1. - Tính võ đoán. Đối với các tín hiện thông thường, mối quan hệ giữa hình thức
vật chất và nội dung thông tin mang tính quy ước. Tín hiệu ngôn ngữ cũng có
nguồn gốc quy ước, nhưng vì quá lâu đời nên mang tính võ đoán. Tính võ đoán
của tín hiệu ngôn ngữ thể hiện ở chỗ mối quan hệ giữa CBĐ và CĐBĐ là không
có lý do, không giải thích được.
- Tính hình tuyến. Các tín hiệu ngôn ngữ khi hoạt động giao tiếp không bao giờ
xuất hiện tại một thời điểm hoặc một vị trí từ hai tín hiệu trở lên mà xuất hiện
kế tiếp nhau theo một trật tự nhất định. Nhờ tính hình tuyến mà người ta có thể
phân tích và nhận diện được các quy tắc kết hợp với các yếu tố để tạo thành các
đơn vị ngôn ngữ khác nhau.
- Tính phức tạp, nhiều tầng bậc. Trước hết, hệ thống tín hiệu ngôn ngữ bao
gồm một số lượng đơn vị rất lớn, khó có thể thống kê hết số lượng từ, câu trong
một ngôn ngữ. Mặt khác, bên cạnh các tín hiệu ngôn ngữ đồng loại còn tồn tại
các tín hiệu ngôn ngữ khác loại, đó là các đơn vị của ngôn ngữ thuộc nhiều cấp
độ khác nhau có quan hệ cấp bậc (tức là các đơn vị bậc thấp nằm trong các đơn
vị bậc cao hơn, các đơn vị bậc cao, bao hàm các đơn vị bậc thấp hơn). Do vậy,
hệ thống tín hiệu ngôn ngữ là một hệ thống của nhiều hệ thống (hệ thống âm vị,
hệ thống hình vị, hệ thống từ vựng, hệ thống câu).
- Tính đa trị. Trong hệ thống tín hiệu ngôn ngữ, mối quan hệ giữa CBĐ và
CĐBĐ không phải bao giờ cũng tương ứng 1/1; mà cùng một CBĐ có thể tương
ứng với nhiều CĐBĐ như hiện tượng đồng âm, đa nghĩa, hoặc cùng một CĐBĐ
có thể tương ứng với nhiều CBĐ như hiện tượng đồng nghĩa… Đồng thời, ngoài
chức năng truyền tin, tín hiệu ngôn ngữ còn có nhiều chức năng như biểu thị
khái niệm, biểu cảm…
- Tính năng sản. Các tín hiệu ngôn ngữ luôn luôn tiềm tàng khả năng sản sinh
các tín hiệu mới từ những tín hiệu ban đầu.
Học viên tự lấy dẫn chứng để phân tích, minh họa.
Câu 18: Phân tích sự khác nhau giữa phương pháp so sánh – lịch sử và
phương pháp so sánh – loại hình?
Gợi ý: Sự khác nhau giữa hai phương pháp này thể hiện ở các mặt sau đây:
- Nếu phương pháp so sánh – lịch sử hướng vào sự so sánh các ngôn ngữ trong
lịch sử phát triển của nó thì phương pháp so sánh – loại hình lại hướng vào tình
trạng hiện có của ngôn ngữ.
- Nếu nội dung của phương pháp so sánh – lịch sử là so sánh các từ, các dạng
thức của từ tương tự nhau về ý nghĩa và âm thanh trong các ngôn ngữ khác
17