Vertaling van 8 fabels van de La Fontaine en 4 gedichten (Verlaine, Ronsard,...)

1. FAB
fab s le
el
Le Corbeau et le Renard De Vos en de Kraai
La Cigale et la Fourmi De Krekel en de Mier
La Mort et le Bûcheron De Houthakker en de Dood
Les médecins Twee dokters
Le Renard et les raisins De Vos en de tros
Le Satyre et le Passant De Sater en de Vreemde
Le Coq et la Perle Een Parel voor de Haan
Les deux Mulets Twee Muilen
Jean de La Fontaine Luk Verlonje
voorjaar 2009

2. Le Corbeau et le Renard De Vos en de Kraai
Maître Corbeau, sur un arbre perché, Meneer de Kraai troonde hoog op z’n stek,
Tenait en son bec un fromage. met in zijn snavel een brok kaas.
Maître Renard par l’odeur alléché, Meneer de Vos rook daar spek voor zijn bek
Lui tint à peu près ce langage : en zei likkebaardend tot die dwaas:
« Hé ! bonjour, Monsieur du Corbeau. “Ik groet u, beste Meester Kraai.
Que vous êtes joli ! que vous me semblez beau ! Wat bent u wondermooi! Zo fabelachtig fraai!
Sans mentir, si votre ramage Ik meen het: als nu ook uw kreet
Se rapporte à votre plumage, even mooi blijkt als uw verenkleed,
Vous êtes le Phénix des hôtes de ces bois.» dan bent u wis en waar de feniks van het woud.”
À ces mots le Corbeau ne se sent pas de joie ; De Kraai zit van ’t gepaai te glimmen als puur goud.
Et pour montrer sa belle voix, En om zoetgevooisd te kwelen,
Il ouvre un large bec, laisse tomber sa proie. zet hij een grote bek maar laat zich zo bestelen.
Le Renard s’en saisit, et dit : « Mon bon Monsieur, De Vos is er als de kippen bij: “Beste vriend,
Apprenez que tout flatteur vleiers worden goed bediend
Vit aux dépens de celui qui l’écoute : ten koste van wie dit gefleem behaagt;
Cette leçon vaut bien un fromage sans doute.» weg is je kaas: ik hoop dat nu je lesje daagt.”
Le Corbeau, honteux et confus, Beduusd schaamde de Kraai zich zeer
Jura, mais un peu tard, qu’on ne l’y prendrait plus. en zwoer een late eed: dit lukt geen tweede keer!
met dank aan Kris Peeters

3. La Cigale et la Fourmi De Krekel en de Mier
La Cigale, ayant chanté De Krekel zong al wat ze kon
Tout l’été, onder de zomerzon,
Se trouva fort dépourvue maar voorraad had zij niet
Quand la bise fut venue : ondanks de winter in ’t verschiet:
Pas un seul petit morceau geen kruimeltje, geen pier,
De mouche ou de vermisseau. geen vliegje, echt geen zier.
Elle alla crier famine De nood was hoog
Chez la Fourmi sa voisine, zodat ze naar haar buurvrouw toog:
La priant de lui prêter ze vroeg de Mier een stukje brood
Quelque grain pour subsister om zo t’ontsnappen aan de dood.
Jusqu’à la saison nouvelle. “Help mij de winter door
« Je vous paierai, lui dit-elle, en ik betaal ervoor,
Avant l’Oût, foi d’animal, echt, op mijn krekel-eer
Intérêt et principal. » je krijgt het dubbel weer.”
La Fourmi n’est pas prêteuse : De Mier is niet zo’n leenfiguur
C’est là son moindre défaut. — een beetje zuinig, ben ik bang.
Que faisiez-vous au temps chaud ? “Wat deed je dan een zomer lang?”
Dit-elle à cette emprunteuse. vroeg ze aan arme Leentje Buur.
— Nuit et jour à tout venant “Ik danste en deed geen spat
Je chantais, ne vous déplaise. en sjirpte vrolijk dag en nacht.”
— Vous chantiez ? j’en suis fort aise. “Gefeest? Wat had je dan verwacht?
Eh bien! dansez maintenant. Ik zou zeggen: dans nu ook maar wat!”

4. La Mort et le Bûcheron De Houthakker en de Dood
Un pauvre Bûcheron tout couvert de ramée, Een arme Houthakker bepakt met sprokkelhout
Sous le faix du fagot aussi bien que des ans torste z’n loden last en z’n lamlendig lijf;
Gémissant et courbé marchait à pas pesants, amechtig en gekromd stapte hij stram en stijf
Et tâchait de gagner sa chaumine enfumée. zijn stulpje tegemoet dat walmde in het woud.
Enfin, n’en pouvant plus d’effort et de douleur, Hij zwoegt en beult maar dan, opeens kan hij niet meer,
Il met bas son fagot, il songe à son malheur. hij ziet het somber in en gooit zijn takken neer.
Quel plaisir a-t-il eu depuis qu’il est au monde ? Welk geluk was zijn deel sinds hij werd neergepoot?
En est-il un plus pauvre en la machine ronde ? Wie is armer dan hij op deze wereldkloot?
Point de pain quelquefois, et jamais de repos. Vaak geen brood op de plank en nooit rust voor gepeins.
Sa femme, ses enfants, les soldats, les impôts, Zijn vrouw en kinderen, het leger en de cijns,
Le créancier, et la corvée de schuldeisers en het labeur:
Lui font d’un malheureux la peinture achevée. dit is het triest portret van een bestaan in mineur.
Il appelle la mort, elle vient sans tarder, Hij verwenst het leven, de Dood verschijnt op slag
Lui demande ce qu’il faut faire en zegt: “Wat was het dat je vroeg?”
C’est, dit-il, afin de m’aider “Mij helpen als ik vragen mag,
À recharger ce bois ; tu ne tarderas guère. tas het hout op m’n rug; mijn uur slaat vlug genoeg.”
Le trépas vient tout guérir ; De dood maait leed én leven;
Mais ne bougeons d’où nous sommes. laat ons lopen waar we gaan:
Plutôt souffrir que mourir, “Liever lijden dan sneven”
C’est la devise des hommes. is het devies van ons bestaan.

5. Les médecins Twee dokters
Le médecin Tant-Pis allait voir un Malade Ene dokter de Zwart ging op ziekenbezoek,
Que visitait aussi son Confrère Tant-Mieux. zijn confrater de Wit werd er ook bij gehaald.
Ce dernier espérait, quoique son Camarade Deze laatste had hoop, voor de Zwart viel het doek:
Soutînt que le Gisant irait voir ses aïeux. “Dit bed wordt ook zijn zerk, de Veerman is betaald.”
Tous deux s’étant trouvés différents pour la cure, Ze raakten het niet eens over de beste kuur;
Leur Malade paya le tribut à Nature, hun Zieke betaalde, maar aan Moeder Natuur,
Après qu’en ses conseils Tant-Pis eut été cru. volgens het oordeel dat de Zwart had geveld.
Ils triomphaient encor sur cette maladie. Toch haalden ze beiden hun slag met deze kwaal.
L’un disait : Il est mort, je l’avais bien prévu. De Zwart zei: “Hij is dood, zoals ik had voorspeld.”
S’il m’eût cru, disait l’autre, il serait plein de vie. “Maar met mij”, zei de Wit, “was hij nog steeds vitaal.”
Le Renard et les raisins De Vos en de tros
Certain Renard gascon, d’autres disent normand, Een Vos uit Gigondas, of was het nu Médoc,
Mourant presque de faim, vit au haut d’une treille met danig lege maag, zag heel hoog aan een stok
Des raisins mûrs apparemment, een zongerijpte druiventros,
Et couverts d’une peau vermeille. met op elk vel een rode blos.
Le Galand en eut fait volontiers un repas ; De Snoodaard had best trek in zo’n sappige hap;
Mais comme il n’y pouvait point atteindre : helaas was die te hoog gegrepen:
Ils sont trop verts, dit-il, et bons pour des goujats. “Ze zijn te zuur,” zei hij, “goed voor een dronkenlap.”
Fit-il pas mieux que de se plaindre ? Hij droop af, want had het goed begrepen.

6. Le Satyre et le Passant De Sater en de Vreemde
Au fond d’un antre sauvage In een donkere spelonk
Un Satyre et ses enfants zat een Sater met zijn kroost;
Allaient manger leur potage, hun bouillon was net op dronk,
Et prendre l’écuelle aux dents. gulzig slurpen was hun troost.
On les eût vus sur la mousse, Heel wat Grut, zijn Vrouw en Hij
Lui, sa Femme, et maint Petit ; hurkten zomaar op het gras,
Ils n’avaient tapis ni housse, omdat er geen grondzeil was,
Mais tous fort bon appétit. maar trek was van de partij.
Pour se sauver de la pluie, Doorweekt door felle regen,
Entre un Passant morfondu. vroeg een Vreemde onderdak.
Au brouet on le convie. “Er is bouillon voor velen,
Il n’était pas attendu. schuif maar bij op je gemak.”
Son Hôte n’eut pas la peine Die twijfelde geen vadem,
De le semondre deux fois. nog een vraag was dubbelop.
D’abord avec son haleine Hij warmt eerst met z’n adem
Il se réchauffe les doigts. z’n verkleumde vingers op.
Puis sur le mets qu’on lui donne, Met de soep heeft hij geen haast:
Délicat, il souffle aussi. heel omzichtig blaast hij wat.
Le Satyre s’en étonne : De Sater is erg verbaasd:
Notre hôte, à quoi bon ceci ? “Mijn gast, waarom doe je dat?”

7. L’un refroidit mon potage ; “Het een koelt mijn soep wat af,
L’autre réchauffe ma main. het ander verwarmt mijn hand.”
Vous pouvez, dit le Sauvage, De Wilde zegt: “Stap het af,
Reprendre votre chemin. dwaal maar verder door het land.
« Ne plaise aux Dieux que je couche God beware mij! Met jou
Avec vous sous même toit ! onder zeil? Over mijn lijk!
Arrière ceux dont la bouche Want die ene mond van jou
Souffle le chaud et le froid !» blaast koud en warm tegelijk.”
Le Coq et la Perle Een Parel voor de Haan
Un jour un coq détourna Een haan die een parel stal,
Une perle, qu’il donna verpatste dit niemendal
Au beau premier lapidaire. aan een louche sjacheraar:
« Je la crois fine, dit-il ; “Paarlemoer kan bekoren,
Mais le moindre grain de mil maar enig graantje koren
Serait bien mieux mon affaire.» is mij liever, echtig waar.”
Un ignorant hérita Zo bracht Nitwit erfgenaam
D’un manuscrit, qu’il porta een fraai manuscript met faam
Chez son voisin le libraire. naar z’n buurman antiquaar:
« Je crois, dit-il, qu’il est bon ; “Niet slecht voor wie ervan houdt,
Mais le moindre ducaton maar het kleinste muntje goud
Serait bien mieux mon affaire.» is mij liever, echtig waar.”

8. Les deux Mulets Twee Muilen
Deux Mulets cheminaient ; l’un d’avoine chargé ; Twee Muilen onderweg: een met meel op z’n rug,
L’autre portant l’argent de la gabelle. de ander zwaar belast met zoutaccijns.
Celui-ci, glorieux d’une charge si belle, Heel vereerd toonde die tweede een trotse grijns;
N’eût voulu pour beaucoup en être soulagé. voor geen geld ruilde hij met die molenaarsrug.
Il marchait d’un pas relevé, Hij paradeert zo fier en stug;
Et faisait sonner sa sonnette ; zijn bel klinkt rinklend over ’t veld.
Quand, l’ennemi se présentant, Ze vallen in een hinderlaag,
Comme il en voulait à l’argent, de tweede krijgt de volle laag,
Sur le Mulet du fisc une troupe se jette, de rovers hebben het gemunt op ’t vele geld
Le saisit au frein, et l’arrête. en stoppen hem met bruut geweld.
Le Mulet, en se défendant, De Muil verzet zich maar krijgt slaag,
Se sent percé de coups, il gémit, il soupire : incasseert de klappen, verwenst zijn trieste lot:
Est-ce donc là, dit-il, ce qu’on m’avait promis ? “Is dit wat ik verdien? Tot stervens toe verwond...
Ce Mulet qui me suit du danger se retire ; Jij laffe Muil die volgt, bleef veilig buiten schot
Et moi j’y tombe, et je péris. en ik betaal het volle pond.”
Ami, lui dit son camarade, “Mijn vriend, je kreeg erg op je bats,
Il n’est pas toujours bon d’avoir un haut emploi : het is niet altijd goed een hoge job te doen:
Si tu n’avais servi qu’un Meunier, comme moi, als je meel vervoerd had zoals ik, en geen poen,
Tu ne serais pas si malade. dan zat je nu niet in de rats.”

9. po ie és
ëz
À Cassandre Voor Cassandra
Le vase brisé De broze vaas
Chanson d’automne Herfstzang
Il pleure dans mon coeur Het regent in mijn hart
Pierre de Ronsard
Sully Prudhomme
Paul Verlaine Luk Verlonje
voorjaar 2009

10. Pierre de Ronsard
À Cassandre Voor Cassandra
Mignonne, allons voir si la rose Mijn lief, hoe is het met de roos
Qui ce matin avait déclose die bij de morgendauw zo broos
Sa robe de pourpre au Soleil, haar purpren pracht ontplooien kon
A point perdu cette vesprée om zo te pronken in de zon?
Les plis de sa robe pourprée, Hoe ziet ze er vanavond uit
Et son teint au vôtre pareil. met haar blos zo teder als jouw huid?
Las ! voyez comme en peu d’espace, Kijk toch mijn lief! In korte tijd
Mignonne, elle a dessus la place is ze haar prille schoonheid kwijt
Las ! las ses beautés laissé choir ! en ook haar frisheid en haar pracht.
Ô vraiment marâtre Nature, Hoe harteloos is de natuur,
Puisqu’une telle fleur ne dure ze gunt een bloem het ochtenduur,
Que du matin jusques au soir ! maar niet de schemer of de nacht.
Donc, si vous me croyez, mignonne, Mijn lief, de fleur van je leven,
Tandis que votre âge fleuronne is je echt maar kort gegeven,
En sa plus verte nouveauté, pluk dus de dag bij dageraad,
Cueillez, cueillez votre jeunesse : dan ben je jeugdig, fris en fel,
Comme à cette fleur la vieillesse want zoals het een roos vergaat,
Fera ternir votre beauté. taant ook jouw schoonheid veel te snel.

11. Sully Prudhomme
Le vase brisé De broze vaas
Le vase où meurt cette verveine De vaas waarin de akelei
D’un coup d’éventail fut fêlé ; treurig verkommert en verstikt,
Le coup dut effleurer à peine, werd echt maar even aangetikt
Aucun bruit ne l’a révélé. maar toch, geruisloos barstte hij.
Mais la légère meurtrissure, En het scheurtje deed steels zijn werk,
Mordant le cristal chaque jour, vrat dag na dag het glaswerk aan,
D’une marche invisible et sûre onzichtbaar maar verwoestend sterk,
En a fait lentement le tour. sloop rond van voor- tot achteraan.
Son eau fraîche a fui goutte à goutte, Zijn helder water druppelt weg,
Le suc des fleurs s’est épuisé ; het bloemsap is nu krachteloos,
Personne encore ne s’en doute, maar niemand merkt die lijdensweg.
N’y touchez pas, il est brisé. Raak hem niet aan, hij is zo broos.
Souvent aussi la main qu’on aime Zoals een hand van liefde spreekt
Effleurant le coeur, le meurtrit ; en ’t hart beroert maar ook doorkerft,
Puis le coeur se fend de lui-même, waardoor het hart doormidden breekt
La fleur de son amour périt ; en zo de bloem der liefde sterft.
Toujours intact aux yeux du monde, Naar buiten toe intact en puur,
Il sent croître et pleurer tout bas maar binnenin plengt het een traan
Sa blessure fine et profonde : voor zijn verterende kwetsuur.
Il est brisé, n’y touchez pas. Het is zo broos, raak het niet aan.
opgedragen aan Johan Denaux

12. Paul Verlaine
Chanson d’automne Herfstzang
Les sanglots longs Monotone
Des violons trieste tonen
De l’automne vol najaarssmart
Blessent mon coeur snikken herfstig
D’une langueur en weemoedig
Monotone. in mijn hart.
Tout suffocant Asgrauw, oud
Et blême, quand en benauwd
Sonne l’heure, ben ik in mineur
Je me souviens om de dagen
Des jours anciens die vervagen
Et je pleure; en ik treur.
Et je m’en vais Een ruwe windstoot
Au vent mauvais wordt m’n dood
Qui m’emporte op dit laatste pad,
Deçà, delà dwarrelend
Pareil à la als een valend
Feuille morte. vallend blad.
opgedragen aan Johan Denaux

13. Paul Verlaine
Il pleure dans mon coeur Het regent in mijn hart
Il pleure dans mon coeur Het regent in mijn hart
Comme il pleut sur la ville ; als weende heel de stad.
Quelle est cette langueur Wat maakt me zo verward,
Qui pénètre mon coeur ? diep in m’n droeve hart?
Ô bruit doux de la pluie Tokkelende regen
Par terre et sur les toits ! op stoep en dak alom;
Pour un coeur qui s’ennuie, ’t hart met spleen doorregen
Ô le chant de la pluie ! luistert naar de regen.
Il pleure sans raison Het druilt zonder reden
Dans ce coeur qui s’écoeure. in mijn mistroostig hart:
Quoi ! nulle trahison ?... geen ontrouw geleden,
Ce deuil est sans raison. treur ik zonder reden.
C’est bien la pire peine Dit is de ergste pijn,
De ne savoir pourquoi als je niet weet waarom:
Sans amour et sans haine geen liefde of venijn,
Mon coeur a tant de peine ! vanwaar dan hartenpijn?