1. 1
REGULACIÓN DA SÍNTESE
• No ADN dunha célula hai moitos xenes pero non poden expresarse todos ó mesmo
tempo.
• É necesario polo tanto un sistema de regulación da síntese.
• A regulación faise ó nivel do ARNm, se non hai ARNm, non hai proteínas
• J. Monod, en 1947, descubriu que cando a un medio de cultivo con Escherichia coli e
lactosa, lle engadía glicosa, diminuía moito o nivel do enzima β-galactosidasa;
• este enzima rompe a lactosa en glicosa e galactosa
• a glicosa é o alimento da E. coli e conséguea a partir da lactosa gracias ó
enzima
• cando se engade glicosa ó medio a E. coli, xa non precisa hidrolizar a lactosa e
polo tanto aforra de sintetizar a β-galactosidasa necesaria
• Posteriormente nos anos 50, Monod descubriu que os enzimas reprimidos no
experimento anterior eran en total tres, todos eles relacionados co metabolismo da
lactosa
• Como conclusión ós experimentos anteriores, en 1961, Jacob e Monod propuxeron o
modelo do operón para explicar o control da síntese proteica
• Neste modelo diferéncianse dous tipos de xenes:
• os xenes estruturais: que codifican as proteínas enzimas correspondentes
• os xenes reguladores: que codifican as proteínas encargadas de controlar a
actividade dos xenes estruturais. Estas proteínas chámanse represores.
• No modelo do operón lac de E. coli hai:
• un só xene regulador (xene i): que leva a información para a síntese da proteína
que actúa de represor
• e tres xenes estruturais (z, y e a) contiguos entre si e que se transcriben
todos ó mesmo tempo.
• Entre o xene regulador e os xenes estruturais hai dúas zonas específicas:
• zona promotor (p), onde se fixa o ARN-polimerasa
• zona operador (o), onde se fixa o represor
2. 2
• No operón lac, o represor únese ó operador e impide que a ARN-polimerasa que está
no promotor transcriba os xenes estruturais
• Este operón funciona pola chamada indución enzimática
• Neste caso o indutor é a lactosa
• Cando hai lactosa no medio:
• únese ó represor
• libera o operador
• deixa pasar a ARN-polimerasa para a transcrición dos xenes estruturais
• como resultado da transcrición e tradución dos xenes estruturais fórmase as
enzimas que desdobran a lactosa en glicosa + galactosa
• cando se desdobra toda a lactosa queda libre o represor e volve a unirse ó
operador bloqueando a síntese
• Existen outros operóns que funcionan por represión enzimática, como por exemplo o
operón his tamén de E. coli
• Neste caso:
• os xenes estruturais son os responsables da síntese de histidina
• cando se engade histidina ó medio únese ó represor para provocar o bloqueo do
operador e que cese a transcrición dos xenes estruturais, por xa non é
necesaria a síntese de histidina.
• Este tipo de regulación tamén se chama represión por produto final
3. 3
CONTROL DA EXPRESIÓN XÉNICA EN EUCARIOTAS
• Nas células eucarióticas é imprescindible a regulación xénica, sobre todo nos procesos
de desenvolvemento e diferenciación celular
• Tódalas células do noso corpo levan os mesmos xenes, pero no en todas se
manifesta a mesma información
• por exemplo, os xenes da hemoglobina só se expresarán nos eritrocitos, os da
melanina, nas células epidérmicas, etc....
• Nas células dos eucariontes non se coñece ningún tipo de operón semellante ó das
bacterias.
• Neste caso son as hormonas as que se encargan de regular a expresión dos xenes
• Segundo o tipo de célula haberá uns receptores de membrana ou outros, e polo tanto,
só serán células diana respecto a unhas hormonas determinadas.
• O control da expresión xénica por hormonas é diferente para as lipídicas que para as
proteicas.
• Hormonas lipídicas:
• As hormonas lipídicas, pola súa composición química, entran atravesando a
membrana.
• Dentro do citoplasma únense a receptores específicos formando o complexo
hormona-receptor (H-R), que se dirixe ó núcleo.
• Cando o H-R chega ó núcleo, fíxase sobre unha determinada secuencia do ADN
poñendo en marcha a transcrición dos xenes afectados, posiblemente por
provocar a descondensación do ADN.
• Hormonas proteicas:
• Debido ó seu tamaño a á súa composición química, estas hormonas non poden
atravesar a membrana.
• Cando chegan á célula diana únense ós receptores de membrana que son
proteínas específicas, e forman un complexo H-R.
• Este proceso provoca que un enzima (adenil-ciclasa) situada na cara interna da
membrana active a formación de AMP cíclico a partir do ATP
• O AMPc chámase segundo mensaxeiro (a hormona será o primeiro mensaxeiro)
• O AMPc diríxese ó núcleo e activa as proteínas reguladoras da transcrición
posiblemente favorecendo a descondensación do ADN nese punto.