An outline for a design mentality / a research into engagement & circumstance

1. DESIGN FOR
CIRCUMSTANCE &
SYSTEMS OF
ENGAGEMENT
MARVIN
FERNANDES

4. DESIGN FOR
CIRCUMSTANCE &
SYSTEMS OF
ENGAGEMENT
“sharing is the new multiplying”
MARVIN
FERNANDES

5. united
nature
Design For Circumstance
& (systems of) Engagement
Copyright Marvin Fernandes
Amsterdam 2012 I
I Design For Circumstance & (systems of) Engagement van MA Ing. M. Fernandes is in
licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen
3.0 Unported licentie.Gebaseerd op een werk op unitednature.nl/paper/designforcircumstanceandsys-
temsofengagement.pdf. Toestemming met betrekking tot rechten die niet onder deze licentie vallen
zijn beschikbaar voor © 2012 NL Copyright Wetgeving Alle Rechten voorbehouden.

6. Dit essay is opgedragen aan
Yarella Moendir, Dick Swart; ook mij
wacht een nieuwe uitdaging; Fat Fred-
dy en aan ‘hoop’ voor een generatie.

7. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE &
(SYSTEMS OF) ENGAGEMENT
“sharing is the new multiplying”
by
Marvin Fernandes
Ing. Interaction Design, HKU / KMT ‘89
SUBMITTED IN PARTIAL FULFILMENT
OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF:
MASTER OF ART IN DESIGN
In the Faculty of Visual Art and Design
Pathway: Editorial Design
© Marvin Fernandes, 2012
Utrecht Graduate School
of Visual Art and Design (maHKU), the Netherlands
accredited by
Open University London
Summer 2012

9. Voorwoord
Van de week werd mijn vriend en ontwerper gebeld vanuit China. Het
bericht luidde als volgt: “Are you white-face? We need white-face for
make Chinese design look pretty”. Een week later zat hij in het vlieg-
tuig onderweg naar een groot Chinees bedrijf, dat in haar honger naar
edelmetaal Afrikaans grondgebied opkoopt per vierkante hectometer.
Dit onderzoek is tot stand gekomen omdat ik me de laatste jaren heb ver-
baasd over de grote verschillen tussen arm en rijk en de werking van de
systemen waarvan mensen zich bedienen om hun leven te organiseren.
Als Interaction Designer ben ik zeer geïnteresseerd in zulke systemen en
ben ik betrokken geweest bij de ontwikkeling van verschillende digitale
systemen voor o.a. banken en telefoonbedrijven. Ik volg de ontwikkelin-
gen in het vakgebied dan ook nauwlettend.
In tegenstelling tot de mentaliteit van ‘meer, groter, mooier en alles voor
onszelf’ leven grote groepen mensen in Afrika volgens een wijsheid die
‘Ubuntu’ heet. Het volgende verhaal van de Braziliaanse filosoof Lia
Diskin sprak me aan en inspireerde mij om meer te weten te komen over
betrokkenheid en samenwerken:
At the Festival of Peace, in Florianopolis, South Brazil, the journalist
and philosopher Lia Diskin related a beautiful and touching story of a
tribe in Africa she called ‘Ubuntu’. She explained how an anthropologist
had been studying the habits and customs of this tribe, and when he
finished his work, had to wait for transportation that would take him to

10. the airport to return home. He’d always been surrounded by the children
of the tribe, so to help pass the time before he left, he proposed a game
for the children to play. He’d bought lots of candy and sweets in the city,
so he put everything in a basket with a beautiful ribbon attached. He
placed it under a solitary tree, and then he called the kids together. He
drew a line on the ground and explained that they should wait behind
the line for his signal. And that when he said “Go!” they should rush
over to the basket, and the first to arrive there would win all the candies.
When he said “Go!” they all unexpectedly held each other’s hands and
ran off towards the tree as a group. Once there, they simply shared the
candy with each other and happily ate it. The anthropologist was very
surprised. He asked them why they had all gone together, especially if
the first one to arrive at the tree could have won everything in the basket
- all the sweets. A young girl simply replied:
“How can one of us be happy if all the others are sad?”
The anthropologist was dumbfounded! For months and months he’d
been studying the tribe, yet it was only now that he really understood
their true essence.
Ubuntu is a traditional African concept and Zulu or Xhosa word for:
“I am because we are.”

11. “
Africans have a thing called ubuntu. It is
about the essence of being human, it is part
of the gift that Africa will give the world. It
embraces hospitality, caring about others, being
willing to go the extra mile for the sake of another.
We believe that a person is a person through other
persons, that my humanity is caught up, bound
up, inextricably, with yours. When I dehuman-
ize you, I inexorably dehumanize myself. The
solitary human being is a contradiction in terms.
Therefore you seek to work for the common good
because your humanity comes into its own in
community, in belonging.”
-- Archbishop Desmond Tutu

13. Summary (English)
At a time when systems and bottom-up forces are playing an important
role in responding to the increase of corporate (top-down) forces, design
based on form or content is no longer as relevant as the context in which
designing takes place. Since the end user appears to feel an urgent need
for the ‘here and now’ these days and there is a high degree of involve-
ment in ‘things that are about to happen’ (leaving no room for inaction),
a different concept of design will need to be developed. What is required
could be called ‘Design for Circumstance’: designing conditions that
will offer the design’s end user an opportunity to convey his or her
engagement with a particular subject and to transform such engagement
into actual action. This requires an approach to design that will lead
to the development of systems that will generate a certain degree of
engagement in the (potential) users of such systems.
In the context of this essay, ‘circumstance’ is defined as an immi-
nent situation or event that facilitates a certain behavior or a certain
action. Taking MacKay’s definition of meaning into consideration,
‘circumstance’ could also be described as ‘a conditional readiness for a
particular behavior’. ‘Design for Circumstance’ can thus be considered
a design that offers its user the affordance to engage in such behavior
or to carry out a particular action, with engagement being a key success
factor. From a social-psychological perspective, Nathalie Ortiz’ research
teaches us that involvement may be understood as a primary necessity
in life. Such engagement results from the combination of meaning and
‘circumstance’.

14. This essay seeks to uncover the features and design traits that both can
contribute to a user (of – social – media and various applications within
the public and private domain) feeling engaged and can enable him or
her to organize with others around a common social objective. How
has the role of the designer changed and what role can a design play in
bringing about changes?
With regard to ‘Design for Circumstance’ three requirements can be
distinguished: 1) designing for what is needed; 2) at the place and time
that it is needed; 3) resulting in necessary behavior or action. The same
requirements are also reflected in the phases that Andrew Blauvelt
employs to describe the history of semiotics (and, in conjunction, the
history of design): the Syntax-period, the Semantics-period and the
Pragmatics-period. Blauvelt’s Pragmatics-phase includes the context
of design. Blauvelt poses that behavior and experience are important
elements of that Pragmatics-period. In addition, he argues in his essay
‘Towards Relational Design’ that the designer should not be considered
the author of a design, but merely the one who allows the user him- or
herself to act creatively within the design. The user thus shares responsi-
bility for the design.
The determining factor with regard to Blauvelt’s Semantics-period is
interpreted by MacKay as the conditional readiness of a community to
take the next step once the right ingredients to take such a step are pres-
ent. Circumstance constitutes one of the main ingredients to enable such
a next step. If we then place circumstance under ‘Context’ in Blauvelt’s
model, ‘design for making designs’ could become ‘designs for making
designs for making things happen.’
In the context of this essay, it is interesting to compare the social
gaming platform ‘FarmVille’ and the real life global transition platform:
‘Transition Town’.
FarmVille is an online platform on which one is intensively involved
(for a shorter or longer time period) in raking a virtual garden. Transi-
tion Town brings people together worldwide in order to transform their
street, village or town into a real garden.
On both platforms a certain degree of ‘engagement’ with a particular
topic is required, creating a social network from the bottom up is

15. essential, and sharing and trust play a significant role in the platform’s
social interaction. The ‘bottom-up’ phenomenon is of particular topical
importance, since this form of ‘engagement-facilitation’ plays a major
role within social media today.
Transition Town initiated what is now commonly known as ‘transition
initiatives’ - a term that stems from the scientific research into ‘Peak
Oil’. One of the main features of the ideology of Transition Town is
‘resilience’: the ability of a system to absorb disruption and to reor-
ganize in response to changes, so that essentially the same function,
structure, identity and feedbacks remain in place. The combination of
the most important engagement factors from Transition Town with the
eight “Rules for Engagement’ as they apply to FarmVille, suggests a list
of factors that could be generally applicable to the design of ‘Systems
of Engagement” (see page 13). In addition, design-related literature
offers several other instruments that may be of interest for the ‘Design
for Circumstance & Systems of Engagement’ (see page 14). Finally, the
Community Round Table’s Community Management Model makes it
possible to determine the stage at which a community finds itself with
respect to a design or project.
Circumstances are often presented as fact, but can be foregrounded or
augmented. The instruments that Gene Sharp uses to this end can offer
an extensive pallet of tools for a ‘Designer for Circumstance & Engage-
ment’. For this reason, Sharp’s list of ‘198 Methods of Non-violent
Action’ has been included in this essay in its entirety.

17. Samenvatting
In een tijd waarin systemen en bottom-up krachten een belangrijke rol
spelen, omdat corporate (top-down) krachten ook steeds meer toene-
men, is het ontwerpen voor vorm of inhoud niet langer zo relevant als
de context waarbinnen we ontwerpen. Nu er bij de eindgebruiker een
dringende behoefte lijkt te zijn aan het ‘hier en nu’ en er een grote mate
van betrokkenheid bestaat bij ‘zaken die op het punt staan te gebeuren’ (en
waarbij niet handelen geen optie is), zal er een andere visie op ontwerpen
moeten worden ontwikkeld. Er is derhalve een noodzaak voor ‘Design
for Circumstance’: ontwerpen voor omstandigheden die de eindgebruiker
ervan de mogelijkheid bieden om zijn/haar betrokkenheid bij een bepaald
onderwerp gestalte te geven of in actie om te zetten. Dit vraagt om een
ontwerpmentaliteit die leidt tot de ontwikkeling van systemen die zulke
betrokkenheid (‘engagement’) veroorzaken bij hen die dergelijke systemen
(gaan) gebruiken.
In het kader van dit essay wordt ‘circumstance’ gedefinieerd als een
ophanden zijnde omstandigheid of gebeurtenis die een bepaald gedrag of
een bepaalde actie faciliteert. MacKay’s definitie van betekenis in beschou-
wing nemende, zou ‘circumstance’ ook omschreven kunnen worden als ‘een
voorwaardelijke bereidheid tot bepaald gedrag’.

18. ‘Design for Circumstance’ kan daarmee gezien worden als een ontwerp dat
de affordance biedt die de gebruiker van het ontwerp in staat stelt om zulk
gedrag te vertonen of om een bepaalde actie tot uitvoer te brengen, waarbij
betrokkenheid een belangrijke succesfactor is. Vanuit een sociaal psycholo-
gisch perspectief leert de studie van Nathalie Ortiz ons dat betrokkenheid
gezien kan worden als een primaire levensbehoefte. Zulke betrokkenheid
ontstaat door de combinatie van betekenis en ‘circumstance’.
In dit essay wordt de vraag gesteld welke factoren en design kenmerken er
toe kunnen bijdragen dat een gebruiker (van – sociale – media en diverse
applicaties in het publieke en privé domein) zich betrokken zal voelen en in
staat wordt gesteld om zich te organiseren rondom een gemeenschappelijk
maatschappelijk doel. Hoe is de rol van de ontwerper veranderd en wat is de
rol die een ontwerp kan spelen in het tot stand brengen van veranderingen?
In ‘Design for Circumstance’ kunnen drie vereisten worden onderscheiden:
1) ontwerpen voor wat nodig is; 2) op het moment dat het nodig is en waar
het nodig is; 3) resulterend in noodzakelijk gedrag of noodzakelijke actie.
Deze vereisten zijn ook terug te zien in de fasen die Andrew Blauvelt
gebruikt om de geschiedenis van de semiotiek (en daarmee in samenhang
de geschiedenis van design) te beschrijven: de Syntax-periode, de Seman-
tics-periode en de Pragmatics-periode. De Pragmatics-fase van Blauvelt
betreft daarbij de context van design. Blauvelt stelt dat gedrag en ervaring
een belangrijk onderdeel zijn van de die Pragmatics-periode. In zijn essay
‘Towards Relational Design’ betoogt hij bovendien dat de ontwerper niet
zozeer de auteur van een ontwerp is, maar degene die de gebruiker in staat
stelt om zelf creatief te handelen binnen het ontwerp. De gebruiker deelt
daarmee de verantwoordelijkheid voor het ontwerp
De bepalende factor met betrekking tot Blauvelt’s Semantics-periode wordt
door MacKay uitgelegd als de voorwaardelijke bereidheid van een gemeen-
schap om een volgende stap te zetten als de juiste ingrediënten hiervoor
aanwezig zijn. Circumstance vormt één van de hoofdingrediënten om een
dergelijke volgende stap te kunnen realiseren. Wanneer we circumstance
vervolgens plaatsen onder ‘Context’ in Blauvelt’s model, dan zou ‘design
for making designs’ kunnen verworden tot: ‘designs for making designs
for making things happen’. In het kader van dit essay is het interessant om
een vergelijking te maken tussen het social gaming platform ‘FarmVille’ en

19. het real life global transition platform ‘Transition Town’. FarmVille is een
online platform waar men voor korte of langere tijd zeer betrokken is bij het
aanharken van een virtueel tuintje. Transition Town brengt mensen wereld-
wijd bij elkaar om hun straat, dorp of stad om te vormen tot een echt tuintje.
Voor beide platforms geldt dat ‘engagement’ een belangrijke rol speelt en
dat het bottom-up opbouwen van een sociaal netwerk essentieel is. Beiden
werken ze ‘vanaf de basis omhoog’, beiden vereisen ze een zekere mate
van betrokkenheid bij een bepaald onderwerp, en bij beiden speelt delen
en vertrouwen een belangrijke rol in de sociale interactie op het platform.
Vooral het fenomeen ‘bottom-up’ is in deze van actueel belang, aangezien
deze vorm van ‘engagement-facilitatie’ een grote rol speelt binnen de
huidige sociale media
Transition Town vormt de oorsprong van wat nu algemeen bekend staat
als ‘transitie initiatieven’ – een term die voorkomt uit het wetenschap-
pelijk onderzoek naar ‘Peak Oil’. Een van de belangrijkste kenmerken
van het gedachtegoed van Transition Town is ‘veerkracht’: het vermogen
van een systeem om verstoring te absorberen en zich tijdens verander-
ingen te reorganiseren, zodat het wezenlijk dezelfde functie, structuur,
identiteit en terugkoppelingen blijft behouden’. Uit de combinatie van de
meest belangrijke engagement factoren van Transition Town met de acht
‘Rules for Engagement’ die van toepassing zijn op FarmVille kan een lijst
worden gedistilleerd die algemeen geldend kan zijn voor het ontwerpen
van ‘Systems of Engagement’ (zie bladzijde 13). Daarnaast biedt literatu-
uronderzoek verschillende andere instrumenten die van belang kunnen zijn
voor ‘Design for Circumstance & Systems of Engagement’ (zie bladzijde
14). Het Community Management-model van de Community Round Table
maakt het tenslotte mogelijk om te meten in welk stadium een gemeenschap
zich bevindt. Dit model kan worden gebruikt om de fase vast te stellen
waarin het ontstaan van een gemeenschap (‘community’) zich bevindt met
betrekking tot een ontwerp of project.
Circumstances zijn vaak een gegeven een feit, maar kunnen worden
benadrukt of vergroot. De instrumenten die Gene Sharp daartoe hanteert
kunnen worden beschouwd als een uitgebreid pallet waar een ‘Designer
for Circumstance & Engagement’ zich van kan bedienen. Sharp’s lijst van
‘198 Methods of non-violent action’ is derhalve integraal opgenomen in dit
rapport.

21. Contents
Voorwoord 7
Summary (English) 11
Samenvatting 15
Aanleiding 21
Inleiding 25
Circumstance & Engagement 27
Designs for Making Things Happen 29
Designs for Making Designs 29
Circumstance, Affordance & Engagement 31
FarmVille & Transition Town 37
Sharing is the new multiplying 37
Wat is FarmVille 40
FarmVille’s 8 Rules of Engagement: 40
Wat is Transition Town 41
FarmVille vs. Transition Town 42
8 Engagement Design Tools 44
Community Management-model 46
Social Media Posting Guide 46
Tools voor ‘Non-violent Action’ 46
Nawoord 51
Project: WeShareChicken 52
Vragen die open blijven 52
Visie op de toekomst 52
Dankwoord 55
Bronnen 57
Bijlagen 58

22. 20 Marvin Fernandes

23. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 21
Aanleiding
We leven in een tijd waar systemen en de werking ervan een steeds
belangrijker rol spelen in de manier waarop ons dagelijks leven en
het samen leven geregeld is. Veel van die systemen zijn ‘top down’
georganiseerd, en werken vanuit het belang van coöperaties. Een
‘tegenbeweging’ die ik meen te ontwaren zijn de ‘bottom-up’ krachten
van uit een samenleving die tracht mee te veren met deze ontwikkeling.
Scott Burnham legt dat uit in zijn essay over systemen en vertrouwen,
samengevat in onderstaande quote.
“
There is increasing evidence that our societal trust - our
social capital - is finding new stores of trust outside of existing
top-down models and is being redefined, perhaps
re-distributed, to numerous micro-communities of trust
created by open systems and peer-driven resources.
The secret to these systems is one of the older human traits
essential for trust – they share”. 1
Dmytri Kleiner 2 onderbouwt de noodzaak van deze verschuiv-
ing naar bottom-up micro-community in zijn essay (Telekommunist 2).
Software ontwikkelaar Matthew P Slater I levert een voorbeeld van hoe
persoonlijke betrokkenheid bij maatschappelijke verandering kunnen
worden verwerkt in de werking van zijn software. Zijn visie op noodza-
kelijke maatschappelijke veranderingen zit versleuteld in de code en
werking van zijn software. Programmeurs reken ik in dit essay zeker tot
de ontwerpers van deze tijd. Slater ontwikkelt, een open platform voor
alternatieve betaalsystemen, Community Forge 3, en reageert daarmee
op de situatie van de huidige bankenproblematiek door een alternatief
open, geldadministratiestyeem aan te bieden dat ruimte biedt voor
“likeminded” om ermee te werken. De bottom-up gedachten van Slater
I Matthew P. Slater, Matslats - Community currency engineer, http://matslats.net/,

24. 22 Marvin Fernandes
en Kleider, kunnen worden verwerkt in functionaliteit van een systeem.
In dit essay ga ik onder hoofdstuk: Designs for Making Things Happen
hier dieper op in.
In het tot stand komen van systemen, is de ontwerper I degene die een
balans moet vinden tussen verschillende belangen en ‘requirements’.
Hij moet aanvoelen en onderzoeken wat de ‘omstandigheden zijn’, waar
de gebruiker klaar voor is, wat er staat te gebeuren. De ontwerper
moet de community samenbrengen en onderhouden. Hij of zij moet de
community voeden en betrekken bij de ontwikkeling van het systeem
en zodoende de gebruiker van het systeem de mogelijkheid bieden om
diens betrokkenheid bij een bepaald onderwerp gestalte te geven of tot
actie om te zetten. De theorie hierover ligt voor een groot deel vast in de
beschrijvingen van Human Computer Interaction Design, User Centered
Design en andere ontwerpbenaderingen die ik heb onderzocht.
I Developer / Architect / Engineer / Designer / Vormgever

25. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 23
Inleiding
Een simpele handeling zoals het aanklikken van een Like-button kan
enorme gevolgen hebben, als er genoeg mensen zijn die to dezelfde actie
overgaan. Grote maten van betrokkenheid bij ‘zaken die op het punt
staan te gebeuren’ worden gefaciliteerd door systemen als Twitter &
Facebook (Tahrir Square 2012, Occupy 2012). De mensheid staat op
dit moment voor enorme grote uitdagingen. De bevolkingsgroei is in
de afgelopen 200 jaar sneller gegroeid dan in de 200.000 jaar ervoor.
De afhankelijkheid van een (afnemende) energiebron (fossiel) en de
tekorten aan voedsel en drinkwater zijn enorm. Volgens Rifkin heeft de
mensheid;
“
nooit voor grotere uitdagingen gestaan” 4
Los van de omvang en de vorm van de uitdaging, is de manier
waarop we op de uitdaging reageren aan het veranderen. Systemen
(bestaande en nieuwe) spelen een rol. De ontwerper kan op zijn beurt
een rol spelen in het ontwerpen van dergelijke systemen. ‘Bottom-up
bewegingen’ als Transition Town (UK) Urban Farming (Detroit) laten
zien hoe het gebruik van nieuwe systemen de betrokkenheid bij ‘verand-
ering van onder op’ faciliteren.
“
Omdat niet handelen geen optie is moet er een andere visie op
ontwerpen worden ontwikkeld.” 5 II
Het voldoet niet meer om producten en diensten te ontwerpen of
inhouden te ontwikkelen vanuit vorm of inhoud. Wat we nodig hebben is
het ontwerpen en ontwerp mentaliteit voor dergelijke omstandigheden.
II
“Everyone on the same page may give us the precious time we need to move into a post
carbon world” (Rifkin)

26. 24 Marvin Fernandes
In mijn onderzoek ben ik op zoek gegaan naar de factoren en designken-
merken die er toe kunnen bijdragen dat een gebruiker (van – sociale
– media en diverse applicaties in het publieke en privé domein) zich
betrokken zal voelen en in staat wordt gesteld om zich te organiseren
rondom een gemeenschappelijk maatschappelijk (sociaal, ecologisch,
cultureel of economisch) doel. Hoe is de rol van de ontwerper veranderd
en wat is de rol die een ontwerp kan spelen in het tot stand brengen
van veranderingen? Hiertoe bestudeerde ik een aantal systemen die
als voorbeeld kunnen dienen, alsook de literatuur met betrekking tot
‘netwerkcultuur’. Daaruit leidde ik principes af die algemeen geldend
kunnen zijn.
De ‘circumstance’ waarmee ik me wil bezig houden heeft een grote
mate van betrokkenheid (engagement) nodig, daarom wil ik met ‘Design
for Circumstance’ een ontwerpmentaliteit aanwakkeren die leidt tot de
ontwikkeling van systemen die ‘engagement’ veroorzaken bij hen die
dergelijke systemen (gaan) gebruiken. Mijn bevindingen zal ik toepas-
sen op het ontwerpproject dat in het verlengde van dit essay komt te
liggen.

27. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 25
Circumstance & Engagement
‘Circumstance’ in dit essay wil ik definiëren als ‘iets dat aan de hand
is’, iets dat op het punt staat te gebeuren een omstandigheid in het ‘nu’.
Design for Circumstance kan gezien worden als design dat faciliterend
opereert voor iets dat staat te gebeuren of moet gebeuren of aan het
gebeuren is. Ik zou het ‘design for something about to happen’ willen
noemen of ‘Design for the Now’. Het mooie van ‘now’ is dat er een
urgentie van uit gaat en dat het altijd ‘nu’ is. Zulke urgentie sluit goed
aan bij het tijdbeeld waarin we leven. Veranderingen en nieuwe toekom-
stperspectieven volgen elkaar zo snel op, dat ik meen te ervaren dat er
een grote behoefte is aan bewustwording van het “hier en nu”. Hoe ont-
werp je voor het “hier en nu”? De mate van betrokkenheid (engagement)
bepaalt ten dele wat er nu belangrijk is, terwijl wat er nu belangrijk is
weer de mate van betrokkenheid bepaalt.
Design for Engagement houdt zich bezig met het ontwerpen van rand-
voorwaarden die gedrag voort brengen waarbij mensen zich betrokken
kunnen voelen, dit kan een belangrijke factor zijn als betrokkenheid
belangrijk is binnen design for circumstance.
Naast dat mensen in een bepaalde omstandigheid en vanuit een bepaalde
perceptie bereid zijn om in actie te komen, kan de omstandigheid zelf
óók elementen in zich dragen die tot een bepaalde actie aanzetten (deze
elementen zijn onlosmakelijke verbonden met de omstandigheid en als
ontwerper moet je die leren herkennen). De psycholoog J.J. Gibson
beschreef het fenomeen ‘Affordance’ als volgt:
“
the quality of an object, or an environment, that allows
an individual to perform an action” 6 I
I
The affordances of the environment are what it offers the animal, what it provides or fur-

28. 26 Marvin Fernandes
Dit concept kreeg later in het domein van Human Computer Interaction
en User Centered Design aanvullende betekenis onder de term ‘Per-
ceived Affordance’ en speelt een belangrijke rol in Systems en Service
Design. Design for Circumstance en Engagement gaat over ontwerpen
voor het stimuleren van bepaald gedrag, in bepaalde omstandigheden,
waarbij betrokkenheid een belangrijke succesfactor is.
‘Design for making designs for making things happen’
Het thema van Andrew Blauvelt’s 7 essay ‘Toward Relational Design’
introduceert de ‘Prosumer’ en luidt hiermee een nieuwe consument in,
als we het idee van de meebepalende ‘Prosumer’ verder door ontwik-
kelen, krijgen we een consument die in actie wil komen en betrokken-
heid wil tonen bij sociale ontwikkeling rondom hedendaagse thema’s die
betrekking hebben op het verbeteren van de wereld. Mijn onderzoek is
niet diep in gegaan op hoe je omstandigheden kunt ontwaren en bestu-
deren. Voor een deel zal intuïtief zijn, het Community Maturity Model
(afb.2) geeft een aantal handvesten als: ‘Luisteren, Meedoen en Samen
Bouwen’.
nishes, either for good or ill. The verb to afford is found in the dictionary, but
the noun affordance is not. I have made it up. I mean by it something that refers to
both the environment and the animal in a way that no existing term does.
It implies the complementarity of the animal and the environment (Gibson 1979, 127).

29. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 27
Designs for Making Things
Happen
De tijd waarin we leven vraagt om directe actie het vraagt niet (alleen)
meer om het beïnvloeden van (koop)gedrag, maar meer en meer om het
aanzetten tot gedrag dat nodig is om als ‘mensheid’ te kunnen overleven.
De ontwerper van vandaag moet helpen bij het beïnvloeden van gedrag
en het ontwerpen voor gedrag en actie.
Designs for Making Designs
Mijn stelling dat het niet meer van deze tijd is om dingen te ontwerpen
voor de vorm of voor de ‘heb’, maar dat het tijd is voor een designmen-
taliteit die zich richt op het ontwerpen voor ‘circumstance’. In ‘Design
for Circumstance’ kunnen drie vereisten worden onderscheiden: 1) ont-
werpen voor wat nodig is; 2) op het moment dat het nodig is en waar het
nodig is; 3) resulterend in noodzakelijk gedrag of noodzakelijke actie.
Deze vereisten zijn ook terug te zien in de fasen die Andrew Blauvelt
gebruikt om de geschiedenis van de semiotiek (en daarmee in samen-
hang de geschiedenis van design) te beschrijven (afbeelding 1).
De Pragmatics-fase van Blauvelt betreft daarbij de context van design.
SYNTAX SEMANTICS PRAGMATICS
FORM CONTENT CONTEXT
Afbeelding 1 Blauvelt’s Model

30. 28 Marvin Fernandes
Syntax-periode:
vorm als bepalende factor (design for making things pretty)
Semantics-periode:
inhoud en betekenis zijn bepalend (design for making things)
Pragmatics-periode:
context als bepalende factor (designs for making designs)
Het thema uit Andrew Blauvelt’s essay ‘Towards Relational Design’
maakt gebruik van Alvin Toffler’s concept van de ‘prosumer’, Blauvelt
stelt dat:
“
In relational design, the role of the designer is closer to that of
an editor or a programmer, not an author but an enabler,
while the consumer is recast as a more creative agent (in the
guise of the designer, DIY-er, hacker, or “prosumer”)”. 8
Als de consument de rol van de designer gaat bekleden, dan erft deze
ook de verantwoordelijkheden die bij ‘het ontwerpen’ horen. Design for
Circumstance & Engagement spreekt de designer en ‘prosumer’ hierop
aan. Blauvelt spreekt over open raamwerken waarbinnen ‘Designs for
making Designs’ mogelijk wordt.
“
the nature of design itself has broadened from giving form
to discrete objects, to the creation of systems and more
openended frameworks for engagement:
Designs for making designs”. 8

31. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 29
Circumstance, Affordance & Engagement
De bepalende factor met betrekking tot Blauvelt’s Semantics-periode)
wordt door MacKay 9 uitgelegd als ’conditional readiness’
(semantics = meaning = conditional readiness); de voorwaardelijke
bereidheid om een volgende stap te zetten als de juiste ingrediënten
hiervoor aanwezig zijn. Als we deze voorwaardelijke bereidheid
transformeren naar een grote groep mensen of een gemeenschap, komen
we op het terrein van ‘actie bereidheid’ en ‘protest’ tegen een bepaalde
omstandigheid.
Voorbeelden omstandigheden die tot actie leiden zijn de bezetting
van Wall Street door de Occupy-beweging, de demonstraties op het
Tahirplein in Egypte en de opstand tegen Milosevic in het voormalig
Joegoslavië. Er zijn tal van omstandigheden waartegen mensen in
actie komen, ik gebruik juist deze, omdat drijvende krachten achter
bovengenoemde voorbeelden allen gebruik maken van de theorie van
Gene Sharp (non-violent action).
‘Circumstance’ heeft meer dan één kwaliteit. Als we ‘Circumstance’
inbrengen in de Semantics-periode van Blauvelt’s model, dan hangt het
nauw samen met ‘betekenis’ en dus met ‘conditional readiness’ (zoals
MacKay ‘betekenis’ het beschrijft) en kun je zeggen dat elke ‘circum-
stance’ een betekenis kan hebben en daarmee een ‘conditional readiness
for behavior’. Brengen we ‘Circumstance’ in de ‘Pragmatics-periode’
van Blauvelt’s model, dan voeg ik hier ‘affordance’ aan toe. Het verschil
is dat ‘Affordance’ zit gebakken in de ‘omstandigheid’ en is dus niet
gelijk aan de ‘conditional readiness for behavior’ die zit in de persoon.
‘Affordance’ van een omstandigheid is dat gene dat aanzet tot actie. Het
doel van Design for Circumstance & Engagement is te helpen om actie
‘tegen’ iets, om te zetten in actie voor iets, of om iets te veranderen.
Circumstance vormt één van de hoofdingrediënten om een dergelijke
volgende stap te kunnen realiseren. ‘Circumstance‘ is voor ‘Pragmatics’
wat ‘Meaning’ is voor ‘Semantics’

32. 30 Marvin Fernandes
Waarom is Design voor ’engagement’ belangrijk?
Vanuit sociaal psychologisch perspectief uit de studie van Nathalie
Ortiz, leren we dat;
“
engagement, produces feelings of membership, shared
emotional safety, belonging and identification, as well as
integration and fulfillment of needs that have a positive impact
in health (physical and mental) and well-being of populations
and groups and that facilitates behavioral change” 10
Betrokkenheid kan gezien worden als een primaire levensbehoefte.
Ontwerpers - en met name interactie ontwerpers - houden hier al reken-
ing mee. Grote corporaties kennen deze inzichten. Een ontwerper die
ontwerpt voor circumstance & engagement gebruikt deze inzichten om
de “grote transitie” die we volgens Rifkin I nu door maken, richting te
geven.
Betekenisgeving kan via - semantic > content > meaning - leiden
tot gedrag via ‘Affordance’ kan - pragmatic > context > affordance
– leiden tot ‘actie’ en betrokkenheid daar de specifieke situatie (cir-
cumstance) op dat moment om vraagt. In de Semantic-periode leidt
betekenisgeving tot gedrag dat in gegeven wordt door het individu.
In de ‘pragmatics-periode’ leidt de omstandigheid tot het gedrag
dat ‘gebakken zit’ in de omstandigheid zelf (zie afbeelding 1.1).
I “Everyone on the same page may give us the precious time we need to move into a post
carbon world” (Rifkin)

33. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 31
MEANING CIRCUMSTANCE
+
“conditional “Affordance”
readiness”
J.J. Gibson
MacKay
ENGAGEMENT
EXPERIENCE
BEHAVIOUR
Afbeelding 1.1 uitbreiding op Blauvelt’s Model met ‘affordance’ als
richting gever van actie en gedrag

34. 32 Marvin Fernandes
Leg je ‘affordance’ van ‘circumstance’ over hedendaagse vraagstukken
(honger, droogte, bevolkingsgroei), dan kom je al snel tot de conclusie
dat er iets ‘moet’ gebeuren en dat de situatie zal in zich draagt wat dit
zal moeten zijn.
Gedrag en ervaring zijn bij uitstek het domein van de User Experience
Designer en zijn belangrijke elementen voor betrekken, betrokken
maken en betrokken houden van de gebruiker. Kennis met betrekking
tot ‘product life cycle’ uit het domein van software ontwikkeling is
uitermate geschikt om toe te passen binnen een editorial design context
omdat de grens tussen ‘content’ en ‘instrument’ aan het vervagen is.
Blauvelt stelt dat gedrag en ervaring een subset zijn van zijn laatste fase
in het diagram. Zij maken zij een belangrijk onderdeel uit van ‘Pragmat-
ics’.
“
behavior and experience are very important elements /
characteristics / subsets of the third phase in my diagram;
the pragmatic” 11
De laatste fase van Blauvelt’s model, wil ik aanmerken als een periode
waarin gedrag en beïnvloeden ervan, als bepalende factor geldt. Als
we Circumstance zien als ‘conditional readiness’ en het plaatsen onder
‘Context’ in Blauvelt’s model dan zou ‘design for making designs’
kunnen transformeren tot: ‘designs for making designs for making
things happen’. Dit leidt op de volgende wijze tot engagement:
Meaning + Circumstance = Engagement
Elke omstandigheid bevat ‘mogelijkheden en aanleidingen om tot actie
over te gaan’ (‘affordances’). Als je ontwerpt voor ‘omstandigheden’
ben je in staat om op basis van ‘voorwaardelijke bereidheid om tot
actie over te gaan’ (‘conditional readiness’), features te ontwerpen die
- passend bij de ‘omstandigheden’ - ook daadwerkelijk de beoogde actie
ontlokken. Het zijn voorwaarden om iets te laten gebeuren. ‘Design for
Circumstance & Engagement’ kan worden beschouwd als een ontwerp-
mentaliteit die de gebruiker de mogelijkheid biedt een bepaalde actie
uit te voeren’ (affordance), met de betrokkenheid (engagement) als een
succesfactor (afbeelding 1.2)

35. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 33
SYNTAX SEMANTICS PRAGMATICS
FORM CONTENT CONTEXT
Andrew Blauvelt
MEANING CIRCUMSTANCE
+
“conditional “Affordance”
readiness”
J.J. Gibson
MacKay
ENGAGEMENT
EXPERIENCE
BEHAVIOUR
DESIGN FOR
CIRCUMSTANDE
& ENGAGEMENT
=
DESIGN FOR
MAKINGTHINGS
HAPPEN
Afbeelding 1.2 uitbreiding op Blauvelt’s Model met ‘affordance’ compleet

36. 34 Marvin Fernandes
Wat kun je met dit inzicht, dat we leven in een tijd, waar niet ‘idee
en betekenis’ (American Dream) bepalend is voor ontwerp, maar de
omstandigheid zelf een antwoord in zich draagt op wat die omstan-
digheid nodig heeft?
Ik denk dat we ermee in staat zullen zijn in een betere harmonie met
de natuur en mensen om ons heen te leven. Affordance is een heel
primaire, bijna dierlijk fenomeen. Het brengt ons terug tot de natuur, de
aard en de essentie van acties. Het zal ons helpen betere ‘systemen’ te
ontwerpen, die beter samen hangen met wat de mensheid en een situatie
van nature verlangt. Wellicht kan de quote van Stafford Beer:
“
The Purpose Of a System Is What It Does”
worden tot :
The Purpose Of a System Is What it Affords You to Do

37. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 35
FarmVille & Transition Town
voorbeelden, instrumenten & inzichten uit het onderzoek
In dit hoofdstuk beschrijf ik een aantal voorbeelden uit systemen en
literatuur die de contouren van ‘Design for Circumstance’ duiden. Het
is interessant om een vergelijking te maken tussen het social gaming
platform ‘FarmVille’ – dat het effect van de Tamagochi 12 ver heeft over-
stegen – en het real life global transition platform ‘Transition Town’.13
Voor beide platforms geldt dat ‘engagement’ een belangrijke rol speelt en
dat het bottom-up opbouwen van een sociaal netwerk van “likeminded”
essentieel is. Transition Town heeft ‘Peak Oil’ als ‘Circumstance’
waarvoor ontworpen moet worden en waar veel engagement voor nodig
is. FarmVille is een online, social game platform waar men voor korte
of lange tijd zeer betrokken is bij het aanharken van een virtueel tuintje.
Transition Town is een ‘real life’ platform waar mensen wereldwijd voor
bij elkaar komen om hun straat, dorp of stad om te vormen tot een echt
tuintje.
Sharing is the new multiplying
De vergelijking is interessant omdat FarmVille en Transition Town
beide aanhaken op aanwezige behoefte aan ‘betrokkenheid’ in een
samenleving, maar ook op het fenomeen: “dagelijks bezig kunnen zijn
met de natuur en mensen in je sociale kring. Voor beide geldt: ‘voor je
eigen tuintje zorgen’, zij het vanuit een totaal andere invalshoek. Zo
begin je klein en ‘bottom-up’ in beide gevallen. Bottom-up is een heel
actueel thema. In beide ‘gevallen’ moet de deelnemer een steeds groter
wordende groep ‘likeminded’ om zich heen verzamelen om succesvol te
zijn. Een mooi verschil is, dat het ene heel open is opgezet en het andere
gesloten. Daarbij is het belangrijk op te merken dat het systeem achter
Transition Town ook ooit als een gesloten digitaal systeem was bedacht,
maar dat is los gelaten en ingeruild voor een benadering waarbij het

38. 36 Marvin Fernandes
uitgangspunt: ‘Een Idee is sterker dan een systeem’ is gehanteerd.
Rob Hopkins (Transition Town) startte ooit met een volledig ingericht
online platform en heeft de focus verlegd naar het ‘ontwerpen’ van
procedures en werkwijze die ‘in real life’ kunnen worden toegepast.
Wat Transition Town & FarmVille gemeen hebben is dat ze een zekere
mate van engagement bij een bepaald onderwerp vereisen; delen en
vertrouwen speelt een belangrijke rol. Hopkins houdt zich bezig met de
‘Circumstance’ (transition – resilience beyond peak oil) en haakt aan bij
een reeds aanwezige betrokkenheid in samenlevingen. Transition Town
heeft daarnaast een sterke ‘bottom-up’ component. ‘Bottom-up’ is een
vrij actueel fenomeen dat een belangrijke rol speelt bij bijvoorbeeld het
inzetten van sociale media om engagement te faciliteren (Otpor / Gene
Sharp). FarmVille en Transition Town werken beide ‘from the ground
up’ en het succes is voor allebei in zekere mate afhankelijk van de
betrokkenheid en het vertrouwen van mensen in een sociale kring.
Waarom vergelijk ik FarmVille met Transition Town? Steeds meer zaken
die we vroeger, gratis, voor elkaar of ongereguleerd deden, worden
tegenwoordig gevangen in een systeem AirBnb.com is een modern
voorbeeld van hoe we vroeger een slaapplaats boden aan een passant.
De opkomst van vele grote systemen I aan de ene kant, vraagt om
aandacht en begrip van kleinschalige systemen aan de andere kant.
Transition Town is een kleinschalig systeem voor het organiseren van
o.a. Urban Farming en FarmVille is aan het andere uiterste een (nu
nog) virtueel systeem voor het doen van ‘Urban Farming’. Deze twee
uitersten laten in mijn ogen zien wat de twee uitersten zijn waarbinnen
we onze samenleving aan het vormgeven zijn. Aan de ontwerper de keus
waar hij zijn energie en talent aan besteed.
I “people with mutual interest and reciprocity of trust’ in the sense of: Domestic objects,
tools and spare rooms (Airbnb.com), cars, parking spaces, personal time and labour
(mf: Energy, Land, Information, 3D-model) these fundamentally private resources are
becoming public assets, extended publicly through systems. The most notable development
in the creation of thes new systems is the ingredient we have been missing the most form
our pervious relationships with institutions – mutual interest and reciprocity of trust” 17

39. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 37
“
Communities don’t just happen automatically when you
provide communication tools: under the right conditions,
online communities grow. They are gardened.”
H. Rheingold

40. 38 Marvin Fernandes
Wat is FarmVille
FarmVille een ‘social community’ game dat draait op het platform van
Facebook. FarmVille is op dit moment misschien wel het meest succes-
volle voorbeeld van een sociale game binnen de Online Game Industrie,.
Doel van het spel is niets anders dan het bijhouden van een digitaal
tuintje en het oogsten van verschillende groenten en fruit. Het spel
wordt pas echt leuk als (Facebook) vrienden ook mee doen. Zynga, het
bedrijf achter FarmVille is beursgenoteerd en was voorheen succesvol
met Online Poker Spellen.
FarmVille’s 8 Rules of Engagement:
Tijdens mijn research heb ik de 8 Rules of Engagement van FarmVille
ontdekt. Deze spelen een belangrijke rol bij het ‘ontwerpen van een
systeem dat ‘engagement’ faciliteert en stimuleert. Omdat FarmVille
op dit moment een zeer succesvol social-game-format is denk ik dat de
regels van FarmVille op meerdere ‘engagement design vraagstukken’ van
toepassing kunnen zijn. De regels zijn:
FarmVille engagementfactoren
1. Reward users for returning in a short Beloon gebruikers wanneer ze terug keren
time period binnen een korte periode
2. Reward users for helping friends Beloon gebruikers die anderen helpen,
every day elke dag
3. Allow users to create without typing Maak het mogelijk zonder te typen content
te creëren,
4. Show progress, everywhere, on Laat altijd en overal bij alles zien wat de
everything progressie is
5. Make users feel lonely without Laat gebruikers zich alleen voelen als ze
friends geen vrienden hebben/maken
6. Enable self expression Maak Zelf Expressie Mogelijk
7. Offer increasing levels of complexity Laat gebruikers verschillende ‘bekwaam-
for mastery heid-niveaus’ verwerven.
8. Have surprises & limited time events Kom met verrassingen en kort durende
gebeurtenissen

41. Tabel 1 auteur: Phil Michaelson 14 Vertaling: M Fernandes

42. 40 Marvin Fernandes
Wat is Transition Town
Begin 2008 Startte Rob Hopkins in Groot-Brittannië een beweging die
in actie kwam om de overgang op gang te brengen van fossiele naar
niet-fossiele energie en van hoog naar laag energieverbruik. De beweg-
ing was niet zozeer een actiecomité, alswel een groep die daadwerkelijk
in actie kwam met een doel om iets te veranderen door zelf de verander-
ing te veroorzaken. Hiermee reagerend op de urgentie van Peak Oil en
gebruikmakend van latent aanwezige sentimenten van de behoefte aan
een verandering in energie consumptie. Iedereen voelt dat de overgaan
waar Hopkins en Riffkin op aansturen eraan zit te komen en een kleine
club neemt het initiatief om een huis, straat, wijk, stad (gedeeltelijk)
zelfvoorzienend te maken. Transition Town is het eerste voorbeeld van
iets dat nu ‘Transitie initiatieven’ wordt genoemd. De term ‘transitie’
is bedacht door Hopkins, maar komt voort uit het wetenschappelijk
onderzoek naar ‘Peak Oil’. Een van de belangrijkste kenmerken van
Transition Town’s gedachtegoed is: ‘veerkracht’.
Transition Town engagementfactoren
1. Werk vanuit de kleinste eenheid omhoog
(mens, huis, straat, buurt, wijk, stad, regio, land)
2. Visualiseer het succes van je community in de vorm van ‘Mapping’
3. Veerkracht
4. Het systeem is open en laat invloed van een gebruiker/developer/prosumer toe.
5. Het hebben van gedachtegoed dat aansluit bij urgentie of ‘circumstance’
6. Wordt getraind, Train anderen om anderen te trainen
7. Documenteer de effecten van het systeem en de community en toon het vaak
Tabel 1.1 Collectie van Engegement factoren, (Transiotion Handboek, Hopkins)

43. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 41
FarmVille vs. Transition Town
een vergelijking van engagementfactoren
Tabel 1.2 bevat de belangrijkste engagementfactoren zoals ik die ben
tegengekomen in de features van FarmVille en Transition Town. Deze
lijst kan algemeen geldend zijn voor het ontwerpen van Systems of
Engagement. Ik heb ze op een rij gezet en aan gegeven welke zowel in
FarmVille & Transition Town voorkomen.
Ik ben van mening dat zowel voor zowel een commerciële als een
sociale of humanitaire doelstelling een aantal van deze engagement
factoren van nut kan zijn voor het vergroten van betrokkenheid bij een
bepaald gemeenschappelijk doel. Alle 15 factoren zijn zeer bruikbaar
voor onderhouden van betrokkenheid bij een onderwerp. De enige die
enigszins dubieus is, is nummer 12. ‘Maak dat gebruikers zich alleen
voelen als ze geen vrienden hebben’, deze zou ik zelf formuleren als:
Bouw mogelijkheden in een gemeenschap op nieuwe mensen te leren
kennen en verzin features die contact faciliteren. Met name 1, 4, 5, 14,
15 zijn goed te gebruiken bij een ‘community’ in wording. Opgedane
inzichten ten aanzien van de factoren 1,4,5,14,15 pas ik in de periode na
het onderzoek toe op het op handen zijnde project ‘WeShareChicken’.
“
Veerkracht is het vermogen van een systeem om
verstoring te absorberen en zich tijdens veranderingen
te reorganiseren, zodat het wezenlijk dezelfde functie,
structuur, identiteit en terugkoppelingen blijft behouden”
15

44. 42 Marvin Fernandes

45. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 43
FarmVille & Transition Town engagementfactoren FV TT
Werk vanuit de kleinste eenheid omhoog
(mens, huis, straat, buurt, wijk, stad, regio, land etc. +
Visualiseer het succes van je community in de vorm van ‘Mapping’ + ++
Veerkracht +
Het systeem is open en laat invloed van een gebruiker/developer/ +
prosumer toe.
Het hebben van gedachtegoed dat aansluit bij urgentie of ‘circum- +
stance’
Wordt getraind, Train anderen om anderen te trainen + +
Documenteer de effecten van het systeem en de community en toon ++
het vaak
Beloon gebruikers wanneer ze terug keren binnen een korte periode +
Beloon gebruikers die anderen helpen, elke dag + +
Maak het mogelijk om content te creëren, zonder te typen +
Laat altijd en overal bij alles zien wat de progressie is +
Maak dat gebruikers zich alleen voelen als ze geen vrienden hebben/ +
maken
Maak Zelf Expressie Mogelijk + +
Maak ‘t gebruikers mogelijk verschillende niveaus van ‘bekwaam- +
heid’ te verwerven.
Kom met verrassingen en kort durende gebeurtenissen +
Tabel 1.2 Engegement factoren Benchmark

46. 44 Marvin Fernandes
8 Engagement Design Tools
Naast de FarmVille – Transition Town benchmark, heb ik uit literatuur
onderzoek verschillende instrumenten (‘tools’) gedestilleerd die van
belang kunnen zijn bij ‘Design for Circumstance & Systems of Engage-
ment’
tool beschrijving quote
Agile Ontwikkel volgens Agile
“There was no initial plan, no storyboards, no
Develop- methode. Zelf organiserend, user research, no mock-ups. The campaign
ment net op tijd, net genoeg, in was designed on the fly. We were building an
samenspraak met stakehold- airplane in flight” Scott Thomas 16
ers
Delen & Mogelijkheid bieden om te “people with mutual interest and reciprocity
Vertrou- kunnen delen en te kunnen of trust’ in the sense of: Domestic objects,
wen vertrouwen worden belan- tools and spare rooms (Airbnb.com), cars,
grijke instrumenten binnen parking spaces, personal time and labour
these fundamentally private resources are
‘design for circumstance en becoming public assets, extended publicly
engagement’ omdat ‘vertrou- through systems. The most notable develop-
wen’ een schaars goed wordt ment in the creation of these new systems
in de 21e eeuw. is the ingredient we have been missing the
most form our pervious relationships with
institutions – mutual interest and reciprocity
of trust” Scott Burnham 17
Symbiose Bouw de kenmerken van “The way the RepRap came about is by an
symbiose in het ontwerp van analogy with nature. The analogy is with
een systeem. the Mutual symbioses between flowers and
insects. Flowers cant move to get pollinated,
insect have no interest in moving pollen
around, so what happens, the flowers produce
Honey. RapRep is the flower, it needs people
(insects) and the nectar are the goods one
really need, independent of any idea of
Money. Life is actually not based on the basics
of economy, life is based on the basics of
biology” Adrien Bowyer 18.

47. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 45
tool beschrijving quote
Simple Van het werk van Propaganda 21 & Gene Sharp 22
& Strong en de aanpak van
Visual Anonymous,Pecha Kucha,
language Occupy (add Buster),
Propaganda19 & Gene
Sharp20 heb ik geleerd dat
het belangrijk is een simpel
beeld te gebruiken dat over
de gehele wereld beschikbaar
is en sterke archetypische
kenmerken heeft, zodat het
heel snel en decentraal een
identiteit wordt welke men
herkent.
Testimony Quaker’s gebruikte ’testi-
mony’ om hun beloften en wikipedia
visie te noteren zodat men
zich ermee kan verbinden
Heb Een idee is een sterk instru- “you can kill a man but you can not kill an
een idee ment voor engagement en idea” Medgar Evers (civil rights activist)
hangt vaak samen met iets
dat staat te gebeuren.
Planning Community Round Table
Model (afb.2)
Planning Social Media Posting Guide Topnonprofits.com | Craig van Korlaar
(afb.3)
Tabel 1.3 Collectie van Engagementfactoren & instrumenten uit literatuur

48. 46 Marvin Fernandes
Community Management-model
Dit model (afb. 2) kan worden gebruikt om de fase vast te stellen waarin
het ontstaan van een gemeenschap (‘community’) zich bevindt met
betrekking tot een ontwerp of project. Dit model van de Community
Round Table maakt het mogelijk om te meten in welk stadium een
gemeenschap zich bevindt. Het is een vrij nieuw model en grote multi-
nationals gebruiken het op het moment. Het wordt gebruikt in een ‘top
down’ situatie, en helpt opdrachtgever (multinational) en opdrachtnemer
(dienstverlener) om een strategie uit te zetten voor het bouwen van
een community of te onderzoeken in welke fase een community zicht
bevind. Op de verticale as vind je vier verschillende stadia, op de
horizontale as, stappen die een community manager moet nemen voor
het bouwen / onderhouden van de community. En op de kruisverbanden
de specifieke acties/regels voor die specifieke fase. Ik vind het belangrijk
om dit corporate instrument te gebruiken in een ontwerpmentaliteit
die uit gaat van ‘bottom-up’ en ‘power to the people’ en op dit niveau
de ontwerper / prosumer tools te laten gebruiken die op corporate (top
down) niveau worden gebruikt. Een beetje als ‘spelen met corporate
speelgoed’ voor een niet-corporate doel.
Social Media Posting Guide
Naast ‘plannen’ op de hele lange termijn zoals in het Community Round
Tabel model is het belangrijk op de dag nauwkeurig een planning te
hebben. De Social Media Posting Guide (afb. 3) laat op gededetaileerde
wijze maandelijkse en dagelijkse planning zien en geeft ‘best practices’
voor media als Facebook en Twitter.
Tools voor ‘Non-violent Action’
‘Circumstances’ zijn vaak een gegeven een feit, maar kunnen worden
benadrukt of vergroot. De instrumenten die Gene Sharp daartoe
hanteert kunnen worden beschouwd als een uitgebreid pallet waar een
‘Designer for Circumstance & Engagement’ zich van kan bedienen.
Sharp’s lijst van ‘198 Methods of non-violent action’ is derhalve inte-
graal opgenomen in dit rapport. Waarom deze lijst? In elke situatie waar
de tools in deze lijst van nut zijn is er voldoende gaande, om te spreken
van een ‘circumstance’ waarvan het achterliggende systeem schreeuwt
om ‘redesign’. ‘Where Gene is, something is in the air.’

49. Afbeelding 3 Social Media Planning Guide, Craig van Korlaar

50. 48 Marvin Fernandes
stage 1 stage 2
emergent
hierarchy community
strategy
strategy familiarize participate
& listen
leadership
leadership command & consensus
control
reactive contributive
culture
culture
community
community none informal
management
management
content and and
content formal userGenerated
programming
programming & structured Content
policies and and
policies no guidelines restrictive social
governance
governance for ugc media policies
tools
tools consumer tools consumer &
used by individuals selfservicetools
metrics and and
metrics anectdotal basic activities
measurement
measurement
Afbeelding 2 Community Maturity Model by The Community RoundTable.com

51. DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT 49
stage 3 stage 4
community networked
build integrate
collaborative distributed
emergent activist
defined roles integrated roles
& processes & processes
community integrated formal
createdcontent & usergenerated
flexible social inclusive
media policies
mix of consumer social functionality
& enterprise tools is integrated
activities behavior
& content & outcomes

52. 50 Marvin Fernandes

53. Nawoord
Er zijn uiteenlopende factoren en designkenmerken die er toe kunnen bijdragen
dat een gebruiker zich betrokken voelt en zich kan organiseren rondom een
gemeenschappelijk doel. Uit de vergelijking tussen FarmVille en Transition
Town komen de volgende het meest naar voren:
Visualiseer het succes van de community uitgetekend op een kaart
Documenteer effecten van systeem & community en toon het vaak
Beloon gebruikers die anderen helpen, elke dag
Maak Zelf Expressie Mogelijk
Zaken die we kennen vanuit het dagelijks leven. De rol van de ontwerper er
misschien wel naar om de mensen, dichter naar de basis, en primaire belangen
te sturen. De hedendaagse ontwerper moet zeer sterk ontwikkelde voelsprieten
hebben om te kunnen ontwaren voor welke ‘circumstance’ aandacht behoeft,
welke ‘conditional readiness for behavior’ er in een groep of individu zit en
welke ‘affordances’ bij een circumstance horen of zouden kunnen worden
ontworpen. Tel daarbij op de ‘Circumstance’ zoals Rifkin deze omschrijft
en je kunt als ontwerper alleen nog met droge ogen werken aan projecten of
opdrachten die op een of andere wijze een bijdrage leveren aan het ‘verbeteren’
van de wereld en alle daarbij horende grote en kleine ‘circumstances’ in die
wereld.
De ontwerper kan een rol spelen in het opgang brengen van
verandering naar een duurzame samenleving, door heel goed aan te voelen wat
nu de kwaliteiten van een ‘circumstance’ zijn. Hij moet onderzoeken wat de
‘affordances’ van een ‘circumstance’ zijn. Hij moet betrokken ‘stakeholders’
een rol geven in het ontwerp en uitvoer van producten en diensten. Hij moet de
persoon zijn die de balans zoekt tussen ‘wat van nature zo moet zijn’ (natural
forces) en de ontwerpkeuzes die worden gemaakt (agency). Zodat hij de ‘agent’
- en zoals Blauvelt het noemt ‘de editor’ kan zijn die het nut, de vorm en de
functie van een product of dienst middels ontwerpmethoden en community-
management-methode gestalte helpt geven. Met de nadruk op ‘helpt’ omdat de
‘community’ als geheel een belangrijke rol in speelt in het gestalte geven van de
uitkomst van een project. De uitkomst staat niet van te voren vast (Agile).

54. Project: WeShareChicken
In mijn ontwerpproject ga ik ‘on the fly’ de rol van de ontwerper als
‘editor / community manager’ inzetten – hierbij gebruikmakend van
omschreven instrumenten, voorhanden zijnde community tools, alsmede
mensen uit mijn buurt en andere mensen die betrokken zijn bij het
onderwerp: duurzaam doen door het houden van kippen op een gemeen-
schappelijk dak in het centrum van Amsterdam. Dit project ‘vlieg ik
aan’ volgens het ‘building an airplane in flight’ principe. Daarnaast zal
ik ook andere onderzochte methoden toepassen bij het uitvoeren van dit
project.
Vragen die open blijven
Wat zou er gebeuren als we volgens de principes en technologie van
FarmVille & Transition Town mensen aan het ‘urban farmen’ zouden
krijgen? Wat als ‘Circumstances’ en de bijbehorende ‘affordances’ zich
zo snel voor doen, dat er niet meer voor te ontwerpen of te ‘dirigeren’
is? Wat is een goede methode om ‘Circumstance’ en de bijbehorende
‘affordances’ vast te stellen en hoe meet je ‘conditional readiness for
behavior’?
Visie op de toekomst
Mijn visie op de toekomst is dat we langzaam maar zeker steeds verder
vervreemden van dat rare fenomeen ‘consumeren’, dat op het bestaan
van de mensheid, nu pas een ‘oogwenk’ aan de gang is. En dat we zullen
ontwerpen voor situaties die vragen om de menselijke maat.
Dank voor lezen & je gedachten unitednature
Marvin Fernandes

57. Dankwoord
Ik wil graag mijn dank uitspreken aan Hein Eberson voor de begeleiding tijdens het
gehele proces dat tot dit essay heeft geleid en voor het afdwingen van diepgang en
discipline. Annette Heinen wil ik graag danken voor de andere elementen: water en
vurige luchtigheid. Ook wil ik Arjen Mulder bedanken voor zijn kundig advies en de
aangedragen concepten.
Dit essay en alle andere grote en kleine successen heb ik mede te danken aan werk-
gevers die mij door de jaren heen, vertrouwen hebben geschonken, daarvoor wil ik
danken: Hans Bogers, Bob Stumpel, Hans van Os, Guido van Woerkom, Ralf Hesen,
Sander van Mil, Harry Odenhoven, Nicolai Carels, Joris Keijzer, Hans Veldhuizen,
Tirso Frances & Ron Faas en mijn huidige leidinggevende Bernard Weerdmeester
en de Hogeschool Utrecht voor het vertrouwen dat zij in mij hebben gesteld en de
mogelijkheid om dit onderzoek te mogen doen.
Voorts wil ik graag dank betuigen aan allen – en in het bijzonder de volgende personen
– die mij hebben voorzien van inspiratie, opmerkingen, antwoorden, en ondersteun-
ing: Monte Amador, Jolanda Treffers, Jessica de Schipper, Joke Robaard, Corline van
Es, Madris Duric, Rob van den Idsert, Hanneke Ponten, Barbara Theunissen, Mama
‘distant learning system‘ Lilly, Samantha ‘moral support’ Fernandes, Yarella ‘nanny’
Moendir, The Master of the HUniverse, Our father in Heaven, Master Student of the
maHKU 2011-12 Editorial & Fashion: Romklao Chai-Ariras (Ef), Le Fu, Lee Dong
Young, Ana Ordonez, Theo Varnavas, Cornelia Edwards, Monika Kanokova, Aaltje
Kramer, Hasmik Matevosyan, Itumeleng Moeti, Nijntje To & Haar zonder wier steun
en geduld dit essay er nooit was gekomen; Roos ‘ for ever(ything) Lodder
55

59. Bronnen
1 Scott Burnham
The Publicization of Trust (2012), Trust Design Premsela & Archis, p3
2 Dmitry Kleiner
Telemonnunist Manifesto (2010), Network Notebooks 03
3 Matthew Slater
www.communityforge.net
4 Jerremy Rifkin,
economist, interview ‘Een Vandaag’, ww.youtu.be/m9wM-p8wTq4?t=17m00s
5 John Thackara
www.observersroom.designobserver.com/johnthackara/post/how-do-you-make-a-
website-for-transition/31398/
6 J.J. Gibson
The Theory of Affordances (1977), (pp. 67-82)
In R. Shaw & J. Bransford (Eds.)
Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an Ecological Psychology (1977)
7 | 8 A. Blauvelt
Towards Relational Design (2008)
9 D. M. MacKay
Language, Meaning and God (1972) Philosophy, 47 , pp 1-17
10 Natalie Ortiz
a new sustainable designer (2011)
11 Andrew Blauvelt
Email van: andrew.blauvelt@walkerart.org, dd: 26 06 2012 21:57:28 to: M. Fernandes
12 www.nl.wikipedia.org/wiki/Tamagotchi
13 Rob Hopkins
The Transition Handbook:From Oil Dependency to Local Resilience (2008)
14 Phil Michaelson
www.philmichaelson.com/user-generated-content/8-design-tactics-FarmVille/
(posted May 28, 2010)
15 B. Walker, Hollinger, C.S., Carpenter, S.R. & Kinzig
A ‘Resillience, Adaptability, and transformability in Social ecological Systems’
Ecology & Society 9, (2) p.5. (2004)
16 Scott Thomas et al
ontwerper van de Obama Campagne 2008
www.the99percent.com/videos/5821/scott-thomas-designing-the-obama-campaign
17 Scott Burnham
The Publicization of Trust, Trust Design Premsela & Archis, p3 (2012)
18 Adrien Bowyer
University of Bath, Inventer of the Reprap, the printer that prints itself
www.emerceeday.nl/sprekers/77_Bowyer (7:00min)
19 Edward Barnays
Propaganda, p12 (1928)
20 Gene Sharp
From Dictatorship to Democracy
A Conceptual Framework for Liberation (2002)
57

60. Bijlagen
198 Methods of non-violent action
(from Gene Sharp, The Methods of Non-violent Action,
Boston 1973) via Peace Magazine
THE METHODS OF NON-VIOLENT PROTEST AND PERSUASION
FORMAL STATEMENTS 16. Picketing
17. Mock elections
1. Public speeches
SYMBOLIC PUBLIC ACTS
2. Letters of opposition or
support 18. Displays of flags and
3. Declarations by symbolic colours
organizations and institutions 19. Wearing of symbols
4. Signed public declarations 20. Prayer and worship
5. Declarations of indictment 21. Delivering symbolic objects
and intention 22. Protest disrobings
6. Group or mass petitions 23. Destruction of own
property
COMMUNICATIONS WITH A 24. Symbolic lights
WIDER AUDIENCE 25. Displays of portraits
26. Paint as protest
7. Slogans, caricatures, and 27. New signs and names
symbols 28. Symbolic sounds
8. Banners, posters, and 29. Symbolic reclamations
displayed communications 30. Rude gestures
9. Leaflets, pamphlets, and
books PRESSURES ON INDIVIDUALS
10. Newspapers and journals
11. Records, radio, and television 31. “Haunting” officials
12. Skywriting and earthwriting 32. Taunting officials
33. Fraternization
GROUP REPRESENTATIONS 34. Vigils
13. Deputations DRAMA AND MUSIC
14. Mock awards
15. Group lobbying 35. Humourous skits and
58

61. pranks 59. Interdict
36. Performances of plays and
music NONCOOPERATION WITH
37. Singing SOCIAL EVENTS, CUSTOMS,
AND INSTITUTIONS
PROCESSIONS
60. Suspension of social and
38. Marches sports activities
39. Parades 61. Boycott of social affairs
40. Religious processions 62. Student strike
41. Pilgrimages 63. Social disobedience
42. Motorcades 64. Withdrawal from social
institutions
HONOURING THE DEAD
WITHDRAWAL FROM THE
43. Political mourning SOCIAL SYSTEM
44. Mock funerals
45. Demonstrative funerals 65. Stay-at-home
46. Homage at burial places 66. Total personal
noncooperation
PUBLIC ASSEMBLIES 67. “Flight” of workers
68. Sanctuary
47. Assemblies of protest or 69. Collective disappearance
support 70. Protest emigration (hijrat)
48. Protest meetings
49. Camouflaged meetings of THE METHODS OF ECONOMIC
protest NONCOOPERATION:
50. Teach-ins
ECONOMIC BOYCOTTS
WITHDRAWAL AND
ACTION BY CONSUMERS
RENUNCIATION
51. Walk-outs 71. Consumers’ boycott
52. Silence 72. Nonconsumption of
53. Renouncing honours boycotted goods
54. Turning one’s back 73. Policy of austerity
74. Rent withholding
THE METHODS OF SOCIAL 75. Refusal to rent
NONCOOPERATION 76. National consumers’
boycott
OSTRACISM OF PERSONS 77. International consumers’
boycott
55. Social boycott
ACTION BY WORKERS AND
56. Selective social boycott
PRODUCERS
57. Lysistratic nonaction
58. Excommunication 78. Workers’ boycott
59

62. 79. Producers’ boycott SYMBOLIC STRIKES
ACTION BY MIDDLEMEN 97. Protest strike
98. Quickie walkout (lightning
strike)
80. Suppliers’ and handlers’
boycott
AGRICULTURAL STRIKES
99. Peasant strike
ACTION BY OWNERS AND 100. Farm workers’ strike
MANAGEMENT
81. Traders’ boycott
82. Refusal to let or sell
STRIKES BY SPECIAL GROUPS
property
83. Lockout 101. Refusal of impressed labour
84. Refusal of industrial 102. Prisoners’ strike
assistance 103. Craft strike
85. Merchants’ “general strike” 104. Professional strike
ACTION BY HOLDERS OF
ORDINARY INDUSTRIAL
FINANCIAL RESOURCES
STRIKES
86. Withdrawal of bank
deposits 105. Establishment strike
87. Refusal to pay fees, dues, 106. Industry strike
and assessments 107. Sympathy strike
88. Refusal to pay debts or
RESTRICTED STRIKES
interest
89. Severance of funds and 108. Detailed strike
credit 109. Bumper strike
90. Revenue refusal 110. Slowdown strike
91. Refusal of a government’s 111. Working-to-rule strike
money 112. Reporting “sick” (sick-in)
ACTION BY GOVERNMENTS 113. Strike by resignation
114. Limited strike
92. Domestic embargo 115. Selective strike
93. Blacklisting of traders
94. International sellers’ MULTI-INDUSTRY STRIKES
embargo 116. Generalised strike
95. International buyers’ 117. General strike
embargo
96. International trade embargo
THE METHODS OF ECONOMIC
NONCOOOPERATION: THE
STRIKE.
60

63. COMBINATION OF STRIKES CITIZENS’ ALTERNATIVES TO
AND ECONOMIC CLOSURES OBEDIENCE
133. Reluctant and slow
118. Hartal compliance
119. Economic shutdown 134. Nonobedience in absence
of direct supervision
THE METHODS OF POLITICAL 135. Popular nonobedience
NONCOOPERATION 136. Disguised disobedience
REJECTION OF AUTHORITY 137. Refusal of an assemblage
or meeting to disperse
120. Withholding or withdrawal 138. Sitdown
of allegiance 139. Noncooperation with
121. Refusal of public support conscription and deportation
122. Literature and speeches 140. Hiding, escape, and false
advocating resistance identities
141. Civil disobedience of
“illegitimate” laws
CITIZENS’ NONCOOPERATION ACTION BY GOVERNMENT
WITH GOVERNMENT PERSONNEL
123. Boycott of legislative 142. Selective refusal of
bodies assistance by government
124. Boycott of elections aides
125. Boycott of government 143. Blocking of lines of
employment and positions command and information
126. Boycott of government 144. Stalling and obstruction
departments, agencies, and 145. General administrative
other bodies noncooperation
127. Withdrawal from 146. Judicial noncooperation
governmental educational 147. Deliberate inefficiency and
institutions selective noncooperation by
128. Boycott of government- enforcement agents
supported institutions 148. Mutiny
129. Refusal of assistance to
DOMESTIC GOVERNMENTAL
enforcement agents
ACTION
130. Removal of own signs and
placemarks 149. Quasi-legal evasions and
131. Refusal to accept delays
appointed officials 150. Noncooperation by
132. Refusal to dissolve existing constituent governmental units
institutions
INTERNATIONAL
GOVERNMENTAL ACTION
61

64. 151. Changes in diplomatic and SOCIAL INTERVENTION
other representation
152. Delay and cancellation of 174. Establishing new social
diplomatic events patterns
153. Withholding of diplomatic 175. Overloading of facilities
recognition 176. Stall-in
154. Severance of diplomatic 177. Speak-in
relations 178. Guerrilla theatre
155. Withdrawal from 179. Alternative social
international organisations institutions
156. Refusal of membership in 180. Alternative communication
international bodies system
157. Expulsion from
ECONOMIC INTERVENTION
international organisations
181. Reverse strike
THE METHODS OF NON-
182. Stay-in strike
VIOLENT INTERVENTION
183. Non-violent land seizure
184. Defiance of blockades
PSYCHOLOGICAL 185. Politically motivated
INTERVENTION counterfeiting
186. Preclusive purchasing
158. Self-exposure to the 187. Seizure of assets
elements 188. Dumping
159. The fast 189. Selective patronage
- 1. Fast of moral pressure 190. Alternative markets
- 2. Hunger strike 191. Alternative transportation
- 3. Satyagrahic fast systems
160. Reverse trial 192. Alternative economic
161. Non-violent harassment institutions
PHYSICAL INTERVENTION POLITICAL INTERVENTION
162. Sit-in 193. Overloading of
163. Stand-in administrative systems
164. Ride-in 194. Disclosing identities of
165. Wade-in secret agents
166. Mill-in 195. Seeking imprisonment
167. Pray-in 196. Civil disobedience of
168. Non-violent raids “neutral” laws
169. Non-violent air raids 197. Work-on without
170. Non-violent invasion collaboration
171. Non-violent interjection 198. Dual sovereignty and
172. Non-violent obstruction parallel government
173. Non-violent occupation
62

68. R♥M