Snake bite

2. ‫گزیدگی‬ ‫مار‬
‫متین‬ ‫سارا‬ ‫دکتر‬
‫جهرم‬ ‫پزشکی‬ ‫علوم‬ ‫دانشگاه‬

3. 
‫و‬ ‫شده‬ ‫گزش‬ ‫محل‬ ‫در‬ ‫دردی‬ ‫موجب‬ ‫فقط‬ ‫ها‬ ‫ونیش‬ ‫ها‬ ‫گزیدگی‬ ‫غالب‬
‫باشد‬ ‫مهم‬ ‫گزیدگی‬ ‫خود‬ ‫ماهیت‬ ‫تا‬ ‫آورند‬ ‫ترس‬ ‫بیشتر‬
.

‫سم‬ ‫و‬ ‫زهر‬ ‫واژه‬ ‫میشود‬ ‫اشتباه‬ ‫شایع‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫مهمی‬ ‫مفهوم‬
‫میباشد‬
.

‫غدد‬ ‫به‬ ‫مختص‬ ‫زهر‬ ‫ولی‬ ‫میشود‬ ‫یافت‬ ‫حیوان‬ ‫بدن‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫عمدتا‬ ‫سم‬
‫میشود‬ ‫تزریق‬ ‫نیش‬ ‫یا‬ ‫گزش‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫اکثرا‬ ‫که‬ ‫میباشد‬ ‫اختصاصی‬
.

‫نمیباشد‬ ‫رسان‬ ‫آسیب‬ ‫زهردار‬ ‫موجود‬ ‫از‬ ‫گزشی‬ ‫هر‬
.
‫بسیاری‬ ‫موارد‬ ‫در‬
‫نمیشود‬ ‫تزریق‬ ‫زهری‬ ‫هیچ‬ ‫میشود‬ ‫نامیده‬ ‫خشک‬ ‫گزش‬ ‫که‬
.

4. ‫مارگزیدگی‬
‫دنیا‬
:
3500
‫مار‬ ‫نوع‬
–
‫از‬ ‫کمتر‬
1
%
‫سمی‬
‫ایران‬
:
65
‫مار‬ ‫نوع‬
–
12
‫سمی‬ ‫نوع‬
‫سمی‬ ‫مار‬
:

‫بینی‬ ‫و‬ ‫چشم‬ ‫بین‬ ‫ای‬ ‫حفره‬
(
‫حرارت‬ ‫کننده‬ ‫دریافت‬
)

‫مردمک‬
:
‫محدب‬ ‫یا‬ ‫عمودی‬

‫کوتاه‬ ‫طول‬

‫ضخیم‬ ‫بدن‬

‫تنبل‬ ‫قدری‬

90
%
‫میشوند‬ ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫سمی‬ ‫مارهای‬
:

‫االپیده‬
(
‫کبری‬ ‫مار‬
-
‫مار‬ ‫کفچه‬
)

‫افعی‬ ‫یا‬ ‫ویپریده‬

5. ‫ویپریده‬ ‫یا‬ ‫افعی‬
:
‫بینی‬ ‫و‬ ‫چشم‬ ‫بین‬ ‫حفره‬
‫عمودی‬ ‫مردمک‬
‫مثلثی‬ ‫سر‬
‫کوتاه‬ ‫دم‬
‫مشخص‬ ‫گردن‬
‫دارد‬ ‫تمایل‬ ‫عقب‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫بلند‬ ‫و‬ ‫تیز‬ ‫نیش‬ ‫دندان‬

10
‫دارد‬ ‫خطرناک‬ ‫گونه‬
:
‫جعفری‬ ‫مار‬
-
‫مار‬ ‫گرز‬
-
‫شاخدار‬ ‫مار‬
‫دار‬ ‫حفره‬ ‫افعی‬ ‫مار‬
(
‫کروتالیده‬
)
‫قفقازی‬ ‫افعی‬ ‫مثل‬
-
‫زنگی‬ ‫مار‬

6. ‫االپیده‬ ‫گروه‬
:
‫الف‬
)
‫کبری‬ ‫مار‬
‫طول‬
100
-
120
‫متر‬ ‫سانتی‬
‫تیره‬ ‫خاکستری‬ ‫یا‬ ‫ای‬ ‫قهوه‬ ‫پشتی‬ ‫سطح‬
‫فربه‬ ‫بدن‬
‫کوتاه‬ ‫و‬ ‫باریک‬ ‫دم‬
‫است‬ ‫متمایز‬ ‫گردن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫سرکوچک‬
‫براق‬ ‫و‬ ‫صیقلی‬ ‫پولکهای‬
‫ب‬
)
‫مار‬ ‫کفچه‬
‫طول‬
175
‫متر‬ ‫سانتی‬
‫تیره‬ ‫خاکستری‬ ‫یا‬ ‫ای‬ ‫قهوه‬ ‫زرد‬ ‫رنگ‬
‫برجس‬ ‫گردش‬ ‫طرفین‬ ‫های‬ ‫پهنه‬ ‫زمین‬ ‫از‬ ‫سر‬ ‫شدن‬ ‫برافراشته‬ ‫هنگام‬
‫میشود‬

7. ‫مارگزیدگی‬ ‫عالیم‬
:
‫االپیده‬ ‫گروه‬
(
‫کبری‬
)
‫در‬
50
%
‫میگردد‬ ‫بدن‬ ‫به‬ ‫سم‬ ‫ورود‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫موارد‬
.
‫عرض‬ ‫در‬ ‫عالیم‬
5
‫تا‬
10
‫میشود‬ ‫آشکار‬ ‫دقیقه‬
.
‫میگردد‬ ‫محیطی‬ ‫عصبی‬ ‫عوارض‬ ‫باعث‬ ‫استو‬ ‫نووتوکسین‬ ‫کبری‬ ‫سم‬ ‫اصلی‬ ‫پروتیین‬
.
‫مسمومیت‬ ‫عالیم‬
:
•
‫تنفسی‬ ‫های‬ ‫ماهیچه‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫عضالنی‬ ‫فلج‬
•
‫پلک‬ ‫افتادگی‬ ‫مثل‬ ‫بولبار‬ ‫و‬ ‫ای‬ ‫جمجمه‬ ‫اعصاب‬ ‫در‬ ‫اختالل‬
-
‫مردمک‬ ‫تنگی‬
-
‫کلمات‬ ‫صحیح‬ ‫ادای‬ ‫در‬ ‫ناتوانی‬
-
‫بلع‬ ‫اختالل‬
-
‫دهان‬ ‫از‬ ‫آبریزش‬
•
‫تنفسی‬ ‫ایست‬
•
‫گیجی‬
•
‫شدید‬ ‫استفراغ‬ ‫و‬ ‫تهوع‬
•
‫آلودگی‬ ‫خواب‬
•
‫بیهوشی‬
•
‫تشنج‬

‫مرگ‬ ‫علت‬
:
‫از‬ ‫کمتر‬ ‫در‬ ‫حتی‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫تنفسی‬ ‫عضالت‬ ‫فلج‬ ‫علت‬ ‫به‬ ‫تنفسی‬ ‫توقف‬
30
‫دقیقه‬

8. ‫ویپریده‬ ‫گروه‬
(
‫ها‬ ‫افعی‬
:)
‫در‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫گزش‬
2/3
‫میشود‬ ‫بدن‬ ‫به‬ ‫سم‬ ‫ورود‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫موارد‬
.
‫بالینی‬ ‫عالمت‬
:
‫ورم‬
-
‫موضعی‬ ‫درد‬
-
‫گزش‬ ‫محل‬ ‫اطراف‬ ‫بافت‬ ‫نکروز‬
-
‫اندام‬ ‫گانگرن‬
-
‫قلب‬ ‫ضربان‬ ‫افزایش‬
-
‫غد‬ ‫وجود‬
‫دردناک‬ ‫بزرگ‬ ‫لنفاوی‬
‫میشود‬ ‫منتشر‬ ‫سطحی‬ ‫لنفاوی‬ ‫عروق‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫افعی‬ ‫زهر‬
.
‫باعث‬ ‫میتواند‬ ‫جعفری‬ ‫مار‬
DIC
‫شود‬
.
‫کروتالیده‬ ‫گروه‬
(
‫قفقازی‬ ‫افعی‬
:)

‫عرض‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫موضعی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫مسمومیت‬ ‫عالیم‬
5
‫مدت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫ظاهر‬ ‫ورم‬ ‫دقیقه‬
8
‫تا‬
26
‫بگیرد‬ ‫را‬ ‫پا‬ ‫یا‬ ‫دست‬ ‫یک‬ ‫تمام‬ ‫میتواند‬ ‫ساعت‬
.

‫میشود‬ ‫ایجاد‬ ‫سوراخ‬ ‫از‬ ‫ردیفهایی‬ ‫سمی‬ ‫مارهای‬ ‫گزیدگی‬ ‫محل‬ ‫در‬
.
‫عالیم‬
:
‫تورم‬
-
‫حساسیت‬
-
‫درد‬
-
‫گزش‬ ‫ناحیه‬ ‫خونمردگی‬
-
‫خونی‬ ‫ویزیکول‬
-
‫پتشی‬
-
‫سطحی‬ ‫عروق‬ ‫ترومبوز‬
-
‫نکروز‬
‫بافتی‬
-
‫خون‬ ‫فشار‬ ‫افت‬
-
‫ضعف‬
-
‫عرق‬
-
‫لرز‬
-
‫گیجی‬
-
‫تهوع‬
-
‫استفراغ‬
-
‫کاردی‬ ‫تاکی‬
-
‫سریع‬ ‫تنفس‬
-
‫کاهش‬
‫بدن‬ ‫دمای‬
-
‫پا‬ ‫و‬ ‫دست‬ ‫انگشتان‬ ‫نوک‬ ‫و‬ ‫سر‬ ‫پوست‬ ‫حسی‬ ‫بی‬
-
‫عضالنی‬ ‫انقباض‬
-
‫گلومروونفریت‬
-
‫کلیه‬ ‫حاد‬ ‫نارسایی‬
-
‫آنافیالکسی‬
‫ظرف‬ ‫گزیدگی‬ ‫ناحیه‬ ‫اریتم‬ ‫و‬ ‫ورم‬
10
‫میشود‬ ‫ایجاد‬ ‫دقیقه‬
.

9. ‫آزمایشگاهی‬ ‫های‬ ‫یافته‬
:

‫پالکت‬ ‫کاهش‬
(
‫از‬ ‫کمتر‬ ‫تا‬ ‫گاهی‬
10000
)

‫فیبرینوژن‬ ‫کاهش‬

‫افزایش‬
PT-PTT

‫افزایش‬
BUN-CRET

‫افزایش‬
K

‫کاهش‬
HCT-HB

‫خون‬ ‫وجود‬
,
‫ادرار‬ ‫در‬ ‫قند‬ ‫و‬ ‫پروتیین‬

‫خونی‬ ‫گازهای‬ ‫چک‬ ‫شدید‬ ‫درمسمومیت‬
-
‫هر‬ ‫خونی‬ ‫آزمایشات‬ ‫و‬ ‫قلب‬ ‫نوار‬
4
‫تا‬
6
‫تا‬ ‫ساعت‬
‫است‬ ‫ضروری‬ ‫شود‬ ‫برطرف‬ ‫انعقادی‬ ‫اختالالت‬ ‫وقتی‬
.

‫حدود‬ ‫مار‬ ‫سم‬ ‫از‬
200
‫منفی‬ ‫گرم‬ ‫آنها‬ ‫شایعترین‬ ‫که‬ ‫اند‬ ‫کرده‬ ‫جدا‬ ‫باکتری‬ ‫نوع‬
‫ها‬
-
‫ها‬ ‫هوازی‬ ‫بی‬
-
‫میباشد‬ ‫پسودوموناس‬ ‫و‬ ‫پروتیوس‬
.

10. ‫درمان‬
:
‫خیر‬ ‫یا‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫واقعا‬ ‫گزش‬ ‫شود‬ ‫معلوم‬ ‫باید‬ ‫ابتدا‬
.
‫با‬ ‫شروع‬
ABCD
.

‫شامل‬ ‫درمان‬
2
‫است‬ ‫مرحله‬
:
1
)
‫محل‬ ‫در‬ ‫فوری‬ ‫اقدامات‬
2
)
‫بیمارستان‬ ‫در‬ ‫درمان‬
‫فوری‬ ‫اقدامات‬
:
1
)
‫قرار‬ ‫قلب‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫گزش‬ ‫مورد‬ ‫اندام‬ ‫که‬ ‫نحوی‬ ‫به‬ ‫اندام‬ ‫کردن‬ ‫آویزان‬ ‫و‬ ‫بستن‬
‫گیرد‬
.
2
)
‫مقابل‬ ‫سالم‬ ‫اندام‬ ‫در‬ ‫مناسب‬ ‫وریدی‬ ‫راه‬ ‫تعبیه‬
3
)
‫دستگاه‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫گزیده‬ ‫اندام‬ ‫دور‬ ‫االستیک‬ ‫نوار‬ ‫یا‬ ‫باند‬ ‫بستن‬
‫مکنده‬
(
‫بگیرد‬ ‫را‬ ‫لنفاوی‬ ‫و‬ ‫وریدی‬ ‫بازگشت‬ ‫جلوی‬ ‫تنها‬ ‫باید‬ ‫باند‬ ‫بستن‬
‫روی‬ ‫سنج‬ ‫فشار‬ ‫کاف‬ ‫بستن‬ ‫با‬ ‫نکند‬ ‫مختل‬ ‫را‬ ‫شریانی‬ ‫خونرسانی‬ ‫ولی‬
45
‫متر‬ ‫میلی‬

11. 
‫شود‬ ‫انجام‬ ‫نباید‬ ‫اصال‬ ‫که‬ ‫کارهایی‬
:
1
-
‫گزش‬ ‫محل‬ ‫برش‬
:
‫بافتی‬ ‫نکروز‬ ‫افزایش‬
2
-
‫دهان‬ ‫با‬ ‫مکش‬
3
-
‫یخ‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
-
‫برف‬ ‫ی‬ ‫یخ‬ ‫آب‬
:
‫بافتی‬ ‫نکروز‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫اندام‬ ‫ایسکمی‬ ‫افزایش‬
4
-
‫تورنیکه‬ ‫بستن‬
:
‫نکروز‬ ‫احتمال‬ ‫افزایش‬ ‫و‬ ‫ایسکمی‬ ‫تشدید‬
5
-
‫سم‬ ‫کردن‬ ‫خنثی‬ ‫برای‬ ‫موضع‬ ‫در‬ ‫الکتریکی‬ ‫شوک‬ ‫از‬ ‫استفاده‬
‫بیمارستانی‬ ‫مراقبت‬
:
ABCD

‫اینتوباسیون‬ ‫به‬ ‫نیاز‬ ‫موارد‬
:
‫تنفسی‬ ‫نارسایی‬
‫لبها‬ ‫ناحیه‬ ‫در‬ ‫گزش‬
-
‫زبان‬
-
‫گردن‬ ‫و‬ ‫سر‬
(
‫تنفسی‬ ‫راه‬ ‫باید‬ ‫بافتی‬ ‫تورم‬ ‫تشدید‬ ‫از‬ ‫قبل‬
‫کرد‬ ‫حفظ‬
)
‫آنافیالکسی‬ ‫شوک‬
ARDS
‫کلیه‬ ‫عملکرد‬ ‫بررسی‬
:
‫خطر‬
ATN
‫عمومی‬ ‫فشار‬ ‫افت‬ ‫یا‬ ‫میوگلوبینوری‬ ‫علت‬ ‫به‬
‫گزش‬ ‫محل‬ ‫و‬ ‫زخم‬ ‫از‬ ‫مراقبت‬
:
‫بانداژ‬ ‫بدون‬ ‫زخم‬ ‫روی‬ ‫خشک‬ ‫گاز‬ ‫دادن‬ ‫قرار‬
‫نیاز‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫تتابولین‬ ‫و‬ ‫کزاز‬ ‫واکسن‬ ‫تجویز‬
‫میشود‬ ‫تجویر‬ ‫گزش‬ ‫محل‬ ‫در‬ ‫عفونت‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫سودی‬ ‫هیچ‬ ‫بیوتیک‬ ‫آنتی‬
.

12. 
‫ونوم‬ ‫آنتی‬ ‫تزریق‬ ‫بیمارستان‬ ‫در‬ ‫درمانی‬ ‫اقدام‬ ‫ترین‬ ‫اساسی‬ ‫و‬ ‫مهمترین‬
(
‫سم‬ ‫ضد‬
)
‫میباشد‬
.
‫سم‬ ‫ضد‬ ‫تجویز‬ ‫نحوه‬
:
‫او‬ ‫وزن‬ ‫و‬ ‫سن‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫و‬ ‫میشود‬ ‫تعیین‬ ‫مارگزیده‬ ‫فرد‬ ‫مسمومیت‬ ‫درجه‬ ‫توسط‬ ‫پادزهر‬ ‫مقدار‬
‫میکند‬ ‫خنثی‬ ‫را‬ ‫ونوم‬ ‫از‬ ‫مشخصی‬ ‫مقدار‬ ‫پادزهر‬ ‫چونکه‬ ‫ندارد‬
.
‫نیاز‬ ‫مورد‬ ‫پادزهر‬ ‫مقادیر‬
‫سم‬ ‫ضد‬ ‫ویال‬ ‫تعداد‬ ‫بالینی‬ ‫عالیم‬ ‫مسمومیت‬ ‫شدت‬ ‫و‬ ‫درجه‬
0
-
10 ‫تورم‬
-
‫پیشرفت‬ ‫بدون‬ ‫موضعی‬ ‫درد‬ ‫خفیف‬
10
-
20 ‫درد‬
-
‫میکند‬ ‫پیشرفت‬ ‫که‬ ‫خونمردگی‬ ‫با‬ ‫تورم‬
‫آزمایشگاهی‬ ‫خفیف‬ ‫تظاهرات‬
‫متوسط‬
>
20 ‫توجه‬ ‫قابل‬ ‫موضعی‬ ‫واکنش‬
-
‫اختالل‬
‫شدید‬
‫آزمایشگاهی‬
‫شدید‬

13. ‫آنافیالکسی‬ ‫واکنش‬ ‫صورت‬ ‫در‬
:
‫انفوزیون‬ ‫قطع‬
‫سایمتیدین‬ ‫و‬ ‫هیدرامین‬ ‫دیفن‬ ‫تجویز‬
‫نفرین‬ ‫اپی‬
‫استرئیید‬
‫کمپارتمان‬ ‫سندروم‬ ‫صورت‬ ‫در‬
(
‫فشار‬
>
30
‫جیوه‬ ‫میلیمتر‬
:)
‫عضو‬ ‫نگهداشتن‬ ‫باال‬
‫تجویز‬
20
‫ونوم‬ ‫آنتی‬ ‫ویال‬
‫فاشیوتومی‬

‫صورتیکه‬ ‫در‬
12
‫م‬ ‫میتوان‬ ‫نشود‬ ‫ظاهر‬ ‫عالمتی‬ ‫هیچ‬ ‫بودن‬ ‫نظر‬ ‫تحت‬ ‫و‬ ‫گزش‬ ‫از‬ ‫بعد‬ ‫ساعت‬
‫کرد‬ ‫گوشزد‬ ‫را‬ ‫هشدار‬ ‫و‬ ‫خطر‬ ‫عالیم‬ ‫اما‬ ‫کرد‬ ‫مرخص‬ ‫را‬
.
‫خطر‬ ‫عالیم‬
:
‫غش‬ ‫درد‬
‫تنفس‬ ‫اختالل‬ ‫قرمزی‬ ‫شروع‬
‫تب‬ ‫تورم‬
‫ضعف‬ ‫چرک‬
‫ادرار‬ ‫در‬ ‫خون‬ ‫دماغ‬ ‫خون‬
‫ت‬
‫استفراغ‬ ‫و‬ ‫هوع‬