2021eko otsailaren 17an emandako mintegiaren lehen atalari dagokion aurkezpena. Ahozkotasuna nola kontzeptualizatzen dugun eta, ondorioz, ikastetxeetan nola landu beharko genukeen azaltzen da.

1. Hizkuntzategia
EHUko Hizkuntzaren eta
Literaturaren Didaktika Sailean
sortu berri den lantaldea da.
Gure asmoa da hizkuntzaren
didaktikaren eremuan
sakontzea, ikertzea eta
formazioa ematea

3. Hizlari-dinamizatzailea: Ainhoa Ezeiza
Ilusionista Sozialen Mintegia
www.ehu.eus/ism
Partaidetza, dinamizazio komunitarioa, hezkuntza dinamizazioa, kultura
herrikoiak, gizarte eraldaketa

4. ZERI DERITZOGU
AHOZKOTASUNA?

5. Lehen mailako ahozkotasuna ahozkoa
oinarri duena litzateke, ahozko kulturena
Bigarren mailako ahozkotasuna, aldiz,
idatzizkotasunaren eragina duena.
Walter J. Ong (1987)

6. Ahozkotasunean HARREMAN-MODUA
da garrantzitsuena
PENTSATU-SENTITU-EGIN
aldi berean
Idatzizkotasunean (2. mailako ahozkotasunean)
KOMUNIKAZIOA da garrantzitsuena
PENTSATU
SENTITU
EGIN

8. Idatzizkotasunak
ezin dio lagundu
ahozkotasunari?
"
Denak batzen du?
"

9. Hau bereziki gertatzen ari da hezkuntzako kulturartekotasun programetan edo
hizkuntza biziberritzeko programetan, izan ere, haur eta gazteei ahozko hizkuntz
eredu «onak» eman nahian, euren hizkuntza autoktonoa galtzen ari dira,
harmoniarik gabeko akulturazio prozesuetan.
Esteban Monsonyi (1990)
Eta hori arazo larria da
Idatzizkotasuna, ordea, ahozkotasunari lekua kentzen ari zaio
Idatzizko diskurtsoetara ohitzen den hizlariak hitz egoki eta zehatzak bilatzeko
ohitura hartzen du, idatzizko egiturak ahozkora eramateko joera garatzen du, eta
bat-batekotasunean aritzera behartua dagoenean, burua nahastua sentitzen du,
kosta egiten zaio inperfekzioan murgiltzea, amorrua sentitzen du diskurtsoa eteten
diotenean edo isiltasuna sortzen denean, eta lotsa sentitzen du bere adierazpen
mugatua dela eta.
Antonio López Eire (2001)

10. Idatzizkotasunak hizkuntza egotetik izatera pasatzen duelako,
kristaltzen da eta horrela, hitzaren teknologiek kontzientzia,
pentsamendua eraldatu dute eta munduan elkarreragiteko modua aldatu
dute.
Idatzizkotasuna lehenesten denean, jendea silababakarkako
elkarrizketetan trebatzen da, aginduak modu gordinean ematen ikasten
du edo estereotipatutako kortesia erabiliz, behar-beharrezkoa den
hiztegia erabiltzera mugatzen da eta, orokorrean, bere ahozkotasun
informala bizitzako beharren ezarpenetara mugatzen du”
Denise Najmanovich (2002)

12. Kulturak
eskolan eta
fakultateetan
KULTURA INSTITUZIONALA
Idatzizkotasunetik datorren hizkuntza, Euskaltzaindia, RAE...
Oso eremu ezaguna irakasleontzat.
01
MASA KULTURA
Limurketa, pertsuasioarekin, erakarpena, ikus-entzunezkoak,
marketina... Zuzentasuna prestigioari lotuta, «arauak apurtzea»
efektuak lortzeko (lokalismoak...). Berrikuntza", i(ra)kasleok youtuber
bilakatuta!
02
KULTURA ALTERNATIBOA(K)
Aktibismoaren munduan, oso garrantzitsua da hizkuntz arauak ondo
betetzea, zilegitasunik ez galtzeko
Ez da asko desberdintzen aurreko bietatik, soilik mezua da desberdina,
alternatiboa
03

13. Kulturak
eskolan eta
fakultateetan
KULTURA HERRIKOIAK
Kultura herrikoietan, biziz ikasten da bizitzen, eta
bizikidetza litzateke, izatekotan, gure erreferentzia.
Horregatik da hain interesgarria komunikazio herrikoiak
lantzea ingurune kulturanitzetan, bertan kulturak
horizontalki elkartzen direlako. Berdin nahas daiteke
hizkuntza bat beste batekin, gauza berriak sortzeko.
Horregatik kostatzen zaigu horrenbeste irakasleoi
ahozkotasuna lantzea, ikasleekin modu horizontalagoan
lan egiteko. Laguntza eman dezakegu lantzen ari garen
hizkuntzan gauzak nola esan daitezkeen adieraziz adibidez,
baina, era berean, gelako beste hizkuntzekin ere jolastu
behar dugu.
04

14. I K A S T E T X E E T A N E G I N D E Z A K E G U ?
Mesedez, lagundu!!!
NOLA
DINAMIZATU
AHOZKOTASUNA?

15. Autoestimu pertsonala
eta komunitarioa landu
Ikasleek jakintza asko dituzte!
Gelakideen arteko
harremanak dinamizatu
Bizikidetza horizontaltasunean
Baliabideak landu
Ahozko sorkuntza sustatu, ez
altxor gisa, tresna gisa baizik
Diziplinen kontzeptua
gainditu
Konplexutasunaren teoria
Mugitu!!!
Ahozkotasuna lanean gauzatzen da
Hainbat ideia,
lagundu digutenak
Konfiantza, askatasuna eta
elkar zaintza
Eraikitze kolektiboa sustatu, hau da,
norbanakoarena, taldearena, talde
artekoa eta kolektiboa

16. JAKITEA
Ahozko sorkuntzarako
baliabideak: ahotsezkoak,
gorputzezkoak, plastikoak,
esperimentalak...
ERABILTZEN JAKITEA
Biziraupena
Babesa
Askatasuna
Partaidetza
Sormena
Ezagumena
Aisia
Afektua
Identifikazioa
Beharrak eta asebetetzaileak:
ERABILI NAHI IZATEA
Bizikidetza
Mestizajea
Indibidualismoa eta norberekoikeria
alde batera uztea
"Begirada periferikoa"
Eraikitze kolektiboa
Zaintza kolektiboak
Egoeraren araberako lidergoak
Autoestimu indibidual eta kolektiboa
Euskarara,
ahozkotasunetik
SIMULAZIOTIK SIMULAKRORA

17. Erreferentzia bibliografikoak
Denny, J. P. (1995). El pensamiento racional en la cultura oral y la descontextualización
escrita. In D. Olson & N. Torrance (arg.), Cultura escrita y oralidad (95-126. or.). Bartzelona:
Gedisa.
Ezeiza, A. & Encina, J. (2020). Ahozkotasunaren didaktika ikuspegi dialektikotik abiatuta. E.
Santazilia, D. Krajewska, E. Zuloaga, & B. Ariztimuño (argit.), Fontes Linguae Vasconum 50
urte. Ekarpen berriak euskararen ikerketari / Nuevas aportaciones al estudio de la lengua
vasca (253-266). Nafarroako Gobernua, Kultura eta Kirol Departamentua, Vianako Printzea
Erakundea-Kultura Zuzendaritza Nagusia. https://artxiker.ccsd.cnrs.fr/artxibo-02972265
López Eire, A. (2001). Retórica y oralidad. Revista de Retórica y Teoría de la Comunicación,
I(1), 109-124.
Monsonyi, E. (1990). La oralidad. Revista Oralidad de la UNESCO, 2, 5-19.
Najmanovich, D. (2002). La complejidad: de los paradigmas a las figuras del pensar.
Emergence: Complexity & Organization, 3, 85-93.
Ong, W. (1987). Oralidad y escritura. Tecnologías de la palabra. Mexiko: Fondo de Cultura
Económica.