Dutch presentation on the victims (students and alumni) of Leiden University during the War years (1940-1945)

1. Leidse alumni en studenten
‘De lijst van 663 personen bevat de namen van alle
academieburgers, die door de oorlog het leven lieten. Aan hun
nagedachtenis en aan die van die wier namen de Commissie
niet bereikten, wordt dit werk eerbiedig opgedragen’, aldus
Boeke (voorwoord In Memoriam 1940-1945).

2. In Memoriam 1940-1945
• Verscheen in 1952
• Gegevens verzameld op basis van
meldingen
• 653 namen van studenten en alumni
• Toegankelijk via de website van de
universiteit:
– gedigitaliseerd in 2016 (pdf)
– lijstbewerking (2018)
• Via de website van de
Oorlogsgravenstichting (OGS) te
vinden, categorie ‘Universiteit Leiden’

3. Gezichten bij de namen

4. Voorbeeld van Oorlogsgravenstichting

5. Mei 1940
Lucas Ligtenberg^:
388 personen in totaal pleegden zelfmoord,
daarvan 9 alumni:
• Jacques van den Borg
• Arnold Cosman*
• Robbert Leopold
• Margreet van Gelderen
• Rudolph Glaser*
• Pieter van Harpen Kuyper*
• Leonard Polak Daniels
• Eugen Marx
• Dick Snellen*
daarnaast Joseph Limburg
(natuurlijke dood)
Omgekomen door oorlogshandelingen
(ruim 2.300), daarvan 14 alumni:
• Anthonie Vreeken – Amersfoort
• Pieter Rink – Leusden
• Jacob Postma - Heumen
• Johan Schouten – Grebbeberg
• Herman Kooy – Grebbeberg
• Carel de Vos van Steenwijk – Grebbeberg
• Johan Dirkes – ’s Gravezande
• Pieter Boot – Ockenburg
• Jan Hendrik Pel – Valkenburg
• Herman Heshusius – Ypenburg
• Johan Julsing - Ypenburg
• Johan le Roy – Ypenburg
• Willem Jaeger – Loon op Zand
• Johan Metz – Dordrecht
^Bron: Lucas Ligtenberg, Mij krijgen ze niet levend, Balans,
2015.

6. George Maduro
George Maduro, Leids alumnus, was de
naamgever van Madurodam. Deze oorlogs-
en verzetsheld stierf op 28-jarige leeftijd in
concentratiekamp Dachau. Maduro haalde
wel zijn kandidaats, vergelijkbaar met de
huidige bachelorfase, maar het lukte niet zijn
studie af te maken. Tot verdriet van zijn
ouders én hemzelf. Het leek of er een vloek
op zijn afstuderen rustte: eerst werd hij
opgeroepen voor militaire dienst en
vervolgens ziek. Toen werd zijn professor
Burgerlijk recht, Meijers, ontslagen, gevolgd
door de maatregel dat Joodse studenten
geen onderwijs meer mochten volgen.
Tenslotte ging de universiteit helemaal dicht.
Maduro had nog maar een half jaartje te
gaan maar het zou er niet meer van komen.
Ridder zonder vrees of blaam; het leven van
George Maduro 1916-1945
Kathleen Brandt-Carey, Uitgeverij Spectrum,
2016

7. Engelandvaarders
22 alumni (337 Engelandvaarders in Oorlogsgravendatabase)
• Aernout Bergmann
• Daniel Christoffel Wouter Boom
• Hendrik Brinkgreve
• Rudolph Frans Burgwal
• Willem Theodoor Cornelis van Doorn
• Cornelis Drooglever Fortuyn
• Jan Pieter August van Enter
• Hilmar Johannes de Haan
• Ian Jacob Havelaar
• Watze Tjebbe Hepkema
• Adrianus Jacobus ‘Ajaan’ Hijmans
• Cornelis Louis ‘Lou’ Kist*
• Jan Christiaan Kist
• Hartog Meijer
• Jean Claire Adrien Mesritz*
• Erik Frits Karel Michielsen
• Johannes Louis van Olmen
• Albert Roessingh
• Johan Pieter de Veer
• Ernst Willem de Jonge
• Thijs Taconis
• Herman Bernard Wiardi Beckman*

8. Overzee
• 305 alumni (iets minder dan de
helft) omgekomen in voormalig
Nederlands-Indië, Japan, Birma of
op zee
• Bijv. transport van 2.300
krijgsgevangenen aan boord van
de Junyo Maru, getorpedeerd in
september 1944, 23 alumni van
de 1391 doden in OGS
• Maar ook aan boord van de
Tamahoku Maru en op andere
schepen en vliegtuigen
• In kampen en gevangenissen, en
ook nog 24 in de onrustige tijd na
de Japanse overgave
• Weinig aandacht aan besteed,
meer onderzoek wenselijk

9. Studierichtingen
• Van ongeveer 260
alumni is nu de
studierichting bekend
• Rechten veruit de
meeste
• Meer onderzoek nodig
om daar harde
conclusies aan te
verbinden

10. Amandus Wolfsbergen
Amandus Wolfsbergen (zoon van Leonard Wolfsbergen [overleden toen zijn zoon 5 jaar was] en
Mathilde Sohn [in 1942 vermoord in Auschwitz]) werd in Rotterdam geboren op 18 september 1903.
Hij ging naar het Erasmiaans gymnasium in Rotterdam en begon in 1921 aan de studie Nederlands recht
in Leiden, die in 1926 werd afgerond met het proefschrift De nationaliteit der naamloze vennootschap.
Direct daarna werd hij medewerker en vervolgens compagnon op het kantoor van mr. A. Hijman,
advocaat in Rotterdam. In 1930 trouwde hij met Dora Ebes. Het echtpaar had een kind, zoon Leonard.
Vanaf 1930 publiceerde Amandus regelmatig artikelen in W.P.N.R; Themis; Rechtsgeleerd
Magazijn en De Naamloze Vennootschap. Bij het bombardement van mei 1940 werd het kantoor volledig
vernield; in het woonhuis aan de 's-Gravendijkwal was ruimte om te studeren.
De Duitse regels hielden in dat mr. A. Wolfsbergen eind november 1940 werd ontslagen als rechter-
plaatsvervanger [kantongerecht Rotterdam] en dat hij na 1 mei 1941 slechts voor niet-Joodse cliënten
mocht werken. In de oorlogsjaren kwam het manuscript voor Onrechtmatige daad tot stand. Vanaf
september 1943 werd de Joodse Raad in Rotterdam geleid door onder anderen mr. A. Wolfsbergen. In
rechterlijke kringen werd geld opgehaald onder meer voor bonkaarten, om ondergedoken Joden te
helpen.
Amandus Wolfsbergen werd in april 1944 in Rotterdam opgepakt en opgesloten in het politiebureau
Haagsche Veer. Vandaar is hij eerst naar Westerbork en vervolgens naar Auschwitz gevoerd, alwaar hij
op 20 november 1944 is gestorven.
Postuum gaf de Universitaire Pers zijn Onrechtmatige daad in 1946 uit met een 'In Memoriam' van de
hand van professor E.M. Meijers; gedurende decennia de leidende publicatie over artikel 1401 [oud]BW.
Die gebeurtenis uit 1946 was vijftig jaar later beslissend voor de keuze van het thema van het BWkrant
Jaarboek 1996, zijnde Onrechtmatige daad.
Het slot van het voorwoord is een citaat uit de laatste brief [31-08-1944] uit Westerbork aan zijn vrouw waarvan een
gedeelte luidt
"Tenslotte mijn boek, Ik zou het erg graag gedrukt hebben, als dat kan. …Zou je met Aad [Schadee aan wie het manuscript
was toevertrouwd] in deze zin willen opnemen. Denkelijk wil hij er wel voor zorgen. Dat geldt voor direct na de vrede;
daar ik pas later terugkom, zou het dàn vermoedelijk te laat zijn, er mee te beginnen. Het lijkt waarachtig of ik een soort
testament schrijf, en toch ligt het mij helmaal niet 'op de leden' dat zoiets nodig is, het is alleen mijn verlangen, alle
gebeurtelijkheden zo mogelijk vooruit te regelen.“
Bron: zoon Leonard Wolfsbergen

11. Vrouwen

12. De lijst op de website
Zie Lijst op de website en
Pinterest board met foto's