SlideShare a Scribd company logo
1 of 7
Download to read offline
‫هو النور‬

‫چگونه یک شهر هوشمند داشته باشیم ؟‬
‫بررسی مفاهیم اولیه شهر هوشمند اسالمی‬

‫مهندس نوید کمالی‬
‫سرپرست مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان‬
‫‪www.nKamali.ir‬‬
‫چگونه یک شهر هوشمند ایرانی داشته باشیم ؟‬

‫{بررسی چگونگی ایجاد نخستین شهر هوشمند ایرانی با محوریت شهر بجستان}‬

‫منطقه خاورمیانه و بطور خاص در کشور ما استان خراسان رضوی با توجه به اقلیم آب و هوایی خاص خود و درک تمام‬
‫محدودیتهای جغرافیایی و محیطی سالهاست که مدیران شهری را بر آن داشته تا به نوعی روند خدمت رسانی به ساکنین این‬
‫خطه مقدس را تسهیل نمایند ، البته این فرایند عملی است که با یک همت و مشارکت عمومی در بدنه دولت عزیز و شهروندان‬
‫این خطه مهیا خواهد شد .‬
‫اهمیت موضوع توسعه پایدار ما را بر آن داشت تا در طی سالهای اخیر و با مطالعه و بهره گیری از اندیشه های اساتید مطرح‬
‫داخلی و خارجی از جمله دکتر علی اکبر جاللی بنیانگذار مفاهیم توسعه مبتنی بر فناوری اطالعات در ایران و پروفسور رودلف‬
‫گیفینجر مدیر پروژه شهرهای هوشمند اتحادیه اروپا و بررسی مدلهای موفق توسعه جهانی از چین و کره تا هندوستان و آمریکای‬
‫جنوبی تمام آ نچه را که می توان با قالب فرهنگی و اجتماعی کشور همسو نمود و به مردم ارائه داد انتخاب نماییم .‬
‫در طی این سالها تجربیات موفق در حوزه های گوناگون مرتبط با مفهوم توسعه پایدار ما را قادر به تولید مدلی نوین از توسعه‬
‫برای محرومیت زدایی از مناطق کمتر توسعه یافته خراسان عزیز نمود که شهر بجستان در این بین به دلیل وجود نخبگان بومی‬
‫در حوزه های مدیریت شهری از جمله شورای اسالمی گام نخست ما در ایجاد فرایند نوین توسعه و محرومیت زدایی در حوزه‬
‫شهر است .‬
‫شهرستان بجستان به مرکزیت شهر بجستان در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد با مساحتی بالغ بر ۳۳۷۰ کیلومتر‬
‫مربع از نظر موقعیت در طول جغرافیایی ۰۳ درجه و ۳۰ دقیقه در ارتفاع ۳۲۸۳ متری از سطح دریا واقع گردیده است و اقتصاد‬
‫آن غالبا مبتنی بر کشاورزی و منابع طبیعی از جمله انار ، زعفران و معادن سنگ می باشد .‬
‫در طی سالهای اخیر با توجه به خشکسالی های پی در پی و کاهش سطح درآمد خانوارهای روستایی ، مهاجرت از روستاها به‬
‫شهرها شدت یافته است و این جمعیت عالوه بر طلب کردن امکانات همسان با ساکنین بومی شهرها ، نیاز به درآمد و اشتغال‬
‫کافی دارند که این مساله در کنار سایر مشکالت مدیریت شهری بار سنگینی را بر دوش مدیران شهر ایجاد می نماید .‬
‫البته باید توجه داشت که به طور کلی در افق 7072 بیش از 70% در صد جمعیت جهان ساکن شهرها خواند بود لذا بایستی از‬
‫هم اکنون برای توسعه شهرهای کمتر توسعه یافته برنامه ریزی نمود .‬
‫شهر بجستان با پیشینه چند صد ساله خود همیشه بخشی از تاریخ منطقه مرکزی خراسان بزرگ بوده است و توانسته است در‬
‫طول صدها سال با توجه به کمبود منابع حیاتی از جمله آب با مدیریت صحیح منابع ، حیات خود را حفظ نموده و آن را توسعه‬
‫بخشد بطوری که هم اکنون نیز بجستان به عنوان یکی از قطب تولید و صادرات انار و زعفران در سطح منطقه و جهان شناخته‬
‫می شود .‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
‫امروزه در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری مدلهای متنوع و مختلفی وجود دارند که هریک در موارد خاص کاربرد و کارکردی‬
‫ویژه دارند بطور مثال شهر اکولوژیک یا ‪ ecoCity‬مدلی است که منجر به شکل گیری شهرهای سازگار با محیط زیست می‬
‫شود اما با توجه به نوع خاص زیرساختها و نیازهای شهرهای کمتر توسعه یافته مدل نوین توسعه شهری به نام شهر هوشمند یا‬
‫‪ Smart City‬مناسب ترین مدل برای توسعه شهر بجستان تشخیص داده شد زیرا برای پیاده سازی هر مدل و الگو نیاز به‬
‫زیرساختهایی اولیه است که وجود آنها برای تحقق هر مدل توسعه الزامی است .‬
‫در تعریف مدل شهر هوشمند باید در ابتدا به بیان تاریخچه کوتاهی از مباحث بنیادی و شکل دهنده آن پرداخت لذا برای اطالع‬
‫عموم شهروندان ، مخاطبین دانشگاهی و متخصصین در حوزه های فناوری اطالعات و ارتباطات و برنامه ریزی شهری بطور‬
‫خالصه به آن می پردازیم .‬
‫رشد شهر نشینی در دهه های اخیر در کنار رشد فناوری های اطالعاتی و ارتباطی جامعه ملل و متفکرین جهانی را در سالهای‬
‫پایانی دهه 70 و اوایل دهه 70 میالدی بر آن داشت تا به تفکر در باب تغییر و تحول الگوهای نظام های مدیریتی و خدماتی‬
‫چه در سطح دولتهای ملی و چه دولتهای محلی بپردازند .‬
‫از این رو در دهه 76 میالدی مفهوم جامعه اطالعاتی یا ‪ Information Society‬وارد ادبیات سران و متفکرین جهان شد.‬
‫در تعریف جامعه اطالعاتی باید مبنای آن را که بهره گیری از فناوری اطالعات و ارتباطات (‪ )ICT‬به عنوان زیربنا و ارتباط دهنده‬
‫دولت و ملت است در نظر داشت و سپس به دنبال تعریف مشخص و جامع گشت .‬
‫امروزه اکثر نظریه پردازان بر این نکته توافق دارند که جامعه اطالعاتی حاصل تغییراتی است که از دهه ۳۷۷۳ شروع شد و امروزه‬
‫طرز کار جوامع را از بنیاد متحول کرده است. برخی افراد نظیر آنتونیو نگری جامعه اطالعاتی را جامعه ای توصیف کرده اند که‬
‫مردم آن فعالیت غیرمادی انجام می دهند که اشاره به تولید دانش و فرهنگ دارد اما مشکلی که این تعریف دارد این است که‬
‫پایه های مادی و صنعتی جامعه را نادیده می گیرد. هر چند که این مدل به مساله کارگران اشاره می کند و این که چه مقدار‬
‫جامعه به نیروهای خالق نیاز دارد.‬
‫با نگاهی به تعاریف قبل و اهمیت تکیه بر دانش ، جامعه ژاپن یکی از بهترین نمونه ها برای یک جامعه اطالعاتی است زیرا جامعه‬
‫اطالعاتی جامعه ای است که در آن کیفیت زندگی، گستره گوناگونی اجتماعی و توسعه اقتصادی و به طور روز افزون به اطالعات‬
‫و بهره وری از آن متکی باشد جامعه اطالعاتی می گویند.‬
‫بر این اساس، جوامع باید بر مبنای ضرورت آینده نگری ارتباطات ، به سوی تحقق جامعة اطالعاتی حرکت کنند. این آینده‬
‫نگری باید مبتنی بر تقویت پژوهشهای عالمانه باشد. زیرا از طریق پژوهش و نتایج آن است که میتوان به سیاستگذاری و‬
‫برنامهریزی هدفمند رسید و به هدفهای جامعة اطالعاتی نایل شد.‬
‫دکتر ویلیام مارتین جامعه اطالعاتی را اینگونه تعریف می کند: " جامعه اطالعاتی جامعه ای که در آن کیفیت زندگی، همانند‬
‫چشم اندازهای تحول اجتماعی و توسعة اقتصادی، به میزان رو به تزایدی به اطالعات و بهره وری از آن وابسته شده است . "‬
‫البته در در سند مصوب شورای عالی اطالع رسانی در تعریف جامعه اطالعاتی اینگونه آمده است که : " جامعه اطالعاتی یکپارچه،‬
‫تبلوری مجدد از کلیه فرایندهای متعارف و سنتی اجتماعی نظیر کسب، کار، آموزش و ... و حتی فعالیتهای شخصی نظیر‬
‫تفریحات و امثالهم در قالبی نوین با استفاده از فناوری ارتباطات و اطالعات است. "‬
‫تعریف آرمانی جامعه اطالعاتی در پاسخ به تهدیدی که امروزه شکاف اطالعاتی نامیده می شود امروزه نا کارآمد جلوه می کند‬
‫زیرا تحقق جامعه اطالعاتی به شکل مشخصی وابسته به زیرساختهای فناوری اطالعاتی و ارتباطی (‪ )ICT‬است و هر چه یک‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
‫کشور و یا منطقه به زیرساختهای کمتری دسترسی داشته باشد نسبت به سایر کشورها و مناطق به اطالعات کمتری دسترسی‬
‫خواهد داشت و این محدودیت ها زمینه ساز مصائب فرهنگی و علمی مختلفی از جمله تهاجم فرهنگی و مهاجرت نخبگان خواهد‬
‫شد .‬
‫از نگاهی دیگر جامعه اطالعاتی تنها تممین کننده دسترسی به داده های خام یعنی اطالعات است و نوع اطالعات و کارکرد آن‬
‫در این مدل تعریفی ندارد !‬
‫بطور مثال اگر تا پیش از این دسترسی به مطالب علمی و خبری با مشکل و هزینه باال امکان پذیر بود ، امروزه افراد از طریق‬
‫شبکه جهانی اینترنت در کمتر از چند ثانیه با میلیونها محتوای مختلف روبرو می گردند که شامل محتوای مثبت و منفی است‬
‫و فرد را با تردید در انتخاب محتوا روبرو می سازد .‬
‫متاسفانه برآوردها مراکز مطالعاتی جهان مشخص ساخته است که 9/1 محتوای منتشر شده در فمای جامعه اطالعاتی و اینترنت‬
‫بی اعتبار و نادرست هستند ، از این رو متفکرین و جامعه شناسان جامعه ملل (‪ )UN‬در پی تعریف مدلی کارآمد برای بهره گیری‬
‫درست و اثر بخش از جامعه اطالعاتی برآمدند . از این رو باید پذیرفت که اطالعات تنها داده خام و ماده اولیه برای تولید دانش‬
‫است ، لذا باید ساختاری برای تهیه دانش و بهره گیری از آن در جامعه ایجاد کرد .‬
‫در اواخر دهه 76 میالدی مدل جامعه دانش محور ( ‪ ) Knowledge Society‬به عنوان آرمانشهر جوامع انسانی تعریف گشت‬
‫، جامعه دانش محور عبارت است از جامعه ای که دانایی در کلیه شئونات و جنبه های آن جریان دارد و این جریان دانش یا‬
‫اطالعات است که بسترسازی تصمیمگیری های مختلف در عرصه های مختلف جامعه را بر عهده دارد. در واقع دانش را می توان‬
‫به شکل یک شبکه آب زیرزمینی تشبیه کرد که سبب ایجاد و بقای آن چیزی میشود که ما بر روی زمین از آن به عنوان حیات‬
‫یاد میکنیم.‬
‫به عقیده متفکرین جامعه ملل ، دانایی زیربنای جامعه نوین و آرمانشهر انسانی است و هر کسی که به نحوی با دانایی سر و کار‬
‫دارد جزء سازندگان این جامعه محسوب میشود که دقیقا این نوع ساختار منطبق بر آموزه های اسالمی است بطوری که می‬
‫توان جامعه دانش محور را در حقیقت یک جامعه الهی نامید .‬
‫حتی خداوند نیز یکایک پیامبران از جمله پیغمبر خاتم (ص) را به عنوان معماران جوامع نوین بشری به خواندن ، آموختن و‬
‫آموزش دادن تشویق نموده است و آن را از وظایف مهم آنها برشمرده است ، البته رهبر حکیم انقالب (حفظه اهلل) نیز بارها در‬
‫دیدارها و سخنرانیهای خود در جمع مسئولین و دانشمندان ایران و جهان به اهمیت علم محوری در سطوح مدیریتی و اجرایی‬
‫کشور تاکید کرده اند و آن را الزمه ادامه حرکت پرشتاب و رو به جلوی انقالب و تحقق آرمانشهر اسالمی نامیده اند .‬
‫از این رو باید توجه داشت برای مدیریت صحیح منابع و رهایی از اقتصاد تک محصولی و تحقق آرمانشهر حیات طیبه باید‬
‫دانشگران و اهل علم در جایگاه درست خودشان قرا گیرند که نتیجه آن شکل گیری مفهوم الهی زندگی پاک در قالب شهر‬
‫هوشمند خواهد شد .‬
‫برای پیاده سازی مدل جامعه دانش محور نیاز به ابزار است ، لذا شهر هوشمند یک ابزار برای تحقق جامعه دانش محور در سطح‬
‫جوامع شهری است . در تعریف شهر هوشمند می توان تعاریف مختلفی را ارائه داد اما غالب تعاریف بدلیل جدید بودن این مفهوم‬
‫و عدم آشنایی کارشناسان با پس زمینه فکری آن و صرفا ترجمه محور عمل کردن ، ناکامل و ناصحیح ارائه شده اند .‬
‫بطور مثال در تعاریف مختلف شهر هوشمند را یک شهر الکترونیکی نامیده اند که در 92 ساعت شبانه روز قادر به ارائه خدمات‬
‫به شهروندان است ، اما این تعریف بیشتر سازگار با ذات جامعه اطالعاتی و شهر های الکترونیکی سرویس محور می باشد .‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
‫با توجه به بنیان های سازنده شهر هوشمند ، برای ارائه یک تعریف جامع باید 2 بعد سازنده شهر هوشمند را در نظر داشت :‬
‫1) دانش‬
‫2) منبع تولید دانش‬
‫دانش آن چیزی است که منجر به تصمیم گیری در سطوح مدیریتی مختلف شهر می شود و منبع تولید دانش در مدل شهر‬
‫هوشمند شهروندان و به عبارتی سرمایه های انسانی شهر هستند .‬
‫از این رو مشخص می گردد که توجه به سرمایه های انسانی (‪ )Human Capitals‬مهمترین ویژگی و شاخصه شهر هوشمند‬
‫می باشد .‬
‫م تاسفانه آنچه به اشتباه در منابع مختلف فارسی به عنوان ابعاد شش گانه سازنده شهر هوشمند نقل می شود یک اشتباه غیر‬
‫علمی و برخواسته از ترجمه منابع تجاری و تبلیغاتی شرکتهای فعال این حوزه می باشد لذا آن ابعاد شش گانه محصوالت و‬
‫نتیجه تحقق شهر هوشمند هستند و نه جز سازنده آن .‬
‫در نتیجه آنچه بیان شد زمینه فکری و علمی ، راهبردی است که برای توسعه شهر بجستان و تقویت جنبه های فرهنگی ،‬
‫اقتصادی و اجتماعی آن در دست انجام است .‬
‫مجموعه مدیریت عالی شهرستان بجستان از جمله فرمانداری و بخشداری مرکزی و شورای اسالمی بجستان با نظر به اهداف‬
‫عالی خود در ارتقاء سطح خدمت رسانی به شهروندان برنامه گام به گامی را در دست انجام دارد که مبنی بر ارائه مشارکت‬
‫همگانی در مدیریت و توسعه بیش از پیش بجستان است .‬
‫همانگونه که بیان شد جامعه اطالعاتی بستر ارتباطی بین مسئول و شهروند است که امروزه مفهوم دولت الکترونیکی مایحصل‬
‫آن می باشد و در نتیجه هم میهنان ما از هر جای کشور قادر شده اند از طریق درگاه ‪ iran.ir‬به بیش از 7733 خدمت‬
‫الکترونیکی بصورت رایگان دسترسی پیدا کنند .‬
‫خوشبختانه استقبال بی نظیر از راه اندازی اینترنت پرسرعت به عنوان سمبل جامعه اطالعاتی در سطح ایران و بجستان فمای‬
‫مساعدی را برای پیاده سازی گام به گام شهر هوشمند را مهیا نموده است .‬
‫به عبارتی فناوری اطالعات و ارتباطات شبکه اولیه را برای ارتباط تعاملی در بجستان ایجاد نموده است ، حال ایجاد ساختار بهره‬
‫گیری از سرمایه های انسانی اهمیت پیدا می کند .‬
‫برای پاسخ به این نیاز مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان با هدف بهره گیری از توانمندیهای شهروندان و مجموعه‬
‫سرمایه های انسانی این شهر و تبدیل شدن به یک واسط جامعه علمی و نخبگان و حوزه مدیریت شهری شکل گرفته است .‬
‫در بیانی مختصر مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان یک مرکز دانش محور و مبتنی بر خرد جمعی است که‬
‫برای جذب و توسعه سرمایه های انسانی شهر در قالب کارگروه ها و کمیسیونهای تخصصی شکل گرفته است و اعماء آن از بین‬
‫شهروندان و نخبگان جامعه در تخصص های مختلف انتخاب می شوند .‬
‫از این رو در این مرکز یکایک شهروندان می توانند با ارائه اندیشه ها و دیدگاههای خود در کمیسیون های تخصصی شورای‬
‫اسالمی و شهرداری را در ارائه بهترین و مطلوب ترین خدمات شهری یاری نمایند .‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
‫لذا برخالف سایر مراکز مطالعاتی و پژوهشی سطح کشور ، مدل مرکز پژوهشهای راهبردی بجستان یک مدل مبتنی بر خرد‬
‫جمعی است و ایده پردازی در آن محدود به قشر یا طبقه ای خاص نشده است .‬
‫البته مطمئنا حمور یکایک شهروندان در جلسات از لحاظ فیزیکی به دالیل متعدد از جمله محدودیتهای مکانی و زمانی ، نا‬
‫ممکن و دشوار خواهد بود اما در این بین فناوری اطالعات و ارتباطات نقش بستر را ایفا خواهد نمود زیرا جامعه اطالعاتی‬
‫برخواسته از بستر ارتباطات زمینه را برای تعامل شبانه روزی شهروندان و مدیران شهری مهیا نموده است .‬
‫خو شبختانه در فاز اول پیاده سازی شهر هوشمند ، شاهد تحقق دولت الکترونیک و دولت همراه خواهیم بود و در این مرحله‬
‫شهروندان قادر خواهند شد بصورت رایگان و در هر ساعت از شبانه روز نظرات و دیدگاههای خود را در حوزه های گوناگون‬
‫مدیریت شهری به مدیران و مسئولین مربوطه اعالم نمایند و در یک بازه زمانی مشخص پاسخ مناسب را دریافت نمایند .‬
‫به عبارتی برخالف سایر پروژه های دولت الکترونیکی در سطح ایران و منطقه ، اولین قدم با هدف ایجاد ارتباط مستقیم بین‬
‫مسئولین و شهروندان برداشته شده است و برای نیل به این هدف از بستر تلفن همراه و فمای مجازی بهره برده می شود .‬
‫تالش ما برای توسعه ارتباطات شهروند و مسئولین ریشه در جلب اعتماد و مسئولیت پذیری شهروند نسبت به جامعه خود دارد‬
‫، زیرا برای ساختن و داشتن شهری پایدار نیاز به مشارکت همگانی است و این مشارکت عمومی زمانی شکل می گیرد که شهروند‬
‫نسبت مسئولین و سیاستگذاران شهر خود اعتماد داشته و خود را در فرایند های توسعه بهتر جامعه خود سهیم بداند .‬
‫لذا شهر هوشمند برخواسته از یک جامعه دمکراتیک شهری است ، پس اگر بخواهیم دموکراسی شهری را در کوتاهترین عبارت‬
‫توصیف کنیم باید بگوییم : " دموکراسی شهری عبارت است از همکاری شهروندان با یکدیگر برای رسیدن به مصالح‬
‫مشترک در یک جامعه شهری " و چنین تعبیری از دموکراسی شهری تا قبل از شکل گیری جامعه هوشمند یک آرمان است‬
‫لذا در جوامع امروزی الزمه دست یافتن به چنین آرمانی ، شکستن گرایش افراد به جدایی از جامعه و غلبه بر بی میلی عمومی‬
‫در پرداختن به مسائل و مشکالت مشترک است .‬
‫شهروندان به عنوان سرمایه های انسانی یک شهر مجموعه ای از تفکرات متنوع و مختلف در حوزه های گوناگون هستند که‬
‫مایحصل جهت دهی فکری آنها بروز خالقیت و ارائه راه حلهای بدیع برای حل مسائل مدیریت شهری است .‬
‫لذا اگر نگاهی پژوهشگرانه به مدلهای موفق مدیریت شهری داخل و خارج از کشور داشته باشیم در خواهیم یافت که امر خالقیت‬
‫چه در مسئولین و چه در شهروندان می تواند زمینه ساز تحول شهری گردد .‬
‫باید پذیرفت ایجاد شهر خالق و هوشمند تنه ا با مسئولیت پذیری دو سویه شهروندان و مسئولین امکان پذیر است ، یک شهر‬
‫برای توسعه نیازمند خالقیت و حمور تمام اجزای تشکیل دهنده خود است لذا وجود مرکزی برای ایجاد تعامل بین مسئول و‬
‫شهروند الزم است .‬
‫شورای اسالمی بجستان در اولین گام با راه اندازی مرکز ارتباطات مردمی و بهره گیری موثر از سرویس های تحت وب و تلفن‬
‫همراه و راه اندازی سامانه هایی از جمله ایده شهر ارتباط مستمر و ارزش محوری را با شهروندان که سرمایه های انسانی و‬
‫گرانبهای شهر هستند برقرار می نماید .‬
‫سامانه ایده شهر بجستان شهروندان را قادر می سازد تا ایده های نوآورانه خود را که برای بهتر اداره شدن شهر مفید می بینند‬
‫بالفاصله و به صورت مستقیم از طریق تلفن همراه یا مرکز ارتباطات مردمی به اطالع مدیران و سیاست گذاران شهری برسانند.‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
‫البته در کنار ایده شهر ، سامانه های افکار سنجی و نظر سنجی سیاست گذارن توسعه شهری را قادر می سازد تا راهبردهایی‬
‫همسو با نیازها و انتظارات واقعی شهروندان بردارند .‬
‫باید پذیرفت که برای بهره گیری سیاست گذاران و مدیران شهری از سرمایه های انسانی شهر بایستی اعتماد و عالقه شهروندان‬
‫را به حوزه توسعه شهر جلب نمود لذا ایجاد فرصت اثر بخشی به شهروند از طریق ایجاد دمکراسی شهری یکی از مهمترین‬
‫خدمات برای زمینه سازی تحقق شهر هوشمند در بجستان و یا سایر شهرهای جویای توسعه پایدار می باشد .‬
‫تبدیل بجستان به یک شهر دانش محور یک اولویت مهم در عرصه توسعه پایدار است زیرا دانش در یک شهر به معنی اطالعات‬
‫جمعآوری شدهای است که به منظور تجزیه و تحلیل و شناخت عملکردها در آن شهر مورد استفاده قرار میگیرد و هر قدر این‬
‫اطالعات صحیح تر و موثق تر باشد، ارزیابیهای به عمل آمده قابل اعتماد تر خواهند بود و به محض آنکه یک شهر قدم های‬
‫مؤثری را از داده ها به سوی اطالعات بر میدارد ، فرایندهای تصمیمگیری ، ساختار مدیریتی و روش های انجام کار در آن شهر‬
‫متحول می شوند ؛ چرا که اساساً تبدیل دادهها به اطالعات نیازمند دانایی و دانش است و این فرایند در سراسر جهان با سرعت‬
‫هر چه تمام تر در جریان است و برای توسعه موازی با سایر شهرهای جهان باید به بهره گیری از دانش سازنده در عرصه توسعه‬
‫شهری پرداخت .‬
‫یک موضوع مهم و قابل توجه در حوزه شهر هوشمند موضوع پیشآگاهی است که در گذشته آنرا علم غیب می نامیدند. پیش‬
‫آگاهی امروزه در تصمیمگیری مدیران یک شهر هوشمند نقشی حیاتی دارد و مستلزم برخورداری از دادههای درست و منطقی‬
‫است که این داده ها با بهره گیری از سنسورهای انسانی و الکترونیک در شهر هوشمند قابل به جمع آوری می باشند . البته‬
‫شاید مهمترین مساله در شهر های امروز موضوع چگونگی سرمایهگذاری و صرف بودجه باشد که دانش به عنوان یک سرمایه‬
‫محل مصرف خود را از قبل مشخص ساخته است یعنی پیشرفت و توسعه شهر .‬
‫آنچه در این یادداشت ارائه گردید خالصه ای از مفاهیم و گامهای ابتدایی برای تحقق یک شهر هوشمند در ایران می باشد که‬
‫در راستای تنویر افکار عمومی از جمله کارشناسان و نخبگان شهرهای کشور ارائه گردید .‬
‫لزوم نگارش و نشر این یادداشت از آنجایی ضرورت پیدا می کنند که متاسفانه بدلیل نبود یک مدل ایرانی- اسالمی از نگاه‬
‫بسیاری از کارشناسان حوزه های مدیریت شهری برای ایجاد شهر هوشمند بایستی با خرید و استفاده از تجهیزات گران قیمت‬
‫در حوزه های گوناگون از جمله ‪ ، ICT‬شهر هوشمند را ایجاد نمود اما در واقع شهر هوشمند در فازهای اولیه خود بیش از هر‬
‫چیزی نیاز به جلب اعتماد و مشارکت شهروندان در ساختارهای متنوع مدیریت شهری دارد ، لذا مدل شهر بجستان می تواند‬
‫در آینده ای نزدیک الگویی مناسب برای ایجاد شهر های هوشمند در ایران و منطقه خاورمیانه گردد .‬

‫...‬
‫إِنَّمَا إِلَهُکُمُ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَسِعَ کُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا .‬

‫موفق و پیروز و سربلند باشید‬

‫شماره تماس : 09119263367‬

‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬

‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬

More Related Content

Similar to راهنمای ایجاد شهر هوشمند در ایران

A story of a successful startup
A story of a successful startupA story of a successful startup
A story of a successful startupMaryam Seyedjavadi
 
مقاله بازآفرینی بازار
مقاله بازآفرینی بازارمقاله بازآفرینی بازار
مقاله بازآفرینی بازارSeyedhadi Purreza
 
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازیsaeedeh jahani
 
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگری
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگریدانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگری
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگریalighobyshavi
 
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)Dr. Farideh Mashayekh
 
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادان
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادانبررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادان
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادانMajid Zavari
 
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سوم
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سومبنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سوم
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سومAidin Azari
 
(IOT app) اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی
(IOT app)  اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی(IOT app)  اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی
(IOT app) اینترنت اشیا و حوزه های کاربردیMajid Moradnouri
 
Knowledge Management and Libraries
Knowledge Management and LibrariesKnowledge Management and Libraries
Knowledge Management and Librariesfarajpahlou
 
New microsoft power point presentation
New microsoft power point presentationNew microsoft power point presentation
New microsoft power point presentationLampesht
 
Mabani modiriat
Mabani modiriatMabani modiriat
Mabani modiriatLampesht
 
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاین
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلایندولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاین
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاینabbas ahmadi
 
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیعوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیHassan Najafi
 

Similar to راهنمای ایجاد شهر هوشمند در ایران (18)

A story of a successful startup
A story of a successful startupA story of a successful startup
A story of a successful startup
 
مقاله بازآفرینی بازار
مقاله بازآفرینی بازارمقاله بازآفرینی بازار
مقاله بازآفرینی بازار
 
FabCityIran
FabCityIranFabCityIran
FabCityIran
 
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی
20کیفیت زندگی در عصر فضای مجازی
 
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگری
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگریدانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگری
دانلود مقاله انگلیسی به فارسی گردشگری
 
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)
چه کسی از اخلاق رایانشی سود می‌برد؟ (با تاکید بر شهرهای هوشمند)
 
report
reportreport
report
 
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادان
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادانبررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادان
بررسی کارکرد صنایع خلاق در توسعه اقتصادی کشورها. مطالعه موردی گردشگری آبادان
 
کاربردِ فرهنگ
کاربردِ فرهنگکاربردِ فرهنگ
کاربردِ فرهنگ
 
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سوم
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سومبنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سوم
بنیان های دولت دیجیتالی; رهبری و مدیریت در عصر دیجیتال - فصل سوم
 
(IOT app) اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی
(IOT app)  اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی(IOT app)  اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی
(IOT app) اینترنت اشیا و حوزه های کاربردی
 
Knowledge Management and Libraries
Knowledge Management and LibrariesKnowledge Management and Libraries
Knowledge Management and Libraries
 
New microsoft power point presentation
New microsoft power point presentationNew microsoft power point presentation
New microsoft power point presentation
 
Develop
DevelopDevelop
Develop
 
Mabani modiriat
Mabani modiriatMabani modiriat
Mabani modiriat
 
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاین
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلایندولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاین
دولت الکترونیک ونقش آن در خرده فروشی آنلاین
 
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسیعوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
عوامل جامعه شناختی مؤثر در طراحی برنامه درسی
 
hawinweb.pdf
hawinweb.pdfhawinweb.pdf
hawinweb.pdf
 

راهنمای ایجاد شهر هوشمند در ایران

  • 1. ‫هو النور‬ ‫چگونه یک شهر هوشمند داشته باشیم ؟‬ ‫بررسی مفاهیم اولیه شهر هوشمند اسالمی‬ ‫مهندس نوید کمالی‬ ‫سرپرست مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان‬ ‫‪www.nKamali.ir‬‬
  • 2. ‫چگونه یک شهر هوشمند ایرانی داشته باشیم ؟‬ ‫{بررسی چگونگی ایجاد نخستین شهر هوشمند ایرانی با محوریت شهر بجستان}‬ ‫منطقه خاورمیانه و بطور خاص در کشور ما استان خراسان رضوی با توجه به اقلیم آب و هوایی خاص خود و درک تمام‬ ‫محدودیتهای جغرافیایی و محیطی سالهاست که مدیران شهری را بر آن داشته تا به نوعی روند خدمت رسانی به ساکنین این‬ ‫خطه مقدس را تسهیل نمایند ، البته این فرایند عملی است که با یک همت و مشارکت عمومی در بدنه دولت عزیز و شهروندان‬ ‫این خطه مهیا خواهد شد .‬ ‫اهمیت موضوع توسعه پایدار ما را بر آن داشت تا در طی سالهای اخیر و با مطالعه و بهره گیری از اندیشه های اساتید مطرح‬ ‫داخلی و خارجی از جمله دکتر علی اکبر جاللی بنیانگذار مفاهیم توسعه مبتنی بر فناوری اطالعات در ایران و پروفسور رودلف‬ ‫گیفینجر مدیر پروژه شهرهای هوشمند اتحادیه اروپا و بررسی مدلهای موفق توسعه جهانی از چین و کره تا هندوستان و آمریکای‬ ‫جنوبی تمام آ نچه را که می توان با قالب فرهنگی و اجتماعی کشور همسو نمود و به مردم ارائه داد انتخاب نماییم .‬ ‫در طی این سالها تجربیات موفق در حوزه های گوناگون مرتبط با مفهوم توسعه پایدار ما را قادر به تولید مدلی نوین از توسعه‬ ‫برای محرومیت زدایی از مناطق کمتر توسعه یافته خراسان عزیز نمود که شهر بجستان در این بین به دلیل وجود نخبگان بومی‬ ‫در حوزه های مدیریت شهری از جمله شورای اسالمی گام نخست ما در ایجاد فرایند نوین توسعه و محرومیت زدایی در حوزه‬ ‫شهر است .‬ ‫شهرستان بجستان به مرکزیت شهر بجستان در فاصله ۲۷۸ کیلومتری جنوب غربی مشهد با مساحتی بالغ بر ۳۳۷۰ کیلومتر‬ ‫مربع از نظر موقعیت در طول جغرافیایی ۰۳ درجه و ۳۰ دقیقه در ارتفاع ۳۲۸۳ متری از سطح دریا واقع گردیده است و اقتصاد‬ ‫آن غالبا مبتنی بر کشاورزی و منابع طبیعی از جمله انار ، زعفران و معادن سنگ می باشد .‬ ‫در طی سالهای اخیر با توجه به خشکسالی های پی در پی و کاهش سطح درآمد خانوارهای روستایی ، مهاجرت از روستاها به‬ ‫شهرها شدت یافته است و این جمعیت عالوه بر طلب کردن امکانات همسان با ساکنین بومی شهرها ، نیاز به درآمد و اشتغال‬ ‫کافی دارند که این مساله در کنار سایر مشکالت مدیریت شهری بار سنگینی را بر دوش مدیران شهر ایجاد می نماید .‬ ‫البته باید توجه داشت که به طور کلی در افق 7072 بیش از 70% در صد جمعیت جهان ساکن شهرها خواند بود لذا بایستی از‬ ‫هم اکنون برای توسعه شهرهای کمتر توسعه یافته برنامه ریزی نمود .‬ ‫شهر بجستان با پیشینه چند صد ساله خود همیشه بخشی از تاریخ منطقه مرکزی خراسان بزرگ بوده است و توانسته است در‬ ‫طول صدها سال با توجه به کمبود منابع حیاتی از جمله آب با مدیریت صحیح منابع ، حیات خود را حفظ نموده و آن را توسعه‬ ‫بخشد بطوری که هم اکنون نیز بجستان به عنوان یکی از قطب تولید و صادرات انار و زعفران در سطح منطقه و جهان شناخته‬ ‫می شود .‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
  • 3. ‫امروزه در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری مدلهای متنوع و مختلفی وجود دارند که هریک در موارد خاص کاربرد و کارکردی‬ ‫ویژه دارند بطور مثال شهر اکولوژیک یا ‪ ecoCity‬مدلی است که منجر به شکل گیری شهرهای سازگار با محیط زیست می‬ ‫شود اما با توجه به نوع خاص زیرساختها و نیازهای شهرهای کمتر توسعه یافته مدل نوین توسعه شهری به نام شهر هوشمند یا‬ ‫‪ Smart City‬مناسب ترین مدل برای توسعه شهر بجستان تشخیص داده شد زیرا برای پیاده سازی هر مدل و الگو نیاز به‬ ‫زیرساختهایی اولیه است که وجود آنها برای تحقق هر مدل توسعه الزامی است .‬ ‫در تعریف مدل شهر هوشمند باید در ابتدا به بیان تاریخچه کوتاهی از مباحث بنیادی و شکل دهنده آن پرداخت لذا برای اطالع‬ ‫عموم شهروندان ، مخاطبین دانشگاهی و متخصصین در حوزه های فناوری اطالعات و ارتباطات و برنامه ریزی شهری بطور‬ ‫خالصه به آن می پردازیم .‬ ‫رشد شهر نشینی در دهه های اخیر در کنار رشد فناوری های اطالعاتی و ارتباطی جامعه ملل و متفکرین جهانی را در سالهای‬ ‫پایانی دهه 70 و اوایل دهه 70 میالدی بر آن داشت تا به تفکر در باب تغییر و تحول الگوهای نظام های مدیریتی و خدماتی‬ ‫چه در سطح دولتهای ملی و چه دولتهای محلی بپردازند .‬ ‫از این رو در دهه 76 میالدی مفهوم جامعه اطالعاتی یا ‪ Information Society‬وارد ادبیات سران و متفکرین جهان شد.‬ ‫در تعریف جامعه اطالعاتی باید مبنای آن را که بهره گیری از فناوری اطالعات و ارتباطات (‪ )ICT‬به عنوان زیربنا و ارتباط دهنده‬ ‫دولت و ملت است در نظر داشت و سپس به دنبال تعریف مشخص و جامع گشت .‬ ‫امروزه اکثر نظریه پردازان بر این نکته توافق دارند که جامعه اطالعاتی حاصل تغییراتی است که از دهه ۳۷۷۳ شروع شد و امروزه‬ ‫طرز کار جوامع را از بنیاد متحول کرده است. برخی افراد نظیر آنتونیو نگری جامعه اطالعاتی را جامعه ای توصیف کرده اند که‬ ‫مردم آن فعالیت غیرمادی انجام می دهند که اشاره به تولید دانش و فرهنگ دارد اما مشکلی که این تعریف دارد این است که‬ ‫پایه های مادی و صنعتی جامعه را نادیده می گیرد. هر چند که این مدل به مساله کارگران اشاره می کند و این که چه مقدار‬ ‫جامعه به نیروهای خالق نیاز دارد.‬ ‫با نگاهی به تعاریف قبل و اهمیت تکیه بر دانش ، جامعه ژاپن یکی از بهترین نمونه ها برای یک جامعه اطالعاتی است زیرا جامعه‬ ‫اطالعاتی جامعه ای است که در آن کیفیت زندگی، گستره گوناگونی اجتماعی و توسعه اقتصادی و به طور روز افزون به اطالعات‬ ‫و بهره وری از آن متکی باشد جامعه اطالعاتی می گویند.‬ ‫بر این اساس، جوامع باید بر مبنای ضرورت آینده نگری ارتباطات ، به سوی تحقق جامعة اطالعاتی حرکت کنند. این آینده‬ ‫نگری باید مبتنی بر تقویت پژوهشهای عالمانه باشد. زیرا از طریق پژوهش و نتایج آن است که میتوان به سیاستگذاری و‬ ‫برنامهریزی هدفمند رسید و به هدفهای جامعة اطالعاتی نایل شد.‬ ‫دکتر ویلیام مارتین جامعه اطالعاتی را اینگونه تعریف می کند: " جامعه اطالعاتی جامعه ای که در آن کیفیت زندگی، همانند‬ ‫چشم اندازهای تحول اجتماعی و توسعة اقتصادی، به میزان رو به تزایدی به اطالعات و بهره وری از آن وابسته شده است . "‬ ‫البته در در سند مصوب شورای عالی اطالع رسانی در تعریف جامعه اطالعاتی اینگونه آمده است که : " جامعه اطالعاتی یکپارچه،‬ ‫تبلوری مجدد از کلیه فرایندهای متعارف و سنتی اجتماعی نظیر کسب، کار، آموزش و ... و حتی فعالیتهای شخصی نظیر‬ ‫تفریحات و امثالهم در قالبی نوین با استفاده از فناوری ارتباطات و اطالعات است. "‬ ‫تعریف آرمانی جامعه اطالعاتی در پاسخ به تهدیدی که امروزه شکاف اطالعاتی نامیده می شود امروزه نا کارآمد جلوه می کند‬ ‫زیرا تحقق جامعه اطالعاتی به شکل مشخصی وابسته به زیرساختهای فناوری اطالعاتی و ارتباطی (‪ )ICT‬است و هر چه یک‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
  • 4. ‫کشور و یا منطقه به زیرساختهای کمتری دسترسی داشته باشد نسبت به سایر کشورها و مناطق به اطالعات کمتری دسترسی‬ ‫خواهد داشت و این محدودیت ها زمینه ساز مصائب فرهنگی و علمی مختلفی از جمله تهاجم فرهنگی و مهاجرت نخبگان خواهد‬ ‫شد .‬ ‫از نگاهی دیگر جامعه اطالعاتی تنها تممین کننده دسترسی به داده های خام یعنی اطالعات است و نوع اطالعات و کارکرد آن‬ ‫در این مدل تعریفی ندارد !‬ ‫بطور مثال اگر تا پیش از این دسترسی به مطالب علمی و خبری با مشکل و هزینه باال امکان پذیر بود ، امروزه افراد از طریق‬ ‫شبکه جهانی اینترنت در کمتر از چند ثانیه با میلیونها محتوای مختلف روبرو می گردند که شامل محتوای مثبت و منفی است‬ ‫و فرد را با تردید در انتخاب محتوا روبرو می سازد .‬ ‫متاسفانه برآوردها مراکز مطالعاتی جهان مشخص ساخته است که 9/1 محتوای منتشر شده در فمای جامعه اطالعاتی و اینترنت‬ ‫بی اعتبار و نادرست هستند ، از این رو متفکرین و جامعه شناسان جامعه ملل (‪ )UN‬در پی تعریف مدلی کارآمد برای بهره گیری‬ ‫درست و اثر بخش از جامعه اطالعاتی برآمدند . از این رو باید پذیرفت که اطالعات تنها داده خام و ماده اولیه برای تولید دانش‬ ‫است ، لذا باید ساختاری برای تهیه دانش و بهره گیری از آن در جامعه ایجاد کرد .‬ ‫در اواخر دهه 76 میالدی مدل جامعه دانش محور ( ‪ ) Knowledge Society‬به عنوان آرمانشهر جوامع انسانی تعریف گشت‬ ‫، جامعه دانش محور عبارت است از جامعه ای که دانایی در کلیه شئونات و جنبه های آن جریان دارد و این جریان دانش یا‬ ‫اطالعات است که بسترسازی تصمیمگیری های مختلف در عرصه های مختلف جامعه را بر عهده دارد. در واقع دانش را می توان‬ ‫به شکل یک شبکه آب زیرزمینی تشبیه کرد که سبب ایجاد و بقای آن چیزی میشود که ما بر روی زمین از آن به عنوان حیات‬ ‫یاد میکنیم.‬ ‫به عقیده متفکرین جامعه ملل ، دانایی زیربنای جامعه نوین و آرمانشهر انسانی است و هر کسی که به نحوی با دانایی سر و کار‬ ‫دارد جزء سازندگان این جامعه محسوب میشود که دقیقا این نوع ساختار منطبق بر آموزه های اسالمی است بطوری که می‬ ‫توان جامعه دانش محور را در حقیقت یک جامعه الهی نامید .‬ ‫حتی خداوند نیز یکایک پیامبران از جمله پیغمبر خاتم (ص) را به عنوان معماران جوامع نوین بشری به خواندن ، آموختن و‬ ‫آموزش دادن تشویق نموده است و آن را از وظایف مهم آنها برشمرده است ، البته رهبر حکیم انقالب (حفظه اهلل) نیز بارها در‬ ‫دیدارها و سخنرانیهای خود در جمع مسئولین و دانشمندان ایران و جهان به اهمیت علم محوری در سطوح مدیریتی و اجرایی‬ ‫کشور تاکید کرده اند و آن را الزمه ادامه حرکت پرشتاب و رو به جلوی انقالب و تحقق آرمانشهر اسالمی نامیده اند .‬ ‫از این رو باید توجه داشت برای مدیریت صحیح منابع و رهایی از اقتصاد تک محصولی و تحقق آرمانشهر حیات طیبه باید‬ ‫دانشگران و اهل علم در جایگاه درست خودشان قرا گیرند که نتیجه آن شکل گیری مفهوم الهی زندگی پاک در قالب شهر‬ ‫هوشمند خواهد شد .‬ ‫برای پیاده سازی مدل جامعه دانش محور نیاز به ابزار است ، لذا شهر هوشمند یک ابزار برای تحقق جامعه دانش محور در سطح‬ ‫جوامع شهری است . در تعریف شهر هوشمند می توان تعاریف مختلفی را ارائه داد اما غالب تعاریف بدلیل جدید بودن این مفهوم‬ ‫و عدم آشنایی کارشناسان با پس زمینه فکری آن و صرفا ترجمه محور عمل کردن ، ناکامل و ناصحیح ارائه شده اند .‬ ‫بطور مثال در تعاریف مختلف شهر هوشمند را یک شهر الکترونیکی نامیده اند که در 92 ساعت شبانه روز قادر به ارائه خدمات‬ ‫به شهروندان است ، اما این تعریف بیشتر سازگار با ذات جامعه اطالعاتی و شهر های الکترونیکی سرویس محور می باشد .‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
  • 5. ‫با توجه به بنیان های سازنده شهر هوشمند ، برای ارائه یک تعریف جامع باید 2 بعد سازنده شهر هوشمند را در نظر داشت :‬ ‫1) دانش‬ ‫2) منبع تولید دانش‬ ‫دانش آن چیزی است که منجر به تصمیم گیری در سطوح مدیریتی مختلف شهر می شود و منبع تولید دانش در مدل شهر‬ ‫هوشمند شهروندان و به عبارتی سرمایه های انسانی شهر هستند .‬ ‫از این رو مشخص می گردد که توجه به سرمایه های انسانی (‪ )Human Capitals‬مهمترین ویژگی و شاخصه شهر هوشمند‬ ‫می باشد .‬ ‫م تاسفانه آنچه به اشتباه در منابع مختلف فارسی به عنوان ابعاد شش گانه سازنده شهر هوشمند نقل می شود یک اشتباه غیر‬ ‫علمی و برخواسته از ترجمه منابع تجاری و تبلیغاتی شرکتهای فعال این حوزه می باشد لذا آن ابعاد شش گانه محصوالت و‬ ‫نتیجه تحقق شهر هوشمند هستند و نه جز سازنده آن .‬ ‫در نتیجه آنچه بیان شد زمینه فکری و علمی ، راهبردی است که برای توسعه شهر بجستان و تقویت جنبه های فرهنگی ،‬ ‫اقتصادی و اجتماعی آن در دست انجام است .‬ ‫مجموعه مدیریت عالی شهرستان بجستان از جمله فرمانداری و بخشداری مرکزی و شورای اسالمی بجستان با نظر به اهداف‬ ‫عالی خود در ارتقاء سطح خدمت رسانی به شهروندان برنامه گام به گامی را در دست انجام دارد که مبنی بر ارائه مشارکت‬ ‫همگانی در مدیریت و توسعه بیش از پیش بجستان است .‬ ‫همانگونه که بیان شد جامعه اطالعاتی بستر ارتباطی بین مسئول و شهروند است که امروزه مفهوم دولت الکترونیکی مایحصل‬ ‫آن می باشد و در نتیجه هم میهنان ما از هر جای کشور قادر شده اند از طریق درگاه ‪ iran.ir‬به بیش از 7733 خدمت‬ ‫الکترونیکی بصورت رایگان دسترسی پیدا کنند .‬ ‫خوشبختانه استقبال بی نظیر از راه اندازی اینترنت پرسرعت به عنوان سمبل جامعه اطالعاتی در سطح ایران و بجستان فمای‬ ‫مساعدی را برای پیاده سازی گام به گام شهر هوشمند را مهیا نموده است .‬ ‫به عبارتی فناوری اطالعات و ارتباطات شبکه اولیه را برای ارتباط تعاملی در بجستان ایجاد نموده است ، حال ایجاد ساختار بهره‬ ‫گیری از سرمایه های انسانی اهمیت پیدا می کند .‬ ‫برای پاسخ به این نیاز مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان با هدف بهره گیری از توانمندیهای شهروندان و مجموعه‬ ‫سرمایه های انسانی این شهر و تبدیل شدن به یک واسط جامعه علمی و نخبگان و حوزه مدیریت شهری شکل گرفته است .‬ ‫در بیانی مختصر مرکز پژوهشهای راهبردی شورای اسالمی بجستان یک مرکز دانش محور و مبتنی بر خرد جمعی است که‬ ‫برای جذب و توسعه سرمایه های انسانی شهر در قالب کارگروه ها و کمیسیونهای تخصصی شکل گرفته است و اعماء آن از بین‬ ‫شهروندان و نخبگان جامعه در تخصص های مختلف انتخاب می شوند .‬ ‫از این رو در این مرکز یکایک شهروندان می توانند با ارائه اندیشه ها و دیدگاههای خود در کمیسیون های تخصصی شورای‬ ‫اسالمی و شهرداری را در ارائه بهترین و مطلوب ترین خدمات شهری یاری نمایند .‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
  • 6. ‫لذا برخالف سایر مراکز مطالعاتی و پژوهشی سطح کشور ، مدل مرکز پژوهشهای راهبردی بجستان یک مدل مبتنی بر خرد‬ ‫جمعی است و ایده پردازی در آن محدود به قشر یا طبقه ای خاص نشده است .‬ ‫البته مطمئنا حمور یکایک شهروندان در جلسات از لحاظ فیزیکی به دالیل متعدد از جمله محدودیتهای مکانی و زمانی ، نا‬ ‫ممکن و دشوار خواهد بود اما در این بین فناوری اطالعات و ارتباطات نقش بستر را ایفا خواهد نمود زیرا جامعه اطالعاتی‬ ‫برخواسته از بستر ارتباطات زمینه را برای تعامل شبانه روزی شهروندان و مدیران شهری مهیا نموده است .‬ ‫خو شبختانه در فاز اول پیاده سازی شهر هوشمند ، شاهد تحقق دولت الکترونیک و دولت همراه خواهیم بود و در این مرحله‬ ‫شهروندان قادر خواهند شد بصورت رایگان و در هر ساعت از شبانه روز نظرات و دیدگاههای خود را در حوزه های گوناگون‬ ‫مدیریت شهری به مدیران و مسئولین مربوطه اعالم نمایند و در یک بازه زمانی مشخص پاسخ مناسب را دریافت نمایند .‬ ‫به عبارتی برخالف سایر پروژه های دولت الکترونیکی در سطح ایران و منطقه ، اولین قدم با هدف ایجاد ارتباط مستقیم بین‬ ‫مسئولین و شهروندان برداشته شده است و برای نیل به این هدف از بستر تلفن همراه و فمای مجازی بهره برده می شود .‬ ‫تالش ما برای توسعه ارتباطات شهروند و مسئولین ریشه در جلب اعتماد و مسئولیت پذیری شهروند نسبت به جامعه خود دارد‬ ‫، زیرا برای ساختن و داشتن شهری پایدار نیاز به مشارکت همگانی است و این مشارکت عمومی زمانی شکل می گیرد که شهروند‬ ‫نسبت مسئولین و سیاستگذاران شهر خود اعتماد داشته و خود را در فرایند های توسعه بهتر جامعه خود سهیم بداند .‬ ‫لذا شهر هوشمند برخواسته از یک جامعه دمکراتیک شهری است ، پس اگر بخواهیم دموکراسی شهری را در کوتاهترین عبارت‬ ‫توصیف کنیم باید بگوییم : " دموکراسی شهری عبارت است از همکاری شهروندان با یکدیگر برای رسیدن به مصالح‬ ‫مشترک در یک جامعه شهری " و چنین تعبیری از دموکراسی شهری تا قبل از شکل گیری جامعه هوشمند یک آرمان است‬ ‫لذا در جوامع امروزی الزمه دست یافتن به چنین آرمانی ، شکستن گرایش افراد به جدایی از جامعه و غلبه بر بی میلی عمومی‬ ‫در پرداختن به مسائل و مشکالت مشترک است .‬ ‫شهروندان به عنوان سرمایه های انسانی یک شهر مجموعه ای از تفکرات متنوع و مختلف در حوزه های گوناگون هستند که‬ ‫مایحصل جهت دهی فکری آنها بروز خالقیت و ارائه راه حلهای بدیع برای حل مسائل مدیریت شهری است .‬ ‫لذا اگر نگاهی پژوهشگرانه به مدلهای موفق مدیریت شهری داخل و خارج از کشور داشته باشیم در خواهیم یافت که امر خالقیت‬ ‫چه در مسئولین و چه در شهروندان می تواند زمینه ساز تحول شهری گردد .‬ ‫باید پذیرفت ایجاد شهر خالق و هوشمند تنه ا با مسئولیت پذیری دو سویه شهروندان و مسئولین امکان پذیر است ، یک شهر‬ ‫برای توسعه نیازمند خالقیت و حمور تمام اجزای تشکیل دهنده خود است لذا وجود مرکزی برای ایجاد تعامل بین مسئول و‬ ‫شهروند الزم است .‬ ‫شورای اسالمی بجستان در اولین گام با راه اندازی مرکز ارتباطات مردمی و بهره گیری موثر از سرویس های تحت وب و تلفن‬ ‫همراه و راه اندازی سامانه هایی از جمله ایده شهر ارتباط مستمر و ارزش محوری را با شهروندان که سرمایه های انسانی و‬ ‫گرانبهای شهر هستند برقرار می نماید .‬ ‫سامانه ایده شهر بجستان شهروندان را قادر می سازد تا ایده های نوآورانه خود را که برای بهتر اداره شدن شهر مفید می بینند‬ ‫بالفاصله و به صورت مستقیم از طریق تلفن همراه یا مرکز ارتباطات مردمی به اطالع مدیران و سیاست گذاران شهری برسانند.‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬
  • 7. ‫البته در کنار ایده شهر ، سامانه های افکار سنجی و نظر سنجی سیاست گذارن توسعه شهری را قادر می سازد تا راهبردهایی‬ ‫همسو با نیازها و انتظارات واقعی شهروندان بردارند .‬ ‫باید پذیرفت که برای بهره گیری سیاست گذاران و مدیران شهری از سرمایه های انسانی شهر بایستی اعتماد و عالقه شهروندان‬ ‫را به حوزه توسعه شهر جلب نمود لذا ایجاد فرصت اثر بخشی به شهروند از طریق ایجاد دمکراسی شهری یکی از مهمترین‬ ‫خدمات برای زمینه سازی تحقق شهر هوشمند در بجستان و یا سایر شهرهای جویای توسعه پایدار می باشد .‬ ‫تبدیل بجستان به یک شهر دانش محور یک اولویت مهم در عرصه توسعه پایدار است زیرا دانش در یک شهر به معنی اطالعات‬ ‫جمعآوری شدهای است که به منظور تجزیه و تحلیل و شناخت عملکردها در آن شهر مورد استفاده قرار میگیرد و هر قدر این‬ ‫اطالعات صحیح تر و موثق تر باشد، ارزیابیهای به عمل آمده قابل اعتماد تر خواهند بود و به محض آنکه یک شهر قدم های‬ ‫مؤثری را از داده ها به سوی اطالعات بر میدارد ، فرایندهای تصمیمگیری ، ساختار مدیریتی و روش های انجام کار در آن شهر‬ ‫متحول می شوند ؛ چرا که اساساً تبدیل دادهها به اطالعات نیازمند دانایی و دانش است و این فرایند در سراسر جهان با سرعت‬ ‫هر چه تمام تر در جریان است و برای توسعه موازی با سایر شهرهای جهان باید به بهره گیری از دانش سازنده در عرصه توسعه‬ ‫شهری پرداخت .‬ ‫یک موضوع مهم و قابل توجه در حوزه شهر هوشمند موضوع پیشآگاهی است که در گذشته آنرا علم غیب می نامیدند. پیش‬ ‫آگاهی امروزه در تصمیمگیری مدیران یک شهر هوشمند نقشی حیاتی دارد و مستلزم برخورداری از دادههای درست و منطقی‬ ‫است که این داده ها با بهره گیری از سنسورهای انسانی و الکترونیک در شهر هوشمند قابل به جمع آوری می باشند . البته‬ ‫شاید مهمترین مساله در شهر های امروز موضوع چگونگی سرمایهگذاری و صرف بودجه باشد که دانش به عنوان یک سرمایه‬ ‫محل مصرف خود را از قبل مشخص ساخته است یعنی پیشرفت و توسعه شهر .‬ ‫آنچه در این یادداشت ارائه گردید خالصه ای از مفاهیم و گامهای ابتدایی برای تحقق یک شهر هوشمند در ایران می باشد که‬ ‫در راستای تنویر افکار عمومی از جمله کارشناسان و نخبگان شهرهای کشور ارائه گردید .‬ ‫لزوم نگارش و نشر این یادداشت از آنجایی ضرورت پیدا می کنند که متاسفانه بدلیل نبود یک مدل ایرانی- اسالمی از نگاه‬ ‫بسیاری از کارشناسان حوزه های مدیریت شهری برای ایجاد شهر هوشمند بایستی با خرید و استفاده از تجهیزات گران قیمت‬ ‫در حوزه های گوناگون از جمله ‪ ، ICT‬شهر هوشمند را ایجاد نمود اما در واقع شهر هوشمند در فازهای اولیه خود بیش از هر‬ ‫چیزی نیاز به جلب اعتماد و مشارکت شهروندان در ساختارهای متنوع مدیریت شهری دارد ، لذا مدل شهر بجستان می تواند‬ ‫در آینده ای نزدیک الگویی مناسب برای ایجاد شهر های هوشمند در ایران و منطقه خاورمیانه گردد .‬ ‫...‬ ‫إِنَّمَا إِلَهُکُمُ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَسِعَ کُلَّ شَیْءٍ عِلْمًا .‬ ‫موفق و پیروز و سربلند باشید‬ ‫شماره تماس : 09119263367‬ ‫وب سایت : ‪www.nKamali.ir‬‬ ‫پست الکترونیک : ‪NavidKamali@live.co.uk‬‬