1. Konsiderata te
Pergjithshme mbiTriazhin
Dr Shk Edmond ZAIMI
Urgjenca e Semundjeve te Brendeshme,
QSUT”Nene Tereza” Tirane
6/15/2012
2. Përcaktime
• Triazhi - konsiderohet si momenti i parë i
njohjes dhe vlerësimit te pacienteve sipas
kritereve të percaktuara qartë mbi bazën
e të cilave ju jepet perparësia e trajtimit.
• Nje mision i tillë realizohet nga personali
mjekësor (mjek apo infermier) më me
përvoje mbi bazën e protokolleve të
paracaktuara në shërbim.
6/15/2012 E Zaimi
3. Origjina
Nga fjala Franceze
« trier » (Koha e
Napoleonit)
• te zgjedhesh
• te dallosh midis
• te klasifikosh
Baron Dominique Jean
Larrey, nje kirurg i
famshem francez, ka
meriten kryesore ne
futjen e ketij nocioni
6/15/2012 E Zaimi
4. Cfare eshte triazhi ?
Nje sistem i perdorur nga personeli
mjekesor apo i urgjencave per te
racionalizuar burimet e kufizuara
mjekesore kur numri i te semureve
qe ka nevoje per kujdes i kalon
burimet e disponueshme
6/15/2012 E Zaimi
5. Cfare eshte triazhi ?
Proçesi vlerësimit klinik që klasifikon
pacientët përpara se të vendoset
diagnoza dhe të jepet mjekimi i
plotë. Ai bëhet i nevojshëm në
rastin e një shërbimi të mbushur
plot e përplot ose me burime të
pakta, ku pacientët që kanë nevojë
më shumë për ndihmë urgjente,
kërkohet që të trajtohen të parët
6/15/2012 E Zaimi
6. TRIAZHI MJEKESOR
Percakton perparesite Percakton perparesite
per trajtim per shperngulje
QELLIMET Percakton
perparesite e
transportit per ne
Siguron kujdes mjekesor te spital
rasteve bazuar ne :
- shkallen e demtimeve
- nevojen per tu trajtuar Proces i vazhdueshem
- mundesine per te siguruar dhe dinamik :
mbijetese cilesore dhe aspektet
funksionale Rivleresim
- mundesi sigurimi te kujdesit
mjekesor
6/15/2012 E Zaimi
7. Objektivat e Sistemit
Triazhimit
Të mbrojë të sëmurin në gjëndje
kritike dhe pacientët që vijnë
urgjent
Të rrisë kënaqësinë e pacientit
Të shpërndajë në mënyrë eficiente
burimet.
6/15/2012 E Zaimi
8. Kush e kryen triazhin??
Mjek apo infermier, me njohuri tё mira
profesionale dhe rol tё vecantё qё tё
jetё nё gjёndje tё:
• Grumbullojё tё dhёnat e pacientit
• Vleresojё shkallёn e pёrparёsisё
• Japi ndihmёn e duhur mjekёsore
• Japi informacion tё saktё dhe tё
vlefshёm
6/15/2012 E Zaimi
TRIAZHI
9. Shkallёt e pёrparёsisё
Pason vleresimin infermieristik, qe
tregon kohen maksimale te pritjes per tu
vleresuar nga mjeku apo rivleresim
infermieristik
Shkalla e gravitetit
Pason vleresimin mjekesor dhe percakton
kohen maksimale te nevojshme per te
kerkuar dhe per te kryer procedurat
diagnostikuese dhe terapeutike
6/15/2012 E Zaimi 9
10. Elementi kryesor per TRIAZHIN
KOHA
SI TA SHKURTOJME
KOHEN E
VENDIMARRJES
?
METODOLOGJIA SHKENCORE E
MBLEDHJES DHE ANALIZES SE TE DHENAVE
6/15/2012 E Zaimi 10
11. Procesi i vendimarrjes
Mbledhja e te dhenave
Observimi, degjimi i problemit,
vleresimi i parametrave
Perpunimi
Analiza e te dhenave te grumbulluara.
Perpunimi i indikatoreve duke perdorur
njohurite e fituara (udherrefyesit)
Aplikimi i algoritmit te caktuar
Vendimi Kodi i perparesise
Verifikimi
Kontrolli i kodit (shkalles) te dhene dhe evolucioni
i shenjave dhe simptomave
6/15/2012 E Zaimi 11
12. Ne fazen e Triazhit : mblidh, perpuno dhe kodifiko
NJE MBLEDHJE E MIRE E TE DHENAVE DHE
NJE VLERESIM I SAKTE I SHENJAVE VITALE
nuk kane nevoje per aparatura shtese
Krijim te shpejte te TREGUESVE
qe udheheqin Procesin e vendimarjes
Per te percaktuar sa me shpejt prioritetin
6/15/2012 E Zaimi 12
14. Cilet tregues
TREGUESIT JETESOR (A.B.C.D.)
Tregojne probleme jetesore
TREGUESIT E PERGJITHSHEM
Tregues te vuajtjes
(shkalla e dhimbjes, te vjella/gjakderdhje, T.Trupit)
TREGUESIT SPECIFIK KRYESOR
Lidhen drejtperdrejt me simptomat kryesore
TREGUESIT SPECIFIK DYTESOR
Lidhen jo drejtperdrejt me simptomat kryesore
AMPLE, mosha, faktoret e riskut,
evolucioni i shenjave dhe sintomave
6/15/2012 E Zaimi 14
16. TREGUESIT JETESORE
A= airway (Rruget e frymemarjes)
B= breathing (Frymemarja)
C= circulation (Qarkullimi i gjakut)
D= disability (Gjendja mendore)
6/15/2012 E Zaimi 16
17. TREGUESIT JETESORE
A= Airway
Rruget e ajrit dhe kolona cervikale
PYETJE
A flet pacienti ? ( rruget e ajrit te lira )
Si flet ? (disfoni, afoni, nuk artikulon …)
C’fare thote ? (i axhituar, orientohet, i qarte…)
6/15/2012 E Zaimi 17
18. TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
A= Airway
Rruget e ajrit dhe kolona cervikale
vleresohen:
• Zhurmat respiratore
• Prania e trupave te huaj
• Sibilancat, zeri ngjirur
• Gjendja e ndergjegjes
• Axhitacioni
6/15/2012 E Zaimi 18
19. TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
B= Breathing
Funksioni frymemarjes
PYETJE
A merr fryme pacienti?
Si merr fryme? (perdor muskujt ndihmes, pozicioni…)
Shpeshtesia e frymemarjes a ka ndryshuar?
(dhimbje, vuajtje, ankth….)
C’fare ngjyre kane lekura dhe mukozat?
(cianotike, fryrje te jugulareve..)
6/15/2012 E Zaimi 19
20. TREGUESIT JETESORE (vazhdim)
B= Breathing
Funksioni frymemarjes
vleresohen:
• Frekuenca respiratore
• Levizjet e gjoksit
• Simetria/ asimetria
• Prania e dhimbjeve
• Jugularet, jane apo jo te fryra
• Cianoza, ka apo jo
6/15/2012 E Zaimi 20
21. TREGUESIT JETESORE vazhdim
C= Circulation
Funksioni i Qarkullimit te Gjakut
PYETJE
Preket apo jo, pulsi radial, c’fare karakteristikash ka?
Lekura eshte e ngrohte apo e ftohte? (normo- hipo-hipertermike)
Lekura eshte me djerse apo jo? (te ftohta apo te ngrohte)
A eshte pacienti i axhituar?
A ka gjakderdhje te dukshme ?
6/15/2012 E Zaimi 21
22. TREGUEST JETESOR vazhdim
C= Circulation- Q Gjakut
vleresohen:
• Frekuenca kardiake
pulsi radial i pranishem, i dobet ->PA ≥ 90
pulsi femoral i pranishem, i dobet ->PA= 60-80
pulsi karotid i pranishem, i dobet ->PA= <60
• Rimbushja kapilare >2 sec’
• Fryrja e jugulareve
• Cianoza / zbehja
• Djerset e ftohta
• Hemoragjite e dukshme
• gjendjet e axhitacionit
6/15/2012 E Zaimi 22
23. TREGUESIT JETESOR vazhdim
D= Disability
Gjendja neurologjike dhe koshienca
PYETJE
A eshte pacienti i qarte dhe i orientuar?
A ka shenja axhitimi dhe konfuzioni? (ndiq A.V.P.U)
A ka mundesi te jete hipoksik?
Si jane pupilat?
6/15/2012 E Zaimi 23
24. TREGUESIT JETESOR vazhdim
D= Disability
vleresohen:
• Orientimi, koshienca dhe qartesia e mendimit
• AVPU( Alert- zgjuar. Vocal- reagimi ndaj
zerave. Pain- ndaj dhimbjes. Unconscius-koma.)
• Pupilat
• Axhituar apo jo
6/15/2012 E Zaimi 24
26. TREGUESIT e RERGJITHSHEM
ose te VUAJTJES (humorin)
Intensiteti i DHIMBJES
Sasia dhe permbajtja e te vjellave
Prania e gjakderdhjes
Ndryshimi i temperatures se trupit
6/15/2012 E Zaimi 26
27. TREGUESIT e PERGJITHSHEM
ose te VUAJTJES (humorit)
Dhimbja Te vjellat Gjakderdhje Temperatura
menjehere Aktive e pa
8/10 Pa nderprerje kontrollueshme 35/41°
Te perseritura Aktive e
shpejt 5/7 kontrollueshme 39- 40°
ngadale 2/4 Te meparshme
Te meparshme 37- 38°
pret Te referuara Te referuara 36.8
0/1
6/15/2012 E Zaimi 27
29. INDIKATORET
SPECIFIK PARESOR (KRYESOR)
PERSHKRIMI I SHENJAVE/SIMPTOMAVE
QE KARAKTERIZOJNE MANIFESTIMIN
KLINIK TIPIK TE NJE PATOLOGJIE
NUK ESHTE E NEVOJSHME TE PERDOREN
EKZAMINIME TE TJERA PER KODIFIKIMIN E
PACIENTEVE
6/15/2012 E Zaimi 29
30. INDIKATORET SPECIFIK
DYTESOR
NESE PERSHKRIMI I SHENJAVE DHE SIMPTOMAVE
NUK PERPUTHET PER MOMENTIN ME TABLLONE
KLINIKE TE NDONJE PATOLOGJIE
ESHTE E NEVOJSHME TE BEHEN EKZAMINIME ME TE
HOLLESISHME
ALERGJI
A.M.P.L.E MEDIKAMENTE
PATOLLOGJI
NGRENIA E FUNDIT
EVENTE
FAKTORET E RISKUT
MOSHA
6/15/2012 E Zaimi 30
31. Cdo tregues ka peshen dhe rolin e vet
ne vleresimin e pacientit
Triazhi perfundon ne momentin qe treguesit
e gjetur jane me peshe te mjaftueshme per
te percaktuar nje kod perparesie
6/15/2012 E Zaimi 31
33. Fazat e TRIAZHIT
Triazhi i shkalles se pare
Vleresohen treguesit jetesore tek te gjithe pacientet
Kodifikohet me shpejtesi
Triazhi i shkalles se dyte
Pasi kane kaluar triazhin e shkalles se pare vendoset kush do
rivleresohet (duke perdorur udherefyesit per problemin)
duke pare:
a) Treguesit jetesore
b) Treguesit e pergjithshem
c) Treguesit specifik paresor
d) Treguesit specifik dytesor
6/15/2012 E Zaimi 33
34. Procesi i vendimarrjes
Triazhi i shkalles se Pare
Treguesit jetesor
po
Ndryshime ne E kuqe
ABCD
jo
Triazh te shkalles se Dyte
6/15/2012 E Zaimi 34
35. Situata te vecanta
TE MOSHUARIT
FEMIJET
Personat me probleme psiqike
(alkolistet, te droguarit, psikolabilet)
Personat qe kane pesuar dhune
Grate shtatezana, lehonat,
grate me probleme familjare
6/15/2012 E Zaimi 35
36. Rivleresimi
Ështe nje proces i
rendesishem qe duhet
tu sigurohet te gjithe
pacienteve qe jane ne
pritje te vizites nga
mjeku
6/15/2012 E Zaimi
37. Kur behet rivleresimi
• Kur e gjykon infermierja e triazhit
• Kur e kerkon pacienti apo familjaret
e tij
• Kur kalon koha e parashikuar per
kontroll, sipas kodit qe i eshte dhene
6/15/2012 E Zaimi
37
38. Udherrefuesit
OBJEKTIVAT
•Te njohe per cdo grup shenjash, situatat dhe
kushtet me perparesi te larte.
•Te perpunoje nje proces vendimarrje efikas
•Te siguroje nje mbledhje korekte te te dhenave
•Te kodifikoje me shpejtesi me shkalle sa me te ulet
gabimi
6/15/2012 E Zaimi 38
39. Situatat me te shpeshta
Dhimbja e gjoksit
Dhimbjet e barkut
Dhimbja e kokes
Dispnea
Gjendja e shok-ut
Traumat
Gjendja Sinkopale
6/15/2012 E Zaimi 39
41. Edukimi (trajnimi) per
triazhin
• Kohezgjatja tre dite
• Dita e pare: komunikimi
• Dita e dyte: parime te pergjithshme,
algoritmet
• Dita e trete: algoritmet, protokollet
6/15/2012 E Zaimi
42. Lëvizja e pacientit
Pacienti
Recepsioni Ambulanca
Zona Ndihmës
Shpejtë / Boks
Standarti Triazhi nga
30’ Triazhi nga
infermierja
mjeku
Po
50 %
jo Niveli
Niveli Jo po
Niveli I
IV -10 % Standarti
10 % III 0’
Jo Niveli Standarti -7-10’
Po
II Boks
-30 %
Standarti
60’ po
Ndryshim
Pritje Rivlerësim
niveli Zona Nihmës
Shpejtë/Boks
6/15/2012 E Zaimi Jo
43. KATEGORITE E TRIAZHIT
Kategoria Gjendjet Klinike Koha per tu
e triazhit pare pacienti
E Arresti kardiopulmonar
M Distresi respirator i rende
Shok-u
E Pacienti
Traumat e medha duhet te
R
Djegjet e renda shihet
GJ Koma menjehere
E Mbidoza, gjendjet toksike nga mjeku
N Anafilalksia
T Statusi epileptik
Hemorragji e pakontrollueshme
6/15/2012 E Zaimi
44. KATEGORITE E TRIAZHIT
Kategoria Gjendjet Klinike Koha
Hipotermia, Hipertermia (40 C)
Dhimbja e gjoksit me origjine kardiake/pulmonare
U Frakturat e shumefishta
R Frakturat me deficite vaskulare/neurologjike Asthma e
rende
Pacientet
GJ Ulja e nivelit te koshiences
duhen
Semundjet/demtimet ne sy me turbullim te pamjes
E Mbidoza e medikamenteveCrregullimet e renda emocionale pare nga
mjeku
N Sjelljet e dhunshme/agresive
brenda
Dhimbjet e forta te kokes
T Hemoragjite arteriale 10
Retensioni urinar minutash
Kolika renale Konvulsionet
Hemoragjite vaginale ne tremujorin e pare
Dhimbjet e barkut / R/O ectopic
6/15/2012 E Zaimi
Nausea, te vjellat ose diarrhea me dehidrim te pacientit
45. KATEGORITE E TRIAZHIT
Kategoria Gjendjet Klinike Koha per tu
pare pacienti
GJ Cistiti
Faringitet
Y
Otitis media
S Pacientet
Gjendjet febrileN/V/D pa dehidrim
E Plaget e laceruara Absceset duhen pare
M Hemorrhoidet nga mjeku
U Frakturat e thjeshta brenda
R
Dhimbjet e shpines 30-60
Trupat e huaj ne sy/demtimet ne sy
GJ pa turbullim te pamjes
minutash
E Hemorragjite vaginale te
pashoqeruara me gravidance
N
Dhimbja e kokes mesatare
T 6/15/2012 E Zaimi
46. KATEGORITE E TRIAZHIT
Kategoria Gjendjet Klinike Koha per tu
pare pacienti
J Rash-i kutan i thjeshte
O Dhimbja e kokes kronike
HTA kronik
U Pacientet
Arthritet kronike
R duhen pare
Konstipacioni nga mjeku
GJ Rhinitet nqs nuk ka
E Gjendjet e rufes paciente te
Infeksionet gjenitale pa temperature grupeve te
N tjera
Ekzaminimi fizik rutine
T Dermishjet/demtimet e
lehta/traumat me mekanizma beninj
6/15/2012 E Zaimi
Venat varikoze
47. SKEDA E TRIAZHIT
Emri Mbiemri Mosha Ora paraqitjes (triazhit)
Adresa Ora kontrollit mjekesor
Nevoje per ringjallje, nderhyrje te menjehershme (EMERGJENT) I / E KUQE
• Arresti respiratopr/ kardio- • Gjendjet konvulsive qe
pulmonar jane aktive
• Bllokimi i rrugeve te • Agresiviteti i shprehur,
frymemarrjes, dispnea e
shprehur (klasa IV ne pacientet
personat e dhunshem
asthmatik/klasa V ne pacientet apo te axhituar
jo asthmatik) • Gjendjet komatoze
• Gjendje shoku hemodinamik
6/15/2012 E Zaimi
48. Ekzaminimi fizik
Vleresimi: Fillimisht shih pamjen e jashtme te pacientit,
preke me dore dhe fol me te.
VLERESIMI OBJEKTIV
(Shenjat vitale) • Pulsi, ritmi i zemres
dhe frymemarrjes
• Dy ose me teper parametra ose
shenja vitale jo normale II • Rritem i crregullt dhe puls i
dobet
(e Verdhe )
• Flet duke ju mbajtur fryma
• Shenjat vitale
• Gjendja mendore
• Pamja e jashtme (ngjyra e • Pacientet pa traume (sipas
lekures, gjendja e nivelit te koshiences):
pergjithshme etj)
• Lekura: e ngrohte □, e ftohte NKJT 0, 1, 2, 3
□, e lagur □ e thate □
• Ngjyre jo normale e lekures,
e zbehte □, cianoze □
6/15/2012 E Zaimi
49. Nqs ka vetem nje shenje vitale te alteruar ose
pacienti “ndihet keq”, shiko parametrat:
• Temperatura • Frekuenca
< 35.5 / > 40 respiratore:
• TA sistolik ≤ 10/min / ≥ 30/min
< 90 / > 200 mmHg • Glicemia me gjak
• Frekuenca kardiake: kapilar < 40mg/dl
≤ 40/min / ≥ 125/min • Pacientet pa
• SpO2 < 92% traume me pike ≥ 1
sipas NKJT
6/15/2012 E Zaimi
50. VLERESIMI SUBJEKTIV
( dhimbja dhe gjendja emocionale)
• Dhimbje: ka apo jo dhimbje? Nqs po : shkalla e dhimbjes
– Dhimbje e forte e shfaqur menjehere/ sindrom vegjetaiv II
– Dhimbje gjoksi pleuritike jo traumatike/ viscerale II
– Dhimbje e forte jo akute/ dhimbje mesatare akute III (Jeshile)
– Dhimbje mesatare jo akute/ dhimbje e lehte akute / jo akute IV
(e Bardhe)
• Gjendja emotive
– Agresivitet i larte II
– Agresiv, i axhituar/ tolerance e ulet psikologjike III
• Demtime te tjera psikologjike IV
6/15/2012 E Zaimi
51. SHKALLA E ASHPERSISE
(aplikohet per shkallen koresponduese)
Per pacientet pa trauma
• Temperature : ethe te forta dhe frisone(pacintet me sepsis) II,
temperature e larte III, temperature mesatare pa vater specifike
infeksioni IV
• Dispnea : Asthmatik Klasa III III, klasa II, I IV
Jo asthmatik grada IV/stridor II; Grada III III; Grada II, I IV
• Alterim i gjendjes mendore (pa traume) NKJT: 2 II; 1 III; TIA i
rikuperuar IV
• Dehidratim : I rende II; mesatar III; i lehte IV
• Hemorragji : Hemorragji e madhe e pakontrollueshme (perfshi HGI)
II; e lehte e pakontrollueshme III; e lehte akute e kontrollueshme /
pa histori akute hemorragjie IV
6/15/2012 E Zaimi
52. NIVELI SIMPTOMATIK SHKALLA II
(URGJENT)
• Prurit/rash/edema te gjeneralizuara
Purpura kutane
Pacient hypotermik • Dh. e gjoksit/epigastrike me risk KV
Reaksionet e theksuara • Hipertension (TAS ≥180 mmHG, TAD ≥
alergjike 100mmHg me simptoma (dh. Gj/koke,
Sindromi meningeal dispne, ankesa neurologjike, gravidance)
Semundjet infektive me rrezik
• Retensioni urinar mbi 24 ore
epidemik
AVC e medha; alterimet e • Te vjella me shumice
papritura te koshiences; • Cdo lloj intoksikimi me alterim te
Humbja e shikimit statusit neurologjik ose ankesa te
Humbjet e papritura te medha nervore ( NKJT ≤ 2, konvulsione
ekuilibrit jo aktive, halucinacione.. ) / helmimet e
Epistaksisi i pakontrollueshem renda
Konvulsionet per here te
• Simptoma neurologjike
pare/>5min
progresive/ankesa neurologjike/ te
Pacient qe papritur nuk ndihet
6/15/2012 vogla me nause/te vjella
E Zaimi
mire
53. PERCAKTIMI I NIVELIT TE TRIAZHIT
(duhet regjistruar niveli me i larte i urgjences)
Per disa grupe pacientesh duhet dhene nje nivel me i
larte:
• Pacientet e moshuar (m > 60 vjec dhe f. > 70 vjec) dhe vecanerisht
shume te moshuar ( > 80 vjec)
• Femijet sidomos < 2 vjec
• Grate shtatezana,
• Toksikodependentet
• Pacientet psikiatrik
• Pacientet me histori semundjeje te meparshme te rendesishme,
• Viktima te dhunes dhe
• Pacientet me faktore risku. I II III IV
6/15/2012 E Zaimi
54. INFORMACIONE TE
TJERA • VEPRIMET QE DO
• Alergji KRYHEN:
po □ jo □
• Mjekimet aktuale:
po □ jo □ • VEZHGIME DHE
KOMENTE
SISTEMIMI I TE
SEMURIT Personi pergjegjes
6/15/2012 E Zaimi
