ΑΡΑΠΗΔΕΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙΟΥ

2. ΢την Ανατολικό Μακεδονύα, ςτον νομό Δρϊμασ και 5
χιλιόμετρα βόρεια τησ πόλησ, ςτισ υπώρειεσ του
Υαλακρού, βρύςκεται το Μοναςτηρϊκι (το παλαιότερο
όνομα του χωριού όταν Δρϊνοβο ό Σρϊνοβο), ϋνα μικρό
χωριό με πληθυςμό περύπου 800 κατούκουσ. Εκεύ
γύνεται η αναβύωςη του πατροπαρϊδοτου
μουςικοχορευτικού μασ δρωμϋνου των «ΑΡΑΠΗΔΩΝ»
κϊθε χρόνο, ανόμερα των Θεοφανεύων, ενόσ δρώμενου
που περιϋχει πϊμπολλα ςτοιχεύα τησ Διονυςιακόσ
λατρεύασ, αρμονικϊ και ϊρρηκτα δεμϋνα με ςτοιχεύα τησ
Φριςτιανικόσ και πρόςφατησ Ελληνικόσ παρϊδοςησ,
ενόσ δρώμενου, που αναδεικνύει την ομορφιϊ και τη
μαγεύα των ςυνηθειών και των παραδόςεων του λαού
μασ.

4. ΢το ςπύτι του ςυλλόγου, το Κονϊκι του Αρϊπη, όπου
φυλϊςςονται οι φορεςιϋσ των αρϊπηδων μϋςα ςε ξύλινα
μπαούλα όλο τον χρόνο, βγαύνουν από αυτϊ για να
αεριςτούν. Σο ςπύτι ετοιμϊζεται και οι απαραύτητεσ
προετοιμαςύεσ, για το γλϋντι τησ παραμονόσ, γύνονται με
την ςυνοδεύα τησ λύρασ και των νταώρϋδων.

6. Σο απόγευμα τησ παραμονόσ πλόθοσ κόςμου
καταφθϊνει ςτο ςπύτι από τα ςτενϊ δρομϊκια
ακλουθώντασ το ϊκουςμα τησ μουςικόσ.
΢το κϊτω όροφο τα τερϊςτια τραπϋζια εύναι γεμϊτα
κόςμο και ςτην ϊκρη η γύδα που βρϊζει από το
πρωύ, εύναι ϋτοιμη για ςερβύριςμα. Σο κραςύ και το
τςύπουρο ζεςταύνει ακόμη περιςςότερο τον κόςμο.
΢τον πϊνω όροφο οι μουςικού που από τισ
προηγούμενεσ μϋρεσ ζεςταινόταν, δεν ςταματούν να
παύζουν γύρω από την ζεςταςιϊ του αναμμϋνου τζακιού
και ο κόςμοσ χορεύει ςτο ρυθμό των ντόπιων
ακουςμϊτων.

9. Σο κϊθε δωμϊτιο κρύβει και από μύα ϋκπληξη για τον
επιςκϋπτη.
Σα κρεμαςμϋνα κουδούνια ςε ϋνα δωμϊτιο, οι φορεςιϋσ
που ϋχουν βγει από τα μπαούλα ςτο ϊλλο, το 2ο
αναμμϋνο τζϊκι με τουσ καναπϋδεσ, τα ςκαμνϊκια τα
μπαούλα και τα κιλύμια μοιϊζουν ςαν να μην πϋραςε ο
χρόνοσ από πϊνω τουσ.

12. Αφού νυχτώςει και οι καλικϊτζαροι ϋχουν βγει τα
παιδιϊ του χωριού παύρνουν κουδούνια και γυρνϊνε ςε
όλουσ τουσ δρόμουσ χτυπώντασ τα ρυθμικϊ.
΢ε κϊθε ςταυροδρόμι δημιουργούν ϋνα κύκλο και τα
χτυπούν με το ςύνθημα κϊποιου από τα παιδιϊ.
Με αυτόν τον τρόπο ξεκινϊει η δύωξη των
καλικατζϊρων.

14. ΢το Μοναςτηρϊκι τησ Δρϊμασ, την ημϋρα των
Θεοφανεύων τελεύται ϋνα ϋθιμο με τη μορφό
δρωμϋνου, που εύναι γνωςτό με την ονομαςύα
«Αρϊπηδεσ», επειδό ςτη μεταμφύεςη των
πρωταγωνιςτών του κυριαρχεύ το μαύρο χρώμα:
Μαύρεσ ποιμενικϋσ κϊπεσ παλαιότερα και μαύρεσ
φλοκωτϋσ κϊπεσ ςόμερα, οι εντυπωςιακϋσ υψικόρυφεσ
προςωπύδεσ– κεφαλοςτολϋσ (μϊςκεσ) από γιδοπροβιϋσ.
΢τη μϋςη τουσ ζώνονται τρύα μεγϊλα κουδούνια (χυτϊ)
ό «μπατϊλια» (ςφυρόλατα) και ςτα χϋρια τουσ κρατούν
από ϋνα μακρύ ξύλινο ςπαθύ κι ϋνα ςακουλϊκι με
ςτϊχτη του Δωδεκαημϋρου, ραύνοντασ και χτυπώντασ μ’
αυτό όςουσ ςυναντούν, «για το καλό».

16. ΢την ομϊδα .-θύαςο(«Σςϋτα») των
μεταμφιεςμϋνων υπϊρχουν
επύςησ οι
«Γκιλύγκεσ», ϊνδρεσ
ντυμϋνοι με γυναικεύεσ
παραδοςιακϋσ ενδυμαςύεσ.

18. Οι «Εύζωνοι» ό «Σςολιϊδεσ»,
ντυμϋνοι με την εθνικό ςτολό και
τα τοπικϊ ιδιαύτερα
χαρακτηριςτικϊ με τουσ
ςυγκεκριμϋνουσ ςυμβολιςμούσ
τουσ.
Υορούν μια ιδιόμορφη
φουςτανϋλα, με ριγμϋνεσ ςτην
πλϊτη τουσ πολύχρωμεσ μαντύλεσ
(τςϋβρεσ) και ςτο κεφϊλι τουσ
φορούν μαύρη μαντύλα με
κρόςςια ςαν κεφαλόδεςμο
(ςυμβόλιζε το πϋνθοσ για το
ςκλαβωμϋνο ϋθνοσ). Μϊλιςτα,
παλαιότερα τα πρόςωπα των
Σςολιϊδων τα ϋβαφαν μαύρα ό
φορούςαν μϊςκα για να μην
αναγνωρύζονται από τον εχθρό.

19. Οι «Αρϊπηδεσ» και οι ϊλλοι μεταμφιεςμϋνοι γυρύζουν
με οριςμϋνο εθιμικό τρόπο τα ςπύτια του χωριού με
λύρεσ («κεμενϋδεσ») και νταώρϋδεσ -τα αγαπημϋνα
τοπικϊ μουςικϊ όργανα, που μϋςα από τουσ τοπικούσ
μουςικούσ ρυθμούσ, τα ιδιαύτερα τοπικϊ
χαρακτηριςτικϊ μασ γνωρύςματα, τα τραγούδια, και το
χορό - εύχονται χρόνια πολλϊ ςτουσ ςυγχωριανούσ μασ,
οι οπούοι τουσ ανταποδύδουν τισ ευχϋσ μαζύ με πλούςια
κερϊςματα.

23. Οι Αρϊπηδεσ πραγματοποιούν εντυπωςιακό εύςοδο
ςτην πλατεύα, με τον εκκωφαντικό όχο των
κουδουνιών, κραδαύνοντασ τα ξύλινα ςπαθιϊ τουσ και
ςκορπώντασ ςτϊχτη. Έτςι ανούγουν το δρόμο ςτα
υπόλοιπα μϋλη τησ τςϋτασ, με πρώτουσ τουσ Σςολιϊδεσ
που ακολουθούν χορεύοντασ. ΢τη ςυνϋχεια, ςτόνεται ο
τρανόσ χορόσ όπου ςτην αρχό πιϊνονται οι ηλικιωμϋνοι
ϊντρεσ, ακολουθούν οι νεότεροι, ϋπειτα οι ηλικιωμϋνεσ
γυναύκεσ, οι νεότερεσ και ςτο τϋλοσ τα παιδιϊ. Δεν
επιτρεπόταν να ςχηματιςτεύ δεύτεροσ κύκλοσ.

25. Κατϊ διαςτόματα κϊνει
την εμφϊνιςό τησ μια
εικονικό αρκούδα με
τον
αρκουδιϊρη, ςκορπύζον
τασ πρόςθετο κϋφι και
χαρϊ.

26. ΢το τϋλοσ, παρουςιϊζεται
το εικονικό όργωμα και η
ςπορϊ. Ένα μακρύ ξύλινο
ϊροτρο το ςϋρνουν δύο
ψηλόςωμοι Αρϊπηδεσ με
ζευγολϊτη ϋναν Σςολιϊ και
ςπορϋα κϊποιον παλιό
γεωργό του χωριού.

27. Επύςησ, ςτην πλατεύα
τελούνταν και παραςτϊςεισ
από εικονικό γϊμο ό πόλεμο.
Κατϊ την αναπαρϊςταςη του
εικονικού γϊμου, επιχειρούςαν
να κλϋψουν μια Γκιλύγκα, ενώ
κατϊ την αναπαρϊςταςη του
εικονικού πολϋμου
ςυμπλϋκονταν οι τςϋτεσ
μεταξύ τουσ χρηςιμοποιώντασ
τα ςπαθιϊ. Για την επιβολό
τησ τϊξησ επενϋβαινε ο
αρχηγόσ (τςεταμπϊςησ) των
Αρϊπηδων.

28. Οι «ΑΡΑΠΗΔΕ΢» κορυφώνουν ϋτςι το τελετουργικό
τουσ ϋργο, υπηρετώντασ και αναδεικνύοντασ τη
ςυνϋχεια ωσ ςπουδαιότατη αξύα ζωόσ κατ’ ϋτοσ ςτισ 6
Ιανουαρύου. Σο μουςικοχορευτικό μασ δρώμενο
ςυνεχύζει να λειτουργεύ αναλλούωτο και
αυθεντικό, ενδυναμώνοντασ ϋτςι την πύςτη μασ, ότι ςτο
Μοναςτηρϊκι διαςώζουμε αρχαιότατη παρϊδοςη.

29. Οι ρύζεσ του δρωμϋνου βρύςκονται ςτο πολύ μακρινό
και απώτατο παρελθόν, επειδό φαύνονται να εύναι
καλυμμϋνεσ και τυλιγμϋνεσ ςτην αχλύ του μύθου, ύςωσ
ς’ αυτόν τησ αρπαγόσ τησ Περςεφόνησ από τον
Πλούτωνα. Σο Μοναςτηρϊκι, η «κώμη επύ τερπνόσ και
ευαϋρου τοποθεςύασ κειμϋνη», επιμϋνει πολιτιςτικϊ,
προτϊςςοντασ τισ παραδεδομϋνεσ αξύεσ, όπωσ αυτϋσ
καταξιώθηκαν από τισ γενιϋσ που πϋραςαν.

31. Σο δρώμενο ςτο Μοναςτηρϊκι ϋχει ωσ κύριο ςκοπό την
ευετηρύα, δηλαδό την καλοχρονιϊ, ςτοιχεύο που
τονύζεται με τη μεταμφύεςη, τα κουδούνια, τισ
ευχϋσ, τουσ χορούσ, τα κερϊςματα, τον ϋντονο
Διονυςιαςμό και ιδιαύτερα με μιμητικό όργωμα και
εικονικό ςπορϊ. Επεξηγώντασ ϋτι περαιτϋρω η ευετηρύα
ϋχει ωσ πυλώνεσ την ευγονύα και την ευκαρπύα που
ςυνυφαύνονται και εύναι παρούςεσ ςτο δρώμενό μασ.
Παρϊλληλα με τη ςυμφιλύωςη ςτο θϊνατο, που εύναι
πολύ εμφανόσ τη ςυγκεκριμϋνη ημϋρα και υπηρετεύται
πιςτϊ. Δεν υπϊρχει όμωσ μϋλλον χωρύσ διϊλογο με τουσ
νεκρούσ. Όποιοι κι αν εύναι αυτού:
Άνθρωποι, ιδϋεσ, ςυςτόματα. Πϊνω ς’ αυτϊ πατϊσ για
να ανακαλύψεισ τα καινούρια, τα οπούα ϋρχονται να
ταρακουνόςουν κϊπωσ το αμετϊβλητο τησ ιςτορύασ και
να αρχύςει ο διϊλογοσ με το παρελθόν.

33. Τπϊρχει μεγϊλη ςυμμετοχό νϋων. Περϊςαμε ςε μια
ϊλλη εποχό, που οι πολιτιςτικού ςύλλογοι ςυνεχύζουν
ακόμη να ϋχουν την ευθύνη τϋλεςησ των δρωμϋνων
οφεύλουν και πρϋπει με τουσ νϋουσ των χωριών τουσ
εκτόσ από το να τουσ μυόςουν, να ςώςουν ότι ϋχει
απομεύνει ςε ςχϋςη με τουσ ςυμβολιςμούσ.

35. Ναι τα δρώμενα τησ περιοχόσ μασ εύναι τόποι
προοριςμού, που ςυμβϊλλουν ςτην προςϋλκυςη
επιςκεπτών ςτην περιοχό μασ.

36. Όταν ςτισ 6 Ιανουαρύου του 1976, ανόμερα των Θεοφανεύων, «δεν
χτύπηςαν τα κουδούνια» και το χωριό «δεν γιόρταςε», μερικού φύλοι
Μοναςτηρακιώτεσ, αφουγκραζόμενοι τα αιςθόματα των
ςυγχωριανών, βϊλανε όρκο ζωόσ να ςώςουνε τουσ «Αρϊπηδεσ». Έτςι
ιδρύθηκε ο «Μορφωτικόσ & Πολιτιςτικόσ ΢ύλλογοσ Μοναςτηρακύου
Δρϊμασ». Ο ΢ύλλογόσ μασ, λοιπόν, από την ύδρυςό του (27/12/1977), ϋχει
την αποκλειςτικό ευθύνη τησ ςυνϋχιςησ τησ τϋλεςησ του
πατροπαρϊδοτου μουςικοχορευτικού μασ δρωμϋνου των
«ΑΡΑΠΗΔΩΝ». ΢το Μοναςτηρϊκι πϋραν των ϊλλων πρόκειται να
δημιουργηθεύ το Κϋντρο Ερμηνεύασ Πολιτιςμού «ΣΕΛΕ΢Ι΢» που θα
επικεντρώνεται ςτη δημιουργύα ενόσ πόλου ςυςπεύρωςησ και ςημεύου
αναφορϊσ για τα μϋλη τησ κοινότητασ όςο και ςτη δημιουργύασ μύασ
ευδιϊκριτησ και επιθυμητόσ εικόνασ για τισ διαφορετικϋσ ομϊδεσ
επιςκεπτών, που καλούνται να γνωρύςουν την κοινότητα, τισ αξύεσ
τησ, τα όθη και τα ϋθιμϊ τησ.

38. Κ. Γιϊννη Παπουτςό Πρόεδροσ του Μορφωτικού &
Πολιτιςτικού ΢υλλόγου Μοναςτηρακύου Δρϊμασ για τισ
πληροφορύεσ
Σα ϊτομα που προςφϋρθηκαν να φωτογραφηθούν ό
βοόθηςαν με τον τρόπο τουσ.