2. L-Imdina tinsab fuq għolja fin-nofs ta’ Malta.
Minħabba f’hekk hi tidher minn kullimkien. Hi
belt imdawra b’ħitan għoljin li nsejħulhom swar.
3. L-Imdina kienet mibnija fuq għolja biex l-
għassiesa setgħu josservaw x’kien ikun qed
jiġri madwarhom filwaqt li jilmħu lill-għadu ġej
minn fuq il-baħar.
4. Meta kienu jinżlu l-ħallelin tal-baħar, in-nies mill-
irħula tal-qrib kienu jaħarbu lejn l-Imdina biex
jistkennu fiha. Il-ħallelin kienu jsibu l-irħula u l-
irziezet vojta.
Meta mbagħad kienu jmorru jattakkaw lill-Imdina
u jsibuha magħluqa u mgħassa sewwa bis-suldati,
kienu jaqtgħu qalbhom u jmorru lura fuq ix-xwieni
tagħhom.
5. Minħabba f’dawn l-attakki l-Imdina saret l-
aktar post importanti ta’ Malta.
L-Imdina kienet ukoll il-belt kapitali ta’ Malta.
Fl-antik l-aktar nies importanti tal-Gvern u l-
Isqof bnew il-palazzi tagħhom hemm.
6. Fi żmien ir-Rumani l-Imdina
kienet ikbar milli hi llum.
Min ċekken din il-belt u
dawwarha bis-swar u ħaffer
foss madwarha?
Ma nafux eżatt: jew l-Għarab
jew il-Biżantini. Dan għamluh
biex ikunu jistgħu jiddefenduha
aħjar.
Kienu l-Għarab li semmewha
Mdina u għadha jisimha hekk
sal-lum.
8. In-naħa ta’ ġewwa tal-Bieb Prinċipali tal-
Imdina jidhru t-tliet qaddisin protetturi ta’
Malta: San Publiju, San Pawl u Sant’Agata.
9. Il-Palazz Vilhena
Dan hu palazz fejn illum hemm il-Mużew tal-
Istorja Naturali li jżuruh ħafna tfal tal-iskola
u turisti. Isejħulu Palazz Vilhena għax inbena
mill-ġdid mill-Gran Mastru Vilhena biex imur
joqgħod fih fis-sajf. Darba dan il-palazz kien
ukoll sptar.
Mal-Granmastru
Vilhena huwa
marbut ukoll ir-
restawr (tindif u
rranġar ta’ bini)
tal-Imdina
10. De Vilhena u l-palazz tiegħu
Dan il-bini huwa fuq stil barokk, jiġifieri li l-
bini u l-faċċati tiegħu jkunu b’disinji
kkumplikati.
11.
12. It-Torri tal-Istandard
Fl-antik dan kien torri tal-
għassa.
Meta kienu jiġu l-ħallelin
tal-baħar jew l-għedewwa
jattakkaw lil Malta, minn
fuq dan it-torri kienu
jqabbdu ħuġġieġa.
Meta l-Maltin kienu jaraw
il-ħuġġieġa, kienu jindunaw
li waslu l-għedewwa u
jmorru jfittxu l-kenn fl-
Imdina.
Illum iservi ta’ uffiċju ta’
informazzjoni għat-turisti.
13. Il-Katidral
hu ddedikat
lil San Pawl.
Fl-1693, sar
terremot li għamel
ħsara lill-Katidral.
Għalhekk
waqqgħuh u reġgħu
bnewh mill-ġdid.
Il-perit tal-
Katidral kien il-
bravu
Lorenzo Gafa’.
15. L-art tal-
Katidral hija
miksija b'oqbra
ta' nies
magħrufa,
nobbli u
monsinjuri tal-
Katidral li kienu
jgħixu f'dak
iż-żmien.
16. Il-Katidral huwa l-knisja prinċipali tad-
Djoċesi Maltija.
Jgħidu li fejn hemm il-Katidral, ħafna
snin ilu kien hemm il-Palazz ta’ Publiju,
il-gvernatur Ruman ta’ Malta li kien laqa’
lil San Pawl għandu.
Jgħidu wkoll li xi snin wara kien hemm
knisja ċkejkna.
Maż-żmien il-Maltin kellhom ikabbru din
il-knisja iktar minn darba, għax bdew
jaraw li ma kinitx kbira biżżejjed
għalihom.
Illum għandna l-Katidral.
18. L-Arċisqof ta’ Malta minn
dejjem kellu l-palazz
tiegħu fl-Imdina.
Dan jinsab imiss eżatt
mal-Katidral.
19. Il-Mużew tal-Katidral
Fil-Katidral minn dejjem kienu jużaw affarijiet
prezzjużi. Ħafna minn dawn m’għadhomx
jużawhom illum (per eżempju: ħwejjeġ liturġiċi
bħal dawk li jintlibsu għall-quddies, kalċijiet,
statwi, pitturi, reġistri, missali u kotba oħra)
Dari dan il-bini kien jintuża bħala seminarju.
20.
21. Ġewwa t-triq Villegaignon
Il-Kappella tal-Karmnu
(stil Barokk) inbniet
fl- 1659. Hawnhekk
bdiet ir-rewwixta tal-
Maltin kontra l-
Franċiżi fl-1798.
Dan ġara meta l-
Maltin raw lill-Franċiżi
se jisirqu d-damask
biex ibiegħuh.
22. Id-Dar Normanna
Din hi dar kbira u antika ħafna. In-nies jafuha
bħala d-Dar Normanna għax mibnija kif kienu jibnu
n-Normanni li kienu jikkmandaw lil Malta ħafna
snin ilu. Imma l-isem propja ta’ din id-dar huwa
Palazzo Falson.
Din tinsab ftit
‘il fuq mill-
knisja tal-
Karmnu.
23. Meta ħafna snin ilu l-
Kavallieri ġew Malta,
il-Gran Mastru
L’Isle Adam qagħad
f’dan il-palazz għal
tmint ijiem. Dan il-
palazz huwa t-tieni
l-eqdem bini li
nistgħu nsibu llum
ġol-Imdina. Illum id-
dar hi miftuħa għal
min irid jarha.
24. Faċċata tal-kappella
ta’ Sant’Agata hemm
Casa Inguanez –
palazz tas-seklu 14.
Dan ukoll jinsab fit-
triq prinċipali tal-
Imdina, imsejħa
Villegaignon.
Din hija l-usa’ triq
ġewwa l-Imdina.
25. Toroq ġewwa l-
Imdina
Illum l-Imdina hija
attrazzjoni għat-
turisti.
Dawn jieħdu gost
imorru fit-toroq
dojoq u mgħawwġin
tagħha u jaraw il-
bini sabiħ li fiha.
26. It-toroq ġewwa
l-Imdina kienu
dojoq u mserpa
biex il-Maltin u
l-Kavallieri
setgħu jaħarbu
u jistaħbew
faċilment mill-
għadu.
27. Apparti minnhekk,
f’każ ta’ xi attakk
il-passaġġ tan-nies
ikun limitat u l-
vleġeġ ma jwasslux
fit-tul. Fl-istess
ħin id-djar kienu
jkunu protetti mix-
xemx.
28. Fl-1530 Malta giet f’idejn
il-Kavallieri ta’ San Ġwann,
iżda billi l-istill tal-ġlied
kien tbiddel, dawn
stabbilixxew ruħhom fil-
Birgu. Pero’, minħabba l-
attakki spissi tal-furbani
Torok, huma komplew
isaħħu s-swar.
L-Imdina żammewha bħala
s-simbolu ta’ awtorita’ fejn
kienu jitilgħu l-Gran Mastri
biex jieħdu l-ġurament tal-
ħatra tagħhom.
29. Illum l-Imdina m’għadhiex belt importanti
bħal qabel. Malli l-Kavallieri ta’ San Ġwann
bnew il-Belt Valletta, in-nies importanti tal-
Gvern, tal-Knisja u l-kbarat li qabel kienu
joqogħdu l-Imdina, bnew il-palazzi tagħhom
fil-belt il-ġdida. Minħabba f’hekk l-Imdina
tilfet l-importanza tagħha u saret il-belt
siekta.
Il-Belt Valletta
31. Minn fuq is-swar tal-Imdina, in-nies
tista’ tara veduta sabiħa tal-postijiet
ta’ madwar. Tista’ tara nofs Malta
mill-Imdina.
32. L-Imdina kellha l-isem ta’ Citta Notabile
wkoll. Ingħatalha dan l-isem għax ir-Re
Alfonsu ħamsa ta’ Spanja kien għolla d-
dinjita’ tagħha meta sejħilha ġawrha
prezzjuża tal-kuruna tiegħu.
33. Issa aħsbu sew min huma dawn:
Ninsab fuq għolja fin- L-Imdina
nofs ta’ Malta.
Tajna l-isem lil din il-
belt u baqa’ hekk sal- L-Għarab
lum.
Għandi l-palazz tiegħi L-Arċisqof
ħdejn il-Katidral. Pawlu Cremona
34. Issa aħsbu sew min huma dawn:
Imsemmi għal Gran
Mastru Vilhena u llum Il-Palazz
jiena l-Mużew tal- Vilhena
Istorja Naturali.
Ġejna mibnija biex Swar
niddefendu l-Imdina.
Il-Katidral hu
ddedikat lili.
San Pawl
35. Issa aħsbu sew min huma dawn:
San Publiju,
Aħna t-tliet protetturi
ta’ Malta.
San Pawl u
Sant’ Agata
Ftaħt il-bieb prinċipali Il-Perit Francois
tal-Imdina. Mondion.
Dari kont torri tal-
għassa, illum inservi ta’ It-Torri tal-
uffiċju ta’ informazzjoni Istandard
għat-turisti.
36. Ħarsu lejn dawn ir-ritratti ta’ bini
importanti ġewwa l-Imdina
u għidu liema huwa.
Għidu xi ħaġa dwarhom ukoll.
37. Ħarsu lejn dawn ir-ritratti ta’ bini
importanti ġewwa l-Imdina
u għidu liema huwa.
Għidu xi ħaġa dwarhom ukoll.
38. Ħarsu lejn dawn ir-ritratti ta’ bini
importanti ġewwa l-Imdina
u għidu liema huwa.
Għidu xi ħaġa dwarhom ukoll.
39. Attivita’ f’pari
F’pari, agħmlu lista ta’ dawk l-affarijiet
li tgħallimtu llum dwar l-Imdina.
Wara aqsmuhom mal-kumplament ta’
sħabkom u araw x’lista toħolqu lkoll
flimkien.
40. Tmiem
Minn Ms. Elaine Muscat
u l-Istudenti tal-Ħames sena.
Kulleġġ San Benedittu
Skola Primarja Mqabba.
