รายละเอียด GIS

1. ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
Geographic Information System

2. ประโยชนของสารสนเทศภูมิศาสตร(GIS)
1.ประโยชนตอองคกรหรือหนวยงาน เชน ตําแหนงที่ตั้งของหนวย
แผนผังโครงสราง เปนตน
2.ประโยชนตองานในหนาที่ความรับผิดชอบ เชน เปนพนักงาน
สืบสวนก็สามารถกําหนดจุดเปาหมายบานคนรายหรือแหลงตาง ๆ
ที่สําคัญ
3.ประโยชนในการดําเนินชีวิตประจําวัน เชนเสนทางการเดินทางไป
ทํางาน การสงลูกไปโรงเรียน การเดินทางไปตามจุดตาง ๆ

3. ทําความรูจักกับระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
• ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (Geographic Information System :
GIS) คือ เครื่องมือสําหรับการวิเคราะหปรากฏการณเชิงพื้นที่หรือ
วิเคราะหขอมูลเชิงพื้นที่ (Spatial Data) โดยมีระบบคอมพิวเตอร
เปนเครื่องมือที่สําคัญที่ใชในการประมวลผล แตสิ่งที่สําคัญที่สุดใน
การวิเคราะหขอมูลเชิงพื้นที่คือ บุคลากรและขอมูลที่ถูกตองของ
พื้นที่นั้น ๆ ถึงแมว าเราจะมีเครื่องคอมพิวเตอรที่มีประสิทธิภาพ
ขนาดไหนก็ไมสามารถที่จะวิเคราะหได ถาปราศจากบุคลากรและ
ขอมูลที่ถูกตอง

4. • พรทิพย (2531) ไดใหคําจํากัดความไววา “ระบบสารสนเทศ
ภูมิศาสตร เปนระบบโปรแกรมที่สามารถนําไปใชในการสรางและ
วิเคราะหขอมูลรูปทรงสัณฐานของวัตถุทุกอยางบนพื้นผิวโลก
(Spatial) เกี่ยวกับระบบแผนที่ ภาพถายทางอากาศและแผนผัง
ตางๆ ของลักษณะภูมิประเทศทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ และ
มนุษยสรางขึ้น สิ่งเหลานี้สามารถแปลความออกมาเปนรหัส
• อิเลคโทรนิค ซึ่งเรียกออกมาใชงาน แกไข และวิเคราะหขอมูลได”

5. • ศูนยวิจัยภูมิสารสนเทศเพื่อประเทศไทย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ได ใ ห ค วามหมายของคํ า ว า "ระบบสารสนเทศภู มิ ศ าสตร
( Geographic Information System ) GIS" วา ระบบสารสนเทศ
ภูมิศาสตร หรือ Geographic Information System : GIS คือ
กระบวนการทํ า งานเกี่ ย วกั บ ข อ มู ล ในเชิ ง พื้ น ที่ ด ว ยระบบ
คอมพิวเตอร ที่ใชกําหนดขอมูลและสารสนเทศ ที่มีความสัมพันธ
กับตําแหนงในเชิงพื้นที่

6. • สารสนเทศภูมิศาสตร(Geographic Information) หมายถึง...ขอมูลวัตถุ
(Object)เหตุการณหรือปรากฏการ(Phenomena)ตาง ๆ ที่เกิดขึ้น ที่มี
ความเกี่ยวของโดยตรงหรือโดยออมกับตําแหนงหนึ่ง ๆ ที่สัมพันธ
กับพื้นผิวของโลกโดยมีชวงเวลาเปนตัวกําหนด และทําการรวบรวม
ขอมูลทั้งหมดแทนดวยเครื่องหมายหรือสัญลักษณ พรอมทั้งขอมูล
รายละเอียดของวัตถุแตละอยาง นํามาจัดเก็บเปนหมวดหมู เรียกวา
ขอมูลเชิงพื้นที่ (Spatial Data)ซึ่งอาจเปนขอมูลในรูปแบบแผนที่
กระดาษ หรือขอมูลแผนที่ระบบดิจิทัล
โดย...ผศ.อุทัย สุขสิงห

7. Geographic Information System
ระบบสารสนเทศใชทําอะไร ?
จัดเก็บ จัดการ วิเคราะห แสดงผล
ขอมูลทางภูมิศาสตร

8. Geographic Information System
• Who ? • ใคร ?
• What ? • ทําอะไร ?
• Where ? • ที่ไหน ?
• How ? • อยางไร ?

9. องคประกอบของระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
โปรแกรม
เครื่องคอมพิวเตอร
ขอมูล
บุคลากร
ขั้นตอนการทํางาน

10. องคประกอบของระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
• ฮารดแวร (Hardware) คือ เครื่องมือที่เปนองคประกอบที่สามารถจับ
ตองได
1.หนวยรับขอมูล (Input Unit) เชน

11. 2.หนวยประมวลผลกลาง (Central Processing Units-CPU)
3.หนวยแสดงผล (Output Units)
4.หนวยความจําสํารอง (Secondary Storage Units)
5.หนวยติดตอสื่อสาร (Communication Units)

13. ซอฟทแวร (Software) คือ โปรแกรมหรือชุดคําสั่ง ที่ส่งให
ั
คอมพิวเตอรทํางานตามที่เราตองการ
1. ซอฟตแวรระบบ (System Software) หรือที่เรียกวา Operating System (OS)
2 ซอฟตแวรสําเร็จรูป (Software Package)
3. ซอฟตแวรสําหรับจัดระบบฐานขอมูล
4. ซอฟตแวรประยุกต (Application Software)

14. ซอรฟแวรระบบสารสนเทศภูมิศาสตร
1. ชื่อซอรฟแวร Arc GIS, Arc View GIS, Arc IMS ผลิตโดยบริษัท ESRI
2. ชื่อซอรฟแวร Map Info

15. 3. ชื่อซอรฟแวร Intergraph และ Geomedia
4. ชื่อซอรฟแวร TNTmips

16. บุคลากร (People ware) คือ ผูมีหนาที่จัดการใหองคประกอบทั้งหมด
ทํางานประสานกันจนไดผลลัพธออกมา
ผูจัดการ หรือผูอํานวยการ หรือหัวหนา
นักวิเคราะหระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (System Analysis)
ผูจัดการฐานขอมูล
ผูปฏิบัติงานอาวุโส “ไมมีบุคลากร ไมมี GIS”
ผูทําแผนที่
ผูปอนขอมูล (Data Entry)
ผูบํารุงรักษา
โปรแกรมเมอร
ผูใช (Users)

17. ขอมูล (Data) คือ ขอเท็จจริงที่เกิดขึ้น และเปนสิ่งที่เราตองปอนให
คอมพิวเตอรประมวลผลเปนผลลัพธออกมา เชน ชื่อ-สกุล ผูตอบ
แบบสอบถาม
UTILITIES
BUILDINGS
TRANSPORTATION
HYDROLOGY
TOPOGRAPHIC 1121 1124
PARCEL 200 1123
1120
REAL
WORLD - -

18. ประเภทขอมูลในระบบ GIS
ขอมูลประกอบดวย
1.RASTER คือ ขอมูลที่มีโครงสรางการจัดเก็บเปนตารางกริดประกอบดวย
แนวนอนและแนวตั้งแตละชองของตารางกริด(Pixel)เปนคาตัวเลขแทนพื้นที่
และวัตถุตาง ๆ ขอมูลที่ใชเปนภาพถายทั่วไป ภาพถายทางอากาศ และภาพถาย
ดาวเทียม(ในการจัดเก็บจะใชพื้นที่มาก)
2.VACTER คือ ขอมูลกราฟกที่อาศัยหลักคณิตศาสตรเปนการ
จัดเก็บขอมูลทีละจุดหรือตําแหนง แตละตําแหนงประกอบดวย
่
พิกัด X และYพรอมขอมูลทิศทาง(เปนขอมูลที่ใชพื้นที่ในการจัดเก็บนอย)

19. ลักษณะขอมูลเชิงพื้นที่ ( Spatial Characteristics )
1.) Raster or grid representation คือ จุดของเซล ที่อยูในแตละชวงสี่เหลี่ยม
(grid)

20. การเก็บขอมูลแบบ Raster
•เก็บขอมูลในรูปแบบของ
X, Y
ขอมูลเชิงจุด (Cell-based)
ในตารางกริต (GRID)
•แตละชองใชเก็บคาของ
ขอมูลเรียกวา Pixel
•เหมาะสําหรับการ
วิเคราะห ขอมูลเชิงพื้นที่
(Spatial Analysis)

21. 2.) Vector representation ตัวแทนของเวกเตอรนี้อาจแสดงดวย จุด เสน หรือพื้นที่
Vector Format

22. การเก็บขอมูลแบบ Vector
X1 ,Y1
X2 ,Y2
•เก็บขอมูลในรูปแบบของ
ขอมูลเชิงเสน (Vector)
X3 ,Y3
X5 ,Y5 •ขอมูลแตละเสนมีตําแหนง
X4 ,Y4 คาพิกัดของจุดตางๆ
X6 ,Y6
•เหมาะสําหรับการวิเคราะห
ขอมูลเชิงเครือขาย
(Network Analysis)

23. GIS Feature Type: Point
POINT
Node
X3,Y3
Node
X2,Y2
Node
X1,Y1

24. GIS Feature Type: Arc หรือ Line
ARC
Vertex
X2,Y2
Node
Node X3,Y3
X1,Y1 Length = 15.26

25. Line Feature
a b
มีระยะและทิศทางระหวางจุดเริ่มตน ไปยัง
จุดแนวทาง (Vector) และจุดสิ้นสุด แต
ไมมีความกวาง
ลําน้ําเห็นเปนแนว
เสนบนแผนที่
มาตราสวนใหญ
เมื่อแผนที่มี
มาตราสวนเล็กลง
อาจเห็นความ
กวางของลําน้า ํ
เปนรูปหลาย
เหลียม (Polygon)
่

26. GIS Feature Type: Polygon
POLYGON
Coord. Perimeter Area
Coord. Perimeter Area
x1,y1
x1,y1 LL AA
x2,y2
x2,y2
x3,y3
x3,y3
x4,y4
x4,y4
xN,yN
xN,yN

27. Polygon Feature
b
มีระยะและทิศทางระหวางจุดเริมตน
่ จุดแนวทาง (Vector) a c
และจุดสิ้นสุด ที่ประกอบกันเปนรูปหลายเหลี่ยมมีขนาดพื้นที่
(Area) และเสนรอบรูป (Perimeter) d
บริเวณปาไมมี
ขนาดที่สามารถ
แสดงเปนรูปหลาย
เหลี่ยม (Polygon
Feature) ไดบน
แผนที่ระดับจังหวัด

28. GIS Data = Graphics + Attributes
Feature Examples Graphic Data Attribute Data
จุด - เสา - ความสูงของเสา
Point - หมอแปลง - Rating KVA
- สวิทช - สถานะของสวิทช
เสน - ถนน - ประเภทของถนน
Arc - สายไฟ - ขนาดของสายไฟ
พื้นที่ - เขตอําเภอ - จํานวนประชากร
Polygon - แหลงน้ํา - ประเภทแหลงน้ํา

29. ระบบพิกดแผนที่
ั
ระบบพิกัด (Coordinate System) คือ ระบบที่สรางขึ้นสําหรับใชอางอิง
ในการกําหนดตําแหนงหรือบอกตําแหนงพื้นผิวโลก ที่นิยมใชกับแผนที่ในปจจุบันมี
Zone 47 Zone 48
อยูดวยกัน 2 ระบบ คือ
1.ระบบพิกัดภูมิศาสตร (Geographic Coordinate System)
คือระบบพิกัดที่กําหนดตําแหนงตาง ๆ บนพืนโลก ดวยวิธีการอางอิงบอก
้
ตําแหนงเปนคาระยะเชิงมุมของละติจูด(Latitude)และลองติจูด(Longtitude)
ตามระยะเชิงมุมที่หางจากศูนยกําเนิด(Origin)ของละติจูดและลองติจูดซึ่งจะแบงโลก
ออกเปนซีกโลกเหนือซีกโลกใตมีคาเชิงมุม 90 องศา มีหนวยวัดเปน องศา ลิปดา และ
ฟลิปดาแลวจะบอกซีกโลกเหนือหรือใตกํากับดวยเสมอ

30. ระบบพิกดแผนที่
ั
2.ระบบพิกัดกริดแบบ utm ( Universal Transverse
Zone 47 Zone 48
Mercator Co-ordinate System)
คือ ระบบตารางกริดที่ใชชวยในการกําหนดตําแหนงและใชอางอิงในการบอกตําแหนง
เปนที่นิยมในกิจการทหารเกือบทั่วโลกในปจจุบันใชทรงกระบอกตัดโลกระหวางละติจูด
84 องศาเหนือ และ 80 องศาใต ในลักษณะแกนรูปทรงกระบอกแลวทํามุมกับแกนโลก
90 องศารอบโลก แบงออกเปน 60 โซน ๆ ละ 6 องศา
ประเทศไทยมีพื้นที่อยูระหวางละติจูด 5 องศา 30 ลิปดาเหนือ ถึง
20 องศา 30 ลิปดาเหนือและลองติจูดประมาณ 97 องศา 30 ลิปดา
ตะวันออก ถึง 105 องศา 30 ลิปดา ตะวันออก

31. ตัวอยางระบบพิกัดกริดแบบ UTM
Zone 47 Zone 48

32. Zone 47 Zone 48
• Projection of Thailand
• - Indian Datum1975 UTM zone 47 – 48 N
• - WGS 84 UTM zone 47 – 48 N