Wat betekent duurzaam maatschappelijk vastgoed? Twee aansprekende voorbeelden worden in de flyer toegelicht.

1. Bevindingen
Maatschappelijk vastgoed en duurzaamheid. Gaan die De sprekers bij deze bijeenkomst waren:
twee zaken samen? Maatschappelijk vastgoed heeft vaak Eric Kuindersma, beleidsadviseur, Waterschap Rivier-
enland
te maken met beperkingen in budget en strikte eisen en
Jurgen van der Heijden, adviseur milieu en omgeving,
randvoorwaarden voor wat betreft functionaliteit. Is het AT Osborne
Zij gaven ieder een inspirerende presentatie als vertrek-
dan nog mogelijk duurzaam te ontwikkelen? punt voor de discussie, elk vanuit een ander gezichtspunt.
AT Osborne heeft op 8 juni 2011 een bijeenkomst ge- Dit document geeft u een samenvatting van de presen-
organiseerd tijdens de Provada. Met de deelnemers is taties, de discussie en de achtergronden.
gediscussieerd over het duurzaam gebruik van
maatschappelijk vastgoed. Dit is gedaan aan de hand van
twee voorbeeldprojecten:
1. Waterschap Rivierenland: een gebouw kun je als
milestone gebruiken in een duurzame ontwikkeling
van een organisatie.
2. Multifunctionele accommodatie Akersloot: met
een duurzame samenwerking kun je een huisvest-
ing creëren die anders niet mogelijk was.
Planet
Profit
People
Maatschappelijk vastgoed Eric Kuidersma (l) in gesprek met Jurgen van der Heijden (r)
Efficient ruimtegebruik
Duurzame ontwikkelingen
Sociale innovatie
Flexwerken
J.F. Kennedylaan 100 3741 EH Baarn T 035 543 43 43 E info@atosborne.nl W www.atosborne.nl

2. Inleiding
Duurzaam maatschappelijk vastgoed. Een mooie kreet
maar wat wordt hier onder verstaan? We belichten het
begrip vanuit twee invalshoeken.
Vanuit het gebouw (voorbeeld 1, Tiel) beredeneerd, bete-
kent duurzaam dat er duurzame materialen zijn gebruikt,
dat het gebouw een lange levensduur heeft en dat het
flexibel is zodat het voor meerdere doeleinden benut kan
worden. Daar komt bij dat een duurzaam gebouw de ge-
bruikersinnovatie kan stimuleren. De medewerkers komen
op ideeën door de nieuwe omgeving.
Vanuit de sociale invalshoek (voorbeeld 2, Akersloot) bete-
Voorbeeld 1:
kent duurzaam dat partijen meer kwaliteit kunnen bieden Waterschap Rivierenland in Tiel
In maart 2007 heeft Waterschap Rivierenland te Tiel een
door met elkaar samen te werken en dat er meerwaarde
nieuw gebouw in gebruik genomen. Het gebouw heeft
ontstaat wanneer de partijen onder een dak opereren. een duurzaam karakter. Dit komt onder andere tot uiting
in:
Deze duurzame ontwikkelingen kunnen beschreven wor- Binnenklimaat
den aan de hand van de drie elementen People—Planet— Toiletten en regenwater
Profit (zie hieronder).
Recycling
People planet profit Buitenterrein
(bron: wikipedia) Efficiënt ruimtegebruik
People Planet Profit (ook wel: de 3 P’s) is een term uit de Het Waterschap wil een voorbeeldfunctie zijn voor andere
duurzame ontwikkeling. Het staat voor de drie elemen- non-profitorganisaties. Het duurzame karakter beperkt
zich niet tot het gebouw, maar komt ook tot uiting in de
ten, people (mensen), planet (planeet/milieu) en profit
nieuwe werkwijze. Met name het speerpunt efficiënt
(opbrengst/winst), die in een harmonieuze wijze ruimtegebruik heeft invloed op de werkwijze gehad. Zo is
gecombineerd dienen te worden. De term is bedacht flexwerken doorgevoerd, waardoor er minder werkplek-
door Johan Elkington, een consultant op het terrein van ken in de nieuwbouw zijn gerealiseerd dan dat er mede-
duurzame ontwikkeling. werkers zijn. De consequentie is dat niemand een eigen
kamer heeft. Ook de directie niet.
Wanneer de combinatie niet harmonieus is zullen de
Om deze ingrijpende veranderingen door te voeren is het
andere elementen hieronder lijden. Wanneer bijvoor- verkrijgen van draagvlak een voorwaarde. Hierbij geeft
beeld winst te veel prioriteit krijgt, dan zullen mens en Eric Kuindersma de volgende tips:
milieu hiervan de dupe worden, bijvoorbeeld door Maak het management drager van het proces
slechte arbeidsomstandigheid of vernietiging van de Communiceer over de te nemen stappen en start de
natuur. Andersom ziet de slogan ook het winstkenmerk dialoog.
als essentieel onderdeel van ontwikkeling dat niet Organiseer betrokkenheid van de medewerkers en
verwaarloosd dient te worden. breng de partijen samen
Wacht niet op nieuwbouw
People: mensen binnen en buiten de onderneming
Planet: de gevolgen voor het (leef)milieu Tot slot geeft Eric aan dat de medewerkers trots zijn op
Profit: de voortbrenging en economische effecten hun kantoor en dat dit de beste PR is om de voorbeeld-
van goederen en diensten. Deze benadering levert functie uit te dragen. Voor meer informatie kijk op:
lange termijn winst op voor ondernemers en www.waterschaprivierenland.nl
maatschappij”
“In hoeverre matchen vaak mooie ontwerpplannen van “De houding van de gebouw-eigenaar is cruciaal bij het
een architect met het daadwerkelijk gebruik van een verduurzamen van bestaand vastgoed.”
pand, en waar botsen deze?”
W. Kreukniet, projectleider huisvesting Agentschap NL
T. Bakker, facility manager WNF Zeist Utrecht

3. Voorbeeld 2:
Multifunctionele accommodatie, Akersloot Bevindingen
Vanuit het sociale aspect is in Akersloot een nieuwe huis- Naar aanleiding van de discussies die volgden op de
vesting ontstaan waarin drie maatschappelijke functies presentaties, hieronder de bevindingen:
elkaar versterken: de bibliotheek, de Johannesschool en de Veel instanties willen graag meer met duurzaam
vereniging Oud-Akersloot. gebruik maar weten niet hoe ze dit concreet moeten
oppakken.
De kosten per maatschappelijke functie gaan zo omlaag en De profitsector beoordeelt het vastgoed veelal op basis
de kwaliteit en service die je kunt bieden gaan omhoog. van de financiële waarde, de non-profit sector
Zoals: beoordeelt het vastgoed eerder op functionele waarde.
Besparing op m2 gebouw Een huurder die in het bestaande pand duurzame maat-
Meer aanloop regelen wil doorvoeren wil hiervoor beloond
worden met een lagere huurprijs. Dit betekent in veel
Kennis overdracht
gevallen dat de eigenaar een investering moet doen.
Toevallige kans op ontmoeting Dit is voor de eigenaar niet altijd financieel voordelig.
De functies worden een dieper onderdeel van de ge- Een dilemma. Toch is er een oplossing denkbaar wan-
meenschap. neer huurder en eigenaar hier afspraken over maken.
Duurzaam gebruik kan het imago van een organisatie
Een combinatie als deze kan vaak pas gerealiseerd worden versterken.
door een verhuizing of door te bouwen. Veelal zal er dus Gedrag veranderen betekent dat de cultuur en de men-
eerst een huisvestingsvraagstuk zijn. taliteit moeten veranderen.
Gebruikersinnovatie is zeer krachtig.
Maria Sabel (bibliothecaresse): Een sociale innovatie kan resulteren in een nieuwe
“Samenwerken is bundelen van krachten. Samenwerken is huisvesting. Andersom geldt ook dat een nieuw ge-
niet primair ’wat gaat ons dat kosten’. We moeten juist bouw gebruikersinnovatie kan stimuleren.
gaan denken ‘wat gaat ons dat opleveren’.” Een mooi voorbeeld van gebruikersinnovatie is seats-
to-share (www.seats2share.nl).
Jurgen van der Heijden: “Het leergeld levert wat op: door- Deelnemer aan de discussie is de gemeente Oss. Daar
dat verschillende partijen elkaar leren kennen komt men zijn flexibele werkplekken die door ambtenaren van
steeds weer op nieuwe ideeën.” bijvoorbeeld andere gemeenten kunnen worden gere-
serveerd.
Hieronder de weblink naar de film:
http://www.youtube.com/watch?v=JEHCrKvsj_o

4. Aanbevelingen & inspiratie Jurgen van der Heijden:
In een uur tijd zijn veel onderwerpen over duurzaam ge- “Functiecombinatie begint met meervoudig ruimte-
bruik van maatschappelijk vastgoed aan de orde geweest. gebruik, maar gaat een stap verder. Meervoudig ruimte-
Er zijn sprekende voorbeelden gegeven maar de praktijk is gebruik is enkel kosten delen door een ruimte voor twee
ook weerbarstig. Er is nog een lange weg te gaan en kant- of meer functies te gebruiken. Functiecombinatie begint
en-klare oplossingen zijn niet voorhanden. Als opsteker met die kostendeling, maar heeft ook een inkomstenkant.
willen we u de volgende ‘oneliners’ meegeven. Twee of meer functies maken elkaar beter in combinatie,
bijvoorbeeld kinderopvang en sport, die elkaar versterken.
“Duurzame huisvesting kan een mijlpaal zijn in het duurza- Voor hetzelfde geld heb je dan meer kwaliteit, of je kunt
me denken en gedrag van een organisatie”. zelfs meer gaan verdienen”.
Eric Kuindersma:
“Met een duurzame samenwerking kun je een huisvesting
“Duurzaamheid en Het Nieuwe Werken zijn op dit
creëren die anders niet mogelijk was.”
moment hot items. Als leiding van een organisatie wil je
daar graag in meegaan. Maar let op de motivatie waarom
“Er wordt veel over duurzaamheid gesproken maar succes-
je het wilt. Het moet uit jezelf komen en inspireren. Ga je
volle en aansprekende voorbeelden van duurzame huis-
als organisatie alleen maar mee met de hype, dan loop je
vesting in het maatschappelijk vastgoed zijn beperkt. Toch
het risico tot de groep te gaan horen die zegt: Zie je
zijn er mooie initiatieven opgestart zoals seats-to-share.”
wel…..het werkt niet.”
Meer weten?
Wilt u meer weten over dit onderwerp of heeft u vragen
naar aanleiding van dit verslag, dan kunt u contact opne-
men met Hilco Witteveen (hwi@atosborne.nl) of Marjolijn
Kroon (mkr@atosborne.nl).
Of bezoek onze website: www.atosborne.nl.