1. Մթնոլորտ
(Մթնոլորտի պահպանությունը)
ØÃÝáÉáñïÇ ³ÕïáïÙ³Ý ËݹÇñÝ»ñÁ
ÈáõÍÙ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕÇÝ»ñÁ

2. Մթնոլորտը ( հունարեն՝ ατμός - «գոլորշի»և σφαῖρα -
«ոլորտ»), երկնային մարմին, գազայինծածկ է, որը նրա շուրջը
պահպանվում է ձգողականության շնորհիվ: Քանի որ մթնոլորտի
և միջմոլորակային տարածությունների միջև չկա հստակ
սահման, ապա ընդունված է մթնոլորտ համարել գազային այն
միջավայրը, որը պտտվում է մոլորակի հետ զուգընթաց որպես
մեկ ամբողջություն: Մի շարք մոլորակների մթնոլորտային շերտը,
որը հիմնականում բաղկացած է գազերից (գազային
մոլորակներ ), կարող է չափազանց հաստ լինել: Երկիր մոլորակի
մթնոլորտը ներառում է թթվածին, որն օգտագործվում է կենդանի
օրգանիզմների շնչառության համար, և ածխածնի երկօքսիդ, որն
օգտագործում են բույսերը, ջրիմուռները, բակտերիաները
ֆոտոսինթեզի համար: Մթնոլորտը հանդես է գալիս նաև որպես
մոլորակը արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից
պաշտպանող շերտ: Մթնոլորտը առկա է մեծ զանգված ունեցող
բոլոր մարմինների մոտ, ինչպիսիք են օրինակ երկրանման
մոլորակները կամ գազային հսկաները: Աստղերը նույնպես զուրկ
չեն մթնոլորտից, օրինակ Արևը:

3. Մթնոլորտի
շերտերը.
1.ներքնոլոր,
2.
վերնոլորտ,
3.
միջնոլորտ,
4.
ջերմոլորտ,
5. արտաքին
ոլորտ:

4. ØÃÝáÉáñïÇ ³ÕïáïÙ³Ý ËݹÇñÝ»ñÁ
²ñ¹Ûáõݳµ»ñ³Ï³Ý ó÷áÝÝ»ñáí µÝ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ
³ÕïáïáõÙÁ íݳë³Ï³ ³½¹»óáõÃÛáõÝ ¿ ·áñÍáõÙ
Ù³ñ¹Ï³Ýó, ϻݹ³ÝÇÝ»ñÇ, µáõÛë»ñÇ, ÑáÕÇ,
ß»Ýù»ñÇ ¨ ßÇÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ íñ³, Çç»óÝáõÙ
¿ ÙÃÝáÉáñïÇ Ã³÷³ÝóÇÏáõÃÛáõÝÁ,
µ³ñÓñ³óÝáõÙ ¿ û¹Ç ËáݳíáõÃÛáõÝÁ,
ٻͳóÝáõÙ ¿ Ù³é³Ëɳå³ï ûñ»ñÇ ÃÇíÁ,
÷áùñ³óÝáõÙ ¿ ï»ë³Ý»ÉÇáõÃÛáõÝÁ, ³é³ç ¿
µ»ñáõ٠ٻﳳÕÏ³Ý Çñ»ñÇ Ïáéá½Ç³:

5. Þñç³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ ³ÕïáïÙը ï»ÕÇ է áõÝ»ÝáõÙ µÝ³Ï³Ý ϳÙ
³ñÑ»ëï³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÝ»ñÇ ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ ¨ ѳݷ»óÝáõÙ
է ÙÇç³í³ÛñÇ ýáõÝÏódzÛÇ í³ïóñ³óÙ³ÝÁ: Æñ
·áñÍáõÝ»áõÃÛ³Ý Ù»ç û·ï³·áñÍ»Éáí ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ
½³Ý³½³Ý ï³ññ»ñ` Ù³ñ¹Á ÷áËáõÙ ¿ ¹ñ³Ýó áñ³ÏÁ: г׳Ë
³Û¹ ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ »Ý ³ÕïáïÙ³Ý áã
µ³ñ»Ýå³ëï Ó¨»ñáí: Æñ»Ýó Ù³ëßﳵݻñáí Ù³ñ¹³ÍÇÝ
÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ѳٳ¹ñ»ÉÇ »Ý ¹³éÝáõÙ
µÝ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï, ÇëÏ ÙÇ ß³ñù ¹»åù»ñáõÙ ³Ý·³Ù
·»ñ³½³ÝóáõÙ »Ý ¹ñ³Ýù:

6. Մ³ñ¹áõ ëï»ÕÍ³Í ß³ï ÝÛáõûñ ï³ñ³³ë»é »Ý
µÝ³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ïáõÃÛ³Ùµ: ԱÕïáïÙ³Ý
µÝ³Ï³Ý ³ÕµÛáõñÝ»ñÁ ëáíáñ³µ³ñ Ñ»é³óí³Í »Ý
Ù³ñ¹áõ µÝ³ÏáõÃÛ³Ý í³Ûñ»ñÇó, ³ÛÝÇÝã
Ù³ñ¹³ÍÇÝÝ»ñÁ ï»Õ³¹ñí³Í »Ý ËÇï µÝ³ÏãáõÃÛ³Ùµ
ßñç³ÝÝ»ñáõÙ:

8. ÈáõÍÙ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý áõÕÇÝ»ñÁ
ØÃÝáÉáñïÇ ³ÕïáïÙ³Ý Ù³ëßﳵݻñÇ Ù»Í³óáõÙÁ
å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ³ÛÝ ³ÕïáïáõÙÝ»ñÇó å³ßïå³Ý»Éáõ ³ñ³· ¨
³ñ¹Ûáõݳí»ï ÙÇçáóÝ»ñ, ÇÝãå»ë ݳ¨` û¹Ç
³ÕïáïáõÙÝ»ñÇ íݳë³Ï³ñ ³½¹»óáõÃÛ³Ý Ï³ÝËáõÙÁ:
ØÃÝáÉáñïÁ ϳñáÕ ¿ ³é³Ýó íݳë³Ï³ñ ³½¹»óáõÃÛ³Ý
³ñï³Ñ³ÛïÙ³Ý å³ñáõÝ³Ï»É ³ÕïáïáõÙÝ»ñÇ áñáß³ÏÇ ù³Ý³Ï,
ù³ÝÇ áñ ï»ÕÇ ¿ áõÝ»ÝáõÙ Ýñ³ Ù³ùñÙ³Ý µÝ³Ï³Ý
·áñÍÁÝóó:
ú¹Ç ³ÕïáïÙ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í íݳë³Ï³ñ ³½¹»óáõÃÛ³Ý áñáßÙ³Ý
³é³çÇÝ ù³ÛÉÁ ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ û¹Ç áñ³ÏÝ»ñÇ
ã³÷³ÝÇßÝ»ñÇ Ùß³ÏáõÙÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨` áñ³ÏÇ
ëï³Ý¹³ñïÝ»ñÁ:

9. سëßﳵݻñÁ
Àëï Ù³ëßﳵݻñÇ` ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ³ÕïáïáõÙÁ ϳñ»ÉÇ ¿
µ³Å³Ý»É ï»Õ³ÛÇÝÇ, ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝÇ ¨ ѳٳß˳ñѳÛÇÝÇ:
²ÕïáïÙ³Ý ³Ûë »ñ»ù ï»ë³ÏÝ»ñÁ ë»ñïáñ»Ý ϳåí³Í »Ý Ù»ÏÁ
ÙÛáõëÇ Ñ»ï: àñå»ë ϳÝáÝ, ³é³çݳÛÇÝ ¿ ѳݹÇë³ÝáõÙ
ï»Õ³ÛÇÝ ³ÕïáïáõÙÁ, áñÁ, »Ã» ·áñÍÁÝóóÇ ³ñ³·áõÃÛáõÝÁ
³í»ÉÇ Ù»Í ¿ µÝ³Ï³Ý Ù³ùñÙ³Ý ³ñ³·áõÃÛáõÝÇó, í»ñ³ÍíáõÙ ¿
ï³ñ³Í³ßñç³Ý³ÛÇÝÇ ¨ Ñ»ïá, ù³Ý³Ï³Ï³Ý ÷á÷áËáõÃÛáõÝÝ»ñÇ
Ïáõï³ÏÙ³Ý ¹»åùáõÙ, ßñç³Ï³ ÙÇç³í³ÛñÇ ·Éáµ³É ÷á÷áËáõÃÛ³Ý:
¶Éáµ³É ³ÕïáïÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³é³í»É ϳñ¨áñ ¿ ѳݹÇë³ÝáõÙ
ųٳݳϳÛÇÝ ·áñÍáÝÁ:

13. Մարիամ Միրզոյան