SlideShare a Scribd company logo
1 of 20
Химийн үндсэн хуулиуд  (Стехиометрийн  хуулиуд) (Закон основные химии)
Агуулга: Стехиометрийн ба стехиометрийн бус хуулиуд, Бодисын масс хадгалагдах хууль  /МХХ/   эквивалентийн болон энерги хадгалагдах хууль, Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /, Бүхэл тооны харьцааны хууль
стехиометрийн буюу  тогтмол хэмжээний хууль: ямагт  тогтмол тоо хэмжээ, тогтмол харьцаат чанарыг илэрхийлдэг МХХ, эквивалент /ханш/ чанарын хууль, НТХ, термохимийн хууль
Бодисын масс хадгалагдах хууль  /МХХ/  (Закон сохранения массы) “ Аливаа нэг зүйл бүрмөсөн устаж оргүй алга болохгүй бөгөөд хий хоосноос цоо шинээр үүсэж бий болдоггүй  ”
байгалийн шинжлэлийн философичид Леонардо да Винчи, Ж. Бруно, Г.Галилей, П.Гассенди  1747 онд Орос М.В. Ломоносов тэр үеийн математикч Эйлерт бичсэн захидалдаа  “ Нэг биетээс хэдий юу хорогдвоос нөгөө биетэд мөн төдий   юм нэмэгдэнэ. Ийм маягаар байгалийн бүх юмс шилжин урсаж байна ”
Физикийн үзэгдлүүд ба химийн урвалууд
Click to edit Master text styles Second level ,[object Object]
Бодисын масс хадгалагдах хууль
Энерги хадгалагдах хууль: “ Э нерги оргүй зүйлээс үүсдэггүй, ул мөргүй алга болдоггүй, гагцхүү нэг дүрсээс нөгөө дүрсэд хатуу тодорхой эквивалент хэмжээгээр шилжиж байдаг“
МХХ үнэн боловч түүнийг харьцангуй үнэн болохыг XX зууны дунд үед цөмийн  урвалын зүй тогтлоос үндэслэн мэджээ  Жнь: S+O 2 -> SO 2 +ΔH,  ΔE=2,96·105 Дж/г-а
Эквивалентийн хууль : Эквивалент /ханш/  чанар   “ Харилцан нэгдэж байгаа буюу нэгдлээс бие биеэ халж байгаа химийн бодис, элементүүдийн жингийн харьцаа нь ямагт өөрсдийн эквивалент жингийн харьцаатай шууд хамааралтай байдаг”  ба үүнийг эквивалент хууль  Ө.х  m 1 :m 2 =Э 1 :Э 2
Дан бодис  :
 
Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /  (Закон постоянства  состава)   “ Химийн цэвэр нэгдэл бүхэн гарган авах арга, оршин байх нөхцлөөсөө үл хамааран хатуу  тооны ба чанарын найрлагатай“
Жнь: СО2-ийг дараах аргуудаар гарган авч болно.   1. С+О 2 ->СО 2 ↑ ,[object Object]
Д.И. Менделеев, Д.П.Коновалов, Н.С.Курнаков нарын уусмал хайлшийн талаар хийсэн судалгаа нь химийн нэгдлүүд  стехиометрийн ба стехиометрийн биш гэж хуваагддагийгбаталж өгчээ.  Тогтмол найрлагатай нэгдлийг дальтонид ,тогтмол биш найрлагатай нэгдлийг бертоллид
Бүхэл тооны харьцааны хууль Английн эрдэмтэн Дж.Дальтон зарим элементийн хэд хэдэн нэгдлийн химийн найрлагыг судалсан дүнг үндэслэн 1804 онд бүхэл тооны харьцааны хуулийг дараах байдлаар томъёолжээ.
“ Хэрэв 2 элемент хоорондоо нэгдэж хэд хэдэн химийн нэгдэл үүсгэж байвал тэдгээр нэгдлүүдийн доторх 1 элементийн нэг ижил массад ногдох нөгөө элементийн массууд өөр хоорондоо энгийн бүхэл тооны харьцаагаар харьцана.  Жнь:Азотын хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдлүүд дараах харьцаатай байна.
MrN MrO MrN :MrO 7 г азотод ногдох О2-ийн масс N2O 28 16 7:4 1 NO 14 16 7:8 2 N2O3 28 48 7:12 3 NO2 14 32 7:16 4 N2O5 28 80 7:20 5
 

More Related Content

What's hot

тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хуульdavaa627
 
3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэгErka Bandi
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444margad1
 
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдхимийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдBaterdene Solongo
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуульdavaa627
 
химийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдхимийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдdavaa627
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizikNTsets
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444margad1
 
лекц 5
лекц  5лекц  5
лекц 5davaa627
 
химийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлхимийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлBaterdene Tserendash
 
термодинамик
термодинамиктермодинамик
термодинамикOdontuya Tergel
 

What's hot (15)

тер кийн I хууль
тер кийн I хуультер кийн I хууль
тер кийн I хууль
 
3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг3.5.исэлдлийн зэрэг
3.5.исэлдлийн зэрэг
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444
 
химийн урвалын хурд
химийн урвалын хурдхимийн урвалын хурд
химийн урвалын хурд
 
термодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хуультермодинамикийн I хууль
термодинамикийн I хууль
 
химийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүдхимийн термодинамикийн үндсүүд
химийн термодинамикийн үндсүүд
 
10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik10angiin molekulqizik
10angiin molekulqizik
 
Himiin tensheber
Himiin tensheberHimiin tensheber
Himiin tensheber
 
P.k.paz 6
P.k.paz 6P.k.paz 6
P.k.paz 6
 
44444444444444444
4444444444444444444444444444444444
44444444444444444
 
P.k.paz 6
P.k.paz 6P.k.paz 6
P.k.paz 6
 
лекц 5
лекц  5лекц  5
лекц 5
 
химийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөлхимийн урвал, түүний төрөл
химийн урвал, түүний төрөл
 
термодинамик
термодинамиктермодинамик
термодинамик
 
P.k.paz 6
P.k.paz 6P.k.paz 6
P.k.paz 6
 

Viewers also liked

3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdeg3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdegErka Bandi
 
Bodlogo
BodlogoBodlogo
Bodlogoorgil
 
Element ba ueleh cictem
Element ba ueleh cictemElement ba ueleh cictem
Element ba ueleh cictemOdonchimeg82
 
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viii
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viiiHimiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viii
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viiiotgoo80
 
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodoh
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodohUguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodoh
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodohMunguuzb
 
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодох
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодохтэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодох
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодохboloroo33
 
Hogjiltei bodlogo
Hogjiltei bodlogoHogjiltei bodlogo
Hogjiltei bodlogoenhee0404
 

Viewers also liked (8)

3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdeg3.1 himiin temdeg
3.1 himiin temdeg
 
Bodlogo
BodlogoBodlogo
Bodlogo
 
Element ba ueleh cictem
Element ba ueleh cictemElement ba ueleh cictem
Element ba ueleh cictem
 
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viii
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viiiHimiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viii
Himiin tomyo ashiglan bodlogo bodoh, viii
 
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodoh
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodohUguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodoh
Uguulbertei bodlogig tegshitgel zohioj bodoh
 
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодох
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодохтэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодох
тэгшитгэл зохиож өгүүлбэртэй бодлого бодох
 
Hogjiltei bodlogo
Hogjiltei bodlogoHogjiltei bodlogo
Hogjiltei bodlogo
 
Сэтгэх чадвар
Сэтгэх чадварСэтгэх чадвар
Сэтгэх чадвар
 

More from Erka Bandi

More from Erka Bandi (20)

10 r angi tsahim test-1
10 r angi tsahim test-110 r angi tsahim test-1
10 r angi tsahim test-1
 
8 r angi tsahimtest-1
8 r angi tsahimtest-18 r angi tsahimtest-1
8 r angi tsahimtest-1
 
Tsahim sudalgaa 8a
Tsahim sudalgaa 8aTsahim sudalgaa 8a
Tsahim sudalgaa 8a
 
8a hicheeliin sudalgaa
8a hicheeliin sudalgaa8a hicheeliin sudalgaa
8a hicheeliin sudalgaa
 
8a hariltsaa
8a hariltsaa8a hariltsaa
8a hariltsaa
 
8angi
8angi8angi
8angi
 
8a.angi
8a.angi8a.angi
8a.angi
 
Zan harilvaa 8a
Zan harilvaa 8aZan harilvaa 8a
Zan harilvaa 8a
 
Kabinet
KabinetKabinet
Kabinet
 
цахим судалгаа
цахим судалгаа цахим судалгаа
цахим судалгаа
 
цахим судалгаа
цахим судалгаа цахим судалгаа
цахим судалгаа
 
H 2
H 2H 2
H 2
 
H 1
H 1H 1
H 1
 
Usnii hereglee
Usnii heregleeUsnii hereglee
Usnii hereglee
 
Usnii himi shinj
Usnii  himi shinjUsnii  himi shinj
Usnii himi shinj
 
Baigali dahi us
Baigali  dahi usBaigali  dahi us
Baigali dahi us
 
Fizik2
Fizik2Fizik2
Fizik2
 
Holimog 8
Holimog 8Holimog 8
Holimog 8
 
8a angi
8a angi8a angi
8a angi
 
8a àíãè
8a àíãè8a àíãè
8a àíãè
 

Himiin huuli

  • 1. Химийн үндсэн хуулиуд (Стехиометрийн хуулиуд) (Закон основные химии)
  • 2. Агуулга: Стехиометрийн ба стехиометрийн бус хуулиуд, Бодисын масс хадгалагдах хууль /МХХ/ эквивалентийн болон энерги хадгалагдах хууль, Найрлага тогтмолын хууль / НТХ /, Бүхэл тооны харьцааны хууль
  • 3. стехиометрийн буюу тогтмол хэмжээний хууль: ямагт тогтмол тоо хэмжээ, тогтмол харьцаат чанарыг илэрхийлдэг МХХ, эквивалент /ханш/ чанарын хууль, НТХ, термохимийн хууль
  • 4. Бодисын масс хадгалагдах хууль /МХХ/ (Закон сохранения массы) “ Аливаа нэг зүйл бүрмөсөн устаж оргүй алга болохгүй бөгөөд хий хоосноос цоо шинээр үүсэж бий болдоггүй ”
  • 5. байгалийн шинжлэлийн философичид Леонардо да Винчи, Ж. Бруно, Г.Галилей, П.Гассенди 1747 онд Орос М.В. Ломоносов тэр үеийн математикч Эйлерт бичсэн захидалдаа “ Нэг биетээс хэдий юу хорогдвоос нөгөө биетэд мөн төдий юм нэмэгдэнэ. Ийм маягаар байгалийн бүх юмс шилжин урсаж байна ”
  • 6. Физикийн үзэгдлүүд ба химийн урвалууд
  • 7.
  • 9. Энерги хадгалагдах хууль: “ Э нерги оргүй зүйлээс үүсдэггүй, ул мөргүй алга болдоггүй, гагцхүү нэг дүрсээс нөгөө дүрсэд хатуу тодорхой эквивалент хэмжээгээр шилжиж байдаг“
  • 10. МХХ үнэн боловч түүнийг харьцангуй үнэн болохыг XX зууны дунд үед цөмийн урвалын зүй тогтлоос үндэслэн мэджээ Жнь: S+O 2 -> SO 2 +ΔH, ΔE=2,96·105 Дж/г-а
  • 11. Эквивалентийн хууль : Эквивалент /ханш/ чанар “ Харилцан нэгдэж байгаа буюу нэгдлээс бие биеэ халж байгаа химийн бодис, элементүүдийн жингийн харьцаа нь ямагт өөрсдийн эквивалент жингийн харьцаатай шууд хамааралтай байдаг” ба үүнийг эквивалент хууль Ө.х m 1 :m 2 =Э 1 :Э 2
  • 13.  
  • 14. Найрлага тогтмолын хууль / НТХ / (Закон постоянства состава) “ Химийн цэвэр нэгдэл бүхэн гарган авах арга, оршин байх нөхцлөөсөө үл хамааран хатуу тооны ба чанарын найрлагатай“
  • 15.
  • 16. Д.И. Менделеев, Д.П.Коновалов, Н.С.Курнаков нарын уусмал хайлшийн талаар хийсэн судалгаа нь химийн нэгдлүүд стехиометрийн ба стехиометрийн биш гэж хуваагддагийгбаталж өгчээ. Тогтмол найрлагатай нэгдлийг дальтонид ,тогтмол биш найрлагатай нэгдлийг бертоллид
  • 17. Бүхэл тооны харьцааны хууль Английн эрдэмтэн Дж.Дальтон зарим элементийн хэд хэдэн нэгдлийн химийн найрлагыг судалсан дүнг үндэслэн 1804 онд бүхэл тооны харьцааны хуулийг дараах байдлаар томъёолжээ.
  • 18. “ Хэрэв 2 элемент хоорондоо нэгдэж хэд хэдэн химийн нэгдэл үүсгэж байвал тэдгээр нэгдлүүдийн доторх 1 элементийн нэг ижил массад ногдох нөгөө элементийн массууд өөр хоорондоо энгийн бүхэл тооны харьцаагаар харьцана. Жнь:Азотын хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн нэгдлүүд дараах харьцаатай байна.
  • 19. MrN MrO MrN :MrO 7 г азотод ногдох О2-ийн масс N2O 28 16 7:4 1 NO 14 16 7:8 2 N2O3 28 48 7:12 3 NO2 14 32 7:16 4 N2O5 28 80 7:20 5
  • 20.