1. Konsultacje społeczne:
problem czy szansa?
Dr Katarzyna Sztop-Rutkowska
Instytut Socjologii UwB
Białystok , 19 maj 2011

2. Plan prezentacji
Co to są konsultacje społeczne – definicje, sposoby rozumienia w praktyce.
Ramy prawne w Polsce przeprowadzania konsultacji.
Sposoby przeprowadzania konsultacji społecznych (etapy konsultacji).
Efektywnośd konsultacji społecznych w Polsce: prezentacja wybranych danych
z poziomu powiatu i gminy.
Dobre praktyki: zagraniczne i polskie.
Trudności i korzyści z wprowadzenia konsultacji.

3. Definicja konsultacji społecznych
Ramy formalne
Cel: zasięgnięcie Oficjalnie
opinii prowadzone
interesariuszy przez instytucję
Dotyczy Zarządzane przez
podejmowania administrację
decyzji publiczną

4. Definicja konsultacji społecznych
• „Konsultacje społeczne przeprowadza się w
sprawach ważnych dla mieszkaoców miasta.
Celem konsultacji jest możliwe najpełniejsze
informowanie społeczności o planowanym
projekcie bądź inwestycji miejskiej, zebranie jej
opinii i uwag, a także wybór najbardziej
optymalnego rozwiązania uwzględniającego
postulaty uczestników konsultacji”
wg. łódzkiego regulaminu konsultacji społecznych

5. Drabina partycypacji
Pełna kontrola społeczna nad władzą
Partnerstwo
Konsultacje
Informacja
Brak partycypacji (manipulacja)

6. Ramy prawne
Konstytucja RP: zapisy dotyczące prawa do
informacji o działaniach władzy publicznej (art.
61), czy też prawa do petycji (art. 63).
Ustawa o Ustawa o Regulaminy
dostępie do Ustawa o działalności konsultacji , np.
informacji samorządzie pożytku Urzędu Miasta
publicznej z gminnym z publicznego i o Łodzi
2001 roku 1990 roku wolontariacie z
2003 roku
Projekt ustawy
Ustawa o
o wzmocnieniu
petycjach (w
mieszkaoców w
trakcie
samorządzie
konsultacji)
terytorialnym.

7. Etapy konsultacji
Przygotowanie konsultacji
Merytoryczne Finansowe Organizacyjne
Zbieranie opinii
Bierne Aktywizujące Rola internetu
Wykorzystanie wyników
Wpływ partnerów konsultacji
Informowanie o wynikach
Zestaw zgłoszonych uwag, uzasadnienie zmian, bezpośredni kontakt z
partnerami konsultacji
Ewaluacja konsultacji
Model 3P

8. Spotkania
publiczne
….. (konferencje) Prośba o
opinię
Spacery
badawcze; Wysłuchania
autobus publiczne
konsultacyjny
Narzędzia
konsultacyjne
Panel SMS Konsultacje
internetowe
Panele Fokusy
obywatelskie Wywiady
indywidualne

9. Ewaluacja konsultacji: STOCZNIA
Model 3P SMG/KRC
Procedury
• Etapy konsultacji
Praktyki
• Jakie dobre praktyki były wykorzystywane podczas
konsultacji społecznych? Np. legalnośd, koordynacja,
rzetelnośd, przejrzystośd, reprezentatywnośd itd.
Percepcja
• Poziom satysfakcji zarówno organizatorów, jak i
uczestników konsultacji

10. Czego unikad w czasie konsultacji?
CZAS KOMUNIKACJA WYBÓR
PARTNERÓW UPRZEDZENIA
Na jakim etapie Dotyczy: Kto jest/nie jest Nastawienie
włączyd planowanych zapraszany na do
konsultacje? konsultacji, konsultacje? urzędników
Ile czasu dad na wyników, vs. do
wypowiedzenie prezentowanej partnerów
się partnerom? dokumentacji, konsultacji
form konsultacji
Źle przeprowadzone konsultacje mogą byd gorsze niż ich brak
Gmina Miedźna
http://www.youtube.com/watch?v=Wt

11. Złote zasady, czyli jak organizowad
konsultacje
Piramida konsultacji
Odpowiednie miejsce i
czas
Procedura
spotkania/warsztatu
Rola moderatora
Unikajmy 3 I

12. RAPORT KOOCOWY Z BADANIA
EFEKTYWNOŚCI MECHANIZMÓW
KONSULTACJI SPOŁECZNYCH
LUTY 2011

13. Proszę powiedzieć, ile konsultacji społecznych przeprowadził
Pana/Pani urząd w ciągu ostatnich 2 lat?
100
90 14 22
80
70 miasto na prawach
60 38 powiatu
40 gminy
50
35
40 29
powiat ziemski
30
20 41 14 8
32
10 11 16
0
od 1 do 3 od 4 do 10 11 i więcej nie wiem

14. Tematy konsultacji w powiatach /
gminach
`programy strategie
współpracy z programy
strategie rozwiązywania
organizacjami ochrony
rozwoju 77%/ problemów
pozarządowymi środowiska
73% społecznych
78%/ 51%
81%/ 59% 79%/ 66%`
plany sieci publicznych
programy miejscowe plany
plany rozwoju szkół
promocji zagospodarowania
sieci drogowej ponadgimnazjalnych
zatrudnienia przestrzennego
45%/ 62% oraz szkół specjalnych
57% 91%
43%)
uchwały w sprawie
sieci przedszkoli i plany sieci
oddziałów szkół budżety 33%/
przedszkolnych w ponadpodstaw 45%
szkołach owych (37%)
podstawowych (33%)

15. Formy konsultacji deklarowane przez
urzędników
wgląd do dokumentów w urzędzie i
na stronach BIP
spotkania i warsztaty (głównie o
charakterze informacyjnym)
ciała konsultacyjno-doradcze
• rady pożytku publicznego 6% / 3%
• inne ciała konsultacyjne 38% / 18%

16. Polacy o konsultacjach
17% zetknęło
Mało wiedzy =
się z
małe
pojęciem
oczekiwania konsultacji
Badanie zrealizowane na losowej reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie N=1005 osób w
dniach 16-20 stycznia 2011 roku. W badaniu wykorzystano technikę wywiadu bezpośredniego ze
wspomaganiem komputerowym (CAPI). SMG/KRC

17. Konsultacje społeczne to…
rozpoznanie potrzeb możliwośd wyrażenia
własnego zdania 6%
szukanie wspólnego
rozwiązania
przedstawienie sprawy czy zbieranie opinii na
dokumentu jakiś temat 28%
sondaże i ankiety
cel konsultacji 36%
dyskusje i spotkania
romowa z obywatelami
formy konsultacji
43%
0 5 10 15 20

18. Czym Polacy chcą zająd się podczas
konsultacji?
odmowa odpowiedzi 6
nie wiem 9
ochroną środowiska/gospodarka odpadami 14
edukacją 14
kulturą i rozrywką 17
lokalizacji dużych inwestycji 16
zagospodarowania przestrzennego 16
transportu publicznego 19
bezpieczeostwa 22
lokalnych inwestycji drogowych 22
ochrony zdrowia i polityki społecznej 25
dzieci i młodzieży 25

19. Ocena uczestnictwa w konsultacjach
(w %)
12
raczej lub zdecydowanie
49 nie warto
35
raczej warto
zdecydowanie warto

20. Dobre praktyki
• Portale z możliwością debatowania, dyskutowania, z
aktualnymi informacjami na temat konsultacji:
 Platformy konsultacyjne:
 http://www.bristol.gov.uk/ccm/content/Council-
Democracy/Consultations/e-democracy.en
 http://www.mamzdanie.org.pl
• http://www.konsultacje.olsztyn.eu/
• Katowice na warsztacie http://youtu.be/ob6ANweufDE
• Konsultacje społeczne „Aleje Dwóch Kółek?”
http://www.youtube.com/watch?v=FU56Z8CMiiU
• Lublin: rewitalizacja Podzamcza (m.in. konsultacje przy
makiecie)

21. PODSUMOWANIE: perspektywa
instytucji publicznej
• Opór przed zmianą
• Nakłady finansowe
- • Wydłużenie podejmowania decyzji
• Lepsza diagnoza społeczności lokalnej
• Mocniejsza legitymizacja
podejmowanych decyzji
+ • Umiejętne rozwiązywanie konfliktów
• Zwiększenie kreatywności w
rozwiązywaniu problemów lokalnych
(crowdsourcing)
• Podniesienie jakości dokumentów

22. PODSUMOWANIE: perspektywa
obywatela
• Opór przed zmianą
- • Nakłady czasowe
• Ryzyko podjęcia polemiki
• Wpływ na podejmowane
decyzje
• Zaspokojenie swoich potrzeb
+ • Zwiększona wiedza na temat
funkcjonowania społeczności
lokalnych
• Więzi międzypokoleniowe i
socjalizacja obywatelska

23. Jednym słowem, konsultacje to…
Dziękuję za uwagę!

24. Katarzyna Sztop-Rutkowska
Instytut Socjologii
Uniwersytet w Białymstoku
sztop@yahoo.com
 www.soc.uwb.edu.pl