Presentatie van Theo Peeters rond de toekomst van de bibliotheek. Theo Peeters was de keynote speaker op het mini-colloquium "De bib op een kruispunt", georganiseerd door EGTS Linieland Waas en Hulst.

1. De toekomst van de
bibliotheek

2. Bibliotheek van de Toekomst

3. Bibliotheek Theek 5

4. Bibliotheek Theek 5
Bibliotheek in Noord-Brabant
Werkgebied:
8 gemeenten: 175.000 inwoners
7 Nederlandse gemeenten en 1 Vlaamse
gemeente (Baarle-Hertog).
Oosterhout, Dongen, Gilze en Rijen,
Drimmelen, Geertruidenberg, Alphen-
Chaam en Baarle-Nassau/Baarle-Hertog

5. Bibliotheek Theek 5
• Op 29 nov. jl. een nieuwe bibliotheek
geopend in Oosterhout (gebouw samen
met Theater en VVV.
• In de gemeente Geertruidenberg start
deze maand van bouw nieuwe centrale
bibliotheek
• In Dongen na de zomervakantie start
bouw nieuwe bibliotheek in een MFA
(meerdere instellingen in 1 gebouw)

6. Bibliotheek Theek 5
Theo Peeters
Geboren in Heikant (Zeeuws-Vlaanderen).
Opleiding Bibliothecaris (en managementopleidingen)
1-11-1976 gestart als assistent-bibliothecaris op de
bibliobus in Oost-Zeeuws Vlaanderen.
1-9-1977 tot 1-9-1988: Bibliotheek Breda
1-9-1988 tot 31-12-2004: Directeur Bibliotheek Oosterhout
31-12-2004- nu: Directeur/bestuurder Bibliotheek Theek 5
2012: beste Bibliothecaris van Nederland.

7. Bibliotheek Theek 5
www.theek5.nl
Beleidsplan, jaarverslag e.d.
Bij: ‘’over ons’’.

8. Oprichting bibliotheken
Waarom?
Begin vorige eeuw (motieven voorvechters):
* Samenleving wordt steeds ingewikkelder
* Burgers moeten zich kunnen ontwikkelen
en orienteren:
- Op economisch gebied
- In technisch opzicht
- Maatschappelijk en cultureel

9. Rapport Cohen: “Bibliotheek
van de toekomst”
- Rapport tot leven laten komen
- Moet bij bibliotheekmensen en
betrokkenen bij bibliotheek goed bekend
zijn (‘’in de genen zitten”)
- Begrijpen wat er staat

10. Ontwikkelingen in de
samenleving (Cohen)
• Kennis wordt een steeds belangrijker productiemiddel
• Belang van specifieke vaardigheden (geletterdheid als
fundament maar ook vaardigheden van de 21e eeuw)
• Digitalisering en personalisering informatie zet door
• Toenemend belang netwerken en community
• Consument heeft minder tijd en wil meer beleving
• Verandering in het sociale weefsel van steden en dorpen
(sluiting buurthuizen en voorzieningen)

11. Opdracht van de bibliotheek
(Cohen)
Kern opdracht:
Bijdragen aan en basis vormen voor de kennis- en
informatiesamenleving:
Opdracht bestaat uit:
stimuleren, ondersteunen, faciliteren en toerusten van
burgers om mee te kunnen doen en bij te kunnen dragen
aan de moderne kennisamenleving.
In het verlengde daarvan moet de bibliotheek een
belangrijke sociaal-culturele rol spelen

12. Publieke waarden (Cohen)
• Toegankelijk voor iedereen
• Pluriformiteit (denkbeelden,culturen)
• Onafhankelijk (neutraal en niet-
commercieel)
• Betrouwbaar

13. Bijdrage aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Stimuleren van lezen en leesplezier
• Professionele ondersteuning van het
onderwijs
• Aanpak laaggeletterdheid
• Adviseren en bieden van ondersteuning bij
infomatievaardigheden
• Bijdragen aan de kennisontwikkeling en
kenniscirculatie.

14. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Mee kunnen komen en bij kunnen dragen aan de
kenniseconomie: geletterdheid in de meest brede zin
van het woord.
• Lezen bevorderen in de breedste zin van het woord.
• Ondersteunen van leesbevordering
• Promotie van lees- en literaire cultuur

15. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Lezers en niet-lezers inspireren
• Bibliotheken: niet alleen een plek om een boek te halen
maar waar ook een boek begint te leven.
Ook: vertellen van verhalen
• Alle vormen van lezen bevorderen en burgers daartoe
uitrusten. Ook voor het lezen van andere teksten dan
boeken (bijv. handleidingen)

16. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Professionele ondersteuning van het onderwijs
(uitbouwen/verstevigen)
• Leesbevorderende rol meer verbreden, dicht bij de plek
waar kinderen dagelijks komen.
• Kinderen stimuleren en ondersteunen bij het maken van
leeskilometers.
• Taalachterstand terugdringen: laaggeletterdheid
voorkomen!

17. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
Aanpak laaggeletterdheid
Bibliotheek moet ondersteunende taak verder uitbouwen.
- Als aanbieder van aangepaste lectuur
- Als gids waar mensen terecht kunnen voor informatie of
doorverwijzing naar aanbieders
- Als organisator die speciale leesactiviteiten organiseert
- Geven van trainingen aan bedrijven, scholen en
maatschappelijke organisaties
- Bewustwordingen vergroten

18. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Aanbieden en bieden van ondersteuning bij
informatievaardigheden.
• Ook digitale ‘’geletterdheid”
• Op een juiste manier omgaan met de veelheid en
complexiteit van informatie
• Bijdragen aan kennisontwikkeling en kenniscirculatie
• Ook aandacht voor andere vaardigheden (21st century
skills)

19. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
21st century skills:
Samenwerken
Ontwikkelen van creativiteit
Communiceren
Oplossen van problemen
Kritisch denken

20. Bijdragen aan de
kennissamenleving (Cohen)
• Leven lang leren
Ontwikkeling en educatie gaan een leven lang door. Na
afronden van de formele opleiding zullen steeds mensen
steeds vaker cursussen en andere opleidingen volgen!
• Niet alleen kwetsbare groepen!
Talenten stimuleren
Ook relevant is dat getalenteerde burgers worden
gestimuleerd en uitgedaagd om hun talent verder te
ontwikkelen.

21. Sociaal-culturele rol (Cohen)
• Bibliotheek als moderne sociaal-culturele
marktplaats
• Bibliotheek als ontmoetingsplek
• Gemeenschapsbetrokkenheid en actief
burgerschap stimuleren

22. Sociaal-culturele rol (Cohen)
• Moderne sociaal-culturele marktplaats
- Faciliteren van werken en leren
- Faciliteren van ontmoetingen en cross-cultureel contact
- Fysieke werk- en leeromgeving
Bibliotheek onderscheidt zich door het publieke,
toegangkelijke, laagdrempelige en niet-commerciële en
betrouwbare karakter.

23. Sociaal-culturele rol (Cohen)
• Bibliotheek als ontmoetingsplek.
Fysieke plek belangrijk. Met het sluiten van buurthuizen
en afname van voorzieningen op platteland kan de
bibliotheek een essentiële sociale rol vormen.
• Bibliotheek als moderne sociaal-culturele marktplaats.
Waar altijd iets te doen is.
• Je hoeft er niet aan deel te nemen
• Bibliotheek aals plek die bijdraagt aan ontwikkeling en
circulatie van kennis
• Zorgen voor sociale cohesie en voorkomen van
eenzaamheid

24. Sociaal-culturele rol (Cohen)
• Gemeenschapsbetrokkenheid en actief
burgerschap
Bibliotheek moet:
- betrokkenheid en wederzijds begrip stimuleren tussen
mensen en groepen onderling
- Zelf organiseren van initiatieven, faciliteren
- Zelf verantwoordelijkheid nemen voor oplossen
maatschappelijke vraagstukken in de eigen omgeving.
- Door het debat over publieke zaak in het algemeen en
over lokale aangelegenheden aan te zwengelen

25. Van collectie naar connectie
(Cohen)
• Connectie tussen mensen en informatie
• Connectie tussen mensen
• Connecties met en binnen de
gemeenschap
• Connecties tussen informatiebronnen

26. Beleidsplan Theek 5
2016 en volgende jaren
• Basis was rapport Cohen
• Meer lokale verankering

27. Ontwikkelingen in de branche
• Bibliotheekwet in Nederland
• E-bookplatform en digitale bibliotheek
• Integratie landelijke
bibliotheekorganisaties

28. Nieuw beleidsplan Theek 5 - concept

29. Ontwikkelingen in de
maatschappij
• Kennis als productiemiddel
• Belang van specifieke vaardigheden
• Digitalisering en personalisering
• Belang van netwerken en communities
• Consument heeft minder tijd en wil meer
beleving
• Sociale weefsel van stad/dorp verandert

30. Lokale ontwikkelingen

31. Missie
Bibliotheek Theek 5 draagt bij aan de
ontwikkeling en ontplooiing van het individu
en van de samenleving. We willen inwoners
stimuleren, ondersteunen, faciliteren en
toerusten om mee te kunnen doen en bij te
kunnen dragen aan de kennis- en
informatiesamenleving
.
.
We vervullen de taak op basis van de publieke waarden

32. Publieke waarden
De bibliotheek onderscheidt zich door haar
taak te vervullen op basis van de publieke
waarden:
onafhankelijkheid, betrouwbaarheid,
toegankelijkheid en pluriformiteit.
Publieke waarden zijn ons uitgangspunt !

33. Visie
De bibliotheek richt zich primair op
kennisontwikkeling en –circulatie en speelt
in het verlengde daarvan ook een
belangrijke sociaal-culturele rol.
De vijf kernfuncties bieden een goede basis voor vernieuwing van
de bibliotheek en de maatschappelijke rol die de bibliotheek vervult.
De invulling van de functies is maatwerk.

34. 5 kernfuncties (Bibliotheekwet)
* Het ter beschikking stellen van kennis en
informatie
• Bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling
en educatie
• Bevorderen van lezen en laten
kennismaken met literatuur
• Organiseren van ontmoeting en debat
• Laten kennis maken met kunst en cultuur

35. De waarde van de bibliotheek
• Educatieve waarde
• Verbindende waarde
• Economische waarde
• Culturele waarde
• Belevingswaarde
• Ruimtelijke waarde

36. Uitgangspunten nieuwe koers
• Van collectie naar connectie
• Relatie tussen fysiek en digitaal
• Gevoel voor en aansluiten bij de lokale omgeving
• Ruimte voor innovatie
• Ondernemende houding
• Meer dan boeken lenen (imagoverandering)

37. Transitie
Alternatieven
bieden voor
‘Klassieke
bibliotheek’
Efficiënter maken
‘Klassieke
bibliotheek’
Uitbouwen
‘Maatschappelijke
bibliotheek’
Ruimte maken voor transitie naar…..

38. Drie programmalijnen
Taal en
leesbevordering
Zelfredzaamheid
en participatie
Leven lang leren

39. Taal- en leesbevordering
Taal en
leesbevordering
• 1 op de 9 inwoners is
laaggeletterd!
•
• De woordenschat van een kind
groeit met 1.000 nieuwe woorden
per jaar, als een ouder iedere dag
een kwartier voorleest!

40. Taal- en leesbevordering
Taal en
leesbevordering
Het doel:
• Stimuleren van lezen en
leesplezier
• Voorkomen van taal- en
leesachterstanden
• Verminderen van
laaggeletterdheid bij
volwassenen

41. Taal- en leesbevordering
Taal en
leesbevordering
Doelgroep: lerende lezer die
taalvaardigheid opbouwt en de
kundige lezer die informatie zoekt of
lekker wil lezen.
Speciale aandacht voor
laaggeletterden.
Gisteren een convenant getekend
in kader van ‘’Taal voor het
leven”.
Collectie is de basis!

42. Taal- en leesbevordering
Taal en
leesbevordering
Professionele ondersteuning van het
onderwijs bij programma’s op gebied
van leesbevordering.
Bibliotheek biedt producten,
diensten en activiteiten aan.
Landelijke taal- en
stimuleringsprogramma’s als
Bibliotheek op School en Boekstart
zijn de basis

43. Zelfredzaamheid en participatie
Zelfredzaamheid
en participatie
• Dialoog rond (lokale) thema’s
stimuleren
• Arbeidsmarktparticipatie
stimuleren.
• Versterken vrijwilligerswerk en
inwonersparticipatie
• actief burgerschap stimuleren
en faciliteren
• Stimuleren en faciliteren an
community building.

44. Zelfredzaamheid en participatie
Zelfredzaamheid
en participatie
• 8% van inwoners is digibeet
• Waarom zou de bibliotheek zich
hiermee bemoeien?
• Dagelijks vragen in de bibliotheek
over bijvoorbeeld werk,
internetbankieren, formulieren en
bijvoorbeeld de belastingdienst.

45. Zelfredzaamheid en participatie
Zelfredzaamheid
en participatie
• Basisvaardigheden (taal en
digitaal), laagdrempelig,
ontmoeting, faciliteiten en
leermogelijkheden

46. Zelfredzaamheid en participatie
Zelfredzaamheid
en participatie
Het doel:
• de zelfredzaamheid van
burgers vergroten
• actief burgerschap stimuleren
en faciliteren
• sociale netwerken en
gemeenschappen bij elkaar
brengen

47. Leven lang leren
Leven
lang leren
Het doel:
• Het faciliteren van leren en
persoonlijke ontwikkeling
• Het stimuleren en faciliteren
van kennisuitwisseling

48. Leven lang leren
Leven
lang leren
• Aanbieden cursussen en
workshops.
• De bibliotheek voor de
persoonlijke ontwikkeling
• Wat zijn de vaardigheden van de
21e eeuw?

49. Leven lang leren
Leven
lang leren
• Bibliotheek Theek 5 had in 2015
een aanbod van 81 cursussen en
workshops waarvan 26 online
• Een derde van de inwoners
gebruikt de bibliotheek nu al voor
persoonlijke ontwikkeling.

50. Leven lang leren
Leven
lang leren
21st century skills
Samenwerken
ICT geletterdheid
Creativiteit
Kritisch denken
Communiceren
Sociale en culturele vaardigen
Probleemoplossend vermogen
Basisvaardigheden taal en rekenen

51. Leven lang leren
Leven
lang leren
Doelgroep: gemotiveerde
kenniszoekers
Dit zijn mensen die zelf actief op
zoek gaan naar kennis en
vaardigheden om bij te blijven of
om zichzelf verder te ontwikkelen,
buiten het formele onderwijs om.
Ook samenwerkingspartners
behoren tot de doelgroep

52. Leven lang leren
Leven
lang leren
*Activiteiten aanbieden voor
individuele gebruikers maar ook voor
scholen en andere maatschappelijke
instellingen.
*Faciliteiten aanbieden waardoor
kennis opdoen van deze nieuwe
vaardigheden laagdrempelig kan
gebeuren.
*Aanbieden van producten en
diensten die bijdragen aan de
mediawijsheid.

53. Ontwikkelingen
• Nieuwe opzet verantwoording gemeenten
(niet alleen uitleningen, leden, enz.) maar
de waarde van de bibliotheek. De bijdrage
van de bibliotheek aan de samenleving.
• Relatie met andere beleidsterreinen

54. Wat vraagt dit van de
organisatie?
Personeel
Kerncompententies van de medewerkers:
Vakmanschap
Lerend vermogen
Ondernemerschap
Klantgerichtheid
Resultaatgerichtheid
Samenwerking

55. Wat vraagt dit van de
organisatie?
Personeel
Nieuwe organisatiestructuur

56. Wat vraagt dit van de
organisatie?
Samenwerking met andere partijen:
- Met andere bibliotheken
- Met samenwerkingpartners
- De drie O’s:
Open (letterlijk bibliotheek altijd open)
Open staan voor samenwerking
Ondernemen

57. De nieuwe bibliothecaris
• Wacht niet meer af.
• Activist die als smeerolie functioneert in een lokale
gemeenschap en op zoek gaat:
een waardevolle bijdrage leveren aan de lokale
gemeenschap.
• Houdt zich gericht bezig met de ondersteuning van
individuen en groepen die zich sociaal en
maatschappelijk in een achterstandspositie bevinden.
• Krijgt ruimte en neemt de ruimte om erop uit te trekken,
op lokaal niveau partners te vinden, soms in
onverwachte omgevingen.

58. De nieuwe bibliothecaris
• Beschikt over digitale vaardigheden
• De vaardigheden van de 21e eeuw

59. De nieuwe bibliotheek
• Verbinding en kennis staat centraal
• Je hebt een flexibel gebouw nodig.
• Een gebouw dat bij voorkeur wordt
gedeeld met andere partners (welzijn,
cultuur, onderwijs).

60. Maatschappelijk opdracht
• Het gaat er vooral om dat de mensen die
we willen bereiken dat die bereikt worden.
• Het gaat er vooral om dat we de
maatschappelijke opdracht vervullen.