Presentation prepared for the partner meeting in Poland, December 2018, Erasmus Plus KA 229 " Little steps make a big difference. Together we care for our home"

2. Ecological activities at the Primary School in JaworzniaEcological activities at the Primary School in Jaworznia

3. Ekologia i ochrona przyrody odgrywają w naszej szkole ważną rolę. Uczniowie
bardzo chętnie włączają się w różne działania ekologiczne na terenie szkoły,
gminy, powiatu czy kraju. Koordynatorką tych działań w szkole jest od wielu lat p.
Renata Mazur – nauczyciel przyrody i biologii.
Chcielibyśmy krótko opowiedzieć Państwu o tym jakie akcje podejmujemy w imię
poszanowania przyrody ojczystej.

4. Ecology and nature protection play an important role in our school. Students are very
eager to join various ecological activities and projects which are organised on school
premises, in our commune, district or country. The coordinator of these activities at the
school for many years has been Mrs Renata Mazur – the teacher of natural science and
biology . We would like to tell you briefly what actions we undertake in order to protect
and respect our mother nature.

5. Każdego roku w trzeci weekend września w Polsce organizowana jest akcja
„Sprzątanie Świata – Polska”, w której uczestniczy nasza szkoła. Przygotowujemy
plan sprzątania Jaworzni i każdy wychowawca ze swoją klasą wyrusza posprzątać
przydzielony mu teren. Uczniowie dostają rękawiczki oraz foliowe worki do których
zbierają śmieci. Wszystkie przyniesione z terenu worki są układane obok szkolnego
kontenera na śmieci i zgłaszane do Urzędu Gminy. Jego pracownicy w ciągu kilku
następnych dni odbierają ze szkoły zebrane odpady.

6. September - Clean Up the World
Every year, on the third weekend of September, the "Clean up the World - Poland“
campaign is organised in Poland in which our school also participates. We prepare a
cleaning plan for Jaworznia and every class teacher with her class sets out to clean up the
area assigned to her. Students get gloves and plastic bags to collect rubbish. All the bags
with collected rubbish brought from the school area are placed next to the school waste
container and reported to the Commune Office. Its employees take collected waste from
school in the next few days.

7. W miesiącu październiku każdego roku organizujemy szkolną akcję pomocy psom
ze Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt w Dyminach. Przez cały miesiąc zbieramy
pieniążki w szkole do specjalnej puszki, które potem przekazujemy schronisku.

8. October –” A penny for a dog" campaign
Each year in October we organise a school campaign to help stray dogs from the Animal
Shelter in Dyminy. Throughout the month we collect the money at our school to a special
money box which we then pass to the shelter.

9. W miesiącu grudniu przeprowadzamy pogadanki z uczniami na temat tradycji
Świąt Bożego Narodzenia i zachęcamy ich do zastępowania w domach żywych
drzewek iglastych „choinek” – stroikami z gałązek. Takie działania pozwalają co
roku oszczędzić kilka żywych drzewek. Pani Katarzyna Dąbek – nasza
plastyczka zawsze chętnie pokazuje uczniom i wykonuje z nimi piękne stroiki.
Dzieci młodsze z klas 1-3 również ze swoimi wychowawcami takie stroiki
wykonują.

10. In December, we have chats with students about Christmas traditions and encourage
them to replace their live Christmas trees with wreaths made of twigs. Such actions
allow us to save several live trees every year. Mrs Katarzyna Dąbek , our Art teacher is
always happy to show her students how to make such wreaths and makes beautiful
Christmas decorations with them. Younger children from grades 1, 2 and 3 also make
such Christmas decorations with their tutors.

11. In December, we have chats with students about Christmas traditions and encourage
them to replace their live Christmas trees with wreaths made of twigs. Such actions
allow us to save several live trees every year. Mrs Katarzyna Dąbek , our Art teacher is
always happy to show her students how to make such wreaths and makes beautiful
Christmas decorations with them. Younger children from grades 1, 2 and 3 also make
such Christmas decorations with their tutors.

12. W szkole organizujemy akcje
częstowania dzieci zdrowymi
sokami z upraw ekologicznych,
owocami oraz zdrowymi
kanapkami.
-

13. At our school we organise events
during which we give away free
sandwiches , healthy juices and fruit
from organic farming to all students.
-

15. Uczniowie naszej szkoły przez cały rok uczestniczą w różnych konkursach
ekologicznych. Oto niektóre z nich:
1. Szkolny Konkurs zbiórki surowców wtórnych pod
hasłem „Szukaj zysku w odzysku”
Jest to konkurs organizowany od ponad 20 lat w szkole. Przez cały rok szkolny
uczniowie i rodzice zbierają: makulaturę, plastikowe butelki typu PET, szklane
butelki, zużyte baterie, puszki aluminiowe oraz zakrętki plastikowe. Makulaturę
oddajemy do punktu skupu makulatury, butelki odbiera od nas uprawniona do tego
firma, zakrętki przekazujemy na sprzęt medyczny dla chorych, puszki sprzedajemy,
zużyte baterie oddajemy do firmy REMONDIS Electrorecycling w Warszawie
uczestnicząc w ogólnopolskim projekcie edukacyjno - ekologicznym „Zbieraj z klasą”.
Zbierając zużyte baterie i sprzęt elektroniczny szkoła otrzymuje punkty, które potem
może wymienić na nagrody.
Celem nadrzędnym programu jest: Podniesienie świadomości ekologicznej
społeczeństwa poprzez propagowanie idei prawidłowych zachowań konsumenckich i
praktycznej wiedzy na temat zasad postępowania ze zużytym sprzętem
elektrycznym i elektronicznym (ZSEE) oraz z bateriami i przenośnymi
akumulatorami.

16. Participation in ecological competitions
Students from our school participate in many various ecological competitions throughout
the year. Here are some of them :
School competition for the collection of recyclable materials under the slogan
„Gain profit from recycling”
This is a competition which has been organized at our school for over 20 years. Throughout
the school year, students and parents collect waste paper, PET bottles, glass bottles, used
batteries, aluminum cans and plastic caps. We deliver waste paper to the collection point of
waste paper, an authorized company takes bottles from us, caps and tops are sold and the
profit from them is allowed for medical equipment for patients, we sell cans. Used batteries
are given to „REMONDIS Electrorecycling” firm in Warsaw which is participating in a
nationwide educational and ecological project called "Collect with a class". From collecting
used batteries and electronic equipment the school receives points which can in turn be
exchanged for prizes. The main goal of the competition is to raise environmental awareness
of society by promoting the idea of ​​proper consumer behaviour and having practical
knowledge about the rules of dealing with electrical waste, electronic equipment and with
used and reacharable batteries.

21. 2. Powiatowy Konkurs Ekologiczny pod hasłem „Segreguj
razem z nami – butelki typu PET oraz papier”
Od kilkunastu lat uczestniczymy w Konkursie Ekologicznym Starostwa Powiatowego
w Kielcach dotyczącym zbiórki makulatury i plastikowych butelek. Konkurs
realizowany jest w ramach Programu Edukacji Ekologicznej dla powiatu kieleckiego
pod nazwą „Dla Ziemi, dla siebie”. Nasza szkoła jest zawsze w czołówce szkół
najlepiej zbierających surowce wtórne. W ramach nagród otrzymaliśmy już wiele
pomocy dydaktycznych do pracowni przyrodniczej oraz sprzęt sportowy dla dzieci.
Nasi uczniowie zawsze są w grupie laureatów, czyli najlepszych zbieraczy surowców
wtórnych i tez otrzymują indywidualne nagrody.

22. 2. District Ecological Competition under the slogan "Segregate with
us - PET bottles and paper”
For over a dozen years we have been participating in the Ecological Competition of the
District Office in Kielce concerning the collection of waste paper and plastic bottles. The
competition is carried out as a part of the Ecological Educational Programme for the Kielce
district under the name "For the Earth, for yourself". Our school is always among the leaders
of the schools with the best results of collection . As a reward for it we have already
received a lot of educational aids for the science laboratory and sports equipment for the
children from the school. Our students also receive individual prizes as they often are the
best collectors of recyclable materials.

24. 3. Gminny Konkurs Ekologiczny
zbiórki surowców wtórnych
Nasz Urząd Gminy w
Piekoszowie organizuje co roku
konkurs zbiórki surowców
wtórnych dla szkół. Konkurs trwa
od września do marca. Szkoły,
które zbiorą największą ilość
surowców wtórnych otrzymują
cenne nagrody. Nasza szkoła co
roku otrzymuje nagrody za I lub II
miejsce.

25. 3. Municipal Ecological Competition - collection of recyclable
materials
Every year our Commune Office in
Piekoszów organises a competition
for the collection of recyclable
materials for schools. The
competition runs from September
to March. Schools that collect the
largest amount of recyclable
materials receive valuable prizes.
Our school always receives prizes for
the 1-st or 2-nd place every year.

26. 4. Gminny Turniej Ekologiczny dotyczący
tematyki odpadowej
Co roku nasi uczniowie biorą udział w
Międzyszkolnym Turnieju Ekologicznym o
tematyce odpadowej. Drużyny rozwiązują
test, prezentują prace plastyczne lub
piosenki o korzyściach płynących z
segregacji odpadów i recyklingu. Szkoły
otrzymują nagrody w formie sprzętu
elektronicznego.

27. Municipal Ecological Tournament concerning waste management
Every year our students take part in the
Ecological Tournament between schools from
our commune about waste management.
First the teams from different schools sit for
the writing test and then they present their
projects or sing songs about the benefits
from the segregation and recycling. Valuable
prizes such as electronic equipment are
given to the winners..

29. 4. Ekologiczne Konkursy plastyczne Starostwa
Powiatowego w Kielcach
Nasi uczniowie od najmłodszych lat uczestniczą
w powiatowych plastycznych konkursach
ekologicznych osiągając wysokie miejsca

30. Ecological Art Contests of the County Office in Kielce
From an early age our students participate in
ecological art competitions organised by the District
Office and they get very good results

32. Co roku w kwietniu w naszej szkole z okazji Światowego Dnia Ziemi organizowany
jest Zielony Tydzień, w którym podejmujemy różne inicjatywy ekologiczne,
organizujemy Rambity przyrodnicze dla młodszych i starszych dzieci, zapraszamy
ciekawych ludzi, organizujemy pokazy przyrodnicze, przygotowujemy akademię
szkolną z okazji Dnia Ziemi. Jest to niezwykle ważne dla nas przedsięwzięcie, w
którym staramy się poszerzać wiedzę ekologiczną uczniów.
Drużyny rywalizują w Rambicie Przyrodniczym

33. Every year in April we celebrate in our school the World Earth Day and on the occassion of
it Green Week is organised during which we undertake various ecological efforts such as :
biological games and puzzles for younger children, we invite special quests to school for
chats, show art displays featuring nature and prepare the school academy to celebrate the
Earth Day. It is an extremely important project for us because we try hard to broaden the
ecological knowledge of our students.
Teams compete in the Wildlife Rambit Competition

34. Konkurs picia mleka na czas
Prezentacja haseł związanych
ze zdrowym stylem życia

35. Drinking milk on time contest
Presentation of slogans promoting
healthy lifestyle

37. Uświadamiamy uczniów naszej szkoły jak należy segregować odpady

38. Creating awareness of the importance of waste segregation and recycling

39. Akademie z okazji Światowego
Dnia Ziemi w naszej szkole
zawsze są w formie
przedstawienia teatralnego. Tym
razem tematem było ZDROWIE

40. In our school academies on the
occasion of the World Earth Day are
always in the form of a theatrical
performance. This time the show
was entitled HEALTH

41. Uświadamiamy społeczność lokalną o konieczności dbania o najbliższe
środowisko wieszając wykonane przez uczniów plakaty ekologiczne przy szkole

42. By hanging eco-friendly posters at the school we try to make our local community aware
of the importance of caring for the closest environment

44. Whole families in Jaworznia segregate waste

48. Teren wokół szkoły wygląda pięknie zwłaszcza w okresie od wiosny do jesieni.
Oprócz trawy rośnie tutaj wiele różnych gatunków drzew. Wzdłuż alejek szkolnych
rosną tuje, które zostały posadzone w 2006r. Teraz wyrosły na piękne drzewa. W
ciągu ostatnich 5 lat posadziliśmy jeszcze około 30 nowych drzewek, które będą w
przyszłości zdobić otoczenie szkoły. Uczniowie chętnie opiekują się skalniakiem
szkolnym, który założyliśmy przed szkołą dawno temu. Posadziliśmy na nim cyprysy,
suchokrzew, irgi i inne rośliny skalniakowe. Zajmujemy się plewieniem ogródka,
dosadzaniem nowych roślin i zabezpieczaniem ich na zimę.

49. Our green haven
The area around the school looks beautiful especially from spring to autumn. Many different
species of trees grow here and they are surrounded by the grass . Along the school paths
there are thujas, which were planted in 2006. Now they have grown into beautiful trees. In
the last 5 years we planted about 30 new trees that will later make the school's
surroundings green and beautiful. The students eagerly look after the school's rock garden
which was set up in front of the school a long time ago. We also planted there some
cypresses, honeysuckles, cotoneaster and many other rock plants. We often take care of the
rock garden by weeding, planting new plants and securing them for the winter.

51. W naszej szkole systematycznie organizowane są warsztaty przyrodnicze z Panem
Pytalskim, czyli z p. Piotrem Sołkiewiczem z Fundacji Naukowej Twórcze Myślenie.
Spotkania z Profesorem Pytalskim to ciekawe warsztaty naukowe, które w bardzo
prosty i przejrzysty sposób odkrywają przed dziećmi tajemnice otaczającego nas
świata.

52. Interesting meetings with Mr the Question
Mark
Our school regularly organises natural sciences workshops with Mr the Question Mark, that
is with Piotr Sołkiewicz from the Scientific Foundation of Creative Thinking. Meetings with
Professor the Question Mark are interesting scientific workshops during which students in a
very simple and clear way learn about the secrets of the world around us.

54. Przez 4 lata uczniowie naszej szkoły realizowany był ogólnopolski projekt
„Zrozumieć świat - Człowiek najlepsza inwestycja”. W ramach projektu prowadzone
były zajęcia z edukacji przyrodniczej badające zjawiska zachodzące w przyrodzie
oraz stopień zanieczyszczenia środowiska. Koordynatorką projektu w szkole była p.
Jolanta Kuzia.

55. Project "Understanding the world”
For 4 years our school carried out a nationwide project "Understanding the World – a
human being as a best investment.“ The project included natural science classes
investigating natural phenomena and the degree of environmental pollution. The school
coordinator of the project was Mrs Jolanta Kuzia .

58. School also organises talks with the nurse
about our health

59. Pani Renata Mazur to dobry duch działań ekologicznych w szkole. To ona zachęca
wszystkich do udziału w inicjatywach ekologicznych, konkursach, projektach.
Właśnie we wrześniu nasza szkoła otrzymała wyposażenie pracowni ekologiczno-
przyrodniczej w ramach projektu „Czyste powietrze, woda, gleba, alternatywne
źródła energii”. Pani Renata napisała projekt w ramach którego uczniowie będą
przez cały rok badać stan czystości powietrza, wody i gleby w Gminie Piekoszów.
Poszerzą również swoją wiedzę na temat alternatywnych źródeł energii. Będzie to
nauka poprzez badania terenowe i doświadczenia w pracowni przyrodniczej.

60. Our crazy ecologist …
Mrs Renata Mazur is an originator of our ecological activities at school. She encourages
everyone to participate in ecological initiatives, contests and projects. Only last September
our school received the equipment for the natural science laboratory as a prize for
participation in the project entilted "Clean air, water, soil, alternative sources of energy".
Mrs Renata wrote a project which enables our students to examine the clarity of air, water
purity and soil contamination in the district of Piekoszów throughout the whole year.
Students will also expand their knowledge of alternative sources of energy. They will learn
by doing field studies and making experiments in the science laboratory.

61. Nasza szkoła otrzymała wiele nagród w ogólnopolskich konkursach ekologicznych
w poprzednich latach, np. III Miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Ekologicznym pod
hasłem „Detektywi środowiska w naszej szkole”. Uczniowie przez cały rok
pracowali na tę nagrodę tworząc Ekozespół i rozwiązując wiele zadań wynikających
z regulaminu konkursu. Nagrodę odebraliśmy w Warszawie w Ministerstwie
Ochrony Środowiska.

62. Our school received many awards for taking part in nationwide ecological competitions in
previous years, for example the 3-rd place in the National Ecological Competition under the
slogan "Environmental Detectives in our school". The students were working really hard for
the award all year round creating the Eco-Team and fulfilling the requirements of the
competition regulations. We collected the prize in Warsaw in the Ministry of Environment.