Dibentang di Akept Dis 2015 oleh Pn Nor 'Aini Mohamed Nor

1. Peluang dan Cabaran Pelaksanaan Mata Pelajaran TMK Tahun 6 :
Perkongsian Pengalaman
1
Mohamed Nazul Ismail, 2
Mahamsiatus Kamaruddin, 3
Nor ‘Aini Mohamed Nor
1,2 ,3
Institut Pendidikan Guru Kampus Pendidikan Teknik
nazulmaster@yahoo.com
Abstrak
Pelaksanaan mata pelajaran Teknologi Maklumat dan
Komunikasi (TMK) dalam kurikulum di sekolah membawa
cabaran kepada guru dan pelajar. Mata pelajaran TMK
bukan lagi bersifat mengintegrasikan penggunaan perisian
dalam pengajaran dan pembelajaran (PdP), tetapi
berkonsepkan penyelesaian masalah dengan
memanfaatkan pemikiran komputasional. Pelaksanaan
TMK di sekolah rendah diajar oleh guru yang diberikan
kursus khas mengenai pelaksanaan kurikulum TMK oleh
Jurulatih Utama Kebangsaan (JUK). Namun sejauh mana
kursus tersebut mampu meningkatkan kelancaran guru
mengajar TMK dan menjadikan pelajar di sekolah
kompeten TMK jarang dibincangkan. Oleh itu, kajian ini
bertujuan mengemukakan peluang dan cabaran
pelaksanaan kursus yang dijalankan berdasarkan
pengalaman JUK kepada bakal guru TMK yang mengajar
salah satu tajuk dalam kurikulum TMK iaitu
‘Pengaturcaraan Scratch’ kepada pelajar tahun 6 di
sekolah rendah. Kajian ini dijalankan menggunakan
pendekatan kualitatif melalui kaedah tinjauan. Dapatan
kajian menjelaskan empat peluang dan lima cabaran
perlaksanaan mata pelajaran TMK Tahun 6. Hasil kajian ini
diharap dapat dijadikan rujukan asas kepada guru TMK,
penggubal dan perancang kurikulum untuk menambah
baik pelaksanaan subjek TMK di sekolah pada masa
hadapan.
Kata kunci: Mata pelajaran TMK, Pengaturcaraan Scratch
Abstract
Implementation of the Information and Communication
Technology (ICT) subjects in primary school curriculum
bring a challenge to teachers and students. ICT subjects are
no longer about using the software in teaching and
learning but focusing on the concept of problem-solving
using computational thinking. ICT subject in primary
schools taught by teachers who have attended a special
course of ICT curriculum conducted by national trainers.
However, the extent to which the course can improve the
ease of teachers to teach ICT and making students
competent in ICT rarely discussed. Therefore, this study
aims to review the opportunities and challenges of courses
conducted by national trainers experience to prospective
teachers who teach ICT as one of the topics in the ICT
curriculum that is 'Scratch Programming' to student’s year
6 at primary school. This study was conducted by using a
qualitative approach through a survey method. The
findings show four opportunities and five challenges in
order to implement ICT subject in Year 6. It is expected as a
reference basis for ICT teachers, curriculum planner to
improve the implementation of the subject of ICT in schools
in the future.
Keywords: ICT subject, Scratch programming
Pengenalan
Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-
2025) telah menggariskan salah satu anjakan utama
transformasi sistem pendidikan negara adalah
memanfaatkan Teknologi Maklumat dan Komunikasi
(TMK) bagi meningkatkan kualiti pembelajaran
(Kementerian Pelajaran Malaysia, 2013). Sehubungan
itu, bermula pada tahun 2014 mata pelajaran TMK
diajar dalam kurikulum pelajar Tahap II di sekolah
rendah. Matlamat Standard Kurikulum TMK Tahap II
adalah untuk menyediakan penanda aras pencapaian
murid dari Tahun 4 hingga Tahun 6 dalam bidang
TMK. Dengan kata lain ia bertujuan memastikan
murid menguasai pengetahuan dan kemahiran
khusus disiplin ilmu TMK yang perlu dipelajari,
menggalakkan kreativiti dan menyediakan
pembelajaran yang menarik (Bahagian
Perkembangan Kurikulum, 2015).
TMK dalam pendidikan bukan lagi sesuatu yang asing.
Dalam era global dan digital, TMK merupakan alat
yang berkesan memudahkan pelaksanaan pendidikan
(Mohamed Nazul, 2013). Pengintegrasian TMK dalam
kurikulum tidak hanya untuk memastikan pelajar
belajar menggunakan TMK, tetapi juga untuk pelajar
boleh memanfaatkan pemikiran logik dalam

2. mengaplikasi dan melaksana sesuatu aktiviti atau
produk berasaskan TMK pada semua peringkat
pendidikan (PPPPM2013; BPK KPM 2016).
Peruntukan waktu mata pelajaran TMK adalah
sebanyak 60 minit seminggu dan diajar secara bergilir
dengan mata pelajaran Reka Bentuk dan Teknologi
(RBT) selama setahun. Guru yang berkelulusan
diploma/ijazah dalam TMK atau setara, layak
mengajar mata pelajaran ini. Bagi guru yang tidak
berkelayakan tetapi berminat mengajar mata
pelajaran ini mereka perlu menjalani kursus khas.
Kursus itu dikoordinasikan oleh Bahagian
Perkembangan Kurikulum, Jabatan Pendidikan Negeri
(JPN) dan Pejabat Pendidikan Daerah (PPD) dengan
dibimbing oleh Jurulatih Utama Kebangsaan (JUK) .
Bagi memantapkan penguasaan kemahiran dan
keyakinan guru TMK pihak Bahagian Pendidikan
Guru, JPN dan PPD juga turut menganjurkan kursus
Program Latihan untuk Guru (PLuG) yang dilengkapi
modul dan perlaksanaan kursus berkonsepkan
bimbingan rakan sekerja secara atas talian.
Namun sejauh mana kursus tersebut mampu
memantapkan pengajaran guru subjek TMK dan
menjadikan pelajar di sekolah kompeten dalam TMK
jarang dibincangkan. Oleh itu, kajian ini
membincangkan peluang dan cabaran berdasarkan
pengalaman JUK mengendalikan kursus TMK kepada
guru yang mengajar salah satu tajuk yang terdapat
dalam matapelajaran tersebut iaitu, ‘Pengaturcaraan
Scratch’ kepada pelajar tahun 6 di sekolah rendah.
Pernyataan Masalah
Pada 6 September 2013 Tan Sri Muhyiddin Yassin
Timbalan Perdana Menteri telah melancarkan Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013-
2025 (Utusan Malaysia,2013). PPPM merupakan
dokumen rasmi yang amat signifikan untuk
pembangunan pendidikan negara yang mampu
melahirkan pelajar bersahsiah terpuji serta
berkeperibadian tinggi yang turut merangkumi
mengenai fokus pendidikan TMK. Bermula pada
tahun 2013 pendidikan TMK tidak lagi hanya belajar
menggunakan tetapi ke arah membangunkan aplikasi
TMK berasaskan penyelesaian masalah semasa.
Bagi menghasilkan generasi yang bukan sahaja
menjadi pengguna akhir kepada TMK tetapi dapat
menghasilkan pelajar yang menjadi pembangun atau
pencipta sistem yang kreatif dan reflektif bukan
sekadar pengguna akhir, elemen kemahiran
pengaturcaraan telah dimasukkan dalam mata
pelajaran TMK, Tahun 6.
Sejajar dengan hasrat itu , penyelidik mengenal pasti
peluang yang boleh dikembangkan dan cabaran yang
dihadapi oleh pihak berkepentingan dalam
pelaksanaan mata pelajaran TMK.
Tujuan Kajian
Tujuan kajian ini adalah mencungkil peluang yang ada
pada pihak yang berkepentingan dalam pendidikan
dan cabaran yang bakal dihadapi oleh guru dan
pelajar khususnya apabila mata pelajaran TMK Tahun
6 ini diimplementasikan pada tahun 2016.
Objektif Kajian
Kajian ini telah dilaksanakan bagi mencapai dua
objektif berikut :
(a) Mengenal pasti peluang pelaksanaan mata
pelajaran TMK Tahun 6 di sekolah rendah.
(b) Mengenal pasti pelaksanaan mata pelajaran TMK
Tahun 6 di sekolah rendah.
Persoalan Kajian
Objektif kajian ini telah menjana dua persoalan kajian
seperti berikut :
(a) Apakah peluang pelaksanaan mata pelajaran TMK
Tahun 6 di sekolah rendah?
(b) Apakah cabaran pelaksanaan mata pelajaran TMK
Tahun 6 di sekolah rendah?
Metodologi
Kajian ini menggunakan pendekatan kualitatif melalui
kaedah tinjauan. Data dikumpulkan secara temu bual
dengan mencungkil pengalaman JUK TMK Tahun 6
peringkat kebangsaan yang terlibat semasa proses
penyebaran Dokumen Standard Kandungan dan

3. Prestasi di Institiut Pendidikan Guru Kampus
Pendidikan Teknik (IPGKPT).
Dapatan Kajian
Dapatan kajian menjelaskan empat peluang dan lima
cabaran perlaksanaan mata pelajaran TMK Tahun 6.
Jadual 1: Ringkasan dapatan kajian
Bil Peluang Cabaran
1. Kursus dalam
perkhidmatan
Latar belakang
akademik guru
2. Perluasan opsyen
pengajian
Infrastruktur TMK di
sekolah
3. Peningkatan
kemahiran
pedagogi
Capaian internet
4. Perkongsian pintar Peningkatan beban
guru
5. Bimbingan berterusan
Perbincangan Kajian
Persoalan kajian kajian ini dibahagikan kepada dua
segmen iaitu bahagian peluang dan cabaran.
Peluang
1) Kursus dalam perkhidmatan
Dengan adanya mata pelajaran TMK
membuka peluang kepada guru-guru untuk
menambah satu lagi kemahiran berkaitan
TMK iaitu bahasa pengaturcaraan. Di antara
kursus untuk guru yang diadakan adalah
kursus peringkat KPM dan Program Latihan
untuk Guru (PLuG) di peringkat JPN. Kursus
ini khusus untuk guru-guru yang mengajar
bahasa pengaturcaraan tersebut. Kursus ini
dikendalikan secara bersemuka dan atas
talian mengikut ketetapan yang
dikoordinasikan oleh JPN dan PPD bersama
KPM.
2) Peluasan opsyen pengajian
Menyedari terdapat jurang kekosongan
dalam bidang TMK, Institut Pendidikan Guru
Malaysia (IPGM) telah mengambil inisiatif
untuk menawarkan kursus Elektif Teras
dalam bidang Teknologi Maklumat. Institut
pendidikan guru kampus yang berkeupayaan
dari segi tenaga pengajar dan prasarana
berpeluang menawarkan kursus ini mulai
Ambilan Jun 2015 kepada pelajar Program
Ijazah Sarjana Muda Pendidikan (PISMP).
3) Peningkatan kemahiran pedagogi
Memandangkan kehebatan seorang guru
bukan sahaja pada kelulusan akademik tetapi
turut merangkumi kelulusan ikhtisas iaitu
kemahiran pedagogi ketika menyampaikan
pengajaran dan pembelajaran. Oleh itu,
kemahiran dalam salah satu tajuk TMK iaitu
bahasa pengaturcaraan, guru berpeluang
untuk meningkatkan kemahiran dalam
melatih pelajar dengan kepelbagaian kaedah
pedagogi seperti pembelajaran kendiri,
pembelajaran kolaboratif, kaedah-penemuan
inkuiri, modul dan lain-lain. Pelaksanaan
mata pelajaran TMK membuka lembaran
baru dalam meningkatkan kemahiran dalam
kepelbagaian aspek termasuk disiplin dan
pentadbiran pedagogi dalam PdP.
4) Perkongsian pintar
Penggunaan aplikasi Whatsapp, Telegram,
Google Drive dan emel yang dikelolakan oleh
beberapa orang JUK memberikan ruang
perbincangan antara Ketua-Ketua Panitia
TMK dan JUK. Maklum balas yang serta
merta dari ahli kumpulan memudahkan
pengaliran dan perkongsian maklumat.
Kesulitan dan kemusykilan tentang
kandungan kursus dan saranan untuk
kemudahan latihan juga dapat ditangani
melalui aplikasi tersebut. Kumpulan JUK TMK
Tahun 6 - RASMI yang menggunakan aplikasi
Whatsapp bukan sahaja membincangkan
pelbagai isu pelaksanaan malah menjadi satu
platfom notifikasi perkara baru dalam
pendidikan di sekolah. Melalui Google Drive
pula perkongsian bahan-bahan seperti DSKP,
nota, bahan multimedia, hasilan
pengaturcaraan Scratch dan fail-fail lain yang
berkaitan turut dapat dilakukan.

4. Cabaran
1) Latar belakang akademik guru
Sehingga penulisan ini disediakan, bilangan
guru yang mempunyai opsyen TMK masih
lagi kurang berbanding dengan bilangan
sekolah yang memerlukan. Sejak tahun 2014,
guru dengan pelbagai opsyen telah diberi
tanggungjawab untuk mengajar TMK di
sekolah rendah. Pemilihan guru yang
mengajar TMK adalah berasaskan kepada
keupayaan seseorang guru yang mempunyai
minat untuk mempelajari kemahiran ini dan
mendapat arahan oleh pihak pentadbir.
Namun pada 2016, disiplin ilmu bidang TMK
di sekolah rendah adalah lebih mencabar
dengan pembelajaran pengaturcaraan.
Sewaktu penyebaran DSKP kepada Guru-guru
Panitia daerah, kebanyakan daripada mereka
menunjukkan tahap kesungguhan yang tinggi
dan berminat untuk mengalas tugas
mengajar, tetapi tahap kebimbangan guru-
guru ini terhadap keupayaan pelaksanaan di
sekolah nanti adalah agak tinggi berdasar
kepada refleksi yang diberikan pada akhir
kursus.
2) Infrastruktur TMK di sekolah
Kebanyakan sekolah rendah yang telah
dibekalkan dengan kemudahan makmal
komputer. Terdapat sebahagian komputer
yang ada telah lama dan rosak. Oleh itu pada
keseluruhannya bilangan komputer terhad
sama ada sekolah bandar, luar bandar dan
pendalaman. Malahan ada yang dibekalkan
dengan chrome book (komputer yang
memerlukan capaian internet). Kekangan ini
merupakan cabaran besar kerana subjek
pengaturcaraan komputer melibatkan proses
pengkodan dan perlaksanaan aturcara.
3) Capaian internet
Pada dasarnya Majlis Ekonomi (Economic
Council) yang bermesyuarat pada 17 Januari
2011 telah bersetuju untuk melaksanakan 1
BestariNet di semua sekolah Malaysia mulai
2011. Menjelang 2012 lebih 7000 sekolah
kerajaan dan bantuan kerajaan akan
dibekalkan dengan talian fiber dengan
kelajuan 2 mbps (boleh ditingkatkan kepada
10 mbps) manakala selebihnya, yang
merupakan sekolah luar bandar dan
pendalaman, telah dibekalkan dengan talian
VSAT dengan kelajuan 1 mbps (boleh
ditingkatkan ke 4 mbps) dengan nisbah
kontensi 1:10. Di bawah projek ini, 10,000
sekolah rendah dan menengah kerajaan di
Malaysia kini dilengkapi dengan akses
Internet dan Persekitaran Pembelajaran
Maya (VLE).
Walau bagaimanapun, masih terdapat
rungutan bahawa capaian internet masih
kurang memuaskan walaupun perbekalan
perkhidmatan Yes menggunakan dongle
dibekalkan di sekolah-sekolah. Perbekalan
dongle adalah bergantung kepada bilangan
guru, bilik darjah dan persekitaran rangkaian
di sekolah. Guru-guru merasa agak tertekan
apabila menghadapi masalah capaian
internet yang perlahan langsung hilang minat
untuk menggunakan komputer dalam
pengajaran dan pembelajaran.
4) Peningkatan beban guru
Mata pelajaran TMK Tahun 6 melibatkan
proses penyelesaian masalah, kreativiti dan
pemikiran kritis untuk membangunkan
aturcara. Oleh itu guru perlu lebih tumpuan
untuk memahirkan diri dalam mata pelajaran
ini. Namun, guru-guru turut
dipertanggungjawabkan dengan tugas-tugas
pengkeranian dan pendokumentasian selain
daripada fokus pencapaian prestasi yang
cemerlang (Sugunah Supermane, 2014).
5) Bimbingan berterusan
Aktiviti seperti Continuing Profesional
Development (CPD) atau Profesional
Learning Community (PLC) bagi mata
pelajaran TMK perlu ditubuhkan di sekolah di
kalangan guru. Namun kuantiti guru yang
berkelayakan dalam bidang ini adalah sedikit.

5. terdapat sekolah mempunyai seorang guru
yang berpengalaman walaupun tiada
kelayakan untuk mengajar. Perkongsian idea
dan tempat rujukan adalah sangat terhad.
Keperluan untuk meningkatkan tahap
penguasaaan ilmu dan kemahiran dalam TMK
adalah terhad. Oleh itu guru-guru ini perlu
mencari ruang dan peluang dengan
berkursus dengan pihak yang berkelayakan.
Kesimpulan
Terdapat perubahan paradigma dalam penggunaan
TMK di sekolah. Jika sebelum ini pendidikan di
sekolah rendah menggunakan TMK sebagai satu cara
untuk memudahkan pengajaran dan pembelajaran di
bilik darjah tetapi kini penggunaan TMK di harap
sehingga pelajar mampu untuk membangunkan
aplikasi sendiri berkonsepkan penyelesaian masalah.
Kajian ini hanya merupakan berkongsi pengalaman
JUK yang terlibat semasa fasa penyebaran Dokumen
Standard Kandungan dan Prestasi TMK di sekolah-
sekolah. Oleh itu, dapatan kajian ini tidak boleh
digeneralisasikan kerana terhad berdasarkan
pengalaman responden kumpulan kecil. Walau
bagaimanapun, diharap kajian ini dapat dijadikan
sebagai rujukan asas oleh guru TMK, penggubal dan
perancang kurikulum untuk perluasan kajian lanjutan
di samping memperkemaskan lagi keberkesanan
pelaksanaan kurikulum TMK di sekolah rendah pada
masa hadapan.
Rujukan
Bahagian Pembangunan Kurikulum. 2014. Kurikulum
Standard Sekolah Rendah : Dokumen Standard
Kurikulum dan Pentaksiran Teknologi
Maklumat dan Komunikasi Tahun Enam.
Cetakan Pertama. Kementerian Pendidikan
Malaysia.
Bahagian Pembangunan Kurikulum. 2015. Taklimat
mesyuarat penyelarasan program kurikulum
TMK antara BPK, Bahagian KPM dan SPA JPN
Bil 1/2015.
Kementerian Pendidikan Malaysia. 2013. Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2015
(Pendidikan Prasekolah hingga Lepas
Menengah).
Mohamed Nazul Ismail. 2013. Model Nilai Cipta-Sama
Sistem Pengurusan Pembelajaran. Tesis Ph.D.
Fakulti Teknologi dan Sains Maklumat,
Universiti Kebangsaan Malaysia.
Sugunah Supermane.2014. Tahap Kemahiran ICT
Guru dan Pengetahuan di Sekolah Rendah di
Zon Skudai, Johor. Seminar Pendidikan Zon
Selatan Malaysia di Melaka.
http://www.researchgate.net/publication/275
155655_TAHAP_KEMAHIRAN_ICT_GURU_DAN
_PENGURUSAN_PENGETAHUAN_DI_SEKOLAH_
RENDAH_DI_ZON_SKUDAI_JOHOR Diakses
pada 17 November 2015
Utusan Malaysia. 6 Sept 2013. TPM lancar PPPM
2013-2015
http://ww1.utusan.com.my/utusan/Dalam_Ne
geri/20130907/dn_01/TPM-lancar-PPPM-
2013-#ixzz3rn6Eu54m Diakses pada 18 Nov
2015.