Leki dermatologiczne pochodzenia roślinnego

1. Leki dermatologiczne
pochodzenia roślinnego
Hanna Dolata

2. Stosowanie FITOTERAPII w chorobach skóry jest
nie zawsze dostrzeganym przez lekarzy
postępowaniem alternatywnym w stosunku do
silnie działających leków syntetycznych,
obarczonych często znacznym działaniem
niepożądanym . W lecznictwie dermatologicznym,
oprócz gotowych preparatów ziołowych,
wykorzystuje się liczne surowce roślinne w różnych
postaciach recepturowych. Ma to znaczenie
zwłaszcza w leczeniu zewnętrznym, które jest
cennym uzupełnieniem leczenia ogólnego, a w wielu
przypadkach stanowi podstawową lub jedyną
metodę terapii lub postępowania kosmetycznego .

3. Ziołolecznictwo
(fitoterapia,
fitofarmakologia) – dział
medycyny i farmakologii
zajmujący się
wytwarzaniem leków
ziołowych z naturalnych
bądź przetworzonych
surowców uzyskiwanych
z roślin leczniczych oraz
ich stosowaniem w
profilaktyce i terapii
chorób. Pojęcie to jest
również używane dla
określenia gałęzi
medycyny alternatywnej
zajmującej się leczeniem
preparatami roślinnymi.

4. W lecznictwie dermatologicznym szeroko stosowane
są surowce roślinne, które wchodzą w skład różnych
postaci leków używanych zewnętrznie jako roztwory,
kremy, maści, pasty, zawiesiny, zasypki, aerozole,
plastry, lakiery i mydła. Szczególną postacią
stosowania leków zewnętrznych pochodzenia
roślinnego są kąpiele lecznicze. Wyróżniamy kąpiele
ściągające, odkażające, dziegciowe i saponinowe.

5. Jednym z najczęściej spotykanymi w dermatologii
schorzeniami niewątpliwie są ropne zakażenia skóry.
Ropne choroby skóry wywoływane są najczęściej przez
gronkowce oraz paciorkowce i cechują się znaczną
różnorodnością.
Leki pochodzenia roślinnego są w tych
przypadkach cennym uzupełnieniem
antybiotykoterapii, zwłaszcza przy
przewlekłym i uporczywym przebiegu
niektórych zakażeo.

6. Przyczyną stosunkowo często występujących
czyraków i czyraczności
jest zakażenie gronkowcowe.
O czyraczności mówimy wtedy, gdy czyraki są
liczne i zjawiają się w postaci wysiewów.
Podstawowym wykwitem jest ostro zapalny,
bolesny naciek w otoczeniu mieszka
włosowego, na szczycie którego po kilku
dniach wytwarza się czop martwiczy.
Zasadnicze leczenie polega na przecieraniu
środkami odkażającymi i stosowaniu
10-20% maści ichtiolowej.
Po usunięciu czopa martwiczego stosuje się
maści odkażające z antybiotykami.
Leczenie ogólne polega na stosowaniu
antybiotyków oraz witamin z grupy B i
witaminy A.
Leki pochodzenia roślinnego stosuje się tu
zarówno ogólnie jak i miejscowo, zwłaszcza
w zmianach przewlekłych.

7. Biostymina
- wyciąg wodn z liści aloesu,
działająca poprzez wzmaganie mechanizmów
obronnych organizmu.
Lek podaje się domięśniowo raz dziennie
po 1 ampułce przez 20-30 dni.

8. Succus Bardanae
(sok ze świeżych korzeni łopianu)
Działanie: odtruwająco, podnosi odporność
ustroju, zwiększa wytwarzanie żółci w wątrobie
i enzymów proteolitycznych w trzustce oraz
wydalanie moczu, działa p/bakteryjnie i
odtruwająco.
Stosowanie: 2-3 razy dziennie po 1/2 łyżeczki
(25-50 kropli) z niewielką ilością wody.
Skład:
Succ. Hyperici
sok dziurawca
Succ. Bardanae aa
10,0
sok korzenia łopianu
Succ. Betulae
sok liści brzozy
Succ.Taraxaci aa 15,0 sok korzenia mniszka
M.f. guttae

9. Kwiat nagietka (Flos Calendulae)
stosowany jako :
Wskazania: zapalne błony śluzowej jamy
ustnej i gardła, uszkodzenia skóry,
stłuczenia, odmrożenia, oparzenia,
owrzodzenia żylakowate podudzi.
Działanie: P/zapalne na błony śluzowe
jamy ustnej i gardła, pobudzajace
ziarninowanie oraz
przyspieszające gojenie się ran.
Calendula-fix
Maśd nagietkowa

10. Korzystny wpływ na ogólną obronnośd organizmu mają również liczne
preparaty czosnku podawane zwykle w tabletkach 2 razy dziennie podczas posiłków.
Olejek czosnkowy,
500 mg, kapsułki, 100 szt
Aliovital Naturalna
Odpornośd,
kapsułki, 60 szt.
Alchinal, proszek do
sporządzania zawiesiny
doustnej, 35 g

11. Wszystkie te propozycje mają również swoje zastosowanie w figówce gronkowcowej.
Figówka gronkowcowa
-przewlekłe zapalenie mieszków
włosowych zlokalizowane najczęściej
na twarzy, nieco rzadziej na skórze
owłosionej głowy. Dotyczy głównie
mężczyzn, gdyż zwykle umiejscawia się
w obrębie zarostu: warga górna, broda
i policzki. Początkowo objawia się
krostami przymieszkowymi i grudkami,
które niekiedy zlewają się w miękkie
guzy wypełnione treścią ropną.
W leczeniu miejscowym po oczyszczeniu skóry 2% spirytusem
salicylowym, korzystnie działa maśd żywokostowa (Ung. Symphyti ) o
składzie:
Rp. Tormentioli
Chlorofilani aa 10,0
M.f. unguentum

12. Ropnie mnogie pach- zakażenie
gronkowcowe gruczołów potowych
apokrynowych w obrębie dołów
pachowych. Schorzenie to
występuje po okresie dojrzewania
w postaci podskórnych guzków,
które w dalszym przebiegu ulegają
rozmiękaniu.
Ropnie mnogie pach
Po przebiciu się guzków tworzą się
przetoki, między którymi powstają
bliznowate pozaciągania.

13. Stosuje się tu antybiotyki ogólnie i miejscowo, kompresy rozgrzewające
z 2% ichtiolu, maść ichtiolową i okłady odkażające.
Wspomagające działanie ma tu także, tak jak w przypadku czyrakówBiostymina, preparaty czosnku i sok z korzenia łopianu.

14. Zaleca się również picie naparów z ziół podnoszących obronność ustroju:
Napar z 1 łyżki
przygotowanej
mieszanki ziół na 2
szklanki wody pije się
1-2 razy dziennie po
1 szklance między
posiłkami.
Rad. Bardanae
korzeo łopianu
Herb. Violae
tricoloris
ziele fiołka
trójbarwnego
Herb. hyperici
ziele dziurawca
Fr. Rosae aa 20,0 owoc róży

15. Z innych leków ziołowych mających zastosowanie w zewnętrznym leczeniu ropnych
schorzeo skóry należy wymienid:
Maśd z arniki górskiej (Alpine Herbs, Szwajcaria) - zawiera wyciąg z koszyczków arniki
górskiej i olejek z owoców i drewna jałowca. Zastosowanie ma w czyrakach, a także w
uszkodzeniach naskórka, krwiakach i stłuczeniach.

16. Babka lancetowata (Plantago lanceolata) zalecana
jest miejscowo do okładów w trudno gojących się
ranach, czyrakach i innych dermatozach.
Wykorzystywany jest jej liśd.
Succus plantaginis (Herbapol, Klęka)
to sok ze świeżego ziela babki
lancetowatej pomocny w
przewlekłym nieżycie przewodu
pokarmowego i w przebiegu
zakażeo bakteryjnych.
Polygonum-fix (Herbapol) zawiera
rdest ptasi (Polygonum aviculare), a
stosuje się go zewnętrznie w postaci
okładów na ropiejące rany i czyraki.

17. Szałwia lekarska (Salvia officinalis) działa p/bakteryjnie i p/zapalnie zmniejszając
przepuszczalnośd naczyo włosowatych i hamując krwawienia z uszkodzonych naczyo
oraz ma działanie w nadmiernej potliwości różnego pochodzenia.
Maśd szałwiowa (Alpine Herbs, Szwajcaria) zawiera wyciąg z szałwii lekarskiej i wyciąg z
oczaru wirginijskigo. Zastosowanie ma w czyrakach, ropniach, zapaleniach skóry,
wyprysku, trądziku młodzieoczym, lekkich oparzeniach i żylakach.
Tee-tree oil -to olejek z liści drzewa herbacianego polecany w leczeniu zakażeo skóry
pochodz. bakteryjnego i grzybiczego, a także pleśniawek i brodawek.

18. Wśród schorzeo wirusowych skóry leki ziołowe znalazły zastosowanie w leczeniu
brodawek pospolitych, kłykcin kooczystych i opryszczki.
Brodawki pospolite są to grudki o hiperkeratotycznej powierzchni, zwykle liczne,
występujące często na rękach i stopach. Leczenie polega na usuwaniu brodawek za
pomocą krioterapii, wyłyżeczkowania i elektrokoagulacji. Można też stosowad leki ziołowe.

19. Do najbardziej znanych należy glistnik jaskółcze ziele (Cheliodonium maius),
który może być stosowany w postaci maści:
Maścią smaruje się na noc brodawki i zakłada opatrunek z prestoplastu.
Można również stosować na brodawki świeży sok z glistnika wyciekający ze
złamanej łodygi.
Herb. Cheliodoni pulv. 15,0
Lanolini
Vaselini aa 10,0
Sol. Ac. carbolici 0,25% gutt. X
M.f. ung.

20. Często stosowana jest też Podofilina, która stanowi mieszaninę różnych substancji
żywicowatych otrzymanych z kłączy rosnącego w Ameryce Północnej stopowca (Podophyllum
peltatum). Stosowana bywa w roztworach 5-25% np.:
Resinae
Podohylli
0,5
Glycerini
1,0
Spir. Vini 90%
ad 10,0
M. f. solutio
Zaleca się precyzyjne smarowanie zwilżonym wacikiem powierzchni brodawek co 3-5 dni.
Roztwór podofiliny jest stosowany z dużym powodzeniem również na kłykciny kooczyste.

21. OPRYSZCZKA

22. Leki ziołowe mają też swoje zastosowanie w leczeniu przewlekłej i nawracającej opryszczki
występującej najczęściej na twarzy i na narządach płciowych. Wyniki dotychczasowych
badao wskazują, że czynnikiem wirusostatycznym są występujące w różnych gatunkach
roślin wargowych garbniki, będące depsydami kwasu kawowego.
Zawiera je m.in. melisa, wchodząca w skład
kremu Meliherp, łagodzącego dolegliwości
związane z pojawieniem się opryszczki.

23. Z innych prep. mających zastosowanie w opryszczce wymienid należy Esberitox N
(Scharper & Brummer, Niemcy) występujący w tabletkach i płynie i zawierający
wyciąg z żywotnika zachodniego, korzenia dzikiego indygo i jeżówki purpurowej.
Preparat ten może skrócid okres trwania zakażenia i złagodzid dolegliwości, gdyż
działa wzmacniająco i aktywizująco na naturalne mechanizmy obronne organizmu.

24. Grzybica

25. Leczenie różnych postaci grzybic stało się znacznie łatwiejsze po wprowadzeniu do
lecznictwa leków pochodnych imidazolu, mających świetne działanie p/grzybicze wobec
dermatofitów, grzybów drożdżopodobnych, pleśniowców, a także niektórych bakterii.
W ostatnich latach weszły do lecznictwa nowe, jeszcze skuteczniejsze leki z grupy triazoli:
iraconazol i fluconazol, a także terbinafina.

26. Mimo takiej mnogości doskonałych leków p/rzybiczych warto pamiętad o korzystnym
działaniu leków ziołowych w niektórych postaciach grzybic.
Silne działanie p/grzybicze w leczeniu miejscowym wykazuje preparat roślinny na bazie
soku czosnkowego, który po podaniu tymolu ma szerokie spektrum działania obejmujące
dermatofity, grzyby drożdżopodobne i pleśniowce.

27. W przypadku grzybicy stóp często współistnieje nadmierna potliwość stóp.
Można wtedy zalecać przed snem moczenie nóg w naparze z mieszanki ziołowej:
Fol. Salviae
liśd szałwii
Fol. Juglandis
liśd orzecha włoskiego
Herb. Hyssopi
ziele hyzopu lekarskiego
Herb. Millefolii aa 20,0
ziele krwawnika
M. f. species

28. Korzystne działanie uzupełniające leczenie
p/grzybicze ma również napar z mieszanki ziołowej:
Anth. Millefolii
koszyczek krwawnika
Herb. Meliloti
ziele nostrzyka
Herb. Fumariae aa 20,0 ziele dymnicy pospolitej
M. f. species
W uporczywych,
przewlekłych postaciach
grzybic, u osób z
obniżoną odpornością,
korzystne działanie
wywierają omawiane
wcześniej podawane
doustnie preparaty
czosnkowe oraz
mieszanki ziołowe
zawierające soki z
dziurawca, korzeni
łopianu, liści brzozy i
korzeni mniszka.

29. Leki ziołowe mają zasadnicze znaczenie w zwalczaniu wszawicy głowowej i
łonowej. Preparatem stosowanym od wielu lat w przypadkach wszawicy łonowej
był ocet sabadylowy, który jest wyciągiem z nasion kichawca. Leczenie polega na
wcieraniu leku w miejsca zakażone 2 razy dziennie przez okres 3 dni.
Bardzo skuteczna jest też mieszanka:
Hydrargyri bichlorati corrosivi 1,0
Aceti Sabadillae ad 300,0

30. W powszechnym użyciu jest gotowy preparat Artemisol, który zawiera między
innymi wyciąg z kwiatów wrotyczu pospolitego i Delacet, stanowiący wyciąg z ziela
ostróżki polnej. Wszystkie te preparaty są również podstawowymi lekami w
zwalczaniu wszawicy głowowej. Leczenie polega na wcieraniu jednego z
wymienionych leków w owłosioną skórę głowy, a po kilku godzinach zmywa się
włosy ciepłym octem i wyczesuje gęstym grzebieniem, by usunąć pozostające
gnidy. Zabieg ten należy zwykle kilkakrotnie powtórzyć.

31. Łuszczyca pospolita

32. Łuszczyca jest jednym z najczęstszych schorzeo skóry. Występuje w różnych postaciach i w różnym
umiejscowieniu. Najbardziej typowa lokalizacja to łokcie i kolana, chod często zajmuje rozległe
powierzchnie skóry razem z głową owłosioną i paznokciami. Wykwity łuszczycowe są różnej wielkości,
mają czerwonobrunatną barwę a ich powierzchnia pokryta jest obfitymi, parakeratotycznymi łuskami.
Leki pochodzenia roślinnego mogą byd czynnikiem wspomagającym leczenie łuszczycy.
Wśród nich na wyróżnienie zasługują preparaty zawierające kwas g-linolenowy, który jest
pośrednim produktem w przemianie kwasu linolenowego (niezbędny dla organizmu nienasycony
egzogenny kwas tłuszczowy) do kwasu dihomo-g-linolenowego i kwasu arachidonowego.

33. Naturalnym źródłem kwasu g-linolenowego jest olej otrzymywany z:
nasion czarnej porzeczki (Ribes nigrum),
wiesiołka jednorocznego (Oenothera lamarckiana),
wiesiołka dwuletniego (Oenothera biennis)
oraz ogórecznika lekarskiego (Borago officinalis).
Szczególnie liczne są różne preparaty
zawierające olej z wiesiołka dwuletniego.
Preparaty te najczęściej stosuje się 3 razy
dziennie po 2 kapsułki. W dermatologii
mają one zastosowanie jako leki
wspomagające nie tylko w łuszczycy
ale także w innych przewlekłych
chorobach skóry jak wyprysk atopowy,
trądzik, w chorobach alergicznych,
nawracających chorobach
bakteryjnych i wirusowych.

34. U chorych z łuszczycą korzystne działanie ma też Betasol
aktywizujący układ enzymatyczny. Lek ten zawiera wyciągi płynne z naowocni fasoli,
korzenia łopianu, korzenia wilżyny, korzenia rzewienia, ziela skrzypu, ziela gryki, owoców
bzu czarnego i liści brzozy.
Korzystnie działają też napary z kwiatów bzu czarnego (Sambucus nigra). Wykonuje
się je z 1 łyżki kwiatów na 2 szklanki wrzącej wody i pije w dwóch porcjach po jedzeniu.

35. W podobny sposób zaleca się stosowad NAPAR z MIESZANKI ZIOŁOWEJ o składzie:
Fl. Sambuci
kwiat bzu
Fol. Urticae
liśd pokrzywy
Herb. Violae tricoloris aa 20,0
ziele fiołka trójbarwnego
Rad. Bardanae
korzeo łopianu
Rad. Saponariae aa 15,0
korzeo mydlnicy
M.f. species

36. W zewnętrznym leczeniu, zarówno łuszczycy, jak i łojotokowego zapalenia skóry głowy
owłosionej, od bardzo dawna stosowane są nalewki zawierające płynny dziegied
sosnowy (Pix liquida pini). Takim preparatem dziegciowym jest np. Piniderm i Pixoderm

37. U chorych z łuszczycowym zapaleniem stawów zastosowanie znalazł Reumogran,
który zawiera: korę wierzby, kwiat wiązówki błotnej, liście brzozy, liście pokrzywy,
ziele rdestu ptasiego i ziele skrzypu.
Dieta chorych z łuszczycą powinna byd raczej jarska z ograniczeniem tłuszczów
zwierzęcych, zalecane są natomiast tłuszcze roślinne.

38. Zapalenie atopowe skóry

39. Zapalenie atopowe skóry to schorzenie uwarunkowane genetycznie, powiązane z I
typem reakcji immunologicznej w wyniku której uwalniają się mediatory zapalenia, zarówno
z komórek tucznych jak i bazofilów. Schorzenie ma charakter nawracający i bardzo
uporczywy. Oprócz koniecznej tu często ogólnej farmakoterapii i długotrwałego, starannego
leczenia zewnętrznego, ze względu na etiologię zmian skórnych mają też zastosowanie
preparaty roślinne o wł. immunostymulujących, np. olej z nasion wiesiołka.

40. Lekiem polecanym do stosowania zewnętrznego w atopowym zapaleniu skóry jest też
Sanofil -zawiera wyciągi płynne z koszyczków rumianku, koszyczków nagietka, kory
dębu, kwiatów krwawnika, liści szałwii i ziela skrzypu oraz benzokainę i mentol.
Lek ten znajduje też zastosowanie w pokrzywce, wyprysku alergicznym
i kontaktowym zapaleniu skóry.

41. Zmiany chorobowe na skórze w zapaleniu łojotokowym są głównie rumieniowo-grudkowe i
wysiękowe, szerzą się obwodowo i wyraźnie odgraniczają od otoczenia. Umiejscowione są
najczęściej w okolicach wzmożonego łojotoku. Objawom tym towarzyszy często tłusty
łupież na głowie owłosionej, poprzedzający zwykle łysienie łojotokowe . Leczenie jest
zależne od nasilenia objawów zapalnych i wysiękowych i zwykle polega na stosowaniu
siarki, ichtiolu, rezorcyny, kwasu salicylowego, dźiegci oraz aerozoli i kremów
kortykosteroidowych. Z gotowych preparatów ziołowych, dostępnych w aptekach, zaleca
się na głowę owłosioną wspomniany już Piniderm.
Zapalenie
łojotokowe
skóry
Łupież łojotokowy i
przerzedzenie włosów

42. Betulan- płyn zawierający sok z liści brzozy, nalewkę z
koszyczków rumianu szlachetnego, ziele krwawnika, kwiaty
nagietka, kwiaty lawendy i koszyczki rumianku- działa p/zapalnie,
likwiduje łojotok, korzystnie wpływa na porost włosów.
Seboren - płyn zawierający wyciągi płynne z
owocu pasternaka, korzenia pokrzywy,
korzenia łopianu i kłącza tataraku- działa
p/łojotokowo, p/łupieżowo, poprawia
ukrwienie skóry i pobudza wzrost włosów.
Succus Betulae- sok ze świeżych liści brzozy
stabilizowany etanolem, działa wzmacniająco
na włosy, p/bakteryjnie oraz p/łupieżowo.

43. Fitoval- szampon zawierający wyciąg z szałwii i z pokrzywy, dekspantenol, lecytynę i
proteinę. Zastosowanie ma w nadmiernym wypadaniu włosów, w zaburzeniu wzrostu i
regeneracji włosów oraz dla poprawy cienkich, łamliwych i słabych włosów.

44. Liśd pokrzywy (Folium Urticae) –
środek wzmacniający włosy w łupieżu i łojotoku skóry.
W celu zmniejszenia objawów łojotokowego zapalenia
owłosionej skóry głowy korzystne jest mycie włosów w
naparze z kwiatów ruminaku lub
odwarze z korzeni mydlnicy (Rad. Saponariae)

45. Łupież tłusty zwykle poprzedza łysienie łojotokowe głowy owłosionej.
Leczenie miejscowe ma na celu likwidację łupieżu i zahamowanie
postępującego łysienia, polecany jest sok z łopianu (Succ. Bardanae)
wg przepisu: do 1 części soku dodaje się 3 części alkoholu 70%.
Zaleca się także mieszanki ziołowe w roztworach
spirytusowych do wcierania w skórę głowy owłosionej:
Tinct. Capsici 10,0
Ac. salicylici 2,0
70% Spir. vini ad 100,0
M.f. solutio
lub mycie głowy w odwarze ziołowym o składzie:
Rad. Saponariae korzeo mydlnicy
Rad. Bardanae korzeo łopianu
Rad. Urticae korzeo pokrzywy
Rhiz. Calami kłącze tataraku
Herb. Equiseti ziele skrzypu aa 20,0
M.f. species

46. Łysienie plackowate
Zmiany chorobowe w łysieniu plackowatym
polegają na nagłym występowaniu pojedynczych
lub mnogich ognisk wyłysienia, często bardzo
rozległych. Leczenie- można stosowad miejscowo,
na ogniska chorobowe, nalewki pochodzenia
roślinnego działające drażniąco:
Tinct. Capsici 15,0
Rezorcini
Ol. Ricini aa 2,0
70% Spir. Vini ad 100,0
M.f. solutio
Zastosowanie mają tu także:
Beroksan (wyciąg z owoców pasternaku) ,
Meladynina (wyciąg z owoców Amma majus)
oraz o słabszym działaniu światłouczulającym
alkoholowy wyciąg z ziela dziurawca.

47. Trądzik pospolity

48. Trądzik pospolity to częste schorzenie występujące u ludzi młodych w okresie
pokwitania, związane z nadczynnością gruczołów łojowych. Zmiany chorobowe mają
charakter wykwitów grudkowych i krostkowych usadowionych wokół mieszków włosowych
i gruczołów łojowych. Najczęstszym ich umiejscowieniem jest skóra twarzy, okolica karkowa
i międzyłopatkowa. Leczenie w trądziku jest bardzo różnorodne, w zależności od postaci i
nasilenia choroby. Zastosowanie mają antybiotyki zalecane zarówno miejscowo, jak i
ogólnie, preparaty witaminowe, autoszczepionki, a w szczególnie ciężkich postaciach
podawane ogólnie retinoidy. W leczeniu miejscowym stosowana jest olbrzymia ilośd
preparatów działających złuszczająco, odkażająco i przeciwzapalnie.

49. Leki ziołowe mogą mied znaczenie uzupełniające, wywierając działanie p/zapalne,
obniżając wydzielanie łoju, przestrajając odpornośd ustroju oraz działając bodźcowo,
tonizująco i odtruwająco. Z tego powodu stosowana może byd Biostymina podawana
domięśniowo codziennie, lub co drugi dzieo przez okres 2-3 tygodni. Zastosowanie mają
też omawiane już preparaty wiesiołka dwuletniego, wiesiołka jednorocznego i czarnej
porzeczki oraz mieszanka ziołowa Fito-Mix VIII zawierająca ziele fiołka trójbarwnego,
ziele skrzypu, korzeo łopianu, koszyczki rumianku, ziele dziurawca i ziele pokrzywy.

50. Korzystnie działa też sok z dziurawca (Succ. Hyperici) lub krople będące mieszaniną ziół:
Succ. Bardanae sok z korzeni łopianu
Succ. Betulae sok z liści brzozy
Succ. Hyperici sok z dziurawca
Succ. Taraxaci sok z korzeni mniszka aa 15,0
M.f. gutt.

51. Polecana jest też mieszanka ziołowa Acnevulten zawierająca ziele fiołka trójbarwnego,
ziele dziurawca, ziele pokrzywy, ziele mniszka lekarskiego i ziele skrzypu. Preparat rozszerza
naczynia krwionośne skóry, działa przeciwzapalnie, odtruwająco i wzmacniająco.

52. Zastosowanie ma też Equisetum fix w torebkach ekspresowych zawierających 1,8 g
skrzypu polnego. Wyciąg skrzypu polnego z witaminami występuje również w postaci
tabletek zawierających między innymi 10 mg wyciągu ze skrzypu polnego i 10 mg wyciągu z
pokrzywy. Stosowany bywa głównie w trądziku, łojotoku, w łamliwości włosów i paznokci.

53. Succus Urticae - sok ze świeżego ziela pokrzywy zalecamy jest w trądziku młodzieoczym
doustnie po 2,5 ml soku z niewielką ilością wody 3-4 razy dziennie. W trądziku
młodzieoczym, w zaburzeniach przemiany materii oraz w przewlekłym wyprysku może też
byd używana Viola-fix zawierająca ziele fiołka trójbarwnego.

54. Owrzodzenia podudzi
powstają na skutek zaburzeo
odżywczych w tkankach. Najczęściej
ich przyczyną jest zastój krążenia,
a w szczególności żylaki. Innymi
czynnikami przyczynowymi mogą
też byd: zamknięcie światła tętnicy
czy cukrzyca. Owrzodzenia podudzi
mogą mied bardzo różny kształt i
wymiary. Brzegi ich są równo ścięte,
rzadziej podminowane, nieraz są
głęboko drążące, a dno zazwyczaj
pokryte jest ziarniną lub wydzieliną
ropną. Owrzodzenia najczęściej
tworzą się w 1/3 dolnej podudzia i
zwykle sprawiają chorym spore
dolegliwości.

55. Leczenie ogólne, w zależności od postaci klinicznej owrzodzenia oraz stanu chorego,
polega na podawaniu leków naczyniowych, antybiotyków i preparatów działających
bodźcowo oraz na leczeniu schorzeo towarzyszących takich jak nadciśnienie tętnicze i
cukrzyca- stąd też szerokie zastosowanie mają preparaty
preparaty z wiesiołka dwuletniego.
czosnkowe oraz

56. Zalecany jest też wyciąg z kasztanowca- to etanolowy wyciąg ze świeżych niedojrzałych
owoców kasztanowca. Zastosowanie ma w zakrzepowym zapaleniu żył i owrzodzeniach
żylakowych podudzi, a także w guzkach krwawniczych odbytu.
Często stosowany jest Venescin, zawierający właśnie wyciąg z kasztanowca.
Maśd z kasztanowca zawiera wyciąg z kasztanowca, wyciąg z krwawnika pospolitego,
olejek lawendowy i olejek tymiankowy. Ma zastosowanie w zakrzepowym zapaleniu żył,
owrzodzeniach podudzi, a także w krwiakach oraz odmrożeniach i oparzeniach I i II stopnia.

57. Venen-Gold N -płyn zawierający eskulinę, sól sodową estru siarkowego rutozydu,
wyciąg alkoholowy na winie kwiatów arniki, liście oczaru, owoce ostropestu, ziele
jemioły, nasiona kasztanowca, ziele krwawnika i owoce głogu.
Podstawą leczenia zewnętrznego owrzodzeo podudzi są różnorodne okłady np. z 2%
kwasu bornego,czy 0,1-0,25% roztworu azotanu srebra. Do okładów zaleca się też
preparaty roślinne- okłady z naparu rumiankowego lub azulanu.
Arnisol -płyn do okładów, zawiera 80 g nalewki z arniki górskiej i 10 g nalewki z owoców
kasztanowca. Ma zastosowanie w owrzodzeniach podudzi oraz na wylewy podskórne,
stłuczenia, krwiaki i czyraki.

58. Gojenie owrzodzeo pobudza maśd żywokostowa (Ung. Symphyti) i
maśd zawierająca chlorofilinę (Chlorofilan). Żywokost lekarski jest też stosowany w
postaci żelu jako Comfrey Gel na rany i ubytki skórne.
Preparat ten przyspiesza tworzenie się naskórka i powstawanie nowej ziarniny.

59. W leczeniu owrzodzeo podudzi znalazł zastosowanie również
ALOES ze względu na właściwości bakteriostatyczne oraz
przyspieszające ziarninowanie i gojenie. Grube kawałki aloesu
po wypłukaniu w ciepłej, przegotowanej wodzie przecina się
podłużnie i przykłada śluzową, wewnętrzną powierzchnią
bezpośrednio do owrzodzenia.
Zastosowanie ma też maśd Mikulicza
zawierająca od 0,1 do 1% azotanu srebra i
10% balsamu peruwiaoskiego.

60. Preparatem czasami stosowanym w owrzodzeniach podudzi jest też PROPOLIS
- substancja wytwarzana przez pszczoły, zawierająca żywice roślinne, wosk, pyłek
kwiatowy i olejki eteryczne. Działa na bakterie gram- dodatnie,
grzyby chorobotwórcze i pierwotniaki, podnosi odpornośd ustroju.
PROPOLIS
Występuje w różnych
postaciach takich jak:
Żel Propolisowy stosowany w owrzodzeniach
podudzi, a także na rany, w
wyprysku i w trądziku.
Maśd Propolisowa zawiera 20% propolisu oraz
wyciągi z nagietka
lekarskiego i żywokostu lek.
Stosowana szczególnie w
przypadkach ran z odczynem
martwiczym oraz w st.
zapalnych skóry.
Propolan –występuje w
aerozolu i w maściach.

61. LITERATURA
1.
Borkowski B. i wsp. (red.): Rośliny lecznicze w fitoterapii. 1994, 213, Instytut Roślin i
Przetworów Zielarskich, Poznao.
2. Korszikow M. i wsp.: Lecznicze właściwości roślin uprawnych. 1991, 321, Paostwowe
Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
3. Lutomski J., Alkiewicz J.: Leki roślinne w profilaktyce i terapii. 1993, 143, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa.
4. Maleszka R.: Ziołolecznictwo w dermatologii. Herba Polonica, 1992, 38, Supl. 2, 207.
5. Kędzia A.: Skutecznośd działania na bakterie beztlenowe alkoholowego wyciągu kwiatu
rumianku (Chamomillae anthodium). Herba Polonica, 2000, 46, 86.
6. Kuźnicka B., Dziak M.: Zioła i ich stosowanie. 1988, 185, PZWL, Warszawa.
7. Ożarowski W. (red): Ziołolecznictwo. 1982, 597, PZWL, Warszawa.
8. Willuhna G.: Phytopharmaka in der Dermatologie. Zeitschrift für Phytotherapie, 1995,
16, 325.
9. Wolski T. i wsp.: Możliwości leczenia grzybic ekstraktami roślinnymi. Herba Polonica,
1997, 43, 47.
10. Wójcicki J.: Aktualne dane na temat fitoterapii z uwzględnieniem działania
niepożądanego. Herba Polonica, 2001, 47, 156.
www.czytelniamedyczna.pl/2502,praktyczne-zastosowanie-lekow-ziolowych-w-dermatologii.html

62. Dziękuję za uwagę 
• Hanna Dolata