Deze presentatie, gehouden als labtalk voor de HU Faculteit Communicatie en Journalistiek

1. wast nog witter
Jak Boumans BA, MDiv.
HU FCJ 13 juni 2012

2. Presentatie op basis van het boek

3. Inhoud
Pre-internet in de polder
Digitaal historisch perspectief
Eschatologie van de digitale media
Aanbevelingen

4. Vooronderstelling
De indruk bestaat dat er voor internet geen online en
e-mail was
Niets is minder waar
Vanaf 1967 was er pre-internet en een begin van een
informatie-industrie

5. Aanloop
VS
1945: Memex
1966: Online en e-mail
1972: commerciële online informatieproducten (Dialog, SDC)
1977: Online informatieindustrie (Online Inc., Online conferentie,
Database tijdschrift, The Online Chronicle, elektronische nieuwsbrief)
Nederland
1967: Excerpta Medica begint digitalisering
1977: oprichting VOGIN, online gebruikers
1980: commerciële online diensten:
ASCII (Kluwer Juridische Databank)
Videotex dienst: Viditel

6. Verwarring
In het pre-internet tijdperk was er sprake van
technologieën die een markt en doelgroepen
zochten
Maar er kwamen meerdere online
technologieën, waardoor mensen, die voor de
eerste keer met online geconfronteerd werden,
niet wisten wat ze moesten kiezen.
Bovendien waren de technologieën ook
verwarrend. Zo kon men op de televisie
tekstinformatie ontvangen, die via de ether
verstuurd werd, maar zonder
antwoordmogelijkheid. Op diezelfde televisie
was via het telefoonnetwerk tweeweg
communicatie mogelijk in dezelfde opmaak.

7. Tijdlijn digitale media (NL)
1967 75 80 85 90 1997
ASCII 0123456789ABCDEFGHIJKLMNOPRSTUVWXYZabcdefghijkmnopqrstuvwxyz
VTX VTXNLVTXNL
CD
Internet

8. ASCII databanken (1975-1997)
ASCII databanken/diensten (Kluwer, SDS, Marketing Data)
Aparte e-maildiensten (Memocom)
Bulletin board diensten (BBS)

9. Videotex (1978-1997)
Teletekst (eenweg info)
Omroepen (publiek en commercieel)
Kijktelefoon
Videotex (tweeweg info)
Viditel Project Zuid-Limburg
Ditzitel Videotex Nederland (VTX NL)

10. Bevroren online (1974-2000)
Magnetische media (1974-2000)
Mag tape Diskette
Optische media (1985-2000)
Beeldplaat CD-ROM
CD-I Elektronisch boek

11. Omslag
In 1994/95 was er een informatie-industrie, excl.
internet, in Nederland met een omzet van:
- 0nline 635 mln gulden (317 mln euro)
- offline 50 mln (25 mln euro)
Desondanks een omslag door een ontwrichting van
de bestaande informatietechnologieën

12. Ontwrichting in de digitale
informatietechnologie

13. Begin internet
Internet voor SURF
Academische uitwisseling met business (NLnet)
Doorzakken naar consumentensector (De Digitale Stad)
Omvorming van ASCII naar TCP/IP

14. Internet switch (1)
Er was een toename van PC gebruikers tussen 1988 and 1994 dank zij CD-ROM
De bestaande digitale productiebedrijven hadden nauwelijks door dat internet eraan zat te
komen en vele misten de boot
De bestaande digitale (productie)bedrijven waren meestal gebonden aan staatsbedrijven
(PTT en omroep)
De bestaande digitale (productie)bedrijven waren gebonden aan de autoritaire OSI (X-25)
protocol; internet bood het minder strakke TCP/IP en koppeling van tekst, beeld en geluid
Het academisch netwerk SURF koos als eerste in Nederland voor TCP/IP
Het aantal studenten dat leerde werken met internet was tussen 1994 en 1997 veel groter
dan de gebruikers van de bestaande informatiesystemen
Consumenten haakten massaal aan bij De Digitale Stad
In 1995 begon Microsoft de browser oorlog tegen Netscape
en won deze door Internet Explorer gratis mee te leveren
met Windows

15. Internet switch (2)
In minder dan drie jaar waren er meer internetconsumenten dan vtx
gebruikers in 17 jaar

16. Einde nieuwe-mediatijdperk
Tussen 1992 en 1997 is er enerzijds een professionalisering
in de digitale media, anderzijds is er een ontwrichting in de
digitale informatietechnologie.
De komst van internet betekent het einde van het nieuwe
media tijdperk in Nederland: geen videotex meer, geen
ASCII databanken en bulletin boards meer, geen compact
disc interactive (CD-i), geen mini-disk boeken meer.
Op 1 januari 1997 werd met oorverdovende stilte de online
informatiedienst Videotex Nederland stilgelegd en gaat
Nederland serieus verder met 1 protocol voor
consumenten, zakelijke diensten en wetenschap: TCP/IP de
basis van internet.

17. Wormgat

18. Nieuwe media
‘A new medium is never an addition to an old one, nor does it leave the
old one in peace. It never ceases to oppress the older media until it finds
new shapes and positions for them.’ Understanding Media by Marshall
McLuhan (1974).
‘It is doubtful if hubris could be carried further. We believe that Viewdata
is a major new medium according to the McLuhan definition; one
comparable with print, radio, and television, and which could have a
significant effects on society and our lives as those did and still do. Like
them, it may well lead to major changes in social habits and styles of life,
and have long-lasting as well as complex economic effects.’
‘Viewdata, in our view, is as critical to the development of the “third”
industrial revolution as were the steam engine to the first and the
internal combustion engine to the second. It will be one of the key
systems of the “silicon revolution”, which in turn is one of the
cornerstones of “The Information Society” ’ (in: The Viewdata
Revolution, Sam Fedida and Rex Malik; 1979)

19. Digitaal historisch perspectief
1975-1985: golf van innovaties rond computer (vertaalmachines, elektronisch
uitgeven, online winkelen, online bankieren, online informatie)
‘A new medium is never an addition to an old one, nor does it leave the old one in
peace. It never ceases to oppress the older media until it finds new shapes and
positions for them.’ Understanding Media by Marshall McLuhan (1974).
‘It is doubtful if hubris could be carried further. We believe that Viewdata is a major
new medium according to the McLuhan definition; one comparable with print, radio,
and television, and which could have a significant effects on society and our lives as
those did and still do. Like them, it may well lead to major changes in social habits and
styles of life, and have long-lasting as well as complex economic effects.’
‘Viewdata, in our view, is as critical to the development of the “third” industrial
revolution as were the steam engine to the first and the internal combustion engine
to the second. It will be one of the key systems of the “silicon revolution”, which in
turn is one of the cornerstones of “The Information Society” ’ (in: The Viewdata
Revolution, Sam Fedida and Rex Malik; 1979)

20. Digitaal historisch perspectief
1975-1985, Chriet Titulaer tijdperk: golf van te verwachten innovaties
rond computer (vertaalmachines, elektronisch uitgeven, online
winkelen, online bankieren, online informatie)
1995-2000, Maurice de Hond tijdperk: golf van te verwachten
innovaties rond internet (productie in de buurt van afnemer)
Technologieën volgen elkaar snel op
Toepassingen buitelen over elkaar heen
Toepassingen lijken vaak op het terugkijken in een
achteruitkijkspiegel (pdf’s van kranten; streaming boeken op web)
Er bestaat geen behoefte om ontwikkelingen te documenteren of
bestuderen (bijv. relatie Apple Hypercard en web); haasten om te
komen naar de groene weiden aan de overkant
Alles is altijd beter dan de vorige generatie (Twitter wast nog witter)

21. Eschatologie van de digitale media
© Aldehy, Eschatology, 2006

22. Aanbevelingen
Breng studenten digitaal hsitorisch besef bij
Documenteer de geschiedenis van nieuwe/digitale media
Promoot het besef van digitaal erfgoed
Conserveer van hardware en software
Conserveer van content en content related artefacts
Promoot internet, ook Pre-internet
Onderzoek nieuwe digitale media
via media archeologie

23. Media archeologie
Maak bij onderzoek naar nieuwe media technieken en toepassingen
gebruik van media archeologie. Dit naast de traditioneel historische of
specifiek thematische aanpak bij het beschrijven van de geschiedenis en
ontwikkelingen van media. “De doelstelling van media archeologie is een
manier om steeds terugkerende cyclische verschijnselen te bestuderen ,
die (her)verschijnen en verdwijnen en steeds weer verschijnen in de
geschiedenis van de media en die op een of andere manier aan een
specifiek historische context ontstijgen”. (Erkki Huhtamo)

24. Jak Boumans BA, MDiv.
VOF Electronic Media Reporting
Almere
jak (at) euronet.nl
http://buziaulane.blogspot.com
http://toendigitalemedianognieuwwaren.blogspot.com

25. Voor meer informatie
http://www.media-update.nl/vakpublicaties/shop/toen-digitale-media-nog.html