Mobbing — Gładysz & Żerański Kancelaria Prawnicza sp. j.

1. Mobbing w świetle prawa i praktyki stosowania prawa

2. Celem prezentacji jest doprecyzowanie zakresu znaczeniowego
„mobbingu” – co jest a co nie jest mobbingiem? - ze szczególnym
uwzględnieniem aspektu prawnego.
Chcielibyśmy, aby uczestnicy prezentacji dzięki jej
przeprowadzeniu zostali uwrażliwieni na to, jakie zachowania ich
własne, wobec nich lub w ich otoczeniu są negatywnie
wartościowane przez polski system prawny – uważane za naganne.

3. Konstrukcja prawna mobbingu

4. Zakreszastosowaniakonstrukcjiprawnejmobbingu
Zatrudnienie na
postawie
kodeksu pracy –
na podstawie
umowy o pracę
Zatrudnienie na
podstawie kodeksu
pracy, ale nie na
podstawie umowy o
pracę
Zatrudnienie na
podstawie
umowy zlecenia,
umowy o dzieło
lub innej umowy
cywilnoprawnej

5. Metodologiaprawnicza
Stan faktyczny
Uprawniony i zobowiązany
Prawa i obowiązki

6. Art. 943 § 2 k.p. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub
skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na
• uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika,
• wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
• powodujące lub mające na celu
o poniżenie lub
o ośmieszenie pracownika,
o izolowanie go lub
o wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
Definicjaprawnamobbingu

7. Prawaiobowiązkizwiązanezmobbingiem
Art. 943 k.p. [Mobbing] § 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać
mobbingowi.
§ 2. [DEFINICJA]
§ 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może
dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma
prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż
minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych
przepisów.
§ 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno
nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2,
uzasadniającej rozwiązanie umowy.

8. Charakterystyka mobbingu – fazy, cechy i grupy
przypadków mobbingu

9. Cztery fazy mobbingu
• powstanie konfliktu,
• eskalacja konfliktu,
• nasilenie wrogich zachowań – najczęściej wywołuje to także u pracownika wrogie
postawy, co powoduje negatywną ocenę jego osoby jako winnego powstałej
sytuacji,
• pogłębianie się sytuacji występowania wrogich zachowań względem pracownika z
jednoczesnym osłabieniem pozycji pracownika wskutek widocznej u niego depresji
powodującej dalszą niemożność wykonywania pracy.

10. Cechy charakterystyczne mobbingu
• niemożność określenia konkretnych i racjonalnych przyczyn uzasadniających
podjęcie działań mobbingowych względem pracownika;
• systematyczność działań i podejmowanie ich z zamiarem wyeliminowania
pracownika z danej grupy;
• długotrwałość i ciągłość podejmowanych działań – działania o charakterze
jednorazowym nie będą uchodziły za mobbing;
• różnorodność form podejmowanych przeciwko pracownikowi działań;
• ujemne skutki mobbingu – zarówno dla pracownika (trwałe wyłączenie z
zatrudnienia), jak i grupy, a także społeczeństwa (koszty mobbingu).

11. I grupa przypadków
Oddziaływania zaburzające możliwości
komunikowania się:
• ograniczanie przez przełożonego lub kolegów możliwości wypowiadania się,
• stałe przerywanie wypowiedzi,
• reagowanie na uwagi krzykiem lub głośnym wymyślaniem i pomstowaniem,
• ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy,
• krytykowanie życia prywatnego,
• napastowanie przez telefon, ustne groźby i pogróżki, groźby na piśmie,
• ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające gesty i spojrzenia, różnego
rodzaju aluzje, bez jasnego wyrażanie się wprost.

12. II grupa przypadków
Oddziaływania zaburzające stosunki społeczne:
• unikanie przez przełożonego rozmów z ofiarą,
• brak możliwości odezwania się w pomieszczeniu, gdzie ofiara pracuje,
• przesadzenie na miejsce z dala od kolegów,
• zabranianie kolegom rozmów z ofiarą oraz
• traktowanie „jak powietrze”.

13. III grupa przypadków
Działania mające na celu zaburzyć
społeczny odbiór osoby:
• mówienie źle za plecami danej osoby,
• rozsiewanie plotek,
• podejmowanie prób ośmieszenia,
• sugerowanie choroby psychicznej,
• kierowanie na badanie psychiatryczne,
• wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa,
• parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia lub gestów w celu ośmieszenia
osoby,

14. • nacieranie na polityczne albo religijne przekonania,
• żarty i prześmiewanie życia prywatnego,
• wyśmiewanie narodowości,
• zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą,
• fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy,
• kwestionowanie podejmowanych decyzji,
• wołanie na ofiarę używając sprośnych przezwisk lub innych, mających ją
poniżyć wyrażeń,
• zaloty lub słowne propozycje seksualne
III grupa przypadków c.d.

15. IV grupa przypadków
Działania mające wpływ na jakość sytuacji życiowej i zawodowej:
• nie dawanie ofierze żadnych zadań do wykonania,
• odbieranie prac, zadanych wcześniej do wykonania,
• zlecanie wykonania prac bezsensownych,
• dawanie zadań poniżej umiejętności,
• zarzucanie wciąż nowymi pracami do wykonania,
• polecenia wykonywania obraźliwych dla ofiary zadań,
• przydzielanie zadań przerastających możliwości i kompetencje ofiary w celu jej
zdyskredytowania.

16. V grupa przypadków
Działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary m.in.:
• zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla zdrowia,
• grożenie przemocą fizyczną,
• stosowanie niewielkiej przemocy fizycznej,
• znęcanie się fizyczne,
• przyczynianie się do ponoszenia kosztów, w celu zaszkodzenia
poszkodowanemu,
• wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy
ofiary,
• działania o podłożu seksualnym.

17. Studia przypadków

19. Nauczycielka matematyki
• została pouczona przez dyrektorkę, żeby nie zabierać dziecka z indywidualnym tokiem
nauczania na wycieczkę bez konsultacji z lekarzem,
• rodzice byli niezadowoleni, że wbrew woli dyrektorki zabrała na wycieczkę konkubenta,
• dyrektorka nie przydzieliła jej wychowawstwa ze względu na powyższe,
• rodzice ponownie byli niezadowoleni z zabrania konkubenta na kolejną wycieczkę,
• zwracano jej uwagi, że jej konkubent nie powinien być stale obecny w szkole lub przed szkołą
i robić zdjęć,
• została wyprowadzona z zebrania z rodzicami w sprawie dodatkowej lekcji matematyki, na
które wtargnęła z konkubentem,
• nauczyciele nie chcieli zaangażować się w dystrybucję gazetki, która chciała wydawać,
• znalazła się w bardzo złym stanie psychicznym, czuła się osaczona, wpadała w histerię,
skarżyła się na szykanowanie, rozpowszechniała takie treści publicznie i zgłaszała różnym
instytucjom wszczynając postępowania w związku z czym odbyło się posiedzenie rady
pedagogicznej poświęcone mobbingowi i powołano komisję antymobbingową, w czym nie
chciała współpracować,
• została skierowana na badania lekarskie.

20. Księgowa w Inspektoracie Powiatowym
• musiała stawiać się na każde wezwanie pracodawcy, także w czasie urlopu,
choroby i w czasie wolnym – brak jakiegokolwiek zastępstwa,
• zachorowała, leczyła się,
• problemy z łączem internetowym,
• „włamano się” do jej komputera,
• czuła się śledzona, gdy korzystała z komputera poza firmą,
• ingerowano w sporządzane przez nią dokumenty,
• zamknięto ją w pokoju.

21. Opiekunka w Ośrodku Rehabilitacji i Opieki Psychiatrycznej
• zwierzchnik bezpodstawnie przyjął, że przedłożyła zaświadczenie lekarskie z
opóźnieniem, a w konsekwencji obniżył jej wynagrodzenia chorobowego,
• odmówiono jej wypłacania dodatku wyrównawczego w związku z odsunięciem od
pracy nocnej ze względu na stan ciąży,
• sfałszowano dokumentację związaną z jej urlopem wypoczynkowym, co zostało
zakwalifikowane jako przestępstwo umyślne na szkodę powódki,
• takie czyny trwały około jednego roku,
• w tym samym czasie była w ciąży i urodziła dziecko, a także stwierdzono u niej
obniżony nastrój z objawami niepokoju i lęku.

22. • krytyka wszystkich działań powódki, wyrażana krzykiem w obecności innych osób,
• ubliżanie jej,
• darciu lub przekreślanie dokumentów, które powódka sporządziła,
• podważanie jej kompetencji,
• grożenie zwolnieniem z pracy,
• wyznaczanie jej co tydzień do pracy fizycznej przy rozładunku, co innych pracowników
dotykało rzadziej lub wcale,
• przychodziła do pracy mimo grypy bojąc się negatywnej reakcji pracodawcy
• po przejściu do pracy w sekretariacie zmniejszenie wynagrodzenia łącznie o 900 zł, co
wiązało się z "częstotliwością zmian umów o pracę", podczas gdy obniżki wynagrodzenia nie
dotyczyły innych pracowników zatrudnionych na takich samych stanowiskach,
• zdiagnozowano zaburzenia depresyjne - lękowe
Agent celny / pracownik sekretariatu w sp. z o.o.

23. • polecenie „masz pięć minut, żeby kupić 10 pudełek zapałek za 50 gr,
każde ma mieć inny obrazek”, „znajdź w pięć minut lot do RPA za
mniej niż 1000 zł.”, „kup porsche, broń myśliwską, guaranę w
fiolkach o pojemności 15ml, komplet mebli w stylu myśliwskim,
safari w Afryce oraz kilka numerów przedwojennego „Łowcy
Polskiego” zamykając się w 350 tys. pln [Porsche kosztowało 600 tys.,
nikt nie produkuje fiolek 15 ml guarany],
• zrzucał na podłogę dokumenty, które kazał zbierać na kolanach,
• wpadał w szał, jeśli pracownik notował coś na kartkach ułożonych
jedna na drugiej,
• zabronił pracownikom wymieniać nazwy dwóch miast, na Zieloną
Górę kazał mówić „miasto obok”, na Poznań „większe miasto obok”
oraz zabronił wymieniać słowa „dwa”, a także „Monika”,
• karał „bonami”, które stanowiły kary potrącane z wynagrodzenia,
• bił i wyzywał niektórych pracowników, a także im groził,
• o godzinie 8 rano należało stanąć punktualnie w kolejce pod
drzwiami 20 cm od łańcuszka, w pozycji wyprostowanej,
• przywoływał pracowników do gabinetu SMS-em o treści „P”.
Pracownicy biurowi

24. Gładysz & Żerański Kancelaria Prawnicza sp. j.
ul. Krakowskie Przedmieście 13 lok. 142, 00-071 Warszawa
T: +48 22 827 30 58 • F: +48 22 827 30 58
E: office@gzkancelaria.pl
Dziękuję za uwagę!