1. Ang Kasaysayan ng Wikang Filipino
Ang Pilipinas ay binubuo ng maraming isla at ng iba’t ibang etnolinggwistikong grupo.
Bawat isa sa mga grupong ito ay may kani-kaniyang sariling wika. Ayon kay Dr. Ernesto
Constantino (Magracia at Santos, 1988:1) mahigit sa limandaang (500) mga wika at wikain ang
ginagamit ng mga Pilipino. Sa ganitong uri ng kaligiran, isang imperatibong pangangailangan
para sa Pilipinas ang pagkakaroon ng isang wikang pambansang magagamit bilang instrumento
ng bumibigkis at simbolo ng ating kabansaan o nasyonalidad.
Sa panahon ng Kastila, lalong nagkawatak-watak ang mga Pilipino. Matagumpay na
nahati at nasakop ng mga dayuhan ang mga katutubo. Napanatili nila sa ilalim ng kanilang
kapangyarihan ang mga Pilipino nang humigit-kumulang sa tatlongdaang taon. Hindi nila
itinamin sa isipan ng mga Pilipino ang kahalagahan ng isang wikang magbibigkis ng kanilang
mga damdamin. Sa halip, ang mga prayleng Kastila ang mga nag-aral ng katutubong wika ng
iba’t ibang etnikong grupo. Ang wika ng mga katutubo ang naging midyum ng komunikasyon sa
panahong yaon; ang naturang wika ang siyang ginamit ng mga prayleng Kastila sa pakikipag-
ugnayan at pakikipagtalastasan sa mga katutubong Pilipino.
Hindi rin itinuro ng mga Espanyol ang kanilang wika, ang wikang Kastila, sa mga
katutubo na takot na magkabuklud-buklod ang mga damdamin ng mga mamamayan at mamulat
sa tunay na mga pangyayaring nagaganap sa kanilang lipunan at tuloy matutong maghimagsik
laban sa kanilang pamamahala.
Sa panahon ng Propaganda (1872), Tagalog ang wikang ginamit sa mga pahayagan.
Pinagtibay ng Konstitusyon ng Biak-na-Bato noong 1899 ang wikang Tagalog bilang wikang
opisyal.
Sa panahon ng Amerikano, Ingles ang wikang ginamit na midyum ng pagt5uturo sa mga
paaralang-pampubliko. Bukod sa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo, ang mga paksang
pinag-aralan sa loob ng klase ay tungkol sa mga Amerikano, ang kanilang kasaysayan, literatura,
kultura, ekonomiya at pulitika. Sa panahong ito, ipinagbawal ang pag-aaral sa ano mang bagay
na Pilipino kaya interesado ang mga estudyante sa mga bagay na may kaugnayan sa Pilipino.
Higit nilang tinangkilik ang mga bagay na Amerikano. Ito ang simula ng pagkakaroon ng
kolonyal na mentalidad ng mga katutubong mamamayan na naman at itinaguyod ng mga Pilipino
hanggang sa kasalukuyang henerasyon.
Noong 1925, sa pamamagitan ng sarbey ng Komisyong Monroe, napatunayang may
kakulangan sa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo sa mga eskwelahan, subalit wala
namang pagbabagong ginawa.

2. Noong 1931, si Butte, ang bise gobernador-heneral na siya ring kalihim ng pambayangt
pagtuturo ay nagpanukalang gawing bernakular ang pagtuturo sa primarya.
Sa mga panahong pinagtatalunan ang problema tungkol sa wika, maraming sumulat
tungkol sa gramar ng Tagalog, kasama na nag paggawa ng diksyunaryo. Nais nilang ipakitang
ang wikang Tagalog ay isang mayamang wika na maaaring gamitin bilang wikang panturo, at
higit na lahat, bilang wikang pambansa (Rubin at Silapan, 1989:6).
Wala pa ring naging kalutasan sa problema tungkol sa wika dahil ipinaglaban at
pinangatawanan ng Kawanihan ng Pampublikong Paaralan ang paggamit ng wikang Ingles.
Matatag namang sinalungat ito nina Rafael Palma at Cecilio Lopez.
Hindi kayang labanan ng mga tumatangkilik at nagmamahal sa wikang katutubo ang
puwersang tumataguyod sa wikang Ingles sa dahilang walang pagkakaisa ang mga nasabing
grupo; watak-watak din sila dahil bawat isa’y sariling literatura at kani-kaniyang wika ang
binibigyang-pansin. Kung tutuusin, Tagalog ang wikang ipinanlaban sa wikang Ingles. Ang
manunulat ay gumawa ng mga hakbang upang punahin ang wikang Ingles (Magracia at Santos,
1988).
Una – bumuo sila ng mga samahang pupuna sa wikang Ingles.
Ikalawa- sumulat sila tungkol sa iba’t ibang sangay ng panitikan tulad ng: sanaysay, maikling
kuwento, nobela, tula at dula.
Ikatlo – nahati ang mga manunulat sa dalawang grupo; manunulat sa panitikan at manunulat sa
wika. Ang mga nasabing manunulat ay gumawa ng librong panggramar sa Tagalog upang
mapalaganap ang wika (Rubin at Silapin, 1989:7).
Noong 1934, lubusang pinag-usapan sa Kumbensyong Konstitusyunal ang hinggil sa
wika. Sumasang-ayon ang maraming delegado sa iba’t ibang panig ng kapuluan na dapat wikang
bernakular ang maging wikang pambansa ngunit matatag na sinalungat ito ng mga tumataguyod
sa wikang Ingles. Para sa mga maka-Ingles, ang nasabing wika ang magsisilbing – daan sa
paghahanap ng trabaho. Naniniwala ang maka-Ingles na kapag marunong kang magsalita ng
banyagang wikang ito, makakamit mo ang mataas na posisyon sa gobyerno. Kung komersiyo
naman ang pag-uusapan, naniniwala pa rin silang ang mahuhusay lamang magsalita ng Ingles
ang maaaring makipagnegosasyon. Nakalimutan ng mga maka-Ingles ang naibibigay na
kahalagahan ng isang bernakular na wika sa pagpapaunlad at pagpapasulong ng kultural,
ekonomiko at pulitikal na sistema ng buhay ng mga Pilipino.
Ngunit nabanaagan ng tagumpay ang mga nagmalasakit sa sariling wika nang
magmungkahi ang grupo ni Lope K. Santos na ang wikang pambansa ay dapat ibatay sa isa sa

3. mga umiiral na wikain sa Pilipinas. Ang mungkahing ito ay sinusugan naman ni G. Manuel L.
Quezon na sa panahong yaon ay president ng Komonwelt ng Pilipinas. Ang pagsusog na ginawa
ng pangulo sa nasabing mungkahi ay nakasaad sa probisyon sa Artikulo XIV ng Konstitusyon ng
Pilipinas ng 1935:
“ Ang Kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang
wikang pambansa na bata sa isa sa mga umiiral na wikang katutubo. Hangga’t hindi itinatakda
ng batas, ang wikang Ingles at Kastila ang siyang mananatiling mga opisyal na wika.”
Nagkaroon ng maraming talakayan hinggil sa isyung kung sa anong wika ibabatay ang
pagpili ng wikang pambansa na hindi magkakaroon ng negatibong saloobin ang ibang etnikong
grupo.
Ayon kina Prop. Emma Magracia at Prop. Angelina Santos ng MSU- IIT (1988.7) batay
nga sa probisyon ng 1935 Konstitusyon, pinagtibay ng Asemblea ng Komonwelt ng Pilipinas ang
Batas Komonwelt Bilang 184 na nagtatag ng isang Surian ng Wikang Pambansa na ang tanging
gawain ay ang pag-aaral ng mga wikang pangunahing ginagamit sa Pilipinas at pumili ng isang
panlahat na wikang pambansa batay sa isa sa pinakamaunlad na umiiral na katutubong wika ayon
sa balangkas , mekanismo, at panitikan na tinatanggap at sinasalita ng nakararaming Pilipino.
Ang mga miyembrong naatasan ng Surian upang magsagawa ng pag-aaral ay binubuo
nina:
Jaime C. Veyra – tagapangulo, kumakatawan sa Samar
Cecilio Lopez – kalihim, kumakatawan sa rehiyong Tagalog
Santiago A. Fonacier – Ilokano
Filemon Sotto – Cebu
Felix S. Solas Rodriguez – Hiligaynon
Hadji Butu – Muslim
Casimiro F. Perfecto – Bicol
Maoobserbahan na ang mga miyembro ng Surian ay mula sa iba-ibang rehiyon at
kumakatawan sa ilang pangunahing wika sa Pilipinas.

4. Sa pag-aaral na isinagawa ng mga kagawad ng Surian, kanilang napagkasunduan na
Tagalog ang gawing batayan ng wikang pambansa dahil ang naturang wika ay tumugma, pumasa
at umayon sa pamantayang kanilang binuo. Ang ilang pamantayang nabuo ng lupon na
nasasabing maihahanay ang Tagalog sa istandard nito ay tulad ng : ang wikang pipiliin ( Rubin at
Silapan, 1989:9 ) ay wika ng sentro ng pamahalaan, wika ng sentro ng edukasyon, sentro ng
kalakalan at wika ng pinakamarami at pinakadakilang nasusulat na panitikan. Noong Nobyembre
9, 1937, isinubmite ng miyembro ng Surian ang anilang rekomendasyon kay Presidente Quezon
na Tagalog ang napiling maging batayan ng wikang pambansa. Lumabas ang Kautusang
Tagapagpaganap Bilang 134 noong Disyembre 30, 1939, makaraan ang dalawang taon,
nagkabisa ang kautusang ito.
Noong Abril 1, 1940, binigyang pahintulot ang pagpapalimbag ng isang diksyunaryo at
isang gramar ng wikang pambansa. Noong Hunyo 19, 1940, sinimulang ituro ang wikang
pambansa na batay sa Tagalog sa mga paarang pampubliko at pribado.
Ang wikang pambansa sa panahon ng pananakop ng mga Hapones ay nagkaroon ng
pagsulong dahil ipinagbawal ang paggamit ng Ingles sa ano mang aspekto ng pamumuhay ng
mga Pilipino. Ipinagbawal din ang paggamit ng lahat ng mga libro at peryodikal nauukol sa
Amerika. Nang magbukas ng paaralang pampubliko ang mga Hapones, wikang Tagalog ang
ginamit na midyum ng pagtuturo. Itinuro rin ang wikang NIponngo o Hapon sa lahat ng antas. Sa
bisa ng Ordinansa Bilang 13, ginawang mga opisyal na wika ang Tagalog at Niponggo.
Masasabing naging maningning, namulaklak at umunlad ang wikang pambansa sa panahon ng
mga Hapones.
Noong Hulyo 4, 1946, Araw ng Pagsasarili, ipinahayag na ang wikang opisyal sa
Pilipinas ay Tagalog batay sa Batas Komonwelt Bilang 570. Sa panahong ito nabalam na naman
ang pagpapaunlad sa wikang pambansa dahil muling namayagpag ang wikang Ingles bilang
midyum ng komunikasyon sa mga pahayagan at pamahalaan.
Sa pamamagitan ng Proklamasyon Bilang 12 na nilagdaan ni Presidente Ramon
Magsaysay noong Marso 26, 1951, ipinagdiwang ang Linggo ng Wikang Pambansa. Nagsimula
ang pagdiriwang mula Marso 29 hanggang Abril 4 taun-taon. Pinili ang linggong ito para sa
pagdiriwang bilang parangal kay Francisco Balagtas dahil Abril 2 ang kaarawan ng makata. Sa
sumunod na taon, sa bisa ng Proklamasyon Bilang 186 na ipinalabas ni Presidente Ramon
Magsaysay rin, ang pagdiiwang ng Linggo ng Wikang Pambansa ay inilipoat mula Agosto 13
hanggang Agosto 19 taun-taon bilang parangal sa dating Presidente Manuel L. Quezon na siyang
itinuturing na Ama ng Wikang Pambansa. Itinaon ang nasabing pagdiriwang sa araw ng
kapanganakan niya.

5. Pinalitan ang dating katawagang Wikang Tagalog sa Wikang Pilipino Bilang wikang
pambansa noong Agosto 13, 1959, sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Bilang 7 na ipinalabas
ni G. Jose E. Romero, ang dating kalihim ng Edukasyon.
Higit na binigyang-halaga ang paggamit ng wikang Pilipino sa panahong ito. Naging
popular na wika ito. Lahat ngtanggapan at gusali ng gobyerno ay pinangalanan sa Pilipino; ang
mga dokumentong panggobyerno tulad ng panunumpa sa trabaho, pasaporte at visa ay nakasaad
sa Pilipino; ang pamuhatan ng mga korespondensya opisyal ay nakasulat sa Pilipino o d kaya ay
katumbas sa Pilipino. Ginamit na rin ang wikang Pilipino sa iba’t ibang lebel ng edukasyon pati
na rin sa mass media tulad ng telebisyon, radio, komiks, magasin at dyaryo.
Sa kabila ng mga pagbabagong-ito, hindi pa rin matanggap ng ibang sector ang Pilipino
bilang wikang pambansa. Marami pa ring sumasalungat sda pagkakapili sa naturang wika bilang
simbolo n gating kabansaan.
Maraming mga pagtatalong pangwika ang naganap sa 1972 Kumbensyong
Konstitusyunal; naging mainit na isyu ang probisyong pangwika hanggang sa ang naging resulta
ng maraming pagtatalo at pag-aartal ay ang probisyong Seksyon 3 (2) ng Artikulo XV sa
kasalukuyang Konstitusyon ng Pilipinas:
Samantalang ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na pagpapatibay ng isang panlahat na wikang pambansa na kikilalaning
Filipino.
Masasabing isinilang na ang Filipino, ang bagong katawagan sa wikang pambansa ng
Pilipinas simula pa noong 1972 sa Kumbensyong Konstitusyunal at pormal na pinagtibay noong
1973 Konstitusyon ngunit hindi naisagawa ng Batasang Pambansa ang pormal na pagpapatibay
at pambansang pag-iimplementa nito.
Sa panahon ni Presidente Aquino, binuo niya ang Komisyong Konstitusyunal ng 1986.
Ang nasabing komisyon ay may 48 miyembro. Noong Oktubre 12, 1986, pinagtibay ng
Komisyon ang implementasyon sa paggamit ng Wikang Filipino.
Matutunghayan sa Artikulo XIV, Seksyon 6, ang probisyon tungkol sa wika na
nagsasaad:
“Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat
payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika sa Pilipinas at sa iba pang mga
wika.”

6. Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa dapat pagpasiyahan ng Kongreso,
dapat magsagawa ng mga hakbangin ang pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang
pagggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo
sa sistemang pang-edukasyon.
Ang nasabing Artikulo IV, Seksyon 7, ay nagsasaad:
“Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal sa mga
rehiyon at magsisilbing pantulong ng mga wikang panturo roon.”
“Dapat itaguyod nang kusa at opsyunal ang Kastila at Arabic.”
Noong Pebrero, 1987, niratipika ng mga mamamayang Pilipino ang probisyon ng 1986
Konstitusyon at tinawag itong 1987 Konstitusyon. Noong Mayo 21, 1987, nagpalabas si Dr.
Lourdes Quisumbing, ang dating Sekretarya ng Edukasyon, Kultura at Isports ng Kautusang
Pangkagawaran Bilang 32, serye ng 1987, na pinamagatang “Patakaran sa Edukasyong
Bilinggwal ng 1987.” Ang nasabing patakaran ay nagsasaad ng “pagpapalaganap ng Filipino
bilang wika ng literasi” at ang paggamit ng Ingles bilang “di-eklusibong wika ng siyensya at
teknolohiya.” Noong Mayo 27, 1987, lumabas ang kasunod na Kautusang Pangkagawaran
Bilang 54, serye ng 1987, na pinamagatang “Panuntunan ng Implementasyon ng Patakaran sa
Edukasong Bilinggwal ng 1987” , at naglalahad ng mga dapat isagawa ng iba-ibang ahensyang
pang-edukasyon sa Pilipinas para sa implementasyon ng Patakaran sa edukasong bilinggwal ng
bansa. Ang nasabing patakaran ay may nakalaang mga insentibo at mga karagdagang sahod.
May pangangailangan ding matuto ang mga guro ng Filipino sa lahat ng lebel ng edukasyon sa
buong bansa, upang magamit ang wikang Filipino sa pagtuturo ng anumang asignatura.
Ang dating Presidente ng Pilipinas, si Gng. Corazon C. Aquino ay nagpakita ng suporta
sa pagpapalaganap at paggamit ng Filipino sa pamahalaan. Nagpalabas siya ng suporta sa
pagpapalaganap at paggamit ng Filipino sa pamahalaan. Nagpalabas siya ng Atas
Tagapagpaganap Bilang 333, serye ng 1988, na “nag-aatas sa lahat ng kagawaran, departamento,
kawanihan, opisina, at ahesya ng Pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kinakailangan
para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga transaksyon, komunikasyon at
korespondensya.” May utos din si Gng. Aquino noon na ang mga opisinang pampubliko, mga
gusali at mga karatula sa mga opisina ay dapat na isalin sa Filipino.
Wika nga ng dating Presidente, “Ang pagpupunyaging gamitin ang Filipino sa
pamahalaan ay makakatulong sa sambayanan na maintindihan at lalong pahalagahan ang mga
programa ng gobyerno kasama na ang mga proyekto.”
Bilang pangwakas, ang malaking katanungang nangangailangan ng kasagutan ay: Saan
nakasalalay ang tagumpay ng pagkakasabatas ng Wikang Filipino?

7. Ayon kina Prop. Ligaya T. Rubin at Dr. Ofelia J. Silapan ng Unibersidad ng Pilipinas ,
“Ang tagumpay ng Wikang Pambansa ay nakasalalay sa kamay ng mga namamahala ng bansa,
sa Kongreso, sa mga korte, sa mga eskwelahan, at sa iba pang mga ahensya o institusyon.”