‫په‬ ‫پراختیا‬ ‫د‬ ‫قلمرو‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خپلواکی‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫پوځ‬ ‫د‬ ‫واکمن‬ ‫نوموړی‬
‫خواووته‬ ‫دریو‬ ‫پرمهال‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫لوی‬(‫لویدیځ‬ ‫او‬ ‫شمال،ختیځ‬)‫یرغلونه‬ ‫لور‬ ‫پر‬
‫د‬ ‫یی‬ ‫پنجاب‬ ‫او‬ ‫ملتان‬ ، ‫کشمیر‬ ، ‫اوسند‬ ‫کړی‬ ‫لور‬ ‫پر‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫ځلی‬ ‫اته‬ ‫څخه‬ ‫جملی‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کول‬
‫د‬ ‫جګړه‬ ‫مهمه‬ ‫ډیره‬ ‫لړکی‬ ‫په‬ ‫یرغلونو‬ ‫ددی‬ ‫چی‬ ‫وتړل‬ ‫پوری‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬(‫پت‬ ‫پانی‬)‫دریمه‬
‫او‬ ‫و‬ ‫برخمن‬ ‫څخه‬ ‫دمرستی‬ ‫برتانویانو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫جټان‬ ‫او‬ ‫راجپوت‬ ‫مرهټیه،برهمنی‬ ‫دهندی‬ ‫کی‬ ‫جګړه‬
‫د‬ ‫شمیر‬ ‫پوځ‬ ‫ټولو‬ ‫د‬(۳۰۰-۵۰۰)‫وه‬ ‫شوی‬ ‫اټکل‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫زرو‬.

9. ‫شمیر‬ ‫پوځ‬ ‫افغانی‬ ‫د‬ ‫دامهال‬ ‫شو‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫پوځ‬ ‫دافغانی‬(۶۰)‫ته‬ ‫تنو‬ ‫زرو‬‫چی‬ ‫رسیده‬
‫برخه‬ ‫پوځ‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫قهرمان‬ ‫د‬ ‫بری‬ ‫جنګ‬ ‫د‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬‫شو‬.‫په‬‫کی‬ ‫جګړه‬ ‫تاریخی‬ ‫دی‬
‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫جګړی‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫راغله‬ ‫السته‬ ‫پوځ‬ ‫افغان‬ ‫د‬ ‫غنیمتونه‬ ‫زیات‬ ‫ډیر‬
‫السه‬ ‫له‬ ‫یی‬ ‫چانس‬ ‫طالیی‬ ‫دا‬ ‫مګر‬ ‫ونیسی‬ ‫کی‬ ‫قبضه‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫هند‬ ‫ټول‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫وکولی‬
‫بی‬ ‫مګر‬ ‫شوه‬ ‫وګټل‬ ‫تویولو‬ ‫په‬ ‫وینو‬ ‫د‬ ‫زلمو‬ ‫افغانی‬ ‫زرګونو‬ ‫د‬ ‫جګړه‬ ‫پت‬ ‫پانی‬ ‫د‬ ‫ورکړ‬
‫څخه‬ ‫قوم‬ ‫مرهټه‬ ‫د‬ ‫تخت‬ ‫او‬ ‫تاج‬ ‫ډهلی‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫شوه‬ ‫پاتی‬ ‫ګټی‬ ‫بی‬ ‫او‬ ‫نتیجی‬
‫د‬ ‫پت‬ ‫پانی‬ ‫د‬ ‫وسپاره‬ ‫وړیا‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫شخص‬ ‫کفایته‬ ‫بی‬ ‫یو‬ ‫کورنی‬ ‫ګورګانی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫واخست‬
‫واکمنی‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫واخسته‬ ‫ګټه‬ ‫ډیره‬ ‫انګریزانو‬ ‫پرځای‬ ‫افغانانو‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫جګړی‬
‫واکمنان‬ ‫هندی‬ ‫پرته‬ ‫څخه‬ ‫بهر‬ ‫د‬ ‫څ‬ ‫تر‬ ‫کیده‬ ‫ګڼل‬ ‫موصوع‬ ‫مهمه‬ ‫ډیره‬ ‫ته‬ ‫هغوی‬ ‫بدلول‬
‫پیل‬ ‫نښتی‬ ‫منځنی‬ ‫خپل‬‫کړی‬.‫احمد‬‫ق‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫ایالت‬ ‫خراسان‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫لویدیځ‬ ‫به‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬‫بظه‬
‫د‬ ‫یی‬ ‫لور‬ ‫بر‬ ‫شمال‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وټاکله‬ ‫سیمه‬ ‫دفاعی‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫ایالت‬ ‫اوهمدا‬ ‫ونیوه‬ ‫کی‬
‫یواځی‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫څخه‬ ‫بخارا‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وټاکله‬ ‫پوله‬ ‫سرحدی‬ ‫خپله‬ ‫سره‬ ‫بخارا‬ ‫اموسیند‬
‫ارامګاه‬ ‫ښکلی‬ ‫یوه‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫کندهار‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫تسلیم‬ ‫ځانته‬ ‫خپل‬ ‫مبارکه‬ ‫خرقه‬
‫یادیږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫زیارت‬ ‫د‬ ‫مبارکی‬ ‫خرقی‬ ‫د‬ ‫ودانی‬ ‫هغه‬ ‫هم‬ ‫ورځ‬ ‫نن‬ ‫چی‬ ‫کړه‬ ‫ودانه‬.

10. ‫او‬ ‫کورنی‬ ‫لړ‬ ‫یو‬ ‫او‬ ‫پوځ‬ ‫منظم‬ ‫پرته‬ ‫څخه‬ ‫استعداد‬ ‫شخص‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫دهغه‬ ‫بری‬ ‫ایز‬ ‫جکړه‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬
‫د‬ ‫میآل‬ ‫وګرځیده‬ ‫سبب‬ ‫لوړیدو‬ ‫د‬ ‫ستیژ‬ ‫پر‬ ‫او‬ ‫دبری‬ ‫ابدالی‬ ‫شاه‬ ‫داحمد‬ ‫چی‬ ‫وه‬ ‫موجود‬ ‫هم‬ ‫عوامل‬ ‫بهرنی‬
‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫بری‬ ‫کی‬ ‫یرغل‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ‫وه‬ ‫اعتماد‬ ‫او‬ ‫باور‬ ‫د‬ ‫بل‬ ‫پر‬ ‫قوم‬ ‫یو‬ ‫او‬ ‫یووالی‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬
‫هیواد‬ ‫خپل‬ ‫چی‬ ‫نشو‬ ‫بریالی‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫بیاهم‬ ‫سره‬ ‫سره‬ ‫یرغلونو‬ ‫دومره‬ ‫د‬ ‫کړه‬ ‫نصیب‬ ‫په‬ ‫ابدالی‬
‫او‬ ‫وفاداری‬ ‫د‬ ‫ټولنی‬ ‫د‬ ‫داچی‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫راټول‬ ‫شاوخوا‬ ‫پر‬ ‫دربار‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫نظام‬ ‫فیوډالی‬ ‫منظم‬ ‫یو‬ ‫پاره‬ ‫له‬
‫خپلواک‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫داوه‬ ‫علت‬ ‫اصلی‬ ‫کیدو‬ ‫عملی‬ ‫دنه‬ ‫خبری‬ ‫ددی‬ ‫چی‬ ‫کړی‬ ‫توګه‬ ‫دوامداره‬ ‫یوه‬ ‫په‬ ‫مکلفیت‬
‫کړه‬ ‫نه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫یی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫راتګ‬ ‫منځته‬ ‫د‬ ‫اقتصاد‬ ‫ښاری‬.
‫داحمد‬‫هم‬ ‫او‬ ‫جوړول‬ ‫ښار‬ ‫د‬ ‫دکابل‬ ، ‫ودانول‬ ‫ښار‬ ‫نوی‬ ‫د‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫یوهم‬ ‫څخه‬ ‫ودانیو‬ ‫دساختمانی‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬
‫د‬ ‫راتګ‬ ‫ته‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫هیوادومعمارانو‬ ‫نورو‬ ‫او‬ ‫دهندی‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫ژبی‬ ‫دپښتو‬ ‫معماری‬ ‫د‬
‫شو‬ ‫یادولی‬ ‫هځی‬ ‫فرهنګی‬ ‫نوری‬ ‫ځینی‬ ‫او‬ ‫برابرول‬ ‫زمین‬.
‫دهند‬ ‫خوا‬ ‫دبلی‬ ‫او‬ ‫وه‬ ‫کړی‬ ‫ستومانه‬ ‫او‬ ‫ستړی‬ ‫زیات‬ ‫ډیر‬ ‫غلونو‬ ‫یر‬ ‫نظامی‬ ‫لور‬ ‫پر‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬
‫سوځونکی‬ ‫هوا‬ ‫د‬ ‫مشر‬ ‫ملی‬ ‫نوموړی‬ ‫کړه‬ ‫زیاته‬ ‫هم‬ ‫نوره‬ ‫ناروغی‬ ‫او‬ ‫ستړتیا‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫ګرمی‬ ‫سوځونکی‬
‫کندهار‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫تبدیلی‬ ‫د‬ ‫هوا‬ ‫د‬ ‫مشر‬ ‫ملی‬ ‫نوموړی‬ ‫کړه‬ ‫زیاته‬ ‫هم‬ ‫نوره‬ ‫ناروغی‬ ‫او‬ ‫تیا‬ ‫متړ‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫ګرمی‬
‫څوورځی‬ ‫هلته‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫ولیږل‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫ناروغی‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫استاحت‬ ‫د‬ ‫لور‬ ‫پر‬ ‫توبه‬ ‫دکوه‬ ‫څخه‬ ‫ښار‬
‫په‬ ‫عمر‬ ‫په‬ ‫کالو‬ ‫پنځوس‬ ‫وروسته‬(۱۷۷۳)‫شو‬ ‫راوړل‬ ‫ښارته‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫مړی‬ ‫دهغی‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫مړ‬ ‫کی‬ ‫کال‬
‫شو‬ ‫وسپارل‬ ‫خاوروته‬ ‫سم‬ ‫سره‬ ‫وصیت‬ ‫د‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫څنګ‬ ‫تر‬ ‫زیارت‬ ‫د‬ ‫مبارکی‬ ‫دخرقی‬ ‫او‬.
‫خپله‬ ‫په‬ ‫واکمن‬ ‫نومیالی‬ ‫او‬ ‫منور‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬(۲۶)‫یووالی‬ ‫ملی‬ ‫او‬ ‫سیاسی‬ ‫د‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫واکمنی‬ ‫کلنه‬
‫کړ‬ ‫څرګند‬ ‫ته‬ ‫نړیوالو‬ ‫بیا‬ ‫ځل‬ ‫یو‬ ‫یی‬ ‫نښان‬ ‫او‬ ‫نوم‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ورکړه‬ ‫ادامه‬ ‫پایه‬ ‫تر‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫هڅو‬
‫نشو‬ ‫برابر‬ ‫شرایط‬ ‫ورته‬ ‫کی‬ ‫ډګر‬ ‫اقتصادی‬ ‫او‬ ‫فرهنګی‬ ، ‫علمی‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫واکمن‬ ‫نوموړی‬ ‫مګر‬.

11. ‫واکمنی‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫د‬
‫مخی‬ ‫له‬ ‫عنعناتو‬ ‫د‬ ‫ټبر‬ ‫ابدالی‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫وروستنی‬ ‫په‬ ‫عمر‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫اعلیحضرت‬
‫زوی‬ ‫کشر‬ ‫یی‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫مرګ‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وټاکه‬ ‫ولیعهد‬ ‫خپل‬ ‫تیمور‬ ‫زوی‬ ‫مشر‬ ‫خپل‬
‫د‬ ‫تیمور‬ ‫شهزاده‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫شو‬ ‫پادشاه‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫ولی‬ ‫وزیرشاه‬ ‫د‬ ‫سلیمان‬ ‫شهزاده‬
‫کی‬ ‫هرات‬ ‫په‬ ‫هلته‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫شوی‬ ‫ټاکل‬ ‫حکمران‬ ‫هرات‬ ‫د‬ ‫حکم‬ ‫په‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬
‫وو‬.‫شهزاده‬ ‫ورسوه‬ ‫ته‬ ‫کندهار‬ ‫یی‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫وکړ‬ ‫حرکت‬ ‫پرلور‬ ‫کندهار‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫سمدستی‬
‫پادشاهی‬ ‫خپله‬ ‫او‬ ‫وواژه‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫ولی‬ ‫شاه‬ ‫وزیر‬ ‫او‬ ‫کړ‬ ‫کوز‬ ‫څخه‬ ‫تخت‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫سلیمان‬
‫کړه‬ ‫اعالن‬ ‫یی‬.
‫کندهار‬ ‫د‬ ‫پالزمینه‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫عواملو‬ ‫ځینو‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫موده‬ ‫لږه‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬
‫توګه‬ ‫په‬ ‫وزیر‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫شاهی‬ ‫دولت‬ ‫خان‬ ‫هللا‬ ‫فیض‬ ‫قاضی‬ ‫او‬ ‫کړه‬ ‫انتقال‬ ‫ته‬ ‫کابل‬ ‫څخه‬
‫د‬ ‫لقب‬ ‫په‬ ‫سرفرازخان‬ ‫د‬ ‫ځای‬ ‫پر‬ ‫دادخان‬ ‫رحیم‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬ ‫او‬ ‫وټاکه‬
‫په‬ ‫دوره‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫ولیږه‬ ‫ته‬ ‫کندهار‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫مشر‬ ‫د‬ ‫قبایلو‬ ‫درانی‬
‫کړه‬ ‫تیره‬ ‫کی‬ ‫ازموینو‬ ‫په‬ ‫مخالفینو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫کورنیو‬ ‫د‬ ‫بشپړبری‬.‫ځ‬ ‫دری‬ ‫چی‬ ‫لکه‬‫د‬ ‫لی‬
‫کړه‬ ‫جوړه‬ ‫فضا‬ ‫ارامه‬ ‫واکمنی‬ ‫ایالتی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫میرزاته‬ ‫شاهخ‬ ‫او‬ ‫ورکړه‬ ‫شاهرخ‬ ‫نادری‬.

12. ‫په‬ ‫وه‬ ‫شوی‬ ‫غمجن‬ ‫مړینه‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫ولی‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫سدوزی‬ ‫خان‬ ‫عبدالخالق‬ ‫همدارنګه‬(۱۷۷۴)
‫وکړه‬ ‫غلبه‬ ‫پری‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫مګر‬ ‫وکړ‬ ‫پاڅون‬ ‫مالتړ‬ ‫په‬ ‫قومونو‬ ‫دورانی‬ ‫او‬ ‫غلجی‬ ‫د‬ ‫کال‬ ‫میالدی‬
‫کوونکی‬ ‫پاڅون‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫تنیجه‬ ‫په‬ ‫بری‬ ‫د‬ ‫چی‬‫ووژل‬.‫خلکو‬ ‫ملتان‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫دواکمنی‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫د‬
‫په‬(۱۷۸۱)‫په‬ ‫پوځ‬ ‫د‬ ‫تیمورشاه‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫ځپلو‬ ‫د‬ ‫پاڅون‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وکړ‬ ‫پاڅون‬ ‫کال‬ ‫میالدی‬
‫ورساوه‬ ‫ته‬ ‫ملتان‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫لیاری‬ ‫دیره‬ ‫غازی‬ ‫او‬ ‫خان‬ ‫اسمعیل‬ ‫دیره‬ ، ‫جاتو‬ ‫دیره‬ ، ‫سند‬ ‫د‬ ‫مالتړ‬
‫خپله‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫ولسونو‬ ‫دیری‬ ‫خان‬ ‫غازی‬ ‫او‬ ‫دیری‬ ‫خان‬ ‫اسمعیل‬ ‫سند‬ ‫اود‬ ‫وځپلو‬ ‫یی‬ ‫پاڅون‬ ‫نوموړی‬
‫کړه‬ ‫څرګنده‬ ‫پیاوړتیا‬.‫د‬‫یوتن‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وکړ‬ ‫پاڅون‬ ‫خان‬ ‫علی‬ ‫فتح‬ ‫کی‬ ‫ایاالت‬ ‫په‬ ‫سند‬
‫دحکمران‬ ‫سند‬ ‫د‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫ځل‬ ‫دویم‬ ‫او‬ ‫واخست‬ ‫الس‬ ‫څخه‬ ‫جګړی‬ ‫د‬ ‫هڅویی‬ ‫په‬ ‫ځان‬ ‫مدد‬ ‫سرلښکر‬
‫توګه‬ ‫په‬‫وټاکه‬.‫د‬‫ته‬ ‫پاڅون‬ ‫مشری‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫ازاد‬ ‫د‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫دکشمیر‬ ‫پرمهال‬ ‫دواکمنی‬ ‫تیمورشاه‬
‫په‬ ‫کی‬ ‫ترڅ‬ ‫په‬ ‫نښتی‬ ‫وسلوال‬ ‫د‬ ‫هڅوی‬ ‫په‬ ‫زی‬ ‫اسحق‬ ‫خان‬ ‫دمدد‬ ‫چی‬ ‫ووهله‬ ‫لمنه‬(۱۷۸۶)‫میالدی‬
‫ورسیده‬ ‫ته‬ ‫پای‬ ‫ګوله‬ ‫اله‬ ‫کشمیر‬ ‫د‬ ‫توګه‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ووژل‬ ‫کال‬.‫د‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫واکمنی‬ ‫دهمدې‬
‫ختیځ‬ ‫د‬ ‫بیګ‬ ‫مراد‬ ‫شاه‬ ‫حکمران‬ ‫بخارا‬((‫هند‬))‫او‬ ‫واخیسته‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫تګ‬ ‫د‬ ‫تیمورشاه‬ ‫د‬ ‫پرلور‬
‫د‬ ‫بخارا‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫کړل‬ ‫اوږده‬ ‫السونه‬ ‫خپل‬ ‫یې‬ ‫ته‬ ‫څنډو‬ ‫جنوبي‬ ‫سیند‬ ‫د‬ ‫امو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ونیوله‬ ‫یې‬ ‫مروه‬
‫د‬ ‫یې‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ، ‫وګاڼه‬ ‫سپکاوی‬ ‫ته‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلې‬ ‫او‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫تیمورشاه‬ ‫تیری‬ ‫دا‬ ‫حکمران‬
‫سپینږی‬ ‫مخورو‬ ‫بخارا‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ، ‫وکړ‬ ‫حکم‬ ‫سفر‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫پوځ‬ ‫افعاني‬ ‫لور‬ ‫په‬ ‫ترکستان‬‫د‬ ‫رو‬
‫هیواونو‬ ‫دواړو‬ ‫د‬ ‫سیند‬ ‫امو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړې‬ ‫پیل‬ ‫خبرې‬ ‫ایزې‬ ‫سوله‬ ‫ترمنځ‬ ‫بیګ‬ ‫مراد‬ ‫شاه‬ ‫او‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬
‫په‬ ‫او‬ ‫شوه‬ ‫وټاکل‬ ‫له‬ ‫پو‬ ‫سرحدی‬ ‫ترمنځ‬(۱۷۸۹)‫شاه‬ ‫حکمران‬ ‫د‬ ‫بخارا‬ ‫د‬ ‫کابل‬ ‫کې‬ ‫کال‬ ‫میالدي‬
‫ورسیدې‬ ‫ته‬ ‫پای‬ ‫شخړي‬ ‫سرحدي‬ ‫سره‬ ‫مرادبیګ‬.

13. ‫وه‬ ‫رسیدلی‬ ‫ته‬ ‫واک‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫پیښې‬ ‫تاریخي‬ ‫د‬ ‫انقالب‬ ‫د‬ ‫فرانسې‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫واکمن‬ ‫العنان‬ ‫مطلق‬ ‫یو‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬
.‫موړي‬ ‫نو‬ ‫د‬ ‫کسبګرو‬ ‫او‬ ‫بزګرو‬ ، ‫کارګرو‬ ‫وواو‬ ‫غورځولي‬ ‫پښو‬ ‫له‬ ‫داران‬ ‫سرمایه‬ ‫انقالب‬ ‫فرانسې‬ ‫د‬
‫د‬ ‫او‬ ‫وغورځیدله‬ ‫پښو‬ ‫له‬ ‫واکمنی‬ ‫سلطنتي‬ ‫فیؤډالي‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫انقالب‬ ‫همدې‬ ‫د‬ ‫کاوو‬ ‫مالتړ‬ ‫څخه‬ ‫انقالب‬
‫کړ‬ ‫پورته‬ ‫غږ‬ ‫خپل‬ ‫یې‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫مالتړ‬ ‫او‬ ‫راتګ‬ ‫خپلواکۍ‬ ‫او‬ ‫سۍ‬ ‫دموکرا‬.‫او‬ ‫فرانسې‬ ‫د‬ ‫مهال‬ ‫همدې‬ ‫په‬
‫پښو‬ ‫له‬ ‫نظام‬ ‫شاهي‬ ‫مطلقه‬ ‫هلته‬ ‫چې‬ ‫ځکه‬ ، ‫لري‬ ‫توپیر‬ ‫څومره‬ ‫شرایط‬ ‫سیاسي‬ ‫او‬ ‫لنیز‬ ‫ټو‬ ‫افغانستان‬
‫د‬ ‫واکمن‬ ‫کې‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ ‫مګر‬ ‫شو‬ ‫وسپارل‬ ‫ته‬ ‫ګانو‬ ‫نماینده‬ ‫حقیقي‬ ‫ولس‬ ‫د‬ ‫واک‬ ‫دحکومت‬ ‫او‬ ‫وغورځوید‬
‫لکه‬ ‫تړل‬ ‫سره‬ ‫حکومت‬ ‫دمرکزي‬ ‫یې‬ ‫قبایل‬ ‫خپلواک‬ ‫او‬ ‫کوله‬ ‫هڅه‬ ‫پره‬ ‫له‬ ‫جوړښت‬ ‫د‬ ‫حکومت‬ ‫مرکزي‬
‫مرکزي‬ ‫حکومتونو‬ ‫ایزو‬ ‫سیمه‬ ‫چې‬ ‫ځکه‬ ‫وغورځاوه‬ ‫پښو‬ ‫له‬ ‫یې‬ ‫نظام‬ ‫الطوایفي‬ ‫ملک‬ ‫چې‬ ‫تیمورشاه‬
‫وه‬ ‫کړی‬ ‫مخ‬ ‫سره‬ ‫ستونزو‬ ‫د‬ ‫حکومت‬.‫هنري‬ ، ‫تخنیکي‬ ، ‫فرهنګي‬ ‫لړ‬ ‫یو‬ ‫پرمهال‬ ‫واکمنۍ‬ ‫خپلې‬ ‫د‬ ‫تیمورشاه‬
‫د‬ ‫چې‬ ‫کاوه‬ ‫کوښښ‬ ‫موړي‬ ‫نو‬ ‫دي‬ ‫پاتې‬ ‫باقي‬ ‫اوسه‬ ‫تر‬ ‫یې‬ ‫اثار‬ ‫چې‬ ‫ورکړه‬ ‫ادامه‬ ‫ته‬ ‫کارونو‬ ‫ساختماني‬ ‫او‬
‫مګر‬ ‫کړ‬ ‫ونه‬ ‫پرمختګ‬ ‫کوم‬ ‫یې‬ ‫کې‬ ‫واکمنۍ‬ ‫شلکلنه‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫واړوي‬ ‫ته‬ ‫هیوادونو‬ ‫بهرنیو‬ ‫پاملرنه‬ ‫افغانانو‬
‫نه‬ ‫هغه‬ ، ‫وساتله‬ ‫ته‬ ‫اوالدونو‬ ‫خپلو‬ ‫واکمني‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫یې‬ ‫یواځې‬‫غوښتل‬
‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫امن‬ ‫او‬ ‫سوله‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫هیوادوال‬ ‫چی‬ ‫یی‬ ‫غوښتل‬ ‫او‬ ‫شی‬ ‫لولپه‬ ‫اورکی‬ ‫په‬ ‫جګړو‬ ‫د‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫چی‬
‫وکړی‬.
‫او‬‫ا‬ ‫درلوده‬ ‫نه‬ ‫هیله‬ ‫تیری‬ ‫د‬ ‫هیوادویی‬ ‫بهرنیو‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫کولی‬ ‫پاره‬ ‫ساتلوله‬ ‫د‬ ‫واکمنی‬ ‫خپلی‬ ‫د‬ ‫جګړویی‬ ‫اکثره‬‫و‬
‫وه‬ ‫نیولی‬ ‫غوږ‬ ‫ته‬ ‫نصیحت‬ ‫پالر‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫چارو‬ ‫په‬ ‫داری‬ ‫دحکومت‬.
‫مشهوری‬ ‫هری‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫هیله‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫وکړی‬ ‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫اوامن‬ ‫سوله‬ ‫په‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫چی‬ ‫غوښتل‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬
‫راټول‬ ‫مالیات‬ ‫څخه‬ ‫خانانو‬ ‫ایزو‬ ‫سیمه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫توانیده‬ ‫ونه‬ ‫بیاهم‬ ‫مګر‬ ‫وکړی‬ ‫واره‬ ‫سره‬ ‫لور‬ ‫د‬ ‫مشر‬ ‫د‬ ‫قبیلی‬
‫ګاڼه‬ ‫ملکیت‬ ‫شخصی‬ ‫ځینو‬ ‫او‬ ‫خلکو‬ ‫ښاری‬ ‫د‬ ‫بار‬ ‫دروند‬ ‫لګښت‬ ‫ددولتی‬ ‫او‬ ‫کړی‬.‫واکمن‬ ‫نوموړی‬(۳۴)
‫او‬ ‫زامن‬(۱۳)‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفاتو‬ ‫کودنیو‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫مړینی‬ ‫د‬ ‫نوموړی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫درلودی‬ ‫لوڼی‬
‫دبی‬ ‫اوالدی‬ ‫د‬ ‫دتیمورشاه‬ ‫او‬ ‫اختالفاتو‬ ‫کورنیو‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫شوی‬ ‫جوړه‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫ابدالی‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫واکمنی‬ ‫مقتدر‬
‫وه‬ ‫روانه‬ ‫لور‬ ‫پر‬ ‫زوال‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اتفاقی‬.

14. ‫واکمنی‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫د‬
۱۷۹۳-۱۸۰۰‫کال‬ ‫میالدی‬
‫په‬ ‫الحکمه‬ ‫نایب‬ ‫دکابل‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫دمرګ‬ ‫اودپالر‬ ‫و‬ ‫زوی‬ ‫پنځم‬ ‫تیمورشاه‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫دشهزاده‬
‫تخت‬ ‫پر‬ ‫دکابل‬ ‫تړ‬ ‫اومال‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫مشرانو‬ ‫بارکزیو‬ ‫د‬ ‫نوموړی‬ ‫چی‬ ‫اجراکړی‬ ‫دنده‬ ‫توګه‬
‫د‬ ‫دکابل‬ ‫پیداکولی‬ ‫ستونزی‬ ‫ورته‬ ‫یی‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫دواکمنی‬ ‫چی‬ ‫یی‬ ‫وروڼه‬ ‫خپل‬ ‫او‬ ‫کښیناست‬
‫الس‬ ‫پریکړه‬ ‫غوڅه‬ ‫به‬ ‫پرلوریی‬ ‫دهوارولو‬ ‫شخړو‬ ‫اودکورنیو‬ ‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫بالحصارزندان‬
.‫کړ‬ ‫پوری‬
‫د‬ ‫یی‬ ‫ځان‬ ‫اوخپل‬ ‫وه‬ ‫الحکمه‬ ‫نایت‬ ‫دکندهار‬ ‫همدامهال‬ ‫چی‬ ‫همایون‬ ‫مشرزوی‬ ‫دتیمورشاه‬
‫کی‬ ‫کالت‬ ‫اوپه‬ ‫راوخوځیده‬ ‫نیت‬ ‫په‬ ‫دنیولو‬ ‫دکابل‬ ‫څخه‬ ‫دکندهار‬ ‫ګانه‬ ‫مستحق‬ ‫پادشاهی‬
‫دی‬ ‫په‬ ‫اوهمایون‬ ‫ونښته‬ ‫جګړه‬ ‫خونړی‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫دلښکرو‬ ‫زمان‬ ‫اوشاه‬ ‫همایون‬ ‫دشهزاده‬
‫شوه‬ ‫ورکړ‬ ‫پناه‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫محمود‬ ‫دوراره‬ ‫دنصرخان‬ ‫کی‬ ‫بلوچستان‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫وخوړه‬ ‫ماتی‬ ‫کی‬ ‫جګړه‬
‫باال‬ ‫د‬ ‫اودکابل‬ ‫شوه‬ ‫ونیول‬ ‫ژوندی‬ ‫مګر‬ ‫ګړه‬ ‫برابر‬ ‫لښکر‬ ‫منظم‬ ‫یی‬ ‫بیا‬ ‫یوځل‬ ‫اویواو‬
. ‫حصارزندان‬‫په‬ ‫ته‬(۱۷۹۵)‫شو‬ ‫ولیږل‬ ‫کال‬ ‫م‬

15. ‫پرلوروخوځیده‬ ‫دهرات‬ ‫لپاره‬ ‫دخپلولو‬ ‫محمود‬ ‫دشهزاده‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫اورسته‬ ‫دنیولو‬ ‫دهمایو‬
‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫چی‬ ‫کله‬ ‫درلوده‬ ‫نه‬ ‫عقیده‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫اوشازمان‬ ‫وه‬ ‫شخص‬ ‫سرزوری‬ ‫یو‬ ‫هغه‬ ‫ځکه‬
‫دشاه‬ ‫مګر‬ ‫کړه‬ ‫وراوږد‬ ‫الس‬ ‫اوهکاری‬ ‫داطاعت‬ ‫نوموړی‬ ‫وخوځیده‬ ‫پرلور‬ ‫دهرات‬
‫علی‬ ‫فتح‬ ‫واکمن‬ ‫قاجاری‬ ‫دفارس‬ ‫محمود‬ ‫شهزاده‬ ‫پرمهال‬ ‫پرلوردراستنیدو‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫زمان‬
‫فتح‬ ‫زوی‬ ‫مشر‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫دسردار‬ ‫مهال‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫یوړه‬ ‫پناه‬ ‫دربارته‬ ‫شاه‬
‫ورساوه‬ ‫ته‬ ‫محمود‬ ‫شهزاده‬ ‫یی‬ ‫ځان‬ ‫اوخپل‬ ‫وتښتیده‬ ‫څخه‬ ‫دزندان‬ ‫حصار‬ ‫دباال‬ ‫خان‬
‫جوړ‬ ‫پالن‬ ‫یومنظم‬ ‫پرخالف‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫یی‬ ‫سره‬ ‫اودهغی‬‫کړه‬
‫وتښتیده‬ ‫څخه‬ ‫دکابل‬ ‫پرمهال‬ ‫اختاالف‬ ‫کورنی‬ ‫سره‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پینده‬ ‫سردار‬
‫او‬ ‫شوه‬ ‫ووژل‬ ‫مشر‬ ‫موړی‬ ‫نو‬ ‫کی‬ ‫هار‬ ‫کند‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫نیول‬ ‫و‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫مګر‬
‫وتښتیده‬ ‫څخه‬ ‫حصاردزندان‬ ‫باال‬ ‫د‬ ‫باالخره‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫زندان‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫یی‬ ‫زوی‬
‫وسلوال‬ ‫یی‬ ‫خلف‬ ‫په‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫یوځای‬ ‫سره‬ ‫محمود‬ ‫دشهزاده‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫چی‬ ‫کله‬
‫نسکورکړی‬ ‫تخت‬ ‫دحکومت‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫ووهله‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫پاسون‬
‫یرغلکرو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫وه‬ ‫ګریوان‬ ‫او‬ ‫الس‬ ‫سره‬ ‫جګړی‬ ‫دکورنی‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫چی‬ ‫څنګه‬ ‫لکه‬
‫بخارا‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫دشمال‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫واخسته‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫اتفاقی‬ ‫بی‬ ‫دی‬ ‫له‬ ‫دښمنانو‬
‫ختیځ‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫واکمانو‬ ‫قاجاری‬ ‫دفارس‬ ‫لوری‬ ‫له‬ ‫دلویدیځ‬ ‫او‬ ‫امیرانو‬ ‫یزو‬ ‫سیمه‬ ‫دسند‬ ‫بادشاه‬
‫تهدیدولی‬ ‫پولی‬ ‫سرحدی‬ ‫دافغانستان‬ ‫سکانو‬ ‫دپنچاب‬ ‫لوری‬ ‫له‬

16. ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫مګر‬ ‫وساته‬ ‫نظرالندی‬ ‫خپل‬ ‫قوم‬ ‫همدام‬ ‫تیمورشاه‬ ‫او‬ ‫کړه‬ ‫ارام‬ ‫سکان‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫اعیحضرت‬
‫په‬ ‫ووهله‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫مخالفت‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفاتو‬ ‫دکورنیو‬ ‫یوځل‬ ‫یی‬ ‫پرمهال‬ ‫دواکمنی‬(۱۷۹۸)‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫م‬
‫په‬ ‫خبرو‬ ‫یزو‬ ‫دسوله‬ ‫سره‬ ‫هغو‬ ‫یی‬ ‫اوهلته‬ ‫ورساوه‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫ته‬ ‫مرکزالهر‬ ‫دپنجاب‬ ‫دخپلولولپاره‬ ‫دسکانو‬
‫په‬ ‫او‬ ‫وسپاره‬ ‫ته‬ ‫سنګ‬ ‫رنجت‬ ‫مشر‬ ‫دسکانو‬ ‫یی‬ ‫واک‬ ‫حکومت‬ ‫پیچاب‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وکړه‬ ‫پریکړه‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫لړ‬
‫ایزه‬ ‫سوله‬ ‫پریکړه‬ ‫واکمن‬ ‫افغانی‬ ‫چی‬ ‫اګر‬ ‫کیښود‬ ‫ټکی‬ ‫دپای‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫پاڅونونو‬ ‫دسکانو‬ ‫یی‬ ‫ټاکنه‬ ‫همدی‬‫وه‬
‫موجوده‬ ‫وهنه‬ ‫الس‬ ‫بهرنی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫راتګ‬ ‫دمنځته‬ ‫پاڅونونو‬ ‫دهمدی‬ ‫چی‬ ‫پوهیده‬ ‫نه‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫نوموړی‬ ‫مګر‬
‫په‬ ‫چی‬ ‫وو‬ ‫هدف‬ ‫اصلی‬ ‫یی‬ ‫زیږول‬ ‫اوفتنو‬ ‫دسیسو‬ ‫دټولو‬ ‫پرخالف‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫انګریزانو‬ ‫ځکه‬ ‫ده‬
‫ونیوله‬ ‫کی‬ ‫قبضه‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫دمیراث‬ ‫دهنووانو‬ ‫خاوره‬ ‫اصلی‬ ‫دافغانستان‬ ‫مهال‬ ‫وروستی‬
‫په‬ ‫څخه‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫نیکه‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫نوموړی‬ ‫همت‬ ‫دا‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫خاوند‬ ‫جرایت‬ ‫پیاوړی‬ ‫او‬ ‫همت‬ ‫دلوړ‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬
‫بری‬ ‫او‬ ‫فتوحات‬ ‫افغانی‬ ‫کی‬ ‫هند‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫درلود‬ ‫خیال‬ ‫څخه‬ ‫پیل‬ ‫له‬ ‫دواکمنی‬ ‫نوموړی‬ ‫وو‬ ‫پاتی‬ ‫کی‬ ‫میراث‬
‫داسی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫کیږی‬ ‫ګڼل‬ ‫ابتکار‬ ‫شخصی‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫داپریګړه‬ ‫چی‬ ‫نظرګړی‬ ‫تجدید‬ ‫بیا‬ ‫یوځل‬
‫دی‬ ‫دهغه‬ ‫مګر‬ ‫کړه‬ ‫تعقیت‬ ‫الره‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫نیګه‬ ‫خپل‬ ‫چی‬ ‫یی‬ ‫اوغوښتل‬ ‫درلود‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫حالت‬ ‫بحرانی‬
‫ځواکنو‬ ‫سترو‬ ‫دری‬ ‫او‬ ‫غوستله‬ ‫وانه‬ ‫جامه‬ ‫عمل‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفاتو‬ ‫کورنیو‬ ‫له‬ ‫پریګړی‬(‫روسی‬ ‫ناپــیلون‬
‫برطانیه‬)‫د‬ ‫او‬ ‫درلود‬ ‫جریان‬ ‫کشمکش‬ ‫نظامی‬ ‫کی‬ ‫ګاونډ‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫درلود‬ ‫خیال‬ ‫دنیولو‬ ‫دهند‬
‫پر‬ ‫دیرغلونو‬ ‫دهغوی‬ ‫واکمن‬ ‫ستر‬ ‫د‬ ‫دی‬ ‫ځکه‬ ‫ګانه‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫دښمن‬ ‫لومړنی‬ ‫هیوادونو‬ ‫دریواړو‬ ‫همدی‬
‫سفیر‬ ‫دبرتانیی‬ ‫کی‬ ‫تهران‬ ‫په‬ ‫ورکوله‬ ‫نه‬ ‫اجازه‬ ‫نیولو‬ ‫دهند‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫هغوی‬ ‫او‬ ‫کولی‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزی‬ ‫خالف‬
‫لیکی‬ ‫ملکم‬ ‫سرجان‬:-‫برتانی‬ ‫نوموړی‬ ‫ځکه‬ ‫ګنو‬ ‫دښمن‬ ‫ستر‬ ‫برتانیی‬ ‫د‬ ‫مونږ‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫واکمن‬ ‫دافغانستان‬
‫فکر‬ ‫دنوموړی‬ ‫مونږ‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالف‬ ‫دکودنی‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫اویه‬ ‫شی‬ ‫کوالی‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزه‬ ‫کی‬ ‫هند‬ ‫په‬ ‫ته‬
‫شو‬ ‫اړوالی‬ ‫څخه‬ ‫دهند‬
‫دواکمنی‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫مسلمانان‬ ‫ټول‬ ‫کی‬ ‫وچه‬ ‫نیمه‬ ‫په‬ ‫هند‬ ‫چی‬ ‫پوهیدل‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫پوهان‬ ‫سیاسی‬ ‫دبرتانیی‬
‫سره‬ ‫دځنډ‬ ‫یی‬ ‫هڅی‬ ‫پوځی‬ ‫او‬ ‫دسیاسی‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬ ‫یی‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫جاسوسانو‬ ‫دخپو‬ ‫او‬ ‫کوی‬ ‫مالتړ‬ ‫څخه‬
‫کړی‬ ‫ستونزمنی‬ ‫هم‬ ‫هڅی‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫ی‬ّ‫ځ‬‫پو‬ ‫روسی‬ ‫تزاری‬ ‫او‬ ‫دناپیلون‬ ‫خوا‬ ‫دبلی‬ ‫او‬ ‫کولی‬ ‫مخامخ‬

17. ‫خان‬ ‫قلی‬ ‫مهدی‬ ‫میرزا‬ ‫یی‬ ‫نماینده‬ ‫رسمی‬ ‫او‬ ‫ملکم‬ ‫سرجان‬ ‫نماینده‬ ‫دسمی‬ ‫دبرتانی‬ ‫کی‬ ‫تهران‬ ‫په‬
‫یی‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫وهځوه‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫غل‬ ‫دیر‬ ‫خالف‬ ‫پر‬ ‫دافغانستان‬ ‫یی‬ ‫حکومت‬ ‫دفارس‬
‫برتانی‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫السلیک‬ ‫هم‬ ‫تړونونه‬ ‫سیاسی‬ ‫ترمنځ‬ ‫نماینده‬ ‫سیاسی‬ ‫برتانیی‬ ‫دولت‬ ‫قاجاری‬‫وانو‬
‫غالم‬ ‫مال‬ ‫تن‬ ‫یو‬(‫هندویستانی‬)‫پ‬ ‫اافغانستان‬ ‫جاسوسان‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫اوسیالنیانو‬ ‫طبیبانو‬ ‫سوداګر‬‫رلور‬
‫ناپیلیون‬ ‫دختیځ‬ ‫او‬ ‫علمبردار‬ ‫داسالم‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫سانو‬ ‫جاسو‬ ‫دهمدی‬ ‫او‬ ‫راولیږل‬((‫زمان‬ ‫شاه‬))‫یی‬
‫وساته‬ ‫مصروف‬ ‫راتک‬ ‫تګ‬ ‫وال‬ ‫وسله‬ ‫په‬ ‫مینځ‬ ‫اوالهورتر‬ ‫دمشهد‬
‫لیکوالو‬ ‫برتانوی‬ ‫دځینو‬((‫مسن‬ ‫راولنسن‬ ‫الفیستنی‬))‫څخه‬ ‫دلیکنو‬ ‫لیکوالو‬ ‫نورو‬ ‫ځینو‬ ‫او‬
‫د‬ ‫برتانویانو‬ ‫چی‬ ‫څرګندیږی‬(۱۸)‫م‬
‫دن‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫باید‬ ‫کیږی‬ ‫هرډول‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫کاوه‬ ‫کوښښ‬ ‫کی‬ ‫وروستیو‬ ‫په‬ ‫پیړی‬‫نه‬
‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫یرغل‬ ‫د‬ ‫اور‬ ‫پر‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫واکمن‬ ‫کړی،ترڅونومړی‬ ‫پیده‬ ‫ستونزی‬ ‫کی‬ ‫لویدیځ‬ ‫او‬
‫پښو‬ ‫له‬ ‫یی‬ ‫حکومت‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫بالخره‬ ‫چی‬ ‫ورکړه‬ ‫ادامه‬ ‫ته‬ ‫سیسو‬ ‫د‬ ‫برتاهمدی‬ ‫نشی‬
‫په‬ ‫چی‬ ‫وهله‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫اختالف‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫شجاع‬ ‫شهزاده‬ ‫او‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫یی‬ ‫ورپسی‬ ‫وغورځاوه‬
‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫راڅرګند‬ ‫اختالف‬ ‫ترمنځ‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫او‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫وروستیوکی‬
‫په‬ ‫زیو‬ ‫محمد‬ ‫واک‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ړنګه‬ ‫امپراطوری‬ ‫لویه‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫ابدالی‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفاتو‬
‫د‬ ‫خپلواکئ‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫ډول‬ ‫مستقیم‬ ‫په‬ ‫اختالف‬ ‫او‬ ‫کشمکش‬ ‫همدا‬ ‫باالخره‬ ‫چی‬ ‫ونیوه‬ ‫کی‬ ‫الس‬
‫اعالن‬(۱۹۱۹)‫الس‬ ‫مستقیمی‬ ‫حکومت‬ ‫برتانوی‬ ‫د‬ ‫کله‬ ‫یعنی‬ ‫کوی‬ ‫دوام‬ ‫پوری‬ ‫کال‬ ‫میالدی‬
‫واکمنی‬ ‫خه‬ ‫پرا‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫لوی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫نیوه‬ ‫صورت‬ ‫وهنی‬ ‫الس‬ ‫مستقیمی‬ ‫غیر‬ ‫کله‬ ‫او‬ ‫وهنی‬
‫جغرافیوی‬ ‫او‬ ‫سیاسی‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫خاوره‬ ‫تاریخ‬ ‫لرغونی‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کوی‬ ‫څه‬ ‫خو‬
‫دی‬ ‫کی‬ ‫الس‬ ‫په‬ ‫هیوادو‬ ‫ګاونډیو‬ ‫د‬ ‫سیمی‬ ‫هغه‬ ‫پوری‬ ‫ورځی‬ ‫نن‬ ‫تر‬ ‫او‬ ‫شوه‬ ‫جال‬ ‫څخه‬ ‫نقشی‬.

18. ‫ستونزی‬ ‫کورنئ‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫دشاه‬
‫د‬‫کیږی‬ ‫ګنل‬ ‫دوره‬ ‫ډکه‬ ‫یوه‬ ‫څخه‬ ‫کړکیچونو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫کورنیو‬ ‫د‬ ‫واکمنی‬ ‫کلنه‬ ‫اته‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬‫د‬
‫افغانستان‬‫الی‬ ‫کورنئ‬ ‫وه‬ ‫راپاتی‬ ‫میراث‬ ‫په‬ ‫څخه‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫لوی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫امپراتوری‬ ‫پراخه‬
‫امله‬ ‫له‬ ‫ددسیسو‬ ‫ځواکونو‬ ‫غلګرو‬ ‫یر‬ ‫بهرنیو‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫بلی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خوا‬ ‫یوی‬ ‫د‬ ‫اختالفونه‬ ‫او‬ ‫ګولی‬
‫کیږی‬ ‫ګڼل‬ ‫دوره‬ ‫بدامنه‬.
‫د‬ ‫او‬ ‫خوا‬ ‫یوی‬ ‫د‬ ‫وهنی‬ ‫هیوادوالس‬ ‫استماری‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫واقعات‬ ‫او‬ ‫پیښی‬ ‫تاریخی‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫زمونږ‬
‫درلود‬ ‫ارزښت‬ ‫ستر‬ ‫وهنو‬ ‫الس‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫ځواکونو‬ ‫نړیوالو‬ ‫او‬ ‫ایزو‬ ‫سیمه‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫بلی‬
‫ځی‬ ‫د‬ ‫بیا‬ ‫کړ‬ ‫څرګند‬ ‫استعداد‬ ‫او‬ ‫لیاقت‬ ‫خپل‬ ‫خالف‬ ‫بهرنیوستونزوپر‬ ‫او‬ ‫دکورنیو‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫او‬‫نو‬
‫مثال‬ ‫شو‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫سهوی‬ ‫او‬ ‫اشتباهاتو‬:‫او‬ ‫سدوزیو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وژل‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫دسردار‬
‫د‬ ‫او‬ ‫ټاکنه‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫والی‬ ‫د‬ ‫دپنجاب‬ ‫سنګهـــ‬ ‫درنجیت‬ ‫شینده‬ ‫و‬ ‫تخم‬ ‫اختالف‬ ‫د‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫بارکزیو‬
‫پراخه‬ ‫ابدالی‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫،چی‬ ‫ګڼل‬ ‫اشتباه‬ ‫ستره‬ ‫یی‬ ‫کول‬ ‫حل‬ ‫نه‬ ‫ستونزو‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫ورونو‬ ‫خپلو‬
‫کړه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫دزوال‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫واکمنئ‬.‫یی‬ ‫هم‬ ‫بیا‬ ‫سره‬ ‫ستونزو‬ ‫پورتنیو‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬
‫بادش‬ ‫العنان‬ ‫مطلق‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړه‬ ‫نرمه‬ ‫پښه‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫پالنونو‬ ‫ابتکاری‬ ‫خپلو‬ ‫او‬ ‫اداری‬ ‫دافغانستان‬‫اه‬
‫د‬ ‫خانانو‬ ‫ایزو‬ ‫سیمه‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫د‬ ‫حکومت‬ ‫مرکزی‬ ‫د‬ ‫وکړه‬ ‫واکمنی‬ ‫یی‬ ‫توګه‬ ‫په‬
‫کړی‬ ‫پیل‬ ‫هڅی‬ ‫یی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫کمزورئ‬.‫ګډون‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫حکومت‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫غړو‬ ‫ځینو‬ ‫کورنئ‬ ‫درانی‬
‫فرهنګی‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫کړل‬ ‫ګوښه‬ ‫څخه‬ ‫دندو‬ ‫حکومتی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫مخالفین‬ ‫خپل‬ ‫او‬ ‫ورکړه‬ ‫اجازه‬
‫دربار‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫خاوندان‬ ‫قلم‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ګران،روحانیون‬ ‫پوهان،شاعران،صنعت‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫په‬ ‫هڅو‬
‫کړل‬ ‫راغونډو‬ ‫کی‬.‫داسی‬ ‫په‬ ‫واکمنئ‬ ‫ځل‬ ‫دوم‬ ‫په‬ ‫سلطنت‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫امیردوست‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬
‫او‬ ‫مړ‬ ‫کی‬ ‫سرهند‬ ‫په‬ ‫وه‬ ‫شوی‬ ‫نسکوره‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫تخته‬ ‫حکومت‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کی‬ ‫حال‬
‫شو‬ ‫وسپارل‬ ‫ته‬ ‫خاورو‬ ‫څنګ‬ ‫تر‬ ‫زیارت‬ ‫د‬ ‫الفشانی‬ ‫د‬ ‫مجد‬ ‫د‬.

19. ‫واکمنی‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬
۱۸۰۳‫ـ‬۱۸۰۰‫کال‬ ‫میالدی‬
‫شاه‬‫د‬ ‫او‬ ‫ونیوله‬ ‫واکمنی‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫او‬ ‫وهنی‬ ‫الس‬ ‫د‬ ‫بهرنیو‬ ‫د‬ ‫محمود‬
‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫سم‬ ‫سره‬ ‫پیل‬ ‫د‬ ‫دواکمنئ‬ ‫نومړی‬(۱۹)‫توګه‬ ‫په‬ ‫دولت‬ ‫دیوفیوډالی‬ ‫کې‬ ‫پیړئ‬ ‫میالدی‬
‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫تیمورشاه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫درلوده‬ ‫هیله‬ ‫اولس‬ ‫افغان‬ ‫پیل‬ ‫په‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫شو‬ ‫راڅرګند‬
‫ګدی‬ ‫په‬ ‫سلطنت‬ ‫د‬ ‫کفایتئ‬ ‫بی‬ ‫بشپړد‬ ‫په‬ ‫شی،مګرنوموړی‬ ‫پیل‬ ‫دوره‬ ‫امن‬ ‫او‬ ‫دسولی‬ ‫به‬ ‫غوندی‬
‫سلطنتئ‬ ‫ټولو‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫ولکوله‬ ‫عیاشئ‬ ‫خپلی‬ ‫او‬ ‫لګښت‬ ‫شخصی‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫خزانه‬ ‫کیناست،شاهی‬
‫وزیرانو‬ ‫تنو‬ ‫دوو‬ ‫خپلو‬ ‫چاری‬ ‫اداری‬ ‫واخسته،دهیواد‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫امتیازاتو‬((‫او‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬
‫بامیزایی‬ ‫اکرم‬ ‫محمد‬))‫د‬ ‫او‬ ‫شول‬ ‫نه‬ ‫موټی‬ ‫یو‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفونو‬ ‫پخوانیو‬ ‫د‬ ‫وزیرانو‬ ‫دواړو‬ ‫دی‬
‫کاوه‬ ‫کوښښ‬ ‫یو‬ ‫هر‬ ‫ووهله،ځکه‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫اختالف‬ ‫منځنی‬ ‫خپل‬ ‫یی‬ ‫پاره‬ ‫له‬ ‫دزیاتوالی‬ ‫قدرت‬ ‫خپل‬
‫کړی‬ ‫معرفی‬ ‫باوری‬ ‫او‬ ‫نږدی‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫ته‬ ‫بادشاه‬ ‫چی‬))‫دوری‬ ‫لومړی‬ ‫د‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫او‬
‫له‬ ‫پاڅون‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫تنه‬ ‫سلګونه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫وزیرانواختالف‬ ‫دواړو‬ ‫د‬ ‫علت‬ ‫اصلی‬ ‫زوال‬ ‫د‬ ‫واکمنی‬
‫راپوری‬ ‫څخه‬ ‫دسیند‬ ‫دامو‬ ‫چی‬ ‫نښته‬ ‫سره‬ ‫حکمران‬ ‫دازبک‬ ‫نشو‬ ‫بریالی‬ ‫مګر‬ ‫شول‬ ‫ووژل‬ ‫امله‬
‫دبلوڅوسیمه‬ ‫او‬ ‫ونیوه‬ ‫خراسان‬ ‫او‬ ‫مشهد‬ ‫څخه‬ ‫دکورنی‬ ‫دنادرافشار‬ ‫حکومت‬ ‫قاجاری‬ ‫وه‬ ‫وتی‬
‫لومړی‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫چی‬ ‫شوی‬ ‫سبب‬ ‫ددی‬ ‫پیښی‬ ‫نوری‬ ‫اوداسی‬ ‫هڅی‬ ‫دخپلواکی‬ ‫حکمرانانو‬ ‫یزو‬
‫هیواد‬ ‫ټول‬ ‫په‬ ‫کی‬ ‫دوره‬ ‫کلنه‬ ‫دری‬ ‫په‬ ‫دحکومت‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫کړی‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫دزاول‬ ‫واکمنی‬
‫چی‬ ‫و‬ ‫پاڅون‬ ‫عمومی‬ ‫دخلکو‬ ‫دکابل‬ ‫ثبوت‬ ‫ښه‬ ‫ډیر‬ ‫خبری‬ ‫ددی‬ ‫چی‬ ‫شوه‬ ‫زیاته‬ ‫نارضایتی‬ ‫کی‬
‫دبرتانوی‬ ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫لومړی‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫کړه‬ ‫نسکوره‬ ‫یی‬ ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫لومړی‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬
‫دبرت‬ ‫حکومتونو‬ ‫سکهانو‬ ‫او‬ ‫دفارس‬ ‫او‬ ‫کړی‬ ‫پورته‬ ‫اورلمبی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬ ‫ټول‬ ‫په‬ ‫پالیسی‬‫انوی‬
‫وکړه‬ ‫مرسته‬ ‫دخالصه‬ ‫دزړه‬ ‫کی‬ ‫اختالفونو‬ ‫سیاسی‬ ‫او‬ ‫کمزوری‬ ‫په‬ ‫دافغانستان‬ ‫تحریک‬ ‫په‬ ‫هند‬
. ‫او‬‫شو‬ ‫بدل‬ ‫ډګر‬ ‫په‬ ‫غوښتنی‬ ‫قدرت‬ ‫او‬ ‫اختالف‬ ‫دجګړو‬ ‫دافغانستان‬

20. ‫واکمنی‬ ‫شجاع‬ ‫دشاه‬
۱۸۰۳-۱۸۰۹‫میالدی‬
‫بلی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫زیات‬ ‫نفرت‬ ‫او‬ ‫کرکه‬ ‫خلکو‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫یوی‬ ‫د‬ ‫شو‬ ‫ړوند‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫چی‬ ‫کله‬
‫په‬ ‫پامیزایی‬ ‫شیرمحمد‬ ‫د‬ ‫نومړی‬ ، ‫کړه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫لپاره‬ ‫ګډوډی‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شهزاده‬ ‫د‬ ‫ګډوډی‬ ‫کورنی‬ ‫خوا‬
‫کښناست‬ ‫پرتخت‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫راغی‬ ‫ته‬ ‫کابل‬ ‫څخه‬ ‫پیښور‬ ‫له‬ ‫ډاډ‬ ‫او‬ ‫بلنه‬.
‫د‬ ‫مګر‬ ‫و‬ ‫لیواله‬ ‫راتګ‬ ‫د‬ ‫امن‬ ‫او‬ ‫سولی‬ ‫د‬ ‫وو‬ ‫شوی‬ ‫ستړی‬ ‫څخه‬ ‫جګړو‬ ‫کورنیو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫خلک‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬
‫د‬ ‫وو‬ ‫شخص‬ ‫متکبر‬ ‫او‬ ‫غوښتونکی‬ ‫ځان‬ ‫هم‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫شو‬ ‫نه‬ ‫پوره‬ ‫هم‬ ‫ځل‬ ‫دا‬ ‫امید‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬
‫ته‬ ‫دښمنانو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫خراب‬ ‫هم‬ ‫پخوانه‬ ‫د‬ ‫حالت‬ ‫پوځی‬ ‫او‬ ‫سیاسی‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫کفایتی‬ ‫بی‬ ‫او‬ ‫غرور‬
‫شوه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫وهنی‬ ‫الس‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫نوره‬.
‫محمد‬ ‫دوست‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وکړ‬ ‫اعالن‬ ‫دوستی‬ ‫او‬ ‫سولی‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫وروڼو‬ ‫بارکزیو‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫پیل‬ ‫په‬ ‫واکمنی‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬
‫ګډون‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫چارو‬ ‫حکومتی‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ، ‫کړه‬ ‫نکاح‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫یی‬ ‫خوری‬ ‫بارکزی‬ ‫خان‬
‫چی‬ ‫ځکه‬ ، ‫کړ‬ ‫ونه‬ ‫دوام‬ ‫ډیر‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫علتونو‬ ‫ځینو‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫وروڼو‬ ‫بارکزیو‬ ‫سولی‬ ‫همدی‬ ‫چی‬ ‫ورکړه‬ ‫اجازه‬
‫کندهار‬ ‫د‬ ‫قیصر‬ ‫شهزاده‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫پیل‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫کړ‬ ‫پوری‬ ‫الس‬ ‫دسیسو‬ ‫په‬ ‫خالف‬ ‫پر‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬
‫ولم‬ ‫ته‬ ‫نیولو‬ ‫تخت‬ ‫او‬ ‫تاج‬ ‫د‬ ‫فیروزالدین‬ ‫حاجی‬ ‫بیایی‬ ‫او‬ ‫یسو‬ ‫مګربریالی‬ ‫ولمسوه‬ ‫ته‬ ‫پاڅون‬ ‫الحکمه‬ ‫نایت‬‫سوه‬
‫شو‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫ناکامی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫تحریک‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ،.
‫خپل‬ ‫او‬ ‫وتښیده‬ ‫څخه‬ ‫زندان‬ ‫د‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫و‬ ‫بوخت‬ ‫جګړو‬ ‫په‬ ‫پیښور‬ ‫او‬ ‫کشمیر‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫چی‬ ‫کله‬
‫په‬ ‫یی‬ ‫پرخالف‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫او‬ ، ‫کړ‬ ‫یو‬ ‫الس‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫ورسره‬ ‫هلته‬ ، ‫ورسوه‬ ‫ته‬ ‫هرات‬ ‫یی‬ ‫ځان‬
‫د‬ ‫څخه‬ ‫جګړی‬ ‫د‬ ‫کشمیر‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫مهال‬ ‫دا‬ ‫چی‬ ‫کړ‬ ‫برابر‬ ‫یی‬ ‫پوځ‬ ‫منظم‬ ‫یو‬ ‫او‬ ‫کړ‬ ‫پوری‬ ‫الس‬ ‫اقداماتو‬
‫وه‬ ‫کی‬ ‫حال‬ ‫په‬ ‫راستنیدو‬.‫کی‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫کی‬ ‫ګندمک‬ ‫او‬ ‫نمله‬ ‫په‬ ‫پوځونو‬ ‫خوا‬ ‫دواړو‬ ‫د‬
‫وتښتیده‬ ‫څخه‬ ‫ډګر‬ ‫له‬ ‫جنګ‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وخوړه‬ ‫ماتی‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬.‫یو‬ ‫زمینه‬ ‫کیناستلو‬ ‫د‬ ‫تخت‬ ‫او‬ ‫تاج‬ ‫د‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫او‬
‫شوه‬ ‫برابره‬ ‫ته‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫بیا‬ ‫ځل‬.

21. ‫تړون‬ ‫پښور‬ ‫د‬
۱۸۰۹‫کال‬ ‫میالدی‬
‫کله‬‫هیوادونو‬ ‫سترو‬ ‫دوه‬ ‫اروپا‬ ‫د‬ ‫کیناست‬ ‫پرتخت‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫چی‬(‫فرانسی‬ ‫او‬ ‫روسیی‬)‫د‬
‫برتانیی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وکړه‬ ‫پریکړه‬ ‫هیوادو‬ ‫دواده‬ ‫کی‬ ‫تړون‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫کړ‬ ‫السلیک‬ ‫تړون‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫تسلیت‬
‫دی‬ ‫دښمن‬ ‫ګډ‬ ‫هیوادو‬ ‫دواړه‬ ‫د‬ ‫حکومت‬.‫پالن‬ ‫ډ‬‫ګ‬ ‫یی‬ ‫لپاره‬ ‫راوړنی‬ ‫السته‬ ‫د‬ ‫وچی‬ ‫نیمی‬ ‫د‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫او‬
‫کړی‬ ‫خنثی‬ ‫پالنونه‬ ‫ټول‬ ‫برتانیی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫سیمه‬ ‫هغه‬ ‫په‬ ‫ترڅو‬ ‫کړ‬ ‫ترتیب‬.
‫ایزو‬ ‫سیمه‬ ‫او‬ ‫پادشاهانو‬ ‫هیواد‬ ‫برتانیی‬ ‫د‬ ‫پرخالف‬ ‫شنډولو‬ ‫د‬ ‫پریکړی‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫اوفرانسی‬ ‫روس‬ ‫د‬
‫هی‬ ‫خپل‬ ‫ته‬ ‫حکمرانانو‬‫ولی‬ ‫ئتان‬‫ته‬ ‫دربار‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫الفستن‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫جمله‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ږل‬
‫د‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫په‬ ‫کتنی‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ، ‫وویراوه‬ ‫څخه‬ ‫یرغل‬ ‫د‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫فارس‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫نوموړی‬ ‫او‬ ‫راولیږه‬
‫شو‬ ‫السلیک‬ ‫تړون‬ ‫نو‬ ‫کی‬ ‫پیښور‬ ‫په‬ ‫ترمنځ‬ ‫برتانیی‬ ‫او‬ ‫نماینده‬ ‫سیاسی‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬.
‫السلیک‬ ‫ترمنځ‬ ‫دولت‬ ‫افغانی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫نماینده‬ ‫د‬ ‫هند‬ ‫برتانوی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫و‬ ‫تړون‬ ‫لومړنی‬ ‫دا‬ ‫کی‬ ‫حقیفت‬ ‫په‬
‫تړون‬ ‫دا‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫پیښو‬ ‫سیاسی‬ ‫تاریخی‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫درلودی‬ ‫مادی‬ ‫دری‬ ‫تړون‬ ‫نوموړی‬ ، ‫شو‬
‫سره‬ ‫یوسترهیواد‬ ‫د‬ ‫اروپا‬ ‫لویدیځی‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫ځل‬ ‫لومړی‬ ‫د‬ ‫واکمن‬ ‫افغانی‬ ‫چی‬ ‫وه‬ ‫وړ‬ ‫اهمیت‬ ‫د‬ ‫ځکه‬
‫مهال‬ ‫دا‬ ‫افغانستان‬ ‫چی‬ ‫ځکه‬ ‫دا‬ ، ‫درلود‬ ‫خصوصیت‬ ‫کوونکی‬ ‫تحریک‬ ‫تړون‬ ‫پیښور‬ ‫د‬ ‫کړ‬ ‫السلیک‬
‫او‬ ‫مرستی‬ ‫دولت‬ ‫فاجاری‬ ‫د‬ ‫فارس‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ناپیلیون‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫درلوده‬ ‫کی‬ ‫واک‬ ‫په‬ ‫ځمکه‬ ‫پراخه‬ ‫ډیره‬
‫ګټی‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫افغانستان‬ ‫تړون‬ ‫پیښور‬ ‫د‬ ‫وهڅوله‬ ‫پرلور‬ ‫مخنیوی‬ ‫د‬ ‫واکمنی‬ ‫افغانی‬ ‫یی‬ ‫څخه‬ ‫همکاری‬
‫شو‬ ‫تمام‬ ‫ګټور‬ ‫کی‬ ‫اوږدو‬ ‫په‬ ‫تاریخ‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫حکومت‬ ‫برتانیی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ورسوه‬ ‫زیان‬ ‫پرځای‬.

22. ‫واکمن‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫دشاه‬‫ل‬ ‫ځل‬ ‫لومړی‬ ‫د‬ ‫پرمهال‬ ‫ئ‬‫اړیکی‬ ‫سیاسی‬ ‫سره‬ ‫هیواده‬ ‫بهرنیو‬ ‫د‬ ‫پاره‬
‫خور‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫دوست‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫لپاره‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫اختالف‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫وروڼو‬ ‫بارکزیو‬ ‫د‬ ‫شوی‬ ‫ټینګی‬
‫دوستی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫والی‬ ‫بخارا‬ ‫د‬ ‫شی‬ ‫حل‬ ‫اختالف‬ ‫قومونو‬ ‫دواړو‬ ‫د‬ ‫ترڅو‬ ‫وکړ‬ ‫واده‬ ‫سره‬
‫د‬ ‫بلوڅ‬ ‫خان‬ ‫محمود‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫هم‬ ‫او‬ ‫وکړ‬ ‫واده‬ ‫یی‬ ‫سره‬ ‫لور‬ ‫د‬ ‫نوموړی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړ‬ ‫اوږد‬ ‫الس‬
‫کی‬ ‫قبضه‬ ‫خپله‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫ځمکه‬ ‫پوری‬ ‫سند‬ ‫تر‬ ‫څخه‬ ‫بلوچستان‬ ‫د‬ ‫نوموړی‬ ‫وکړ‬ ‫واده‬ ‫سره‬ ‫لور‬
‫وه‬ ‫نیولی‬.
‫ځینو‬ ‫او‬ ، ‫کندهار‬ ، ‫هرات‬ ، ‫کشمیر‬ ‫په‬ ‫ورته‬ ‫وریرونو‬ ‫او‬ ‫وروڼو‬ ‫خپلو‬ ‫دننه‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫مګ‬
‫ناپیلی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کوالی‬ ‫ویشو‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ، ‫کولی‬ ‫پیدا‬ ‫ستونزی‬ ‫کی‬ ‫والیتونو‬ ‫نورو‬‫ون‬
‫وکړی‬ ‫اقدام‬ ‫غوڅ‬ ‫کوم‬ ‫پرخالف‬ ‫برتانوی‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫نقشو‬ ‫پالنی‬ ‫الندی‬ ‫الس‬ ‫د‬.‫د‬
‫و‬ ‫مطمین‬ ‫ډیر‬ ‫کابل‬ ‫او‬ ‫پیښور‬ ‫ته‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫پرمهال‬ ‫واکمنی‬ ‫همدی‬.‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫مګر‬
‫شومو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫اختالفونو‬ ‫کورنیو‬ ‫همدغه‬ ‫وی‬ ‫روانی‬ ‫ګډوډی‬ ‫او‬ ‫اختالف‬ ‫کی‬ ‫سیمو‬ ‫نورو‬
‫په‬ ‫ورځی‬ ‫هری‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫کی‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫پرینښوده‬ ‫ته‬ ‫یوالی‬ ‫ولس‬ ‫افغان‬ ‫پالنونو‬
‫الس‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫سرحدونو‬ ‫په‬ ‫افغانستان‬ ‫او‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫هیوادو‬ ‫بهرنیو‬ ‫او‬ ‫کیده‬ ‫کمزوری‬ ‫تیریدو‬
‫په‬ ‫باالخره‬ ‫چی‬ ‫شوه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫وهنی‬۱۸۳۹‫او‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ، ‫هند‬ ‫برتانوی‬ ‫کال‬ ‫م‬
‫شاه‬ ‫مالتو‬ ‫په‬ ‫پوځ‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫ډول‬ ‫مستقیم‬ ‫په‬ ‫برتانیی‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫تړون‬ ‫ګډ‬ ‫د‬ ‫سنګهـ‬ ‫رنجیت‬
‫وروسپاره‬ ‫تخت‬ ‫او‬ ‫تاج‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫توت‬ ‫ته‬ ‫کابل‬ ‫شجاع‬.

23. ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫دویم‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬
۱۸۰۹-۱۸۱۸‫میالدی‬
‫شاه‬‫د‬ ‫عبرت‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫څخه‬ ‫بدبختیو‬ ‫تیرو‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ‫وه‬ ‫شخص‬ ‫بیکاره‬ ‫او‬ ‫یوعیاش‬ ‫چی‬ ‫محمود‬‫رس‬
‫ا‬ ‫،پوځی‬ ‫سیاسی‬ ‫دهیواد‬ ، ‫ونکړه‬ ‫پاملرنه‬ ‫ته‬ ‫اعمالو‬ ‫تیرو‬ ‫خپلو‬ ‫هم‬ ‫یی‬ ‫داځل‬ ‫او‬ ‫خست‬ ‫وانه‬‫و‬
‫لقب‬ ‫الوزرا‬ ‫اشرف‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫وزیر‬ ‫نوموړی‬ ‫او‬ ‫وسپارلی‬ ‫به‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬ ‫یی‬ ‫چاری‬ ‫اداری‬
‫ت‬ ‫ورونو‬ ‫خپلو‬ ‫یی‬ ‫چاری‬ ‫سلطنت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫واخسته‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫وخت‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ،‫ورکړ‬‫رمنځ‬
‫راپی‬ ‫کینه‬ ‫کی‬ ‫زړه‬ ‫په‬ ‫کامران‬ ‫شهزاده‬ ‫ر‬ ‫صالحیتونو‬ ‫زیاتو‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬ ‫د‬ ‫وویشلی‬‫شاه‬ ‫ر‬ ‫کړه‬ ‫دا‬
‫افغانست‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫درلود‬ ‫کی‬ ‫الس‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫کندهار‬ ‫او‬ ‫کابل‬ ‫یواځی‬ ‫کی‬ ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫دویم‬ ‫محمود‬‫ان‬
‫خو‬ ‫له‬ ‫بامیزایی‬ ‫دعطامحمد‬ ‫کشمیر‬ ‫وه‬ ‫کی‬ ‫الس‬ ‫په‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫پیښور‬ ‫لکه‬ ‫سیمی‬ ‫نوری‬‫اداره‬ ‫ا‬
‫هرات‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫ساته‬ ‫ها‬ ‫خیال‬ ‫خکومت‬ ‫د‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫لرلو‬ ‫په‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫او‬ ‫قوت‬ ‫زیات‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کیده‬‫د‬ ‫کی‬
‫زمین‬ ‫وهنی‬ ‫الس‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫واکمنانو‬ ‫قاجاری‬ ‫فارس‬ ‫د‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫اداری‬ ‫کمزوری‬ ‫فیروزالدین‬ ‫حاجی‬‫ه‬
‫دولتی‬ ‫او‬ ‫وه‬ ‫کی‬ ‫کابل‬ ‫په‬ ‫اکثروخت‬ ‫کی‬ ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫دوبم‬ ‫په‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫وه‬ ‫شوی‬ ‫برابره‬‫د‬ ‫اداره‬
‫ځ‬ ‫کوله‬ ‫پاملرنه‬ ‫لور‬ ‫په‬ ‫ختیځ‬ ‫یواځی‬ ‫واکمن‬ ‫نوموړی‬ ‫او‬ ‫کیدله‬ ‫اداره‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬‫چی‬ ‫که‬
‫مستقیمه‬ ‫یی‬ ‫پرخالف‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫او‬ ‫کوه‬ ‫فعالیت‬ ‫منظم‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫کی‬ ‫پیښور‬ ‫په‬ ‫هلته‬‫وهنه‬ ‫الس‬
‫کوله‬.‫سن‬ ‫رنجیت‬ ‫خوا‬ ‫بلی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کوه‬ ‫ته‬ ‫نیوی‬ ‫الس‬ ‫حکومت‬ ‫مرکزی‬ ‫د‬ ‫بامیزایی‬ ‫عطامحمد‬‫د‬ ‫ګه‬
‫ک‬ ‫لړ‬ ‫په‬ ‫فعالیتونو‬ ‫نظامی‬ ‫لړ‬ ‫یو‬ ‫د‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫باآلخره‬ ‫چی‬ ‫درلود‬ ‫خیال‬ ‫نیولو‬ ‫د‬ ‫کال‬ ‫اټک‬‫په‬ ‫ی‬
‫خان‬ ‫اعظم‬ ‫محمد‬ ‫ورور‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬ ‫د‬ ‫ونیوه‬ ‫کشمیر‬ ‫چی‬ ‫یی‬ ‫کله‬ ‫واخسته‬ ‫پناه‬ ‫کی‬ ‫الهور‬‫ته‬
‫په‬ ‫اټک‬ ‫د‬ ‫دروازه‬ ‫ختیځه‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫سنګه‬ ‫رنجیت‬ ‫او‬ ‫وسپاره‬(۱۸۱۴)‫ونیوه‬ ‫کال‬ ‫م‬.

24. ‫قاجاری‬ ‫فارس‬ ‫د‬ ، ‫کوه‬ ‫فعالیت‬ ‫نظامی‬ ‫کی‬ ‫ختیځ‬ ‫په‬ ‫پوځ‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کله‬
‫دروازه‬ ‫لویدیځه‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫دولت‬((‫غوریان‬))‫حاجی‬ ‫ډول‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ، ‫ونیوه‬
‫کی‬ ‫هرات‬ ‫په‬ ‫توګه‬ ‫خپلواکه‬ ‫په‬ ‫واکمنئ‬ ‫ځل‬ ‫دویم‬ ‫په‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫فیروزالدین‬
‫ورکړه‬ ‫په‬ ‫دمالیاتو‬ ‫ته‬ ‫هیواد‬ ‫هغه‬ ‫نوموړی‬ ‫حکومت‬ ‫قاجاری‬ ‫دفارس‬ ، ‫شو‬ ‫پاتی‬
‫دی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ، ‫وغوښته‬ ‫مرسته‬ ‫څخه‬ ‫محمود‬ ‫دشاه‬ ‫فیروزالدین‬ ‫حاجی‬ ‫او‬ ‫وهڅوه‬
‫د‬ ‫خان‬ ‫وزیرفتح‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫لړ‬(۳۰)‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫ولیږه‬ ‫به‬ ‫هرات‬ ‫مالتړ‬ ‫په‬ ‫پوځ‬ ‫زره‬
‫یی‬ ‫هغه‬ ‫او‬ ‫کړل‬ ‫لنډ‬ ‫څخه‬ ‫داداری‬ ‫دهرات‬ ‫السونه‬ ‫فیروزالدین‬ ‫دحاجی‬ ‫خان‬
‫دوست‬ ‫ورورنه‬ ‫تنه‬ ‫دوه‬ ‫خپله‬ ‫او‬ ‫ولیږه‬ ‫ته‬ ‫کندهار‬ ‫ځای‬ ‫یو‬ ‫سره‬ ‫کورنئ‬ ‫دخپلی‬
‫دولت‬ ‫قاجاری‬ ‫دفارس‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫هرات‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫کهندل‬ ‫او‬ ‫محمد‬
‫د‬ ‫فیروزالدین‬ ‫دحاجی‬ ‫مګر‬ ‫شول‬ ‫اړ‬ ‫ته‬ ‫تګ‬ ‫شا‬ ‫په‬ ‫څخه‬ ‫دولسوالئ‬ ‫دغوریانو‬
‫شوی‬ ‫ته‬ ‫کورنئ‬ ‫ددی‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫ددوست‬ ‫چی‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫شکایتونو‬ ‫پرلپسی‬
‫وه‬.

25. ‫ددوست‬ ‫کامران‬ ‫ولیږی‬ ‫ته‬ ‫هرات‬ ‫کامران‬ ‫زوی‬ ‫خپل‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫اړ‬ ‫ته‬ ‫دی‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬
‫په‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫بهانه‬ ‫په‬ ‫اخیستو‬ ‫دغچ‬ ‫خان‬ ‫محمد‬(۱۸۱۷)‫ړوند‬ ‫کی‬ ‫هرات‬ ‫په‬ ‫کال‬ ‫م‬
‫هرا‬ ‫تر‬ ‫څخه‬ ‫کشمیر‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫والیتونو‬ ‫ټولو‬ ‫په‬ ‫دافغانستان‬ ‫کی‬ ‫لړ‬ ‫په‬ ‫پیښی‬ ‫دهمدی‬ ‫کړ‬‫ت‬
‫پورت‬ ‫کی‬ ‫سیمو‬ ‫ټولو‬ ‫په‬ ‫نه‬ ‫هیواد‬ ‫ټول‬ ‫د‬ ‫لمبی‬ ‫اور‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫پیل‬ ‫پاسونونه‬ ‫منظم‬ ‫پوری‬‫ه‬
‫ورور‬ ‫کشر‬ ‫نوموړی‬ ‫د‬ ‫شوه‬ ‫خپر‬ ‫انګازه‬ ‫دړندیدو‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کله‬ ‫شوی‬
‫شاه‬ ‫مهال‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫وخوځیده‬ ‫نیت‬ ‫په‬ ‫نیولو‬ ‫د‬ ‫دکابل‬ ‫څخه‬ ‫دکشمیر‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫دوست‬
‫دواړو‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫غزنی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ورسوه‬ ‫ته‬ ‫غزنی‬ ‫یی‬ ‫څان‬ ‫خپل‬ ‫او‬ ‫پریښوده‬ ‫کابل‬ ‫محمود‬
‫دواړو‬ ‫کامران‬ ‫او‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫کی‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ونښته‬ ‫جګړه‬ ‫خونړئ‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫خواوو‬
‫او‬ ‫کړ‬ ‫یی‬ ‫ټوټی‬ ، ‫ټوټی‬ ‫وواژه‬ ‫کی‬ ‫سیدآباد‬ ‫په‬ ‫وردګو‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫وزیر‬ ‫ړوند‬ ‫او‬ ‫وخوړه‬ ‫ماتی‬
‫حااجی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫هرات‬ ‫په‬ ‫هلته‬ ‫او‬ ‫ورسول‬ ‫ته‬ ‫هرات‬ ‫ځانونه‬ ‫خپل‬ ‫دواړو‬ ‫زوی‬ ‫او‬ ‫پالر‬
‫دواړو‬ ‫په‬ ‫کامران‬ ‫باالخره‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫پیښ‬ ‫اختالف‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫او‬ ‫فیروزالدین‬
‫په‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫غالب‬(۱۸۲۹)‫ګوښه‬ ‫څخه‬ ‫واکمنی‬ ‫له‬ ‫هرات‬ ‫د‬ ‫فیروزالدین‬ ‫حاجی‬ ‫یی‬ ‫کال‬ ‫م‬
‫کړ‬.

26. ‫واکمنی‬ ‫ځل‬ ‫دویم‬ ‫نوموړی‬ ‫د‬ ‫وو‬ ‫شخص‬ ‫عیاش‬ ‫او‬ ‫غوښتونکی‬ ‫ځان‬ ‫یو‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬
‫بارکزی‬ ‫او‬ ‫دسدوزیو‬ ‫چی‬ ‫اختالف‬ ‫هغه‬ ‫وګرځیده‬ ‫سبب‬ ‫دسقوط‬ ‫واکمنئ‬ ‫سدوزیو‬‫تر‬ ‫و‬
‫نیت‬ ‫ښه‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫وخت‬ ‫څه‬ ‫یو‬ ‫وو‬ ‫شوی‬ ‫پیل‬ ‫وژنه‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬ ‫د‬ ‫منځ‬
‫منځ‬ ‫تر‬ ‫قومونو‬ ‫دواړو‬ ‫د‬ ‫بیا‬ ‫ځل‬ ‫یو‬ ‫و‬ ‫ید‬ ‫ړند‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫د‬ ‫ووهل‬ ‫پړاوونه‬‫دبی‬
‫شوه‬ ‫ووهل‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫اختالف‬ ‫او‬ ‫باورئ‬.
‫ت‬ ‫او‬ ‫و‬ ‫شخص‬ ‫اخـسـتــونــکـــی‬ ‫انتقام‬ ‫او‬ ‫غوښتونکی‬ ‫ځان‬ ‫یو‬ ‫هم‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬‫یی‬ ‫ل‬
‫په‬ ‫وزیر‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫خره‬ ‫بال‬ ‫چی‬ ‫وهله‬ ‫لمن‬ ‫ته‬ ‫اور‬ ‫داختالف‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫وروڼو‬ ‫سدوزیو‬ ‫د‬
‫دحکومت‬ ‫او‬ ‫شوه‬ ‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫زوال‬ ‫د‬ ‫امپراطوری‬ ‫پراخه‬ ‫ابدالی‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫مرګ‬
‫شو‬ ‫ولیږل‬ ‫ته‬ ‫زیو‬ ‫محمد‬ ‫څخه‬ ‫سدوزیو‬ ‫د‬ ‫واک‬.

27. ‫دوره‬ ‫دحکمرانئ‬ ‫وروڼو‬ ‫دبارکزیو‬
۱۸۳۵‫ــ‬۱۸۱۸‫کال‬ ‫م‬
‫دشیر‬‫تو‬ ‫په‬ ‫پادشاه‬ ‫د‬ ‫ابدالی‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫مشرانو‬ ‫افغانی‬ ‫کی‬ ‫جرګه‬ ‫سرخ‬‫ګه‬
‫ج‬ ‫حاجی‬ ‫مشر‬ ‫قبیلی‬ ‫بارکزی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫غونډه‬ ‫تاریخی‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ، ‫وټاکه‬‫مال‬
‫دربار‬ ‫په‬ ‫بابا‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫پرمهال‬ ‫واکمنئ‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ، ‫درلود‬ ‫ګډون‬ ‫هم‬ ‫خان‬
‫مړینی‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫احمد‬ ‫د‬ ‫شو‬ ‫وټاکل‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫سالر‬ ‫د‬ ‫دربار‬ ‫د‬ ‫کی‬(۱۷۷۳)‫کال‬ ‫م‬
‫د‬ ‫چی‬ ‫وړده‬ ‫یادولو‬ ‫د‬ ‫شو‬ ‫مړ‬ ‫هم‬ ‫خان‬ ‫جمال‬ ‫حاجی‬ ‫وروسته‬ ‫موده‬ ‫لږه‬ ‫څخه‬
‫پریک‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫صابر‬ ‫دملنګ‬ ‫زیارت‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫ورځ‬ ‫نهمه‬ ‫په‬ ‫غونډی‬ ‫سرخ‬ ‫شیر‬‫ړی‬
‫شو‬ ‫وټاکل‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫پارشاه‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫احمد‬ ‫مخی‬ ‫له‬.

28. ‫خ‬ ‫جمال‬ ‫حاجی‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫پیل‬ ‫په‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ، ‫ورسیره‬ ‫ته‬ ‫واک‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫چی‬ ‫کله‬‫ان‬
‫نوموړ‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وټاکه‬ ‫ګه‬ ‫تو‬ ‫په‬ ‫مشر‬ ‫د‬ ‫قبیلی‬ ‫د‬ ‫دبارکزیو‬ ‫خان‬ ‫داد‬ ‫رحیم‬ ‫زوی‬ ‫مشر‬‫ی‬
‫پ‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ، ‫شو‬ ‫خوابدی‬ ‫څخه‬ ‫خان‬ ‫داد‬ ‫رحیم‬ ‫د‬ ‫ګنی‬ ‫پر‬ ‫قبیلی‬‫ځای‬ ‫ر‬
‫وټا‬ ‫مشر‬ ‫قبیلی‬ ‫د‬ ‫بارکزیو‬ ‫د‬ ‫لقب‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫سرفراز‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬، ‫که‬
‫اخالص‬ ‫د‬ ‫زړه‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫په‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬‫ه‬
‫پ‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫دسردار‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫وروسته‬ ‫مړینی‬ ‫د‬ ‫شاه‬ ‫تیمور‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وکړه‬ ‫همکاری‬‫ر‬
‫توګ‬ ‫په‬ ‫مشر‬ ‫د‬ ‫قبیلی‬ ‫بارکزی‬ ‫د‬ ‫لقب‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫وفادار‬ ‫د‬ ‫سدوزی‬ ‫هللا‬ ‫رحمت‬ ‫ځای‬‫وټاکه‬ ‫ه‬
‫ق‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫والړ‬ ‫ته‬ ‫هلمند‬ ، ‫شوه‬ ‫بدی‬ ‫خوا‬ ‫پریکړه‬ ‫دی‬ ‫په‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬ ،‫لعه‬
‫په‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ونیول‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫همکارانو‬ ‫د‬ ‫زمان‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫مګر‬ ‫واخیسته‬ ‫پناه‬ ‫کی‬ ‫ادی‬ ‫یی‬
‫ک‬ ‫بندی‬ ‫کی‬ ‫کابل‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫زوی‬ ‫مشر‬ ‫دهغی‬ ‫او‬ ‫ژه‬ ‫ووا‬ ‫یی‬ ‫کی‬ ‫کندهار‬‫مګر‬ ‫ړ‬
‫دکابل‬ ‫ژر‬ ‫ډیر‬‫څخه‬ ‫دزندان‬‫وتښتیده‬.

29. ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫پاینده‬ ‫سردار‬(۲۱)‫په‬ ‫وروسته‬ ‫وژلو‬ ‫د‬ ‫پالر‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫درلودل‬ ‫زامن‬
‫دوه‬ ‫وو‬ ‫شخص‬ ‫جوړونکی‬ ‫فتنه‬ ‫او‬ ‫زیرک‬ ‫ډیر‬ ‫چی‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫شو‬ ‫خواره‬ ‫کی‬ ‫افغانستان‬
‫دوست‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړه‬ ‫برابره‬ ‫زمینه‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫محمود‬ ‫شهزاده‬ ‫یی‬ ‫ځلی‬
‫افغا‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫مهال‬ ‫پر‬ ‫واکمنئ‬ ‫د‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫شو‬ ‫ونومول‬ ‫لقب‬ ‫په‬ ‫الوزرا‬ ‫اشرف‬ ‫او‬
‫په‬ ‫کی‬ ‫والیتونو‬ ‫مهمو‬ ‫په‬ ‫هیواد‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫ورونه‬ ‫خپل‬ ‫او‬ ‫درلود‬ ‫واک‬ ‫بشپړ‬ ‫اداری‬ ‫د‬ ‫نستان‬
‫د‬ ‫کی‬ ‫هرات‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اختالفاتو‬ ‫ځینو‬ ‫د‬ ‫باالخره‬ ‫چی‬ ‫وګمارل‬ ‫دنده‬
‫صورت‬ ‫په‬ ‫زیاتوالی‬ ‫د‬ ‫کړکیچ‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫بیا‬ ‫او‬ ‫ړوند‬ ‫مړی‬ ‫لو‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫کامران‬ ‫شهزاده‬
، ‫هرات‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫شوه‬ ‫خپره‬ ‫کی‬ ‫هیواد‬ ‫ټول‬ ‫په‬ ‫هنګامه‬ ‫مړینی‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شو‬ ‫ووژل‬ ‫کی‬
‫شول‬ ‫پیل‬ ‫پاڅونونه‬ ‫عمومی‬ ‫کی‬ ‫کشمیر‬ ‫او‬ ‫جات‬ ‫دیره‬ ، ‫علی‬ ‫ناد‬.

30. ‫محمد‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫ختیځ‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫توګه‬ ‫ایزه‬ ‫له‬ ‫ډ‬ ‫په‬ ‫وروڼه‬ ‫ټول‬ ‫خان‬ ‫فتح‬ ‫وزیر‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫لویدیځ‬ ‫په‬
‫والی‬ ‫کشمیر‬ ‫د‬ ‫خان‬ ‫اعظم‬ ‫محمد‬ ‫سردار‬ ‫شو‬ ‫پورته‬ ‫غږ‬ ‫مخالفت‬ ‫د‬ ‫مشرئ‬ ‫په‬ ‫خان‬ ‫اعظم‬
‫پر‬ ‫کابل‬ ‫او‬ ‫پیښور‬ ‫د‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫دوست‬ ‫سردار‬ ‫او‬ ‫وکړه‬ ‫الرښوونه‬ ‫ته‬ ‫ورونو‬ ‫خپلو‬
‫کی‬ ‫پالن‬ ‫لومړی‬ ‫په‬ ‫ولیږل‬ ‫لیکونه‬ ‫یی‬ ‫ته‬ ‫وروڼو‬ ‫او‬ ‫ملګرو‬ ‫نورو‬ ‫خپلو‬ ‫او‬ ‫ولیږه‬ ‫لور‬
‫واک‬ ‫ته‬ ‫شخص‬ ‫بل‬ ‫کوم‬ ‫کورنئ‬ ‫همدی‬ ‫د‬ ‫ځای‬ ‫پر‬ ‫محمود‬ ‫شاه‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫وشوه‬ ‫پریکړه‬
‫سردار‬ ‫مګر‬ ‫شوه‬ ‫ورکړ‬ ‫بلنه‬ ‫کی‬ ‫پیښور‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫کی‬ ‫پیل‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫وسپاری‬
‫کی‬ ‫صورت‬ ‫په‬ ‫انکار‬ ‫د‬ ‫شاشجاع‬ ‫د‬ ‫وه‬ ‫لیږلی‬ ‫لور‬ ‫پر‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫یی‬ ‫خان‬ ‫محمد‬ ‫دوست‬
‫لور‬ ‫پر‬ ‫کابل‬ ‫د‬ ‫پخپله‬ ‫او‬ ‫وټاکه‬ ‫توګه‬ ‫په‬ ‫پادشاه‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫پیښور‬ ‫په‬ ‫ایوب‬ ‫محمد‬ ‫شهزاده‬ ‫یی‬
‫تر‬ ‫راوغوښت‬ ‫ته‬ ‫پیښور‬ ‫شجاع‬ ‫شاه‬ ‫خان‬ ‫اعظم‬ ‫محمد‬ ‫سردار‬ ‫مهال‬ ‫همدی‬ ‫په‬ ‫وخوځیده‬
‫ته‬ ‫موافقی‬ ‫وروسته‬ ‫بحث‬ ‫اوږد‬ ‫د‬ ‫دواړه‬ ‫چی‬ ‫وټاکی‬ ‫یی‬ ‫ځای‬ ‫پر‬ ‫شاه‬ ‫ایوب‬ ‫محمد‬ ‫د‬ ‫څو‬
‫کړ‬ ‫اوږد‬ ‫الس‬ ‫ته‬ ‫ایوب‬ ‫محمد‬ ‫شهزاده‬ ‫هم‬ ‫یی‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ، ‫رسیدل‬ ‫ونه‬.