1. Хүн орчин Байгалийн өвөрмөц сонин тогтоцоос... Хэрэглэгдэхүүн

2. Тайхар чулуу Архангай аймгийнИх тамир сумын нутагт Тамирын голын хөвөөнд хойд орших бүдүүн ширхэгт боржин чулуун цохио. Тайхар чулуу нь газрын байрлалын хувьд урдуур хойгуур нь өндөр дэнж(хар эрэг)-тэй, харалдаа ард нь тайхар чулуу уруу харсан хадан хясаа бүхий намхавтар уултай(улаан толгой)бөгөөд олон жилийн өмнө урд хойд хоёр эргийн хооронд их хэмжээний ус урсдаг, арын уул нь тайхар чулууг хүртэл урагшаа үргэлжилсэн байрлалтай байсан. Гэвч он цагын аясаар уул элэгдэж, ус ширгэж үгүй болох үед уулнаас үлдсэн хэсэгхэн чулуу нь өнөөдрийн тайхар чулуу хэмээх байгалийн үзэсгэлэнт нэгэн бүтээл болон үлджээ.

3. Дуут чулуу Завхан аймгийн Тэс суманд байдаг. Сумын төвөөс Зүүн хойно 23кмт байдаг. Уг дурсгал нь одоо байгаа төрхөөрөө дуут буюу дэрэн чулуу гэж нэрлэгддэг. Учир нь 3ш жижиг чулуун дээр хар хөх чулууг хэвтээгээр нь байрлуулсан , чулууны хэмжээ нь урт нь 85см, өргөн нь 55см, зузаан нь 32см ба чулууны дээд хэсэгт 23 хонхор цэгэн тойргон бүслүүртэй, хоёр хажуу талд яг ижил хэмжээтэй дугуй хэлбэрийн хонхойлгож дүрсэлсэн нь МЭӨ 3000 жилийн үеийн хүрлийн үеийн буган чулуун . Уг чулууны нэг онцлог нь мод чулуугаар цохиход яг хөндий төмөр шиг дуу гардаг байна.

4. Орхоны хүрхрээ Хангайн нурууны Суврага хайрхан уулнаас эх авч 1124км урсаад Сэлэнгэ мөрний баруун талд Сүхбаатар аймгийн дэргэд нийлдэг хамгийн том цутгал нь юм. Орхон голын эхний хэсгийг Хангайн нурууны Байгалийн цогцолбор газар Улиастай гол, Цагаан гүүт гол, Тонгорог гол, Улаан гол, Цагаан гол зэрэг олон голуудыг нийлүүлж авдаг. Орхоны хүрхрээ буюу Улаан цутгалан нь 24 метр өндөр.

5. Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын төвөөс зүүн урагш орших Шилийн сайн эрчүүдийн тангараг өргөж байсан түүхт уул бөгөөд энэ уулын ойролцоо Чингис хааны нэртэй холбоотой түүхэн домог болж үлдсэн Чингисийн гүүн зэлний гадас, Чингисийн морины уяа зэрэг олон дурсгалт газрууд бий. Энэ газарт 70 гаруй зүйлийн эмийн болон идэшний ургамал, монос, хайлаас, бургас, гүйлс, буйлс, харгана зэрэг модлог ургамал ургадаг. Шилиийн богд уул

6. Талын агуй Сүхбаатар аймгийн Шилийн богд уулаас баруун хойш 14 км-т цагаан тал дээр оршино. Галт уулын хүрмэн чулууны хийн зайд тогтсон энэ агуй 10000 орчим шоо метрээс илүү багтаамжтай 200 гаруй метр урттай бөгөөд манай галт уулын хүрмэн чулууны хийн зайнд үүссэн агуйнуудын хамгийн том нь юм. Талын агуй бол Монгол оронд мэдэгдээд байгаа 200 гаруй агуйнуудаас хамгийн үзэсгэлэнтэй нь юм. Агуй дотор хүрмэн чулуун асга хад, мөсөн цацаг, цан хүүрэгтэй хүрмэн чулуу хөрөхдөө мушгиран тогтсон сонин тогтоцтой нэн үзэмжтэй газар.

7. Янцгаадаг нуур Хөвсгөл аймгийн Эрдэнэбулган сумын нутаг Архан гэдэг газрын Аяганбулаг гэдэг нуураас адууны зөөлөн янцгаалт сонсогддог гэнэ. Дуугардаг хад Өвөрхангай аймгийн Есөнзүйл сумын Зүүнхайрхан ууланд ойр орчныхоо дуу авиаг хураан татдаг нэг хад бий.Уг хаданд чихээ чагнаваас уулын бэлд хоорондоо ярилцаж байгаа хүмүүсийн дуу шуугиан сонсогддог байна.