Autorski program dla klasy III szkoły podstawowej z zakresu edukacji międzykulturowej wykonany w ramach zajęć podczas 1 roku studiów magisterskich.

1. Miś Etyczek
zwiedza świat
Autorski program dla klasy III szkoły podstawowej z zakresu edukacji
międzykulturowej
Katarzyna Brauer
Marta Fiergolska
Lucyna Markowska
Magdalena Nagelska
Magdalena Walińska
Anna Żurawka

2. Spis streści
SŁÓW KILKA O AUTORKACH: ............................................................................................... 2
WPROWADZENIE....................................................................................................................... 3
CELE GŁÓWNE: .......................................................................................................................... 4
METODY:...................................................................................................................................... 4
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW.......................................................................................... 6
SYLWETKA UCZNIA PO ZREALIZOWANIU PROGRAMU.................................................7
TREŚCI NAUCZANIA ................................................................................................................. 8
EWALUACJA I OCENA PROGRAMU..................................................................................... 12
POLECANA LITERATURA...................................................................................................... 13
ZAŁĄCZNIKI – PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ..................................................14
ESKIMOSI:............................................................................................................................................. 14
INDIE:
............................................................................................................................................................. 19
JAPONIA:............................................................................................................................................... 22

3. Słów kilka o Autorkach:
Katarzyna Brauer – absolwentka pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej na
Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, uzupełniająca swoje wykształcenie
na Uniwersytecie Gdańskim o kierunku pedagogika wczesnoszkolna.
Marta Fiergolska – absolwentka pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej na
Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, znająca podstawy języka migowego.
Obecnie studentka MSU na kierunku Pedagogika wczesnoszkolna.
Lucyna Markowska – absolwentka edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej na
Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie, opiekunka dziewięciomiesięcznej
Emilki, samodzielnie opanowuję podstawy gry na gitarze. Obecnie studentka MSU,
pedagogika wczesnoszkolna na Uniwersytecie Gdańskim.
Magdalena Nagelska - absolwentka wczesnej edukacji z językiem angielskim na
Uniwersytecie Gdańskim, kontynuująca naukę na studiach magisterskich, korepetytorka
języka angielskiego, wychowawca Świetlicy Środowiskowej.
Magdalena Walińska – absolwentka wczesnej edukacji z logopedią na Uniwersytecie
Gdańskim, kochająca swoją pracę jako opiekunka do dzieci, zafascynowana językiem i
kulturą Hiszpanii. Studentka MSU, pedagogika wczesnoszkolna na Uniwersytecie
Gdańskim.
Anna Żurawka- absolwentka pedagogiki wczesnoszkolnej i pedagogiki przedszkolnej na
Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Obecnie studentka na Uniwersytecie
Gdańskim, na kierunku pedagogika wczesnoszkolna. Z zamiłowania fotograf.
2

4. Wprowadzenie
Głównym powodem i inspiracją do opracowania niniejszego autorskiego programu
edukacji międzykulturowej były zajęcia „Programy autorskie i podręczniki” prowadzone
na Uniwersytecie Gdańskim w roku akademickim 2011/2012. W dobie postępującej
globalizacji, „zmniejszania się” Świata i dominacji kultury amerykańskiej chcemy wraz z
naszymi uczniami zatrzymać się na chwilę i dokładniej przyjrzeć się kulturom znacznie
odmiennym od europejskiej i szeroko pojętej kultury zachodu. Oczywistym jest fakt
niemożności poznania wybranych przez nas kultur Japońskiej, Enuickiej czy Indiańskiej w
całości, jednak naszym głównym celem jest rozbudzenie ciekawości Świata, wrażliwości
na inność oraz zasianie ziarna do własnych kulturowych poszukiwań u uczniów, którzy
będą wraz ze swoim nauczycielem będą realizowali proponowany przez nas program.
Niniejszy program ma być propozycją cyklu zajęć uzupełniających wiedzę z
zakresu edukacji międzykulturowej, której tak mało miejsca zostało poświęcone w
podstawie programowej. Centralną postacią programu jest uczeń, który poprzez aktywny
udział w proponowanych zajęciach będzie wzbogacał swoja wiedzę na temat innych
kultur, rozwijał swoje inteligencje wielorakie, a także będzie przyjemnie i twórczo
zdobywał doświadczenia oraz budował nawyki potrzebne do funkcjonowania w
wielokulturowym Świecie.
Niniejszy program został zaplanowany na 30 godzin dydaktycznych.
3

5. Cele główne:
1. Dziecko lepiej rozumie kultury we współczesnym społeczeństwie,
2. Dziecko zdobywa zdolność komunikowania się między ludźmi pochodzącymi z
innych kultur,
3. Dziecko uczy się większej tolerancji w stosunku do różnic kulturowych w
społeczeństwie,
4. Dziecko zdobywa motywację do pełnego uczestnictwa w społeczeństwie,
5. Dziecko zwiększa uczestnictwo w społecznych interakcjach oraz lepiej rozpoznaje
wspólne dziedzictwo kulturowe ludzkości.
Metody:
Odwołując się do klasyfikacji metod kształcenia W. Okonia, nasz program autorski będzie
oparty na trzech głównych grupach metod :
1. metodach samodzielnego dochodzenia do wiedzy;
2. metodach waloryzacyjnych;
3. metodach praktycznych1.
Ze względu na kładziony przez nas nacisk na aktywny sposób uczenia się, świadomie
rezygnujemy z metod typowo podających, sprowadzających ucznia do postaci biernego
słuchacza, a tym samym z metod asymilacji wiedzy.
Jako metody zalecane do realizacji programu, proponujemy głównie burze mózgów, gry
dydaktyczne, samodzielne rozwiązywanie problemów, projekty i wiele innych metod,
które będą aktywizowały ucznia, rozwijały jego zainteresowanie światem i przede
wszystkim tematem lekcji, która może okazać się wspaniałą przygodą. W doborze metod
pracy z uczniem zostawiamy otwartą furtkę nauczycielom, którzy swoją kreatywnością
mogą wzbogacać nasz program.
Burza mózgów – Jest to metoda, która angażuje do pracy wszystkich uczniów w klasie i
pozwala im na swobodnie wypowiadanie swoich myśli i pomysłów na rozwiązanie
przedstawionego pomysłu. Wbrew pozorom chaotyczności tej metody, posiada ona swoje
1
W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, str. 255
4

6. zasady, które regulują przebieg „burzy”. Metoda ta uczy kreatywności, szacunku do
wypowiedzi innych uczestników, rozwiązywania problemów i współpracy. Może być
inspiracją do podjęcia innych działań edukacyjnych.
Projekty – Dzięki projektom uczniowie uczą się samodzielności w korzystaniu z różnych
źródeł informacji i planowania swojej pracy. Ponadto to na nich spoczywa
odpowiedzialność za powodzenie projektu, podjęte decyzje, wykonane zadania.
Uczniowie kształtują swoje umiejętności pracy w grupie, rozwijają się społecznie
(współpraca, rozwiązywanie problemów i trudności, słuchanie, podział ról i obowiązków).
W tej metodzie uczniowie samodzielnie dochodzą do wiedzy, sami muszą ja zdobyć i
przez to staje się ona dla nich bardziej wartościowa i zostaje w ich pamięci na dłużej,
dodatkowo projekty dają szanse na wyłonienie różnych ważnych, często niezauważanych
zdolności i umiejętności uczniów.
Gry – Główną cechą charakterystyczną tej metody jest zabawa, która jest niezwykle
przydatna w procesie uczenia. Dzieci uwielbiają gry, świetnie się przy nich bawią i nie
zauważają jak wiele się podczas nich uczą, gdyż jest to dla nich naturalna droga do
zdobycia nowych wiadomości i umiejętności. Ważną i istotną cechą gier są zasady, które
wyznaczają kierunek zabawy i regulują proces nauki.
5

7. Procedury osiągania celów
Ta część programu zawiera wskazówki, jak skutecznie i w atrakcyjny dla dzieci sposób
uczyć je o kulturach świata.
1. Uczenie się przez doświadczenie:
• odwoływanie się do swoich doświadczeń, zarówno tych wcześniejszych, jak i
tych, nabywanych podczas zajęć;
• otwarcie na kolejne doświadczenia i planowanie, w jaki sposób wykorzystać
zdobyte wiadomości i umiejętności.
2. Aktywizujące metody nauczania:
• praca w grupach;
• symulacje;
• rozwijanie osobistych zdolności uczniów poprzez gry sytuacyjne, odgrywanie
ról;
• korzystanie z różnych źródeł informacji;
• gry i zabawy edukacyjne;
• prace manualne (plastyczno-techniczne);
• praca w terenie (wycieczki);
• projekt grupowy.
6

8. Sylwetka ucznia po zrealizowaniu programu
Uczeń po realizacji tego programu powinien być przygotowany do uczestniczenia
w społecznych interakcjach, mieć motywację do pełnego uczestnictwa w życiu
społeczeństwa. Dziecko po tych zajęciach lepiej rozumie inne kultury, akceptuje ich
odmienności i wie jak ważna jest tolerancja wobec innych, niezależnie od innego koloru
skóry, wyznawanej wiary itp. Zdobywa zdolność komunikowania się między ludźmi
pochodzącymi z innych kultur, zna ich dziedzictwo kulturowe oraz wie co dali
współczesności. Odnajduje się w pracy grupowej jak i indywidualnej, dzieli się wiedzą z
młodszymi uczniami oraz tworzy charakterystyczne dla danej kultury stroje czy budowle.
7

9. Treści nauczania
Treści zawarte w programie mogą być realizowane w dowolnej kolejności i
modyfikowane przez nauczyciela w zależności od potrzeb i możliwości dzieci. Treści te
zostały dobrane w taki sposób, aby były ciekawe, pobudzały do myślenia, poszukiwania, a
przede wszystkim do działania. Zajęcia edukacji międzykulturowej będą realizowane w
bloku tematycznym, gdzie jedna jednostka lekcyjna to 45 minut. Poszczególne tematy
zajęć mogą być realizowane w ciągu jednej lub kilku jednostek lekcyjnych, w zależności
od konieczności i uznania nauczyciela.
Treści nauczania (tabelka)
Zakres Sposoby przyswajania/egzekwowania Treści nauczania
tematyczny wiedzy
Eskimosi - praca z mapą - geograficzne położenie
(Enuici) Grenlandii
- wykonanie gazetki o Grenlandii - najważniejszych informacje o
wyspie (język, historia, fauna,
flora itd.)
- rozmowa o bohaterach lektury, - relacje i zależności człowiek-
„ Anaruk, chłopiec z Grenlandii. zwierzęta- otoczenie - warunki
życia na Grenlandii
- wyszukiwanie informacji o zwierzętach - cechy charakterystyczne
występujących w lekturze: „Anaruk, zwierząt żyjących na Grenlandii
chłopiec z Grenlandii”
- odwzorowywanie wybranego - obsługa programu
zwierzęcia w programie Paint komputerowego Paint
- wspólne budowanie igloo - domy Eskimosów - techniki
(początkowo dzieci szukają informacji o budowy, funkcje domów z lodu
budowie i funkcjonowaniu igloo w - podstawowe umiejętności
Internecie) posługiwania się komputerem:
obsługa przeglądarki internetowej
- praca z tekstem przygotowanym przez - aktywne słuchanie tekstu
nauczyciela, dotyczącego wypraw Marka czytanego przez nauczyciela
8

10. Kamińskiego, Wojtka Ostrowskiego i
Jasia Meli na bieguny
- pisanie listu do Jasia Meli ze swoimi - różne formy korespondencji
pytaniami dotyczącymi wyprawy, (tradycyjna, elektroniczna),
zasady pisania
- zabawa podsumowująca zdobytą - umiejętność stawiania pytań i
wiedzę: nauczyciel dzieli klasę na dwie udzielania odpowiedzi
grupy. Sam zadaje pytania dotyczące
bloku tematycznego. Dzieci muszą
szybko zgłosić się i udzielić odpowiedzi.
Grupa, która zdobędzie więcej punktów-
wygrywa
Indianie -praca z mapą - geograficzne położenie
Ameryki Północnej, jej
roślinność, klimat, zwierzęta
-burza mózgów, w grupach, - sylwetka Indianina, kultura,
praca z tekstem – legendą, obyczaje, charakterystyczny
opowiadaniem, rozmowa ubiór itp. Indian
-quiz, pytanie – odpowiedź, gra - legendy, opowiadania
planszowa indiańskie, fragm. „Sachem” H.
Sienkiewicza
-praca w grupach, prezentacja na forum
klasy, -dziedzictwo kulturowe,
-praca manualna, wyszukiwanie historyczne Indian, wkład Indian
informacji-biblioteka, Internet w życie całego świata
(historia, kultura, zwierzęta
hodowlane, rośliny itp.)
-wpływ białego człowieka na
życie Indian (proch, biała broń,
ubrania)
-tolerancja wobec innych,
niezależnie od koloru skóry,
wyznawanej wiary, obyczajów
9

11. -analiza i interpretacja
materiałów źródłowych
projekt: -cechy dobrej prezentacji i
-praca w grupach, indywidualna przedstawiania zebranego
- umie dostosować zdobytą wiedzę do materiału i wykonanego zadania
wieku uczniów klas młodszych - strój indiański- jego elementy,
wygląd, funkcjonalność
- proste ściegi, przyszywanie
-sam tworzy program artystyczny typu: ozdób i inne proste czynności
pokaz mody(strojów Indiańskich), krawieckie
nadawanie indiańskich imion „bladym - wioski indiańskie– cechy osad,
twarzom” główne punkty wioski, rodzaje
budynków i schronień - tipi,
wigwamy, totemy
Japończycy - praca z mapą - geograficzne położenie Japonii,
jej roślinność, zwierzęta
występujące
- praca z tekstem „Bajka o Japonii”, - kim jest Japończyk, jego
burza mózgów tradycje, charakterystyczny strój
itp.
- praca w grupach, prezentacja na forum - co dali Japończycy światu?
klasy, (kultura, język, sport, manga i
anime, origami itp.)
- praca ze słownikami i rozmówkami - pismo i podstawowe zwroty po
polsko-japońskimi, Internet japońsku
- metoda stacyjna, praca manualna, - umiejętność szukania
wyszukiwanie informacji - Internet, potrzebnych informacji
biblioteka, wycieczka do muzeum - tradycyjne japońskie
projekt: kompozycje kwiatowe -ikebana -
-praca manualna w grupach zasady komiksu, elementy
składowe mangi
- sztuka składania papier- orgiami
10

12. - zasady zachowywania się w
muzeum
- powtórzenie zdobytej wiedzy - ceremonia picia herbaty -
- quiz: pytanie-odpowiedź, gra tradycja, historia, praktyka
planszowa - kuchnia japońska - przepisy,
wykonanie, zasady
bezpieczeństwa w kuchni;
11

13. Ewaluacja i ocena programu
Aby sprawdzić, czy realizowany program osiągnie swoje cele i ukształtuje dziecko
w kulturach współczesnego społeczeństwa należy dokonać jego ewaluacji. Dokonując
oceny uczniów można posłużyć się różnymi metodami:
• Ankiety
• Obserwacja planowania organizacji pracy własnej i innych
• studium przypadku
• prac długoterminowych (projekt, portfolio)
Ewaluację naszego programu, który skierowany jest na uczniów klasy trzeciej,
sprawdzony będzie badaniami ankietowymi. Badaniom poddani zostaną również rodzice
uczniów. Charakter ankiet będzie anonimowy. Opinie uczniów i ich rodziców pomogą
nam wyciągnąć słabe i dobre strony naszego programu, które umożliwią dopracować nasz
program.
Pytania skierowane do uczniów:
1. Czy zainteresowała cię tematyka naszych zajęć i dlaczego ?
2. Czego nowego nauczyłeś się na zajęciach?
3.Czy zmieniło się twoje zdanie dotyczące kultur współczesnego świata?
4. Czy chciałbyś pogłębić swoją wiedze na temat kultur współczesnego świata
uczestnicząc na dodatkowe zajęcia?
Pytania skierowane do rodziców:
1. Czy zdaniem Państwa program edukacji międzykulturowej wpływa na postawy
Waszych dzieci i w jaki sposób?
2. Które zajęcia zdaniem Państwa podobały się najbardziej Waszym dzieciom i jak
Państwo myślicie, dlaczego?
12

14. Polecana literatura
* Eskimosi:
1. Cz. Centkiewicz, Anaruk, chłopiec z Grenlandii, Wydawnictwo Nasza Księgarnia,
Warszawa 2010.
2. L. Cichy, M. Kamiński, M. Polowiec, R. Rusinek, T. Walkiewicz, Wyprawy
marzeń. Grenlandia, Wydawnictwo Pascal, Listopad 2008.
3. M. Farley, Ginące plemię, Warszawa 1997.
4. M. Kamiński, Razem na bieguny, Wydawnictwo Fundacja Marka Kamińskiego,
Listopad 2008.
5. M. Skalska, 1000 młodych zwierząt, Wydawnictwo Olesiejuk, Marzec 2010.
6. Zwierzęta świata. Encyklopedia ilustrowana, Wydawnictwo Rytm, Grudzień 2009.
* Indianie:
1. H. Sienkiewicz Sachem, Zielona Sowa, Kraków 2008
2. www.indianie.org.pl
3. http://www.hantajo.com/
* Japończycy:
1. http://lastinn.info/opowiadania/6864-bajka-o-japonii.html
2. http://www.jippon.pl/japonia/sztuka-japonska/
3. http://www.muzeumazji.pl/htm/i_pl.html (wystawy, wydarzenia)
4. http://benkyo.pl/lekcja-2/dialog-milo-mi-pana-poznac/
5. http://japonka.pl/mod/resource/view.php?id=108
6. http://pl.wikibooks.org/wiki/Japo%C5%84ski/Lekcje_Kanji
7. http://www.kanjisitef.com/kanji/set3/
8. http://fatcat.ftj.agh.edu.pl/~sigma/
9. P. Jabłoński, Świat origami, Agencja Wydawnicza Jerzy Mostowski, 2011
10. B. Guzowska, Origami dla dzieci. Cuda z papieru, Literat, 2011
11. M.V. Siclen, Origami. Zabawa dla każdego, Agencja Wydawnicza Jerzy
Mostowski, 2007
12. J. Varley, Kultura japońska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006
13. R. Tomański, Tatami kontra krzesła. O Japończykach i Japonii, Wydawnictwo
Muza.S.A., 2011
14. K. Takezaki, B.Godin, Japoński. Kreska po kresce, Edgard, 2010
15. E. Kazuki, Łatwa kuchnia japońska, Wydawnictwo Muza S.A., 2011
13

15. Załączniki – Przykładowe Scenariusze zajęć
ESKIMOSI:
Temat: W krainie lodu i śniegu- na Grenlandii
Autor: Anna Żurawka
Scenariusz obejmuje 3-4 jednostki lekcyjne.
Cele:
Uczeń:
-odczytuje tytuły książek, odszukuje informacje o książkach,
-czyta cicho o tematyce przyrodniczej i wypowiada się na jego temat,
-odszukuje właściwe fragmenty popierające wypowiedzi,
-tworzy w grupie mapę mentalną,
-redaguje notatkę o krajobrazie Grenlandii,
-rozpoznaje, nazywa i opisuje zwierzęta polarne,
-rozumie trud życia Eskimosów,
-odczytuje wskazania termometru.
Metody:
- Metody oparte na posługiwaniu się tekstem.
- Metody oparte na działalności praktycznej uczniów
Formy pracy uczniów:
- Praca zbiorowa
- Praca jednostkowa
- Praca w grupach
Środki dydaktyczne:
Magnetofon z płytą piosenki, mapa Grenlandii, globus, zdjęcia, albumy z Grenlandią,
lektura :Anaruk- chłopiec z Grenlandii”, ilustracje związane z krajobrazem Grenlandii,
listy o Grenlandii, kartki, masa solna, kartony do wykonania zwierząt, termometr.
Przebieg zajęć:
1. Śpiewanie piosenki „Lody na biegunie”.
2. Swobodna rozmowa z dziećmi na temat dalekich podróży, odmienności innych
krajów. Zaproszenie w podróż po Grenlandii.
14

16. 3. Odszukanie Grenlandii na globusie, mapie, ustalenie jej położenia. Wypowiedzi
uczniów na temat klimatu i krajobrazu . Pokaz zdjęć, albumów.
Oglądanie książek, ilustracji i zdjęć.
4. Zapoznanie z egzemplarzami książek pt. „Anaruk chłopiec z Grenlandii”
5. Ułożenie i zapisanie na tablicy zdań jako tematu lekcji:
Grenlandia to największa wyspa świata, leżąca na dalekiej północy.
6. Wykonanie w grupach mapy mentalnej pt. „ Grenlandia”. Nauczyciel
przygotowuje listy lub ustnie rozdziela zadania. Klasa podzielona na grupy. Każda
grupa otrzymuje list z pozdrowieniami od Eskimosków i zadaniem do wykonania:
Odpowiedzi na pytania uczniowie spisują na przygotowanych kartkach.
• Złożenie z puzzli kształtu Grenlandii i naklejenie na duży karton,
odpowiedź na pytanie: Czym pokryta jest ta wyspa, jakie morza ją
otaczają? (nauczyciel przygotowuje wycięty z kartonu kształt Grenlandii i
pocięty na kilka, kilkanaście puzzli).
• Wykonanie postaci (z kartonu i plasteliny) Eskimosów i odpowiedź na
pytanie: Czym się zajmują mieszkańcy największej wyspy świata? Jak się
ubierają?
• Wykonanie postaci zwierząt (karton , szmatki bibuła) charakterystycznych
dla wyspy i odpowiedź na pytanie: Jak Eskimosi wykorzystują zwierzęta?
• Wykonanie igloo (z masy solnej wcześniej przygotowanej, folii
aluminiowej, wiórków kokosowych) i odpowiedź na pytanie : Jak spędzają
czas Eskimosi w igloo?
7. Prezentacja i omówienie zadań. Czytanie odpowiednich fragmentów lektury.
8. Połączenie wykonanych prac w jedną wielką makietę.
9. Zabawa muzyczno – ruchowa „ Dyskoteka pingwinów”.
10. Samodzielne układanie opisu krajobrazu Grenlandii, dla słabszych z rozsypanki
zdaniowej (fragmentów – dla uczniów najsłabszych) - podsumowanie
dotychczasowych zajęć.
11. Wklejenie lub napisanie notatek do zeszytu.
15

17. Scenariusz 2
Temat: Życie na dalekiej północy
Autor: Katarzyna Brauer
Scenariusz obejmuje 1 jednostkę lekcyjną.
Cele:
- Umiejętność logicznego myślenia oraz ćwiczenie czytania ze zrozumieniem.
- Uczeń wypowiada się pełnymi zdaniami.
- Uzasadnia swoje stanowisko.
- Czyta ze zrozumieniem.
- Uczeń rozwiązuje krzyżówkę i odnajduje hasło.
- Wymienia zwyczaje Eskimosów.
- Wskazuje różnice w budowie i wyglądzie igloo i własnego domu za pomocą środków
plastycznych oraz ustnych wypowiedzi.
- Wylicza zwierzęta zamieszkujące Grenlandię.
- Uzupełnia zdania wykorzystując zdobyte informacje.
- Dokonuje obliczeń sposobem pisemnym.
- Współdziała w zespole.
Metody:
- asymilacji wiedzy – praca z tekstem,
- praktyczne,
- samodzielnego dochodzenia do wiedzy.
Formy pracy:
- praca zbiorowa,
- praca indywidualna,
- praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
Kartki w kształcie kry, które z jednej strony mają sylaby; krzyżówka z hasłem; kaseta z
16

18. nagraną piosenką do ćwiczeń z kinezjologii; kartka z ilustracją igloo; puzzle zwierząt:
niedźwiedź, wilk, mors, foka, wieloryb, renifer; kartki z informacjami o zwierzętach oraz
pytaniami do tekstu; napisy nazw zwierząt; paski z działaniami Anaruka; karta pracy z
uzupełnianką zdaniową. Trzy poziomy: I poziom uczniowie uzupełniają sami, II poziom
uczniowie dokonują wyboru wyrazu z tabelki, III poziom uczniowie uzupełniają zdania w
kolejności podanej w tabelce.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie.
2. Ćwiczenia z kinezjologii (punkty naprzemienne, punkty na myślenie, pozycja Cooka,
leniwe ósemki wykonywane ręcznie).
3. Utrwalenie wyrazów z ,,u” – południe, jutro, kukurydza, huba, pług, zuch. Czynności
ucznia: zamykają oczy i tworzą w wyobraźni obrazy z tymi wyrazami.
4. Odwróćcie kry na drugą stronę i odczytajcie hasło. Czynności ucznia: uczeń odwraca
kry i odczytuje: Czesław Centkiewicz.
5. Rozmowa:
- kim był Czesław Centkiewicz?
- co napisał?
- czego dowiadujemy się z lektury
- jakie tematy przedstawił w lekturze?
- jak wyglądało życie Eskimosów dawniej, a jak dzisiaj?
Czynności ucznia: uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi na pytania.
6. Drama: ,,Zajęcia Eskimosów z osady Anaruka”. Czynności ucznia: poszczególni
uczniowie przedstawiają czynność: polowanie, gotowanie, pływanie kajakiem, zabawy
dzieci, łowienie. Klasa odgaduje czynność.
7. Nauczyciel rozdaje kartki, na których narysowane jest igloo. Czynności ucznia:
uczniowie rysują obok swój dom.
8. Porównajcie wygląd domu i igloo. Czynności ucznia: spontaniczne wypowiedzi
uczniów.
9. Odpowiedzcie na pytanie: Czy treść lektury jest fikcyjna, czy prawdziwa i dlaczego?
Czynności ucznia: uczniowie odpowiadają uzasadniając swoje zdanie.
10. Kto obok ludzi występuje w lekturze? Czynności ucznia: odpowiedź: zwierzęta.
13. Przyczepienie na tablicy nazw zwierząt występujących na Grenlandii: niedźwiedź
polarny, wilk, mors, foka, renifer, delfin, bawół. Czynności ucznia: uczniowie odczytują
nazwy zwierząt.
17

19. 11. Ćwiczenia z kinezjologii do nagranej piosenki.
12. Nauczyciel tworzy grupy. Każda grupa otrzymuje kopertę z puzzlami. Czynności
ucznia: uczniowie układają obrazek i przyklejają go do kartki.
13. Nauczyciel wyznacza jedną osobę z grupy w celu przyczepienia obrazka ułożonego
zwierzęcia na tablicy i odnalezieniu nazwy ilustracji. Czynności ucznia: z każdej grupy
jedna osoba wykonuje zadanie.
14. Za poprawne ułożenie puzzli oraz podpisu grupa otrzymuje po jednym kolorowym
pasku. Czynności ucznia: uczniowie sklejają paski i tworzą z nich łańcuch.
15. Nauczyciel rozdaje kartki z informacjami o wyglądzie i zwyczajach zwierząt oraz
pytaniami do tekstu. Za każdą poprawną odpowiedź grupa dostaje pasek. Czynności
ucznia: każdy uczeń w grupie czyta cicho tekst, a następnie cała grupa przygotowuje się
do odpowiedzi. Uczniowie czytają pytania i odpowiadają na nie.
16. Nauczyciel trzyma kartki z działaniami zapisanymi w ,,eskimoski sposób”. Czynności
ucznia: uczniowie losują kartki po czym zapisują działania oraz wyniki znakami
arabskimi. Za każdą poprawną odpowiedź grupa dostaje pasek. Czynności ucznia:
uczniowie doklejają ogniwa łańcucha.
17. Nauczyciel nakazuje usiąść uczniom na swoje miejsca. Rozdaje tekst do uzupełnienia
w trzech poziomach. Czynności ucznia: uczniowie uzupełniają zdania i odczytują treść.
18. Na zakończenie uczniowie sklejają powstałe łańcuchy w jeden. Dzięki poprawnie
wykonanej pracy, dużej wiedzy o Grenlandii, stworzony został kolorowy łańcuch, który
może być symbolem przyjaźni dzieci.
18

20. INDIE:
Temat: Modowe wpadki Indian
Autor: Magdalena Nagelska
Scenariusz obejmuje 2-3 jednostki lekcyjne.
Cele operacyjne:
- uczniowie wiedzą jak wygląda strój indiański, potrafią go rozpoznać i nazwać jego
części;
- rozwijanie znajomości kultury indiańskiej;
- pobudzanie kreatywności i wspieranie aktywności twórczej ucznia;
Metody:
- burza mózgów
- projekt
- praktyczne metody plastyczno-techniczne
- rozmowa/dyskusja
Formy pracy:
- grupowa
Środki dydaktyczne:
zdjęcia strojów indiańskich, tekst o strojach, kartki z nazwami części stroju indiańskiego,
arkusze szarego papieru, materiały do wykonania strojów, przybory plastyczne.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje zdjęcia tradycyjnego ubrania indiańskiego i zawiesza je na
tablicy. Uczniowie, w grupach, otrzymują nazwy poszczególnych części stroju na paskach
papieru (np. legginy, nogawice, mokasyny). Ich zadaniem jest zdecydowanie gdzie na
zdjęciu umieścić daną nazwę, przyczepić ją oraz uzasadnić swój wybór.
2. Nauczyciel czyta tekst opisujący stroje indiańskie (damskie, męskie, świąteczne).
Uczniowie słuchają i poprawiają, jeśli to konieczne, swoje wybory.
19

21. 3. W grupach, na dużym szarym papierze, uczniowie tworzą projekt stroju indiańskiego
pamiętając o jego charakterystycznych elementach.
4. Z dostępnych, zebranych i przygotowanych wcześniej materiałów, uczniowie
wspólnymi siłami realizują stworzone przez siebie projekty strojów.
5. Prezentacja projektu i wykonanego stroju (strojów) - porównanie projektu z
wykonaniem. Rozmowa na temat wykonanego projektu każdej grupy.
6. Rozmowa na temat wygody, użyteczności, trwałości i estetyki strojów indiańskich i
tych przygotowanych przez uczniów. Próba zrozumienia kolegi Indianina i tego jak się
czuje w swoim ubraniu.
Scenariusz 2
Temat: W krainie Indian.
Autor: Magdalena Walińska
Scenariusz obejmuje 1-2 jednostki lekcyjne
Cele operacyjne:
- dzieci potrafią posługiwać się i odczytywać mapę geograficzną, wiedzą gdzie leży
kontynent Ameryki Północnej i czym się charakteryzuje
- zapoznanie dzieci z odmienną kulturą i warunkami życia na podstawie plemion
indiańskich
- kształcenie zasad tolerancji i akceptowanie odmienności innych ludzi, poszanowanie ich
godności osobistej oraz oczekiwanie tego samego w stosunku do siebie
Metody:
- dyskusja
- burza mózgów
Formy pracy:
- indywidualna
- grupowa
Środki dydaktyczne:
mapa geograficzna Ameryki Północnej, krótkie teksty oraz ilustracje charakterystycznych
dla tamtego rejonu zwierząt i roślin, fragmenty tekstów opowiadań m.in. "Sachem" H.
20

22. Sienkiewicza, arkusze dużego papieru, karta z pytaniami quizowymi i plansza do
poruszania się pionkiem, kostki do gry, pionki
Przebieg zajęć:
1. Luźna rozmowa z dziećmi o kontynencie Ameryki Północnej. Przykładowe pytania:
Czy znacie taki kontynent jak Ameryka Północna? Co wiecie o nim? Z czym Wam się
kojarzy?
Zapoznanie z geograficznym położeniem kontynentu - jego walorach, klimat panujący,
roślinność, zwierzęta charakterystyczne.
2. Praca w grupach, burza mózgów – na dużych arkuszach papieru – Kim są Indianie?
Następnie poszerzenie tej wiedzy o pracę z tekstem skonstruowanym przez nauczyciela na
temat życia, zwyczajów i obyczajów Indian. Uzupełnienie arkuszy papieru o nowo
zdobyte informacje. Prezentacja prac, wnioski dzieci.
3. Quiz. Dzieci w grupach odpowiadają na pytania z zakresu lekcji dot. Indian, poruszają
się po planszy by zdobyć totem.
21

23. JAPONIA:
Temat: おはよう [Konnichiwa]. Poznajemy język japoński.
Autor: Marta Fiergolska
Scenariusz obejmuje 2-3 jednostki lekcyjne.
Cele operacyjne:
- Uczeń potrafi wskazać cechy poszczególnych alfabetów japońskich.
- Uczeń rozpoznaje podstawowe znaki kanji.
- Uczeń potrafi zapisać i wymówić podstawowe wyrazy w języku japońskim.
Metody:
- Dyskusja/rozmowa
- praktyczne metody plastyczne
- zadaniowa
Formy pracy:
- indywidualna
- grupowa
Środki dydaktyczne:
Aneks do podręcznika, komputer z połączeniem Internetowym, słowniki polsko-
japońskie, ilustracje przedstawiające podstawowe znaki z alfabetu kanji, ilustracje
związane z Japonią i znakami tworzące zdanie, duże kartki, pędzel, farby, nagrania
prostych rozmówek polsko-japońskich, ilustracje i ich podpisy w języku japońskim.
Przebieg zajęć:
1. Przywitanie się z dziećmi po japońsku.
2. Nauczyciel przyczepia na tablicy ilustracje zawiązane z Japonią pod którymi znajdują
się znaki z kanji tworzące zdanie po japońsku. Uczniowie w trakcie zajęć muszą
wykonywać poszczególne zadania, aby odsłonić obrazek.
3. Zadanie 1 àSzukanie przez uczniów informacji w Encyklopediach, Internecie na temat
alfabetu japońskiego. Sporządzenie krótkiej notatki na jego temat.
4. Rozmowa na temat alfabetu, czy podoba się uczniom, czy chciałyby też taki pisać.
5. Zapoznanie się z alfabetem (Harijana, katakana, kanji)
6. Zadanie 2 à Znalezienie podpisów do ilustracji w języku japońskim.
22

24. 7. Zadanie 3 à Pisanie pędzlem na dużych kartkach pojedynczych znaków kanji.
8. Wysłuchanie krótkiej rozmowy japońskiej.
9. Zadanie 4 àUczenie się prostych zwrotów po japońsku (przedstawienie się, podanie
miejsca zamieszkania, zwroty grzecznościowe, liczebniki itp.).
10. Zapisywanie prostych zdań alfabetem kanji.
11. Odsłonięcie zdania: 日本に行きたいです。(Chcę pojechać do Japonii.)
12. Przetłumaczenie zdania przy pomocy nauczyciela. Rozmowa z dziećmi, jak się
ustosunkowują do hasła, czy chciałyby odwiedzić Japonię i dlaczego?
13. Podsumowanie zajęć.
Scenariusz 2
Temat: Japońska sztuka.
Autor: Lucyna Markowska
Scenariusz obejmuje 1-2 jednostki lekcyjne.
Cele operacyjne:
- potrafi ułożyć kompozycję kwiatową,
- potrafi stworzyć komiks rysunkowy,
- umie przy pomocy instrukcji wykonać proste wzory origami,
- pamięta o estetyce pracy i stanowisku pracy,
Metody:
- stacyjna,
Formy pracy:
- indywidualna,
- grupowa.
Środki dydaktyczne:
kolorowe papiery, kwiaty, kamienie, gałęzie, wazon, liście, kredki, pisanki, materiały o
różnej fakturze, klej, nożyczki.
23

25. Przebieg zajęć:
1. Przywitanie dziećmi ukłonem japońskim.
2. Nauczyciel przedstawia krótkie informacje dotyczące ikebany, orgiami i mundurków
szkolnych w Japonii.
3. Podzielenie klasy na 3 grupy. Każdej grupie przypada inne stanowisko: ikebana,
orgiami i mundurki.
4. Na stanowisku pierwszym dzieci same lub w parach tworzą kompozycję ikebany. Na
stanowisku drugim dzieci układają papierowe figurki metodą orgiami (maczek, girlanda z
kwadratów, kapelusz). Na stanowisku trzecim dzieci same lub w parach projektują własny
japoński mundurek szkolny.
5. Po wykonaniu zadania na danym stanowisku następuje zmiana stanowisk. Każde
dziecko musi wykonać prace, z każdego stanowiska.
6. Wystawka i omówienie prac.
7. Zakończenie lekcji ukłonem japońskim.
24